LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w04 8/1 p. 3-4
  • Ko e Kumi ki he Founga-Pule Leleí

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ko e Kumi ki he Founga-Pule Leleí
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2004
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko e Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá ʻa e Talí?
  • “Ko e . . . Melinó, ʻE ʻIkai Hano Ngataʻanga”
    ʻĀ Hake!—2019
  • Melino Moʻoní​—Mei he Matavai Fē?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1997
  • ʻIkai ha Melino Maʻá e Kau Talafekau Loí!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1997
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2004
w04 8/1 p. 3-4

Ko e Kumi ki he Founga-Pule Leleí

“Ko e fakautuutu ʻa e fefakafalalaʻaki ʻa e māmaní kuo fakatupunga ai ha ngaahi holongā palopalema fakaemāmani lahi ʻa ia ʻoku ʻikai kei lava ʻe he ngaahi puleʻanga tāutahá ke solova ʻia kinautolu pē. Ko e ngāue fāitaha pē ʻi māmani lahí ʻe lava ke tau fekuki lavameʻa ai mo e ngaahi fakatuʻutāmaki mo e faingataʻa fakautuutu ʻoku fehangahangai mo e faʻahinga ʻo e tangatá.”​—Ghulam Umar, faiʻanalaiso fakapolitikale Pākisitani.

KO E māmani he ʻaho ní ʻoku fonu ia ʻi he ngaahi fakaʻuhinga fepakipaki. ʻI he lotolotonga ʻo e lahi ʻo e meʻa fakamatelié, ʻoku meimei fāinga mo e tokolahi ʻi he moʻuí. Ko e toʻutangata ʻo e ʻilekitulōniká ʻoku lava moʻoni ke hoko ko e toʻutangata tuʻunga fakaako mo ʻiloʻilo taha ia kuo ʻi aí, neongo ia ʻoku faingataʻaʻia ʻa e kakai tokolahi ʻi he kumi ki ha ngāue tuʻumaʻú. Neongo ʻoku hā ngali maʻu ʻe he tangatá ʻa e tauʻatāina lahi ange ʻi ha toe taimi ki muʻa, ʻoku nofo ʻa e laui miliona ʻi ha tuʻunga ʻo e manavahē, ʻikai malu pea mo e veiveiua. ʻOku takatakaiʻi nai kitautolu ʻe he ngaahi faingamālie lelei, ka ko e kākā mo e maumau-lao ʻi he ngaahi tuʻunga kotoa ʻo e sōsaietí kuo iku ia ki he siva ʻa e ʻamanaki ʻa e tokolahi.

Ko e tuʻunga ʻo e ngaahi palopalema ʻoku fehangahangai mo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻoku mātuʻaki taulōfuʻu ʻo laka mamaʻo ia ʻi ha meʻa pē ʻe lava ke fakaleleiʻi ʻe ha fonua ʻe taha, pe naʻa mo ha ngaahi fonua. Ko ia ai, kuo fakaʻosiʻaki ʻe he kau mamata tokolahi ʻo pehē ke hoko moʻoni ʻa e melino mo e malu ʻi he māmaní, kuo pau ke fāʻūtaha ʻa e fonua kotoa pē ʻi ha founga-pule pē ʻe taha. Ko e fakatātaá, ko Albert Einstein, naʻá ne poupouʻi fuoloa ha fakakaukau pehē. ʻI he 1946, naʻá ne fakahaaʻi ai: “ʻOku ou tui mālohi ko e tokolahi taha ʻo e kakai ʻi he māmaní te nau saiʻia ke moʻui ʻi he melino mo e malu . . . Ko e holi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ki he melinó ʻe lava ke toki fakahoko pē ia ʻi he faʻu ʻo ha founga-pule he māmaní.”

Hili ʻa e hongofuluʻi taʻu ʻe nima, ko e fiemaʻu mātuʻaki mahuʻinga ko ení ʻoku teʻeki ai pē ke fakalato. ʻI hono fakahokohoko ʻa e ngaahi palopalema ʻo e senituli hono 21, ko ha faiongoongo ʻi he nusipepa Le Monde ʻo Pālesi, Falaniseé, ʻokú ne fakamatala: “Ko ha meʻa ia fekauʻaki mo hono faʻu ʻo e ngaahi makatuʻunga fakaefakamaau, fakahoko ngāue mo fakakonisitūtone ʻo ha founga-pule fakavahaʻapuleʻanga ʻoku malava ke kau vave mai, ʻi he feituʻu kotoa pē ʻi he māmaní, ʻi he ngaahi tuʻunga ʻo e tāmate tavale fakafaʻahingá. Ko ha meʻa ia ʻo fekauʻaki mo hono tali ʻa e fakakaukau ʻi he tuʻunga ko ení ko e foʻi Māmaní ko e fonua pē ia ʻe taha.” Ko e hā pea ko hai ʻokú ne maʻu ʻa e mālohi mo e malava ke fakahoko ʻa e meʻa ko ení koeʻuhi ke fakapapauʻi ai ʻoku maʻu ʻe he tuʻunga fakaetangatá ha kahaʻu melino?

Ko e Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá ʻa e Talí?

Kuo tuku ʻe he tokolahi ʻenau ʻamanaki ki he melino ʻa e māmaní ʻi he kautaha ʻa e Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá. Ko e UN ko ha founga-pule ia ʻa ia ʻe lava ke ne ʻomai ʻa e melino mo e malu moʻoni ki he māmaní? ʻOku ʻikai ha veiveiua, ʻoku lahi ʻa e pōtoʻi lea fakapolitikale ʻoku ongo fakaueʻiloto mo fonu palōmesi. Hangē ko ení, ʻi heʻene “Fanongonongo Mileniume” ʻo e 2000, ko e Fakataha Tokoni ʻa e Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá naʻá ne fai ai ʻa e fakapapau mafatukituki ko ení: “Te mau fai ʻemau lelei tahá ke fakatauʻatāinaʻi homau kakaí mei he faingataʻa ʻo e taú, ʻi loto pe ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi Puleʻangá, ko e ngaahi faingataʻa kuó ne toʻo ʻa e moʻui laka hake ʻi he 5 milioná ʻi he hongofuluʻi taʻu kuohilí.” Ko e ngaahi fanongonongo peheé kuo maʻu ai ʻe he UN ʻa e fakahīkihiki mo e leleiʻia mei he kakai tokolahi, pea pehē ki he Pale Nobel ki he melinó ʻo e 2001. Ko ia ʻi hono fakalāngilangiʻi ʻa e UN, ko e Kōmiti Nobel Noaué naʻá ne fakahaaʻi “ko e hala pē taha ʻe ala aʻusia ai ʻa e melino mo e fāitaha ʻi māmani lahí ʻoku fakafou ia ʻi he Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá.”

Neongo ʻa e meʻa kotoa ko ení, kuo hoko ʻa e kautaha ʻa e Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá, naʻe fokotuʻu ʻi he 1945, ʻo fakamoʻoniʻi ko ha founga-pule ia ʻoku malava ke ne ʻomai ʻa e melino moʻoni mo tuʻuloa ki he māmaní? ʻIkai, koeʻuhi ko ʻene mahuʻingaʻia fakaeiá mo e ngaahi taumuʻa fakafonua ʻa hono ngaahi fonua mēmipá kuo fakasivaʻi ai ʻa e ʻamanaki ʻa e tokolahi ki heʻene ngaahi feingá. Ko e ongoʻi ʻa e kakaí, ʻi he ngaahi lea ʻa e ʻētita nusipepa ʻe taha, ko e UN ʻoku ʻikai ko ha toe meʻa ia ka “ko ha faʻahinga palōmeta ʻo e fakakaukau fakaemāmani lahí” pea ko “ʻene ʻasenitá ʻoku fonu ia ʻi he ngaahi ʻīsiu kuo tipeitiʻi ʻi he ngaahi taʻu ʻo siʻi ai pe ʻikai haʻane laka ki muʻa ki ha fakaleleiʻanga.” ʻOku kei tuʻu pē ʻa e fehuʻí: ʻE ʻi ai ha ʻaho ʻe fāʻūtaha moʻoni ai ʻa e ngaahi fonua ʻo e māmaní?

ʻOku fakaeʻa ʻe he Tohi Tapú ko e fāʻūtaha peheé ʻe vavé ni ke fakahoko. ʻE anga-fēfē ʻa e hoko ʻa e meʻá ni? Pea ko e hā ʻa e founga-pule te ne fakahoko iá? Ki ha tali, kātaki ʻo lau ʻa e kupu hoko maí.

[Fakatātā ʻi he peesi 3]

Naʻe taukapoʻi ʻe Einstein ʻa e fiemaʻu ki ha founga-pule ʻi he māmaní

[Maʻuʻanga Tā]

Einstein: U.S. National Archives photo

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share