‘Ko e Meʻa ʻOku Totonu Ke Ne ʻOmai ʻa e Fiefiá ki he Tokotaha Kotoa Pē’
KO TUVALÚ, ko ha fonua fakaʻofoʻofa ʻoku faʻuʻaki ia ʻa e ngaahi motu ʻe hiva ʻi he Pasifiki Tongá, ʻoku ʻi ai ʻa e tokolahi ko e toko 10,500 nai. Ka, ʻi hono ʻilo ko e ʻOtuá “ʻoku ne finangalo ke maʻu moʻui ʻe he kakai kotoa pe, pea ke nau aʻusia ʻa e ʻilo kanokano ki he moʻoni,” ʻoku fakaʻamu ai ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova fakalotofonuá ke maʻu ʻa e ngaahi tohi faka-Tohitapú ʻi heʻenau leá tonu. (1 Timote 2:4) Naʻe hoko heni ha pole, koeʻuhí he naʻe ʻikai ke ala maʻu ʻa e tikisinalé ʻi heʻenau leá. ʻI he 1979, ko ha misinale ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová naʻe ngāue ʻi Tuvalu naʻá ne fakahoko ʻa e polé. Ko ia mo hono uaifí naʻá na nofo mo ha fāmili fakalotofonua, naʻá na ako ʻa e leá, peá na faʻu māmālie ha lisi fakahokohoko ʻo e ngaahi foʻi lea faka-Tuvalú mo honau ʻuhingá. ʻI he aʻu mai ki he 1984, ko e tohi Te Ke Malava ʻo Moʻui Taʻengata he Palataisi ʻi he Māmaní naʻe pulusi ia ʻi he lea faka-Tuvalú ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Ko Toketā T. Puapua, ko e palēmia ki muʻa ʻo Tuvalú, naʻá ne fai ha tohi ʻo fakahaaʻi ai ʻa e houngaʻia ki he tohi Moʻui Taʻengata. Naʻá ne tohi: “Ko e tohi ko ʻení ko ha toe tānaki foʻou atu ia mo mātuʻaki mahuʻinga ki he ‘ngaahi koloa’ mahuʻinga taha ʻa Tuvalú. ʻOku totonu ke mou fiefia lahi ʻaupito ʻi he konga ʻoku mou fakahokó—ko ha konga lelei ʻaupito ia ʻi hono langa hake ʻo e moʻui fakalaumālie ʻa e kakai ʻo e fonuá ni. Ko ʻeku tuí ia ko e ngāue ko ʻení ʻe hiki ʻi he hisitōlia ʻo Tuvalú ʻi he fekauʻaki mo e pulusi ʻo e ngaahi tohi fakaeakó. . . . Ko e [lavameʻa] ko ʻení ko e meʻa ia ʻoku totonu ke ne ʻomai ʻa e fiefia ki he tokotaha kotoa pē.”
Ko e fakahokohoko lea naʻe tātānaki ʻe he tokotaha-liliú naʻe taki atu ia ki hano pulusi ʻo ha tikisinale faka-Tuvalu ki he faka-Pilitāniá ʻi he 1993. Ko e fuofua tikisinale ia maʻá e kakaí fakalūkufua ʻi he lea ko iá. Ki mui mai, naʻe kole ai ʻe he Poate Lea Fakafonua ʻa Tuvalú ha ngofua ke ngāueʻaki ia ʻi hono faʻu ʻenau ʻuluaki tikisinale lea fakafonuá.
Talu mei Sanuali 1, 1989, ko ha pulusinga fakamāhina ʻo e makasini Taua Leʻo kuo pulusi ia ʻi he lea faka-Tuvalú. Kapau ʻokú ke lautohi ʻi he makasini ko ʻení ʻi hoʻo lea hono uá, ko e hā ʻoku ʻikai te ke vakaiʻi ai ʻa e peesi 2 peá ke sio pe ʻoku kau ʻa hoʻo ʻuluaki leá ʻi he ngaahi lea ʻoku pulusi ai ʻa e Taua Leʻo? ʻI hono lau ia ʻi hoʻo lea tuʻufonuá ʻe ʻikai ha toe veiveiua ʻokú ne ʻomai kiate koe ha fiefia lahi.