Fakamanatu Akoʻanga Fakafaifekau Fakateokalati
Fakamanatu taʻengāueʻaki ha tohi ʻa e fakamatala mei he ngaahi konga ʻi he Akoʻanga Fakafaifekau Fakateokalati ʻi he ngaahi uike ʻo Sanuali 1 ki ʻEpeleli 22, 1996. Ngāueʻaki ha lauʻi pepa kehe ke tohi ki ai ʻa e ngaahi tali ki he lahi taha ʻo e ngaahi fehuʻi te ke lava ʻo tali ʻi he taimi ʻoku vaheʻi maí.
[Tokangaʻi: Lolotonga ʻa e fakamanatu tohinimá, ko e Tohitapú pē ʻe lava ke ngāueʻaki ke tali ha fehuʻi. Ko e ngaahi maʻuʻanga fakamatala ʻoku hoko mai he ngaahi fehuʻí, ko e ʻai pē ia ki hoʻo fekumi fakafoʻituitui pē. Ko e ngaahi fika ʻo e peesí mo e palakalafí ʻoku ʻikai ke ʻasi nai ia ʻi he ngaahi maʻuʻanga fakamatala kotoa ki he Taua Leʻo.]
Tali Moʻoni pe Loi ki he ngaahi fakamatala taki taha ʻoku hoko haké:
1. Kehe pē ki ha Kalisitiane ke ne ongoʻi ʻokú ne fai ʻa e meʻa ʻoku totonú, ʻe lelei leva ʻa ʻene ngaahi filí. (Pal. 14:12) [uw p. 8 pal. 8(2)]
2. Ko e akonaki ʻo e Tolu-Tahaʻi-ʻOtuá naʻe tupu mei he Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané. [uw p. 15, pal. 8]
3. ʻOku ʻikai ke fakahā ʻe he Tohitapú ia naʻe kau ʻa e Fekau ʻe Hongofulú ʻi he meʻa naʻe fakangatá, neongo naʻe fakangata ʻa e Lao ʻia Mōsesé. [rs p. 348 pal. 2]
4. ʻI hono fakafehoanaki ʻa e Loma 8:16 mo e Loma 1:7, ʻoku lava ke mahino ai naʻe lave ʻa Paula ki he faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ko e “fanau ʻa e ʻOtua.” [uw p. 26 pal. 12(3)]
5. Ko e fuakava naʻe lave ki ai ʻi he Selemaia 31:31, 33 ʻoku ʻuhinga ia ki he fuakava ki ha Puleʻanga naʻe fai ʻe Sīsū mo hono kau muimui paní. [si p. 129 pal. 38]
6. Ko e tohi Tangilāulaú ʻoku faʻuʻaki ia ʻa e ngaahi maau fakaetaʻanga ʻe nima, ʻa ia ko e fā ai ʻoku makatuʻunga ʻi he ngaahi mataʻitohi ʻo e ʻalafapetí. [si p. 130 pal. 6]
7. ʻI he hili ʻene toetuʻú naʻe hā ʻi he taimi kehekehe ʻa Sīsū—ka ʻi he ʻao pē ʻo ʻene kau ākongá. [rs p. 334 pal. 2]
8. Ko e kau Kalisitiane moʻoní ʻoku nau hū ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻOtuá ʻaki ʻa ʻenau ngāueʻaki ʻenau tui ki he feilaulau huhuʻi ʻa Kalaisí pea mo hono tuku ʻa e ngaahi ngāue ʻa ia ʻoku nau feinga ke ngāueʻaki ia ke fakamoʻoniʻi ʻoku nau māʻoniʻoni. (Hep. 4:10) [rs p. 350 pal. 1]
9. Ko e fakamatala ʻi he Fakahā 20:5, ʻo fekauʻaki mo e “toe ʻo e pekia,” ʻe hoko ʻo moʻuí, ʻoku lave ia ki he toetuʻu fakaemāmani ʻa e fanga sipi kehé. [rs p. 338 pal. 2–p. 339 pal. 2]
10. ʻI hono tali ʻe Sīsū ʻa e fehuʻi ʻo fekauʻaki pe ko fē ʻa e fekau naʻe lahi taha ʻi he Laó, naʻe ʻikai te ne lave ki ha taha ʻi he Fekau ʻe Hongofulú. (Mt. 22:35-40) [rs p. 348 pal. 1]
Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:
11. Ko e hā ʻoku totonu ke ueʻi kitautolu ʻe heʻetau ʻofa ki he ʻOtuá ke tau faí, koeʻuhi he ko e ʻofa lahi ʻa Sihová naʻe ueʻi ai ia ke fekau mai ʻa hono ʻAló ke foaki ʻa ʻene moʻui maʻatautolu? (2 Kol. 5:14, 15) [uw p. 14 pal. 6]
12. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e ʻaʻeva ʻi he huafa ʻo Sihová? [uw p. 18, pal. 14]
13. Ko e hā ʻoku tau ako ʻo fekauʻaki mo e ngaahi ʻulungaanga ʻo Sihová ʻi hono lau ʻa e tohi Tangilāulaú? (Tangi. 3:22, 23, 32) [si p. 132 pal. 13, 15]
14. Ko e hā ʻa e kupuʻi lea ʻoku toutou ngāueʻaki ʻi he lave fakatouʻosi kia ʻIsikeli mo Sīsū Kalaisí? [si p. 133 pal. 2]
15. Ko e hā ʻoku ʻuhinga totonu ai ke tui ko kinautolu ʻe toetuʻu ke moʻui ʻi he māmaní ʻe fakamāuʻi kinautolu ʻo makatuʻunga ʻi heʻenau ngāue ʻi he kahaʻú? (Loma 6:7) [rs p. 338 pal. 1]
16. Ko e hā ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻa tefito ʻe fā ʻoku tokoni ki he fāʻūtaha ʻoku maʻu ʻe he kakai ʻa Sihová ʻi he ʻaho ní? [uw p. 8-9 pal. 8, 9)
17. Ko e hā ʻoku lava ai ke tau fakahā totonu ko e ngaahi meʻa ʻoku felāveʻi mo e ʻi ai ʻa Kalaisí ʻe hoko ia ʻi ha vahaʻa taimi ʻo e ngaahi taʻú? (Mt. 24:37-39) [rs p. 341 pal. 1]
18. Tānaki atu ki he ngaahi anga tuʻu-ki-muʻa ʻo Sihová ʻa ia ko e ʻofá, fakamaau totonú, potó, mo e mālohí, ko e hā ʻoku lava ke tau ako ʻo fekauʻaki mo hono ʻulungaanga fakamānako mei he ʻEkisoto 34:6, Sāme 86:5, mo e Ngāue 10:34, 35? [uw p. 13 pal. 3]
19. Hili ʻa hono fakafehoanaki ʻo Sione 14:9, 10 mo Luke 5:12, 13, ko e hā ʻoku lava ai ke tau fakaʻosiʻaki ko Sihová ʻoku kaungāongoʻi fakaalaala ki he faʻahinga ʻo e tangata ʻoku faingataʻaʻiá? [uw p. 25 pal. 12(1)]
20. Ko e hā ʻoku ʻikai ke fatongiaʻaki ai ʻe he kau Kalisitiané ke tauhi fakauike ʻa e ʻaho Sāpaté? (Loma 10:4) [rs p. 345 pal. 2, 3]
Fakakakato ʻa e ngaahi fakamatala ko ʻení ʻaki ha foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku totonú:
21. Naʻe tomuʻa fakatātaaʻi ʻe ʻEpimeleki ʻa e ․․․․․․․․ ʻa ia ʻe fakahaofi ʻi ․․․․․․․․ koeʻuhi he naʻa nau anga-fakakaumeʻa mo tokoniʻi ʻa e ․․․․․․․․ ʻo e ngaahi tokoua ʻo Kalaisí. [Lau Tohitapu fakauike; sio w-E 82 10/1 p. 27 pal. 11.]
22. Neongo ʻoku lave kia Sīsū “ko ha ʻotua,” ʻi he Sione 17:3 ʻokú ne ui ai ʻa Sihova “ko e ʻOtua moʻonia pe ․․․․․․․․” pea ʻi he Sione 20:17 ʻokú ne lave ai kia Sihova ko “․․․․․․․․ ʻOtua pea ko ․․․․․․․․ ʻOtua.” [uw p. 18 pal. 12]
23. Ko e ngaahi meʻa naʻe fakamatalaʻi ʻe Selemaia 52:5-11 naʻe fakahoko ia ʻi he ․․․․․․․․ [Lau Tohitapu fakauike; sio w-E 88 4/1 p. 14 pal. 18.]
24. ʻI he pehē ʻia Fakahā 1:7 ʻi he hili ʻa e toe foki mai ʻa Kalaisí ʻa ia ʻoku lave ki ai ʻe “mamata kiate ia ʻe he mata kotoa pe,” ʻoku ʻikai ko e sio ʻaki hotau mata ․․․․․․․․ ka ki he ․․․․․․․․ fakaeʻatamai. [rs p. 343 pal. 2]
25. Hili ʻa ʻene toetuʻú naʻe ʻikai ke hā maʻu ai pē ʻa Sīsū ʻi he ․․․․․․․․ tatau pē, mahalo ke fakamamafaʻi ki he fakakaukau ʻo ʻene kau ākongá ko e moʻoniʻi meʻá ko ha ․․․․․․․․ pea ko ia naʻe ʻikai ke ․․․․․․․․ ia ʻo aʻu ki hono ngaahi takanga ofí. [rs p. 334 pal. 5]
Fili ʻa e tali totonu ʻi he ngaahi fakamatala taki taha ko ʻení:
26. Ko e Tohitapú ko e Folofola ia ʻa e ʻOtuá koeʻuhi (ʻoku ui ia ʻo pehē ʻe he kau liliu leá; naʻe tohi ia ʻe he kau tangata faʻa lotu; naʻe tataki longomoʻui ʻe he ʻOtuá ʻa hono tohí). [uw p. 20 pal. 2]
27. Kapau te ke lau ʻa e peesi pē ʻe (taha; ua; fā) ʻo e Tohitapú ʻi he ʻaho kotoa pē, te ke ʻosiki nai ia ʻi he (māhina ʻe ono; māhina ʻe hiva; taʻu ʻe taha). [uw p. 24 pal. 9]
28. Ko e ngaahi fakangatangata fakaeʻulungaangá naʻe ʻikai ke ngata ia fakataha mo e Lao ʻia Mōsesé, ʻa ia naʻe kau ki ai mo e Fekau ʻe Hongofulú, koeʻuhi ʻi he fokotuʻutuʻu faka-Kalisitiané, (ko e kakai ʻo e kolo taki taha te nau fakatupu ʻa ʻenau ngaahi tuʻunga ki he ʻulungaangá; ʻoku totonu ke tataki pē ʻa e tangatá ʻe honau konisēnisí pē; ko e ngaahi tuʻunga lahi ʻo e ʻulungaanga taau ʻo e Fekau ʻe Hongofulú naʻe toe lau ʻi he Ngaahi Konga Tohitapu Faka-Kalisi Kalisitiané). [rs p. 349 pal. 1]
29. Naʻe “fiemuaʻi” ʻe Sihova ʻa Selemaia ʻi Heʻene (pauʻusiʻi ia ke malangaʻi ʻa e pōpoaki ʻo e tauteá; ngāueʻaki ia ke fakaʻosi ʻa ia naʻe ʻikai te ne mei malava ʻi hono ivi pē ʻoʻoná; naʻe ʻikai te ne fakahoko ʻa e fakaʻauha naʻe kikiteʻi ʻe Selemaiá). (Sel. 20:7) [Lau Tohitapu fakauike; sio w-E 89 5/1 p. 31.]
30. Ko e kupuʻi lea “ngaahi faʻitoka fakamanatu,” ʻoku hā ʻi he Sione 5:28 (NW), ko e lave ki he (ngaahi faʻitoka tāutaha; faʻitoka ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá; manatuʻi ʻo e tokotaha pekiá ʻe he ʻOtuá). [rs p. 339 pal. 3]
Fakahoa totonu ʻa e ngaahi konga Tohitapu ko ʻení ki he ngaahi fakamatala ʻoku hā ʻi laló:
Pal. 3:5, 6; Sel. 23:33; 32:9, 10; Tangi. 3:44; Fkh. 15:3, 4
31. Ko e makatuʻunga ki he fāʻūtaha moʻoni ʻo e lotú ko e ʻilo ʻo Sihova pea moʻui ʻo fehoanaki mo ʻene ngaahi founga māʻoniʻoní. [uw p. 5 pal. 1]
32. Ko ʻetau ʻalunga moʻuí kotoa—tatau ai pē pe ʻoku tau ʻi fē, pe ko e hā ʻoku tau faí—ʻoku totonu ke ne fakamoʻoniʻi ko ʻetau fakakaukaú mo e meʻa ʻokú ne ueʻi hotau lotó ʻoku huʻufataha pē ki he ʻOtuá. [uw p. 10 pal. 11]
33. ʻOku ʻikai ke fakafanongo ʻa Sihova ki he ngaahi lotu ʻa e kau anga-kovi. [Lau Tohitapu fakauike; sio w-E 87 7/15 p. 15.]
34. Ko e pōpoaki mamafa fakaekikite mei he Folofola ʻa e ʻOtuá ʻoku hā ai ʻa e ngaahi tautea mamafa ʻa e ʻOtuá pea ʻoku fanongonongo ai ʻa e tuʻunuku mai ʻo e fakaʻauha ʻo e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané. [Lau Tohitapu fakauike; sio w94 7/1 p. 11-12 pal. 18, 20.]
35. ʻI he kau ki ha ngaahi feangainga fakapisinisi mo e kaungālotu kia Sihová, ko ha tohi aleapau te ne lava ʻo taʻofi ha ngaahi taʻefemahinoʻaki ʻe lava ke hoko ʻi ha taimi ʻamui ange. [Lau Tohitapu fakauike; sio w-E 95 5/1 p. 30.]