MALAKAI
1 Ko ha fanongonongo:
Ko e folofola ʻa Sihova ki ʻIsileli fakafou ʻia Malakai:*
2 “Kuó u fakahāhā ʻa e ʻofa kiate kimoutolu kakai,”+ ko e folofola ia ʻa Sihová.
Ka ʻoku mou pehē: “Kuo anga-fēfē hoʻo fakahāhā mai kiate kimautolu ʻa e ʻofá?”
“ʻIkai ko ʻĪsoá ko e tokoua ʻo Sēkope?”+ Ko e fakahaaʻi ia ʻe Sihová. “Ka naʻá ku ʻofa ʻia Sēkope, 3 peá u fehiʻa ʻia ʻĪsoa;+ pea naʻá ku ʻai hono ngaahi moʻungá ke maomaonganoa+ pea tuku atu hono tofiʻá ki he fanga siakali ʻo e toafá.”+
4 “Neongo ʻoku pehē ʻe ʻĪtomi, ‘Kuo laiki kimautolu, ka te mau toe foki ʻo langa ʻa e ngaahi fokotuʻunga maumaú,’ ko e meʻa eni ʻoku folofolaʻaki ʻe Sihova ʻo e ngaahi kau taú, ‘Te nau langa, ka te u holoki hifo, pea ʻe ui kinautolu “ko e feituʻu ʻo e fulikivanú” pea “ko e kakai kuo fakahalaiaʻi taʻengata+ ʻe Sihova.” 5 ʻE sio ʻa homou matá tonu ki ai, pea te mou pehē: “Fakatauange ke fakavīkivikiʻi ʻa Sihova ʻi he feituʻu ʻo ʻIsilelí.”’”
6 “‘ʻOku fakaʻapaʻapaʻi ʻe ha foha ʻa ʻene tamaí,+ pea mo ha sevāniti ʻa hono ʻeikí. Ko ia kapau ko ha tamai+ au, ko fē ʻa e fakaʻapaʻapa ʻoku taau mo aú?+ Pea kapau ko ha ʻeiki* au, ko fē ʻa e manavahēʻia* ʻoku taau mo aú?’ ʻOku folofola ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau kiate kimoutolu ʻa e kau taulaʻeiki ʻoku mou taʻetokaʻi ʻa hoku hingoá.+
“‘Ka ʻoku mou pehē: “Kuo anga-fēfē ʻa ʻemau taʻetokaʻi ho huafá?”’
7 “‘ʻI hoʻomou foaki ʻa e meʻakai* kuo ʻuliʻi ʻi hoku ʻōlitá.’
“‘Pea ʻoku mou pehē: “Kuo anga-fēfē haʻamau ʻuliʻi koe?”’
“‘ʻI hoʻomou pehē: “Ko e tēpile ʻa Sihová+ ko ha meʻa ia ke taʻetokaʻi.” 8 Pea ʻi hoʻomou foaki ha monumanu ʻoku kui ko ha feilaulau, ʻoku mou pehē: “ʻOku ʻikai hano kovi.” Pea ʻi hoʻomou foaki ha monumanu ʻoku heke pe ko ha monumanu ʻoku mahamahaki, ʻoku mou pehē: “ʻOku ʻikai hano kovi.”’”+
“ʻAhiʻahi foaki ange muʻa ia ki ho kōvaná. Te ne leleiʻia ai ʻiate koe pe te ne talitali lelei koe?” Ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau.
9 “Pea ko eni, kōlenga muʻa ki he* ʻOtuá, heiʻilo te ne fakahāhā mai ha hōifua kiate kitautolu. ʻI he ngaahi feilaulau pehē mei homou nimá tonu, te ne talitali lelei ai ha taha ʻo kimoutolu?” Ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau.
10 “Pea ko hai ʻi homou lotolotongá ʻokú ne loto-lelei ke ne tāpuni ʻa e ngaahi matapaá*+ ʻo taʻetotongi? He ʻe aʻu ʻo ʻikai te mou tutu ʻa e afi ʻi hoku ʻōlitá ʻo taʻetotongi.+ ʻOku ʻikai te u leleiʻia ʻiate kimoutolu,” ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau taú, “pea ʻoku ʻikai haʻaku leleiʻia ʻi ha faʻahinga feilaulau meʻaʻofa pē mei homou nimá.”+
11 “He mei he hopo ʻa e laʻaá ki heʻene tō,* ko hoku hingoá ʻe hoko ʻo lahi ʻi he ngaahi puleʻangá.+ ʻI he feituʻu kotoa pē ko e ngaahi feilaulaú ʻe ʻai ke kohu, pea ko e ngaahi foakí ʻe fai ia ʻi hoku hingoá ko ha meʻaʻofa lelei; koeʻuhi ko hoku hingoá ʻe hoko ʻo lahi ʻi he ngaahi puleʻangá,”+ ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau.
12 “Ka ʻoku mou taʻefakaʻapaʻapaʻi ia*+ ʻi hoʻomou pehē, ‘Ko e tēpile ʻa Sihová ʻoku ʻuli, pea ko e feilaulau ʻoku ʻi aí, ʻa e meʻakaí, ʻoku tuha pē ia ke taʻetokaʻi.’+ 13 ʻOku mou toe pehē, ‘Vakai! He meʻa fakahela moʻoni!’ Pea ʻoku mou manuki* ki ai,” ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau. “Pea ʻoku mou ʻomi ʻa e fanga monumanu naʻe kaihaʻasi mai, mo e manu ʻoku heke, mo e manu ʻoku mahamahaki. ʻIo, ʻoku mou ʻomai ʻa e ngaahi meʻá ni ko ha meʻaʻofa! ʻOku totonu ke u tali ia mei homou nimá?”+ Ko e folofola ia ʻa Sihová.
14 “ʻOku malaʻia ʻa e tokotaha kākā ʻa ia ʻoku ʻi ai haʻane monumanu tangata taʻemele ʻi heʻene tākangá, ka ʻokú ne fai ha fuakava peá ne feilaulauʻaki ha monumanu ʻoku mele kia Sihova. He ko aú ko ha Tuʻi lahi,”+ ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau, “pea ko hoku hingoá ʻe manavahēʻia ʻi he ngaahi puleʻangá.”+
2 “Pea ko eni, ʻe kau taulaʻeiki, ko e tuʻutuʻuni eni kiate kimoutolu.+ 2 Kapau te mou fakafisi ke fanongo pea ʻai ki homou lotó ke fakalāngilangiʻi ʻa hoku hingoá,” ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau, “te u ʻoatu ha mala+ kiate kimoutolu, pea te u liliu ʻa homou ngaahi tāpuakí ko e mala.+ ʻIo, kuó u liliu ʻa e ngaahi tāpuakí ko e ngaahi mala, koeʻuhí ko e ʻikai te mou ʻai ʻa e meʻa ko iá ki homou lotó.”
3 “Vakai! Te u maumauʻi* ʻa hoʻomou tenga kuo mou tūtūʻí koeʻuhí ko kimoutolu,+ pea te u tolongi ʻaki ʻa e kinohaʻa homou matá, ʻa e kinohaʻa ʻo e fanga monumanu ʻoku mou feilaulauʻaki ʻi hoʻomou ngaahi kātoangá; pea ʻe ʻave kimoutolu ki ai.* 4 Pea te mou ʻilo kuó u ʻoatu ʻa e tuʻutuʻuni ko ení kiate kimoutolu koeʻuhi ke kei hokohoko atu ʻeku fuakava mo Līvaí,”+ ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau.
5 “Ko ʻeku fuakava mo iá ko e fuakava ʻo fekauʻaki mo e moʻui pea mo e melino, ʻa ia naʻá ku ʻoange kiate ia, koeʻuhí ke ne manavahē ai.* Naʻá ne manavahē kiate au, ʻio, naʻá ne tuʻu ʻi he manavahē ki hoku hingoá. 6 Ko e lao* ʻo e moʻoní naʻe ʻi hono ngutú,+ pea naʻe ʻikai ha taʻemāʻoniʻoni ʻi hono loungutú. Naʻá ne ʻaʻeva mo au ʻi he melino pea ʻi he anga-tonu,+ pea naʻá ne fakatafokiʻi ʻa e tokolahi mei he faihalá. 7 He ko e loungutu ʻo ha taulaʻeiki ʻoku totonu ke ne maluʻi ʻa e ʻiló, pea ko e kakaí ʻoku totonu ke nau kumi ki he laó* mei hono ngutú,+ koeʻuhi ko e talafekau ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau.
8 “Ka kuo mou afe mei he halá. Kuo mou fakatūkiaʻi ha tokolahi ʻi he fekauʻaki mo e laó.*+ Kuo mou maumauʻi ʻa e fuakava ʻa Līvaí,”+ ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau. 9 “Ko ia te u ʻai ke taʻetokaʻi kimoutolu pea ke mou māʻulalo ʻi he ʻao ʻo e kakai kotoa pē, koeʻuhí naʻe ʻikai te mou tauhi hoku ngaahi ʻalungá, ka naʻa mou fakahāhā ʻa e filifilimānako ʻi hono ngāueʻaki ʻa e laó.”+
10 “ʻIkai ko e kotoa ʻo kitautolú ʻoku taha pē ʻetau tamaí?+ ʻIkai ko e ʻOtua pē taha naʻá ne fakatupu kitautolú? Ko ia ko e hā ʻoku tau faikākā ai ʻiate kitautolú,+ ʻo taʻefakaʻapaʻapaʻi ʻa e fuakava ʻa ʻetau fanga kuí? 11 Kuo faikākā ʻa Siuta, pea ʻoku ʻi ai ha meʻa fakalielia kuo fai ʻi ʻIsileli pea ʻi Selusalema; he kuo taʻefakaʻapaʻapaʻi ʻe Siuta ʻa e māʻoniʻoni ʻa* Sihová,+ ʻa e meʻa ʻokú Ne ʻofa aí, pea kuó ne maʻu ko hano uaifi ʻa e ʻofefine ʻo ha ʻotua muli.+ 12 ʻE tuʻusi ʻe Sihova mei he ngaahi tēniti ʻo Sēkopé ha taha pē ʻokú ne fai ʻa e meʻá ni, ha faʻahinga taha pē,* neongo ʻene ʻoatu ha feilaulau meʻaʻofa kia Sihova ʻo e ngaahi kau taú.”+
13 “Pea ʻoku ʻi ai mo ha toe meʻa ʻe taha* ʻoku mou fai, ʻa ia ʻoku iku atu ia ki hono ʻufiʻufi ʻa e ʻōlita ʻo Sihová ʻaki ʻa e ngaahi loʻimata pea ʻaki ʻa e tangilāulau mo e māpuhoi, ʻo ʻikai ai te ne kei tokanga mai ki hoʻomou feilaulau meʻaʻofá pe hāngaifofonga mai ki ha faʻahinga meʻa pē mei homou nimá.+ 14 Pea ʻoku mou pehē, ‘Koeʻuhí ko e hā?’ Koeʻuhí kuo hoko ʻa Sihova ko ha fakamoʻoni ʻi he vahaʻa ʻoʻou mo ho uaifi naʻá ke maʻu ʻi hoʻo kei talavoú, ʻa e tokotaha ko ia kuó ke faikākā ki aí, neongo ko ho hoa ia pea ko ho uaifi ʻi he fuakava.*+ 15 Ka naʻe ʻi ai ʻa e tokotaha naʻe ʻikai te ne fai ʻa e meʻa ko iá, he naʻá ne maʻu ha toenga ʻo e laumālié. Pea ko e hā ʻa e meʻa naʻe kumi ki ai ʻa e tokotaha ko iá? Ko e hako ʻo e ʻOtuá. Ko ia maluʻi kimoutolu ʻi he fekauʻaki mo homou laumālié, pea ʻoua ʻe faikākā ki ho uaifi naʻá ke maʻu ʻi hoʻo kei talavoú. 16 He ʻoku ou fehiʻa* ʻi he vete malí,”+ ko e folofola ia ʻa Sihova ko e ʻOtua ʻo ʻIsilelí, “pea mo e tokotaha ʻokú ne ʻufiʻufi hono kofú ʻaki ʻa e fakamālohí,”* ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau. “Pea maluʻi kimoutolu ʻi he fekauʻaki mo homou laumālié, pea kuo pau ke ʻoua naʻa mou faikākā.+
17 “Kuo mou fakamafasiaʻi ʻa Sihova ʻaki hoʻomou ngaahi leá.+ Ka ʻoku mou pehē, ‘Kuo anga-fēfē ʻemau fakamafasiaʻi iá?’ ʻAki hoʻomou pehē, ‘Ko e tokotaha kotoa pē ʻokú ne fai ha meʻa ʻoku kovi ʻoku lelei pē ia ʻi he vakai mai ʻa Sihová, pea ʻokú ne leleiʻia mai ʻiate ia,’+ pe ʻaki hoʻomou pehē, ‘Ko fē ʻa e ʻOtua ʻo e fakamaau totonú?’”
3 “Vakai! ʻOku ou fekauʻi atu ʻeku talafekaú, pea te ne fakaʻataʻatā* ha hala ʻi hoku ʻaó.+ Pea fakafokifā ko e ʻEiki moʻoní, ʻa ia ʻoku mou kumi ki aí, ʻe haʻu ki hono temipalé;+ pea ʻe haʻu mo e talafekau ʻo e fuakavá, ʻa ia ʻoku mou fiefia aí. Vakai! Ko e moʻoni te ne haʻu,” ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau.
2 “Ka ko hai te ne matuʻuaki ʻa e ʻaho ʻo ʻene haʻú, pea ko hai ʻe malava ke tuʻu ʻi heʻene hā maí? He te ne hangē ko e afi ʻa ha tokotaha sivi pea hangē ko e koa+ ʻa e kau tangata foó. 3 Pea te ne nofo hifo ko ha tokotaha sivi mo ha tokotaha fakamaʻa siliva+ pea te ne ʻai ke maʻa ʻa e ngaahi foha ʻo Līvaí; pea te ne fakamaʻa* kinautolu ʻo hangē ko e koulá mo e silivá, pea te nau hoko moʻoni ko ha kakai ʻoku nau ʻoatu ha feilaulau meʻaʻofa ʻi he māʻoniʻoni kia Sihova. 4 Pea ko e feilaulau meʻaʻofa ʻa Siuta mo Selusalemá ʻe fakahōifua* moʻoni ia kia Sihova, ʻo hangē pē ko ia ʻi he ngaahi ʻaho ʻo e kuohilí pea ʻi he ngaahi taʻu ʻo e kuonga muʻá.+
5 “Te u fakaofiofi atu kiate kimoutolu ke fai ʻa e fakamaau, pea te u fakahalaiaʻi ʻi he taimi pē ko iá ʻa e kau faifakalouʻakaú,+ mo e kau tonó, mo e faʻahinga ʻoku nau fai ʻa e fuakava loí,+ mo e faʻahinga ʻoku nau kākaaʻi ʻa e tokotaha ngāue totongí,+ ʻa e uitoú, mo e kiʻi tama tamai-maté,*+ pea mo e faʻahinga ʻoku nau fakafisi ke tokoni ki he* mulí.+ Ko e faʻahingá ni kuo ʻikai te nau manavahē kiate au,” ko e folofola eni ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau.
6 “He ko Sihova au; ʻoku ʻikai te u liliu.*+ Pea ko kimoutolú ko e ngaahi foha ʻo Sēkope; kuo teʻeki hoko mai ʻa e taimi ke mou ʻauha aí. 7 Mei he ngaahi ʻaho ʻo hoʻomou fanga kuí kuo mou afe mei heʻeku ngaahi tuʻutuʻuní pea kuo ʻikai te mou tauhi ia.+ Mou foki mai kiate au, pea te u foki atu kiate kimoutolu,”+ ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau.
Ka ʻoku mou pehē: “Te mau foki fēfē atu?”
8 “ʻE kaihaʻa ha tangata mei he ʻOtuá? Ka ʻoku mou kaihaʻa meiate au.”
Pea ʻoku mou pehē: “Kuo anga-fēfē ʻemau kaihaʻa meiate koé?”
“ʻI he ngaahi vahe hongofulú pea ʻi he ngaahi meʻaʻofá. 9 ʻOku mou malaʻia moʻoni,* he ʻoku mou kaihaʻa meiate au—ʻio, ʻoku fai pehē ʻa e puleʻangá fakakātoa. 10 ʻOmi ʻa e vahe hongofulú kakato ki he fale tukuʻanga koloá,+ koeʻuhí ke ʻi ai ha meʻakai ʻi hoku falé;+ pea mou ʻahiʻahiʻi ange muʻa au ʻi he meʻá ni,” ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau, “ke sio pe ʻe ʻikai te u fakaava atu kiate kimoutolu ʻa e ngaahi matapā ʻo e langí+ pea huhua atu* kiate kimoutolu ha tāpuaki kae ʻoua kuo ʻikai te mou masiva ʻi ha meʻa.”+
11 “Pea te u valokiʻi ʻa e tokotaha ʻokú ne fai ʻa e keiná* koeʻuhi ko kimoutolu, pea ʻe ʻikai te ne maumauʻi ʻa e fua ʻo homou fonuá, pea ʻe ʻikai ke taʻefua+ ʻa e kālepi ʻi hoʻomou ngoué,” ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau.
12 “Ko e ngaahi puleʻanga kotoa kuo pau ke nau talaki ʻa hoʻomou fiefiá,+ he te mou hoko ko ha fonua ʻo e fiefia,” ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau.
13 “Ko hoʻomou ngaahi lea ʻoku fai mai kiate aú ʻoku kovi ʻaupito,” ko e folofola ia ʻa Sihová.
Pea ʻoku mou pehē: “Kuo anga-fēfē ʻemau lea kovi kiate koe ʻi homau haʻohaʻongá?”+
14 “ʻOku mou pehē, ‘ʻOku ʻikai hano ʻaonga ʻa e tauhi ki he ʻOtuá.+ Ko e hā ha ʻaonga kuo mau maʻu ʻi heʻemau tauhi homau ngafa kiate iá pea ʻi heʻemau ʻaʻeva mo e mataʻi fakatomala ʻi he ʻao ʻo Sihova ʻo e ngaahi kau tau? 15 Pea ʻoku mau vakai ki he kakai ʻafungí ʻoku nau fiefia. Pehē foki, ko e faʻahinga ʻoku nau fai ʻa e tōʻonga fulikivanú ʻoku nau lavameʻa.+ ʻOku nau fakatoʻotoʻa ke ʻahiʻahiʻi ʻa e ʻOtuá pea ʻoku ʻikai hoko ha meʻa kiate kinautolu.’”
16 ʻI he taimi ko iá ko e faʻahinga ʻoku manavahē kia Sihová naʻa nau fetalanoaʻaki, ʻa e tokotaha taki taha mo hono kaungāmeʻa, pea naʻe hanganaki tokanga mo fanongo ki ai ʻa Sihova. Pea naʻe ʻi ai ha tohi ʻo e manatú naʻe hiki ʻi hono ʻaó+ maʻá e faʻahinga ʻoku manavahē kia Sihová pea mo e faʻahinga ʻoku nau fakalaulauloto ki* hono huafá.+
17 “Pea te nau hoko ko e meʻa ʻaʻaku,”+ ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau, “ʻi he ʻaho te u ʻai ai kinautolu ko ʻeku koloa makehé.*+ Te u fakahāhā kiate kinautolu ʻa e manavaʻofa, hangē pē ko hono fakahāhā ʻe ha tangata ʻa e manavaʻofa ki hono foha ʻoku talangofua kiate iá.+ 18 Pea te mou toe sio ki he faikehekehe ʻi he vahaʻa ʻo e tokotaha ʻoku māʻoniʻoní mo e tokotaha ʻoku anga-fulikivanú,+ ʻi he vahaʻa ʻo e tokotaha ʻoku tauhi ki he ʻOtuá mo e tokotaha ʻoku ʻikai tauhi kiate iá.”
4 “He vakai, ʻoku hoko mai ʻa e ʻaho, ʻoku vela ʻo hangē ha fōnisé,+ ʻa ia ʻe hoko ai ʻa e kau ʻafungi kotoa pea mo e faʻahinga kotoa ʻoku nau fai ʻa e tōʻonga fulikivanú ʻo hangē ha kauʻi uité. Ko e ʻaho ʻoku hoko maí ko e moʻoni te ne keina kinautolu,” ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau, “pea ʻe ʻikai fakatoe ai hanau aka pe ko hanau vaʻa. 2 Ka ko kimoutolu ko ia ʻoku mou fakalāngilangiʻi ʻa* hoku hingoá, ʻe huhulu atu ʻa e laʻā ʻokú ne ʻomai ʻa e māʻoniʻoní, pea ʻe faitoʻo kimoutolu ʻe hono ngaahi hueló;* pea te mou hopohopo holo ʻo hangē ha fanga kiʻi ʻuhikiʻi pulu sisinó.”
3 “Pea te mou malaki ʻi homou lalo vaʻé ʻa e kau fulikivanú, he te nau hangē ha efu ʻi lalo ʻi homou ʻaofivaʻé ʻi he ʻaho te u fai ai ha meʻá,” ko e folofola ia ʻa Sihova ʻo e ngaahi kau tau.
4 “Mou manatuʻi ʻa e Lao ʻa ʻeku sevāniti ko Mōsesé, ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni mo e ngaahi fakamaau naʻá ku fekauʻi atu ʻi Hōlepi ke talangofua+ ki ai ʻa ʻIsileli kātoá.
5 “Vakai! ʻOku ou fekauʻi atu kiate kimoutolu ʻa ʻIlaisiā ko e palōfitá+ ki muʻa ke hoko mai ʻa e ʻaho lahi mo fakamanavahē ʻo Sihová.+ 6 Pea te ne fakafoki ʻa e loto ʻo e ngaahi tamaí ki he ngaahi fohá,+ pea mo e loto ʻo e ngaahi fohá ki he ngaahi tamaí, koeʻuhi ke ʻoua naʻá ku ʻalu atu ʻo taaʻi ʻa e māmaní, mo tuku atu ia ki he fakaʻauhá.”
(Ko e ngataʻanga eni ʻo e liliu ʻo e Ngaahi Konga Tohi Tapu Faka-Hepelū mo Faka-Alameá, pea hoko atu ai ʻa e Ngaahi Konga Tohi Tapu Faka-Kalisi Kalisitiané)
ʻOku ʻuhingá “Ko ʻEku Talafekau.”
Pe “ʻeiki lahi.”
Pe “fakaʻapaʻapaʻia.”
Fakafoʻilea, “mā.”
Pe “fakamokomoko muʻa ʻa e fofonga ʻo e.”
ʻOku hā mahino ko e ngaahi matapā ʻo e temipalé, ʻa ia ko ha fatongia.
Pe “mei he hahaké ki he hihifó.”
Pe ngalingali, “taʻefakaʻapaʻapaʻi au.”
Fakafoʻilea, “kuhū.”
Fakafoʻilea, “valokiʻi.”
ʻA ia, ko e feituʻu naʻe laku ki ai ʻa e kinohaʻa mei he ngaahi feilaulaú.
Pe “fakaʻapaʻapa ai; ʻapasia ai.”
Pe “fakahinohino.”
Pe “fakahinohinó.”
Pe ngalingali, “ʻaki hoʻomou fakahinohinó.”
Pe ngalingali, “ʻa e feituʻu toputapu ʻo.”
Fakafoʻilea, “ha taha ʻoku ʻāʻā mo ha taha ʻokú ne fai ha tali.”
Fakafoʻilea, “meʻa hono ua.”
Pe “uaifi fakalao.”
Fakafoʻilea, “ʻokú ne fehiʻa.”
Pe “ʻokú ne kau ʻi he fakamālohí.”
Pe “teuteu.”
Pe “sivi.”
Pe “fakafiemālie.”
Pe “paeá.”
Pe “fakaʻikaiʻi ʻa e ngaahi totonu ʻa e.”
Pe “kuo ʻikai ke u liliu.”
Pe ngalingali, “ʻAki ha talatuki ʻoku mou talatukiʻi au.”
Fakafoʻilea, “huaʻi ʻosi atu.”
Ngalingali ʻoku ʻuhinga ki he ngaahi mahaki ʻoku fakatupunga ʻe he ʻinisēkité.
Pe “fakakaukau ki.” Pe ngalingali, “koloaʻaki ʻa.”
Pe “mataʻikoloá.”
Fakafoʻilea, “manavahē ki.”
Fakafoʻilea, “ngaahi kapakaú.”