Fakamanatu Ako Fakafaifekau Fakateokalati
Fakamanatu taʻesio ki ha tohi ʻa e ngaahi fakamatala naʻe vaheʻi ke fai ʻi he Ako Fakafaifekau Fakateokalati ki he ngaahi uike ʻo Sepitema 2 ki Tīsema 23, 2002. Ngāueʻaki ha lauʻipepa kehe ke tohi ki ai ʻa e ngaahi talí ki he lahi taha ʻo e ngaahi fehuʻi te ke lava ʻo tali ʻi he taimi ʻoku vaheʻi maí.
[Fakatokangaʻi: Lolotonga ʻa e fakamanatu tohinimá, ko e Tohitapú pē ʻe lava ke ngāueʻaki ke tali ha fehuʻi. Ko e ngaahi maʻuʻanga fakamatala ʻoku hoko atu he ngaahi fehuʻí, ko e ʻai pē ia ki hoʻo fekumi fakafoʻituituí pē. Ko e ngaahi fika ʻo e pēsí mo e palakalafí ʻe ʻikai ke ʻasi nai ia ʻi he ngaahi maʻuʻanga fakamatala kotoa ki he Taua Leʻo.]
Tali Moʻoni pe Loi ki he ngaahi fakamatala taki taha ʻoku hoko haké:
1. Ko e fakalaulauloto ki he ngaahi ʻulungaanga fakaofo ʻo Sihová ko ha sitepu mātuʻaki mahuʻinga ia ʻi he ʻunuʻunu ofi kiate iá. (Sāme 143:5) [w00 10/15 p. 4 pal. 6]
2. Ko e fakatahaʻi ʻo e ongo vaʻakau ʻe ua ʻoku lave ki ai ʻi he Isikeli 37:15-24 ʻoku ʻi ai hono tatau ʻi onopooni he ʻi he 1919 naʻe fakafāʻūtahaʻi ai ʻa e faʻahinga pani loto-tōnungá ʻi he malumalu ʻo Kalaisi, ko honau “tuʻi pe taha” mo e “tahaʻi tauhi.” [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w88-E 9/15 p. 25 pal. 13.]
3. Neongo kuo fehuʻia ʻe he kau fakaanga māʻolunga ange ʻo e Tohitapú ʻa e tuʻunga fakahisitōlia ʻo e tohi ʻa Tanielá, kuo fakatonutonu fakaʻaufuli ʻe he ngaahi meʻa kuo ʻilo fakaʻāsioloki ʻi he faai mai ʻa e ngaahi taʻú ʻenau ngaahi fakamatalá. [bsi02 p. 12 pal. 4]
4. ʻI he taimi ʻoku haʻu ai ʻa e meʻa ʻoku tau fanongo ki aí mei ha matavai ʻoku hā ngali ko ha mafai lahi pe ko ha taha ʻokú ne taukaveʻi ʻoku lahi ʻene ʻiló, ʻe ʻikai lava ke ʻi ai ha ʻuhinga fefeka ke fakafisingaʻi ai ia ʻoku loi. [w00 12/1 p. 29 pal. 7-8]
5. Ko e kupuʻi lea “kau palōfita mahuʻinga siʻi ange” ʻokú ne fakamatalaʻi totonu ʻa e siʻi ange ʻo e mahuʻinga ʻo e ngaahi tohi fakamuimui ʻe 12 ʻo e Ngaahi Konga Tohitapu Faka-Hepeluú. [bsi02 p 13 pal. 1]
6. Ko ʻĒmosí ko e taha ia ʻo e “gaahi foha oe kau balofita” ʻi he taimi ne ui ai ia ʻe Sihova ʻo fekauʻi ia ke kikite ki Siuta mo ʻIsilelí. (2 Tuʻi 2:3, PM) [bsi02 p. 16 pal. 1]
7. ʻOku tomuʻa tala ʻe Opataia 16 ʻa e ʻauhamālie fakapuleʻanga ki he kakai ʻĪtomí ko e tupu mei heʻenau tāufehiʻa ki Siutá. (Opa. 12) [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w89 4/1 p. 26 puha.]
8. Ko e “lea maa” ʻoku lau ʻo kau ki ai ʻi he Sefanaia 3:9 (PM) ʻoku kau ki ai ʻa e mahinoʻi totonu ʻo e moʻoni fekauʻaki mo e ʻOtuá pea mo ʻene ngaahi taumuʻá. [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w01 2/15 p. 27 pal. 18.]
9. Ko e ʻuhinga naʻe ongoʻi ai ʻe Sīsū ʻa e mamahi lahi fakaeongo ʻi he ngoue ko Ketisemaní ko ʻene tokanga fekauʻaki mo e founga ʻe uesia ai ʻe heʻene pekia ʻi he tuʻunga ko ha faihia fehiʻanekiná ʻa Sihova mo Hono huafa māʻoniʻoní. (Mt. 26:38; Luke 22:44) [w00 11/15 p. 23 pal. 1]
10. Ko e “Filisitia” ʻoku hoko ʻo hangē ha “ʻeiki ʻi Siuta,” hangē ko ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Sakalaia 9:6, 7, ʻokú ne fakamatalaʻi fakaekikite ʻa e kau mēmipa ʻo e fanga sipi kehe he ʻaho ní ʻa ia ʻoku akoʻi ʻe he “tamaioeiki agatonu mo boto” pea ʻoange kia kinautolu ʻa e tuʻunga mafai ʻo fakatatau ki he fiemaʻú. (Mt. 24:45, PM) [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w95 11/1 p. 19 pal. 14.]
Tali ʻa e ngaahi fehuʻi hoko haké:
11. ʻE lava fēfē ke fakahoa hotau fatongia ke malangá ki he fatongia ʻo ʻIsikeli ʻi he tuʻunga ko ha tangata leʻó? (Isi. 33:1-11) [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w88 5/1 p. 28 pal. 13.]
12. Ko e hā ʻa e faitatau ki he vīsone ʻa ʻIsikeli fekauʻaki mo e ngaahi hui mōmoá naʻe vakai ki ai ʻi onopōní? (Isi. 37:5-10) [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w88-E 9/15 p. 24 pal. 12.]
13. Ko e hā ʻa e fakamoʻoni fakatupu tuipau lahi taha ʻo e fakamānavaʻi fakaʻotua ʻa e tohi ʻa Sakalaiá? [bsi02 p. 30 pal. 5]
14. Ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he kolo ʻi he vīsone ʻa ʻIsikelí? (Isi. 48:15-17) [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w99 3/1 p. 18 pal. 22.]
15. Ko e hā naʻe ʻuhinga ki ai ʻa Sīsū ʻi heʻene pehē ko hono kau muimuí ʻoku “ʻikai te nau ʻo māmāni”? (Sione 17:14) [kl p. 123-4 pal. 14]
16. Ko e hā ʻa e lēsoni ʻe lava ke ako mei he tali ʻa Taniela ki he tuʻutuʻuni ʻa e tuʻí ʻe ʻikai fai ha hū ki ha ʻotua pe tangata tuku kehe pē ʻa e tuʻí ʻo feʻunga mo e ʻaho ʻe 30? (Tan. 6:7-10) [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he dp-E p. 125 pal. 25-8.]
17. Ko hono fanongonongo ʻa e pōpoaki fē ʻa Sihova kuo hangē ai ʻa e toenga ʻo e kau paní ko ha laione ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi puleʻangá? (Mai. 5:8) [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w81-E 7/15 p. 23 pal. 10.]
18. Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea “naʻa ke vili ʻaki ʻene povai aʻana ʻa e tuʻukimuʻa ʻo ʻene ngaahi kongakau,” ʻi he Hapakuke 3:14? [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w00 2/1 p. 22 pal. 15; w81-E 8/1 p. 29 pal. 6-7.]
19. Ko e hā ʻoku fakahaaʻi ʻi hono ngāueʻaki ʻa e foʻi lea “hei ilo” ʻi he Sefanaia 2:3 (PM)? [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w01 2/15 p. 19 pal. 8.]
20. Fakatatau ki he Sakalaia 8:6, ʻi he ngaahi taʻu talu mei he 1919, kuo anga-fēfē hono fakahoko ʻe Sihova ʻa e meʻa ne hā ngali fuʻu faingataʻa nai ʻi he vakai ʻa e tangatá? [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w96 1/1 p. 23 pal. 18-19.]
ʻOmai ʻa e (ngaahi) foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku fiemaʻu ke fakakakatoʻaki ʻa e ngaahi fakamatala taki taha ʻoku hoko haké:
21. ʻOku tau lea kia Sihova fakafou ʻi he ․․․․․․․․, ʻa ia ko e fetuʻutaki fakaelotu hangatonu ia ki he ʻOtuá; ko ia ai, ko e founga tuʻu-ki-muʻa taha ʻokú ne folofola mai ai kia kitautolú ʻoku fakafou ia ʻi heʻene ․․․․․․․․ (Sāme 65:2; 2 Tim. 3:16) [w00 10/15 p. 5 pal. 2-3]
22. Neongo naʻe maʻu ʻe he tangata haohaoa ko “․․․․․․․․” ʻa e maluʻi fakaʻotuá, naʻá ne fanongo ki he leʻo ʻo e meʻamoʻui laumālie anga-fulikivanu ko Sētane ko e Tēvoló. Naʻe fakahāhaaʻi ʻe Sīsū ʻa e meʻa ke faí ʻi he hoko ha meʻa pehē. Naʻá ne tala ki he Tēvoló: “Setane, fei mo ʻalu!” (Mt. 4:3-10) ʻI he founga meimei tatau, ʻoku totonu ke ke fakafisi mei he “․․․․․․․․ ․․․․․․․․” mei he maama laumālié. Talitekeʻi ʻa e kau laumālie anga-fulikivanú ʻaki hoʻo ui kia Sihova ki ha tokoni. ʻIo, lotu leʻo-lahi ʻo ngāueʻaki ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá. [kl p. 116 pal. 19]
23. Ko e “ʻalu atu ʻa e fekau ke fokotuʻu foʻou mo langa ʻa Selusalema” naʻe hoko ia ʻi he ․․․․․․․․, ʻo fakaʻilongaʻi ai ʻa e kamata ʻo e uike ʻe 69 ʻo e ngaahi taʻú, ʻa ia naʻe ngata ia ʻi he hā ʻa e Mīsaiá ʻi he ․․․․․․․․ (Tan. 9:25) [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he dp-E p. 190 pal. 20–p. 191 pal. 22.]
24. ʻI he Sioeli 2:31, ʻa ia ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e liliu ʻo fakapoʻuli ʻa e laʻaá, ʻoku huʻufataha ia mo e Mātiu 24:29, 30, ʻa ia ʻoku fakamatalaʻi ai ʻe ․․․․․․․․ ʻa ʻene hoko mai ko e Foha ʻo e tangatá fakataha mo e ․․․․․․․․ [bsi02 p. 16 pal. 13]
25. Ko e kikite ʻa ․․․․․․․․ fekauʻaki mo ʻAsīlia mo hono kolomuʻa ko ․․․․․․․․, ʻoku hakeakiʻi ai ʻa e fakamaau totonu mo e tuʻunga aoniu ʻo Sihová pea ʻomai ai kia kitautolu ʻa e tuipau ʻe fakahoko ʻe Sihova ʻa e fakamaau totonu ki he kotoa ʻo e fulikivanú. [bsi02 p. 24 pal. 11]
Filifili ʻa e tali totonu ʻi he ngaahi fakamatala taki taha ʻoku hoko haké:
26. Ko e tohi ʻa Isikelí ʻoku fakamamafaʻi ai ko Sihová ʻoku (nima-homo; anga-fakatōkilalo; māʻoniʻoni) pea ʻokú ne ʻai ke ʻiloa (ko e fakalakalaka ʻo e ʻulungaanga ʻo ha taha; ko hono fakamāʻoniʻoniʻi ʻo e huafa ʻo Sihová; ko e hoko ko ha kaungāʻapi leleí) ʻoku mahuʻinga ange ia ʻi ha toe meʻa. [bsi02 p. 11 pal. 33]
27. Ko ʻIsikeli, ʻa ia naʻe moʻui ʻi he taimi tatau mo Tanielá, ʻokú ne fakapapauʻi ko Tanielá ko ha tokotaha moʻoni ia, ʻo ne lau ia fakataha mo (Noa mo Siope; Mōsese mo Siosiua; ʻIlaisiā mo ʻIlaisa). [bsi02 p. 11 pal. 2]
28. ʻI he fehoanaki mo e Taniela 2:34, 35, 45, ko e fuʻu maka ʻokú ne taaʻi mo laiki ʻa e ʻīmisí ʻokú ne fakafofongaʻi (ʻa ʻĀmaketone; ʻa e ngaahi pōpoaki fakaefakamaau oʻo naʻe fanongonongo ʻe he kakai ʻa e ʻOtuá; ʻa e Puleʻanga faka-Mīsaiá). [bsi02 p. 12-13 pal. 20, 23]
29. Ko e puleʻanga fakaefakatātā ʻo e fanga heʻe ʻoku lave ki ai ʻi he Sioeli 1:4-6 ʻokú ne fakafofongaʻi (ʻa e puleʻanga ʻo ʻIsilelí; ʻa e kau Kalisitiane paní; ʻa e kau tau Lomá). (Ng. 2:1, 14-17) [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w98 5/1 p. 9 pal. 9.]
30. Ko e hā ke lotu ai ki he ʻOtuá ki ha tokoni kapau ʻokú ne ʻafioʻi ʻa e meʻa ʻoku tau fiemaʻú ki muʻa ke tau kole kiate iá? ʻOku fakahaaʻi ʻe he lea ʻo lotú ʻoku tau (ʻofa ki he; falala ki he; tui ki he) ʻOtuá mo vakai kiate ia ko e Matavai ʻo e “foaki lelei kotoabe moe foaki haohaoa kotoabe.” (Sem. 1:17, PM; Hep. 11:6) [kl p. 151 pal. 4]
Fakahoa ʻa e ngaahi konga Tohitapu ko ení ki he ngaahi fakamatala ʻoku hoko hake ʻi laló:
Ho. 6:6; Sioeli 2:32; Sak. 4:6, 7; 13:3; Loma 12:2
31. Kuo pau ke ʻoua te tau fakaʻatā ʻa e ngaahi tuʻunga ʻo e tōʻonga fakafonua pe fakamāmani ʻo e fokotuʻutuʻu ko eni ʻo e ngaahi meʻá ke ne fakafuo ʻetau fakakaukaú. [w00 11/1 p. 21 pal. 5]
32. Ko e meʻa ʻoku fakahōifua ki he ʻOtuá, ʻoku ʻikai ko ha ngaahi feilaulau lahi fakaeouau ʻoku fai, ka ko e fakahāhaaʻi ʻo e ʻofa mateaki ʻoku makatuʻunga ʻi hono ʻiloʻi iá. [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he bsi02 p. 15 pal. 16.]
33. Ko e ʻiloʻi, tokaʻi mo e falala ki he tokotaha ʻoku ʻaʻana ʻa e huafa fakaʻotuá ʻoku mātuʻaki fiemaʻu ia ki he fakamoʻuí. [Lau Tohitapu fakauiké; sio ki he w89-E 3/15 p. 30 puha.]
34. Ko e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ʻoku fakahoko ia ʻo ʻikai koeʻuhi ko ha faʻahinga mafai fakaetangata kae fakafou ʻi hono laumālié, ʻa ia ʻokú ne ʻai ke malava ʻa ʻene kau sevānití ʻo ikuʻi ʻa e ngaahi fakafaingataʻaʻiaʻanga lahi pea ke kātaki ai ʻi he ngāue fakaʻotuá. [bsi02 p. 29 pal. 2]
35. Ko e mateaki ʻokú ne fakaʻilongaʻi ʻa e kautaha ʻa Sihová ʻoku fakalaka ia ʻi he vahaʻangatae fakaetangata kotoa pē, ʻo hangē ko ia ʻi he ngaahi kāinga ofi ʻi he kakanó mo e totó. [bsi02 p. 30 pal. 24]