Sīsū–Ko ʻEne Moʻuí mo ʻEne Ngāue Fakafaifekau
Kau Ngāue ʻi he Ngoue Vainé
NAʻE toki ʻosi ʻa e pehē ʻe Sīsū: “Ko e tokolahi ʻoku muʻomuʻa te nau muimui; pea ko e tokolahi ʻoku muimui te nau muʻomuʻa.” Naʻá ne fakatātaaʻi ʻeni ʻaki haʻane fai ha talanoa. Naʻá ne kamataʻaki: “Ko e puleʻanga ʻo hevani ʻoku tatau mo ha tangataʻeiki, ʻa ia naʻa ne ʻalu atu hengihengi pe ke unga ha niʻihi ke ngaue ʻi heʻene ngoue vaine.”
Naʻe hoko atu ʻe Sīsū: “Pea ne alea [ʻa e tokotaha-ʻapi] mo ha kau ngaue, ko e foʻi tenali ki he ʻaho, ʻo ne fekau atu kinautolu ki heʻene ngoue vaine. Pea ne ʻalu atu ʻi hono tolu ʻo e houa, ʻo ne ʻilo ha niʻihi ʻoku nau tutuʻu noa pe ʻi he malaʻe fakatau, pea ne pehē kiate kinautolu, ʻAlu mo kimoutolu ki he ngoue vaine, pea te u ʻatu kiate kimoutolu hono tāu. Pea nau ʻalu. Pea toe ʻalu atu ia, ʻo feʻunga mo hono ono mo hono hiva ʻo e houa, ʻo ne fai pehe foki. Pea feʻunga mo hono hongofulu ma taha ʻo e houa naʻa ne ʻalu atu, pea ta naʻe ʻi ai mo ha niʻihi ʻoku tutuʻu pe; pea ne pehē kiate kinautolu, Ko hoʻomou ʻaho katoa e mo e tutuʻu noa ai pe, ko e ʻumaʻā? Pea nau pehe kiate ia, Koeʻuhi ko e ʻikai ha taha te ne fie unga kimautolu. Pea pehe ange ʻe ia, Mole pe mo kimoutolu ki he ngoue vaine.”
Ko e tokotaha-ʻapí, pe ko ia ʻoku ʻaʻana ʻa e ngoue vainé, ko e ʻOtua ko Sihová, pea ko e ngoue vainé ko e puleʻanga ʻo ʻIsilelí. Ko e kau ngāue ʻi he ngoue vainé ko e faʻahinga naʻe ʻomai ki he fuakava ʻo e Laó; naʻe fakatefito kiate kinautolu ko e kau Siu naʻe moʻui ʻi he taimi ʻo e kau ʻapositoló. Ko e kau ngāue ʻaho-kakató pē naʻe fai ʻa e felotoi ki ha totongí. Ko e vāhengá ko e tenali ki he ngāue ʻaho ʻe taha. Koeʻuhi ko e “houa hono tolu” ko e 9:00 pongipongí ia, ko kinautolu naʻe ui ʻi hono 3, 6, 9, mo e 11 ʻo e houa ngāué, naʻa nau ngāue pē houa ʻe 9, 6, 3, mo e 1.
Ko e kau ngāue houa ʻe 12, pe ʻaho kakató naʻa nau fakatātaaʻi ʻa e kau taki Siu naʻa nau kau maʻu pē ki he ngāue fakalotú. Naʻe ʻikai te nau hangē kinautolu ko e kau ākonga ʻa Sīsū, ʻa ia ko e lahi taha ʻo ʻenau moʻuí, naʻa nau femoʻuekina ʻi he toutai pe ko ha toe ngaahi ngāue fakamāmani kehe. Naʻe toki kamata pē mei he faʻahitaʻu fakatō lau ʻo e 29 T.S. naʻe toki fekau ai ʻe he “tokotaha-ʻapi” ʻa Sīsū Kalaisi ke tānaki ʻa e faʻahinga ko ʻení ke hoko ko ʻene kau ākonga. Ko ia naʻa nau hoko ko e “muimui,” pe ko e kau ngāue ʻi he ngoue vainé ʻi he houa hono 11.
Fakaʻosí, naʻe ʻosi ʻa e ʻaho ngāue fakaefakatātaá ʻi he pekia ʻa Sīsuú, pea naʻe taimi leva ke totongi ʻa e kau ngāué. Naʻe fai ʻa e founga anga-kehe ke ʻuluaki totongi ʻa e faʻahinga muimuí, ʻo hangē ko ia kuo fakamatalaʻí: “Pea ʻi heʻene efiafi leva, naʻe pehe ʻe he ʻeiki ʻo e ngoue vaine ki heʻene tauhi koloa, Ui ʻa e kau ngaue, ʻo tufa ʻenau totongi, ʻo kamata mei he muimui mai ʻo fai atu ki he muʻomuʻa mai. Pea haʻu ʻakinautolu naʻe unga feʻunga mo e hongofulu ma taha ʻo e houa, ʻo nau taki taha maʻu ha foʻi tenali. Pea ʻi he haʻu ʻa kinautolu naʻe tomuʻa unga, naʻa nau ʻamanaki ʻe lahi ange haʻanautolu: ka ko kinautolu foki naʻa nau maʻu taki taha ha foʻi tenali. Pea ʻi heʻenau toʻo ia, naʻa nau lāunga ki he tangataʻeiki heʻenau pehe, ʻA, ko e kau siana naʻe muimui mai ko e foʻi houa pe taha ʻenau ngaue, pea ko eni kuo ke fakatatau kinautolu kiate kimautolu, ʻa ia kuo mau fua ʻa e mamafa ʻo e ngaue, pea fetakai mo e pupuha ʻo e ʻaho. Ka ka tali pe ʻe ia, ʻo ne pehe ki ha taha ʻo e kau ngaue ko ia, Siana, he ʻoku ou kākāʻi koe? ʻikai naʻa ta alea ke foʻi tenali pe? Toʻo pe hoʻo meʻa na ʻo ʻalu: ko e ʻange ki he muimui mai ni ʻo tatau mo koe ko ʻeku faʻiteliha pe. Naʻa ʻoku ʻikai ngofua koā ʻeku faʻiteliha ki heʻeku meʻa aʻaku, ʻo? pe naʻa ʻoku ke mata meheka koeʻuhi ko ʻeku ʻofa.” ʻI he fakaʻosí naʻe toe lave ʻa Sīsū ki ha poini naʻe lave ki ai ki muʻa atu ʻo pehē: “Pehe foki, ʻe ai ha niʻihi muimui te nau muʻomuʻa, mo ha niʻihi muʻomuʻa te nau muimui.”
Naʻe ʻikai ke hoko ʻa hono maʻu ʻo e tenalí ʻi he pekia ʻa Sīsuú kae ʻi he Penitekosi ʻo e 33 T.S., ʻi he huaʻi hifo ʻe Kalaisi, ko e “tauhi koloa,” ʻa e laumālie māʻoniʻoní ki heʻene kau ākongá. Naʻe hangē ʻa e kau ākonga ko ʻeni ʻa Sīsuú ko e “muimui,” pe kau ngāue ʻi he houa hono 11. Naʻe ʻikai ke fakatātaaʻi ʻe he tenalí ʻa e meʻaʻofa ʻo e laumālie māʻoniʻoní tonu pē. Ko e tenalí ko ha meʻa ia ki he kau ākongá ke ngāueʻaki ʻi heni ʻi māmani. Ko ha meʻa naʻe kaunga ki heʻenau moʻuí, ki heʻenau moʻui taʻengatá. Ko e monū ia ʻo e hoko ko ha tokotaha ʻIsileli fakalaumālie, kuo pani ke malanga ʻo kau ki he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá.
Naʻe vave ʻa hono fakatokangaʻi ʻe he faʻahinga naʻe ʻuluaki ungá ne ʻosi totongi ʻa e kau ākonga ʻa Sīsuú, pea naʻa nau sio kiate kinautolu ʻi hono ngāueʻaki ʻa e tenali fakaefakatātaá. Ka naʻe lahi ange ʻenau fiemaʻú ʻi he laumālie māʻoniʻoní mo e ngaahi monū ʻo e Puleʻangá pē. Ko ʻenau lāungá mo ʻenau ngaahi fakafepakí naʻe hoko ai ʻa e fakatangaʻi ʻo e kau ākonga ʻa Kalaisí, ko e kau ngāue “fakamuimui” ʻi he ngoue vainé.
Ko hono fakahoko ʻi he ʻuluaki senitulí ko e fakahoko pē ia ʻe taha ʻo e talanoa fakatātā ʻa Sīsuú? ʻIkai, ko e haʻa-faifekau ʻo e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané ʻi he senituli 20 ni kuo nau hoko ʻi honau ngaahi tuʻungá mo e ngaahi fatongiá ko e “muʻomuʻa” ke unga ki he ngāue ʻa e ʻOtuá ʻi he ngoue vaine fakaefakatātaá. Naʻa nau lau ʻa e kau malanga ʻosi fakatapui kuo nau feohi mo e Watch Tower Bible and Tract Society ko e “muimui” ke maʻu ha vāhenga-ngāue mei he ʻOtuá. Ka ko hono moʻoní, ko e faʻahinga ko ʻeni naʻe taʻetokaʻi ʻe he haʻa-faifekaú ko e faʻahinga ia kuo nau maʻu ʻa e tenalí—ko e lāngilangi ʻo e tauhi ko e kau ʻamipasitoa kuo pani ʻo e Puleʻanga fakahēvani ʻo e ʻOtuá. Mātiu 19:30–20:16.
◆ Ko e hā naʻe fakatātaaʻi ʻe he ngoue vainé? Ko hai ʻoku fakatātaaʻi ʻe he tokotaha ʻoku ʻaʻana ʻa e ngoue vainé pea pehē ki he kau ngāue houa ʻe 12 mo e houa ʻe tahá?
◆ Naʻe ngata ʻanefē ʻa e ʻaho ngāue fakaefakatātaá, pea naʻe fai ʻanefē ʻa e totongí?
◆ Ko e hā ʻoku fakatātaaʻi ʻe he totongiʻaki ʻa e tenalí?