ʻUhinga ʻOku Vavé Ni Ai ke Ngata ʻa e Faingataʻá Kotoa
“Ko Makatuʻu ia—ʻoku haohaoa ʻene ngaue.”—TEUTALONOME 32:4.
1, 2. (a) Ko e hā ʻokú ke koloaʻaki ai ʻa e ʻamanaki ʻo e moʻui taʻengatá? (e) Ko e hā ʻokú ne taʻofi ʻa e tokolahi mei he tui ki he ʻOtua ʻa ia ʻokú ne fai ʻa e ngaahi talaʻofa fakaofo ki he kahaʻú?
ʻOKÚ KE saiʻia ke sioloto atu ki he moʻui ʻi Palataisí? ʻOkú ke sioloto atu nai kiate koe ʻi hoʻo fakatotoloʻi ʻa e palanite fakaofó ni pea ako ai fekauʻaki mo hono ngaahi meʻamoʻui kehekehe meimei taʻefakangatangatá. Pe mahalo ʻokú ke fakakaukauloto atu ki he fiemālie te ke ongoʻi ʻi hoʻo ngāue mo e niʻihi kehé ke tokangaʻi ʻa e māmaní pea mo tokoni ki hono liliu ia ko ha paʻake fakalūkufua. Pe ʻokú ke fakalaulauloto atu nai ki he ngaahi pōtoʻi ʻe lava ke ke fakatupulekina ʻi he ʻātí, tā-palaní, mūsiká, pe ngaahi meʻa kehe ke muia ʻa e meʻa ʻoku ʻikai lava ke ke maʻu ha taimi ki ai ʻi he moʻui femoʻuekina ʻo e ʻaho ní. ʻI ha faʻahinga tuʻunga pē, ʻokú ke koloaʻaki ʻa e ʻamanaki ʻo e moʻui ʻi he meʻa ʻoku ui ʻe he Tohi Tapú ko e “moʻui moʻoni”—ʻa e moʻui naʻe fakataumuʻa ʻe Sihova ke tau moʻui ai, fakataha mo e vakai atu ki ʻitāniti.—1 Timote 6:19.
2 Ko ha meʻa fakafiefia ia mo ha monū mahuʻinga ke vahevahe atu ʻa e ʻamanaki makatuʻunga ko ia ʻi he Tohi Tapú ki he niʻihi kehé, ʻikai ko ia? Kae kehe, ʻoku hanga kehe ʻa e tokolahi ia mei he ʻamanaki peheé. ʻOku nau siʻaki ia ʻo pehē ko ha foʻi fakakaukau hala, ko ha misi taʻemoʻoni ki he kakai ʻoku kākaaʻingofuá. ʻOku aʻu ʻo faingataʻa nai kiate kinautolu ke nau tui ki he ʻOtua ʻa ia ʻokú ne talaʻofa mai ʻa e moʻui taʻengata ʻi Palataisí. Ko e hā hono ʻuhingá? Ki he niʻihi, ko e faingataʻaʻiaʻangá ʻoku fekauʻaki ia mo e meʻa ʻoku faʻa ui ko e palopalema ʻo e koví. ʻOku nau tui kapau ʻoku ʻi ai ha ʻOtua pea ʻoku māfimafi-aoniu mo ʻofa, heʻikai malava ke fai ha fakamatala ia ki ha kovi mo e faingataʻa ʻi he māmaní. ʻOku nau fakaʻuhinga, ʻoku ʻikai lava ke ʻi ai ha ʻOtua ia ʻokú ne kātakiʻi ʻa e koví—pe kapau ʻokú ne ʻi ai, ʻoku ʻikai te ne māfimafi-aoniu pe ʻoku ʻikai te ne tokanga mai kiate kitautolu. ʻOku fakatupu tuipau ki he niʻihi ia ʻa e faʻahinga fakaʻuhinga ko ʻení. Kuo fakamoʻoniʻi moʻoni ʻa e poto ʻa Sētane ʻi hono fakakuihi ʻa e ʻatamai ʻo e tangatá.—2 Kolinito 4:4.
3. Ko e hā ʻa e fehuʻi faingataʻa ʻe lava ke tau tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau talí, pea ko e hā ʻoku tau ʻi ha tuʻunga makehe ai ke fai iá?
3 ʻI he tuʻunga ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ʻoku tau ʻi ha tuʻunga makehe ai ke tokoniʻi ʻa e kakai ko ia ʻoku kākaaʻi ʻe Sētane pea mo e poto ʻo e māmani ko ʻení. (1 Kolinito 1:20; 3:19) ʻOku tau mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻikai tui ai ʻa e kakai tokolahi ki he ngaahi talaʻofa ʻa e Tohi Tapú. ʻOku ʻikai pē ke nau ʻiloʻi ʻe kinautolu ʻa Sihova. ʻOku ʻikai nai te nau ʻiloʻi hono huafá pe ko hono ʻuhingá, pea ʻoku siʻisiʻi pe halaʻatā nai haʻanau ʻilo ki hono ngaahi ʻulungāangá pe ko hono ongoongo ʻi he fai ki heʻene ngaahi talaʻofá. ʻOku tau ʻi he tuʻunga lelei ʻi hono maʻu ʻa e ʻilo peheé. ʻI he taimi ki he taimi, ʻoku ʻaonga kiate kitautolu ke tau toe vakai ki he founga ʻe lava ke tau tokoniʻi ai ʻa e kakai ko ia ʻoku “fakapoʻuli honau ʻatamai” ke nau maʻu ʻa e tali ki he taha ʻo e ngaahi fehuʻi faingataʻa taha ʻoku ʻeke ʻe he faʻahinga ʻo e tangatá, “Ko e hā ʻoku fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e koví mo e faingataʻá?” (Efeso 4:18) ʻUluakí, te tau fakakaukau ki he founga ke fakatoka ai ha makatuʻunga ki ha tali ola leleí. Hili iá te tau lāulea leva ki he anga ʻo e hā mahino ʻa e ngaahi ʻulungāanga ʻo Sihová ʻi he founga kuó ne ngāue ai ki he meʻa ʻoku koví.
Ko Hono Maʻu ʻa e Fakalea Totonú
4, 5. Ko e hā nai ʻoku fiemaʻu ke tau ʻuluaki faí ʻi he langaʻi hake ʻe ha taha ʻa e fehuʻi fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻá? Fakamatalaʻi.
4 ʻI hono ʻeke ʻe ha taha ʻa e ʻuhinga ʻoku fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻá, ʻe anga-fēfē ʻetau talí? Te tau hehema nai ke ʻoatu he taimi pē ko iá kiate kinautolu ha fakamatala fakaikiiki, ʻo kamata ʻaki ʻa e meʻa naʻe hoko ʻi he ngoue ko ʻĪtení. ʻE lelei nai ia ʻi he tuʻunga ʻe niʻihi. Neongo ia, ʻoku ʻi ai ha kiʻi fakatokanga. ʻOku fiemaʻu nai ha fakavaʻe. (Palovepi 25:11; Kolose 4:6) Tau lāulea angé ki ha ngaahi poini ʻe tolu ʻe tokoniʻi nai ai kitautolu ke tau fai ha tokoni ki ha tokotaha ki muʻa ke tau ʻoatu ʻa e tali ki he fehuʻí.
5 ʻUluakí, kapau ʻoku fakahohaʻasi tefito ʻa e tokotahá ʻi he fekauʻaki mo e mātuʻaki failahia ʻo e koví ʻi he māmaní, ʻoku ngalingali kuo uesia fakafoʻituitui ʻe he koví ʻa ia tonu pe ko e faʻahinga ʻokú ne ʻofa aí. Ko ia ai, ʻe fakapotopoto nai ke kamataʻaki hono fakahāhā ha kaungāongoʻi moʻoni. Naʻe akonaki ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he kau Kalisitiané: “Tangi mo kinautolu ʻoku tangi.” (Loma 12:15) Ko hono fakahāhaaʻi ʻa e kaungāongoʻí, pe “kaungāmamahi,” ʻe maongo nai ia ki he tokotahá. (1 Pita 3:8) Kapau ʻokú ne mahinoʻi ʻoku tau tokanga ange kiate ia, ʻoku ngalingali ange te ne fanongo ki he meʻa te tau leaʻakí.
6, 7. Ko e hā nai ʻoku totonu ai ke tau fakaongoongoleleiʻi ha taha loto-totonu ʻokú ne ʻohake ha fehuʻi fakatupu hohaʻa fakalaumālie?
6 Uá, ʻe lava ke tau fakaongoongoleleiʻi ʻa e tokotaha loto-totonú ki heʻene ʻohake ʻa e fehuʻí ni. ʻOku fakaʻosiʻaki ʻe he kakai ʻe niʻihi ʻoku nau taʻefaitōnunga pe taʻefakaʻapaʻapa ki he ʻOtuá koeʻuhi ko ʻenau hohaʻa fekauʻaki mo e ngaahi fehuʻi peheé. Ne ʻosi tala ange nai ʻe ha faifekau kiate kinautolu ʻa e meʻa ko iá. Kae kehe, ʻoku ʻikai moʻoni ke pehē ia. Ko hono moʻoní, naʻe ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻi meimei tatau ʻe he kakai faitōnunga ʻi he kuonga ʻo e Tohi Tapú. Ko e fakatātaá, naʻe ʻeke ʻe he tokotaha-tohi-saame ko Tēvitá: “Koeha oku ke fakamamao ai, E Jihova? koeha oku ke fakafufu ai koe i he gaahi aho oe mamahi?” (Sāme 10:1, PM) ʻI he tuʻunga meimei tatau, naʻe ʻeke ʻe he palōfita ko Hapakuké: “E Jihova, e fefe hono fuoloa o eku tagi, ka e ikai te ke fanogo! io, a eku tagi kalaga kiate koe, koeuhi koe fakamalohi, ka e ikai te ke fakamoui! Koeha oku ke fakaha ai kiate au ae agahala, bea bule keu mamata ki he mamahi? he oku i hoku ao ae maumau moe fakamalohi: bea oku ai aia oku fakatubu ae fekeikei, moe fakakikihi.”—Hapakuke 1:2, 3, PM.
7 Ko e ongo tangata faitōnunga ʻeni naʻá na fakaʻapaʻapa lahi ki he ʻOtuá. Naʻe valokiʻi kinaua ʻi hono ʻohake ʻo e ngaahi fehuʻi fakatupu hohaʻa peheé? ʻI hono kehé, naʻe finangalo ʻa Sihova ke lēkooti ʻena ngaahi fehuʻi loto-totonú ʻi heʻene Folofolá. ʻI he ʻahó ni, ko ha taha ʻoku hohaʻa fekauʻaki mo hono failahia ʻa e koví ʻokú ne fiekaia fakalaumālie moʻoni nai—ʻo fakaʻamu ki ha ngaahi tali ʻa ia ko e Tohi Tapú pē ʻe lava ke ne ʻomaí. Manatuʻi, naʻe fakaongoongoleleiʻi ʻe Sīsū ʻa e faʻahinga ko ia ʻoku fiekaia fakalaumālié, pe ʻoku nau “ongoʻi masiva honau laumalie.” (Mātiu 5:3) Ko ha monū lahi ē ke tokoniʻi ʻa e faʻahinga peheé ke nau maʻu ʻa e fiefia naʻe talaʻofa mai ʻe Sīsuú!
8. Ko e hā ʻa e ngaahi akonaki fakapuputuʻu kuó ne taki ʻa e kakaí ke nau tui ko e ʻOtuá ke tukuakiʻi ki ai ʻa e faingataʻá, pea ʻe malava fēfē ke tau tokoniʻi kinautolu?
8 Tolú, ʻoku fiemaʻu nai ke tau tokoniʻi ʻa e tokotahá ke ne sio ʻoku ʻikai ko e ʻOtuá ke tukuakiʻi ki ai ʻa e fulikivanu ʻoku failahia ʻi he māmaní. ʻOku akoʻi ki he kakai tokolahi ko e ʻOtuá ʻoku lolotonga pule ʻi he māmani ko ʻeni ʻoku tau moʻui aí, naʻe fakapapauʻi fuoloa pē ʻe he ʻOtuá ʻi he kuohilí ʻa e meʻa kotoa ʻoku hoko kiate kitautolú, pea ʻoku ʻi ai ʻene ngaahi ʻuhinga fakapulipuli mo fufū ki hono ʻomai ʻa e mamahí ki he faʻahinga ʻo e tangatá. ʻOku loi ʻa e ngaahi akonaki ko ʻení. ʻOku nau taʻefakalāngilangiʻi ʻa e ʻOtuá mo ʻai ia ke tukuakiʻi ki ai ʻa e fulikivanu mo e faingataʻa ʻi he māmaní. Ko ia kuo pau nai ke tau ngāueʻaki ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá ke fakatonutonuʻaki ʻa e ngaahi meʻa peheé. (2 Timote 3:16) ʻOku ʻikai ko Sihova ʻa e pule ʻo e ngaahi meʻa ʻo e fokotuʻutuʻu koví ni; ko Sētane ia ko e Tēvoló. (1 Sione 5:19) ʻOku ʻikai ke tomuʻa fakapapauʻi ʻe Sihova ʻa e meʻa ʻe hoko ki heʻene ngaahi meʻamoʻui ʻatamai potó; ʻokú ne ʻoange ki he tokotaha taki taha ʻa e tauʻatāina mo e ngaahi faingamālie ke nau fili ai ʻi he vahaʻa ʻo e leleí mo e koví, tonú mo e halá. (Teutalonome 30:19) Pea ʻoku ʻikai ʻaupito ko Sihova ʻa e matavai ʻo e fulikivanú; ʻokú ne fehiʻa ʻi he fulikivanú pea ʻokú ne tokanga ki he faʻahinga ʻoku nau faingataʻaʻia taʻetotonú.—Siope 34:10; Palovepi 6:16-19; 1 Pita 5:7.
9. Ko e hā ha ngaahi meʻangāue ʻe niʻihi kuo tokonaki mai ʻe he “tamaioeiki agatonu mo boto” ke tokoni ki he kakaí ke nau mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku fakaʻatā ai ʻe Sihova ko e ʻOtuá ʻa e faingataʻá?
9 ʻI hoʻo fakatoka pē ʻa e fakavaʻe peheé, te ke ʻilo nai ʻoku mateuteu hoʻo tokotaha fanongó ke ako ki he ʻuhinga ʻoku fakangofua ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻá ke hokohoko atú. Kuo tokonaki mai ʻe he “tamaioeiki agatonu mo boto” ha ngaahi meʻangāue ke tokoni kiate koe. (Mātiu 24:45-47, PM) Ko e fakatātaá, ʻi he Fakataha-lahi Fakavahe “Talangofua Fakaʻotua” ʻo e 2005/06, naʻe tukuange mai ai ha tuleki ʻoku fakakaveinga Ko e Faingataʻá Kotoa Kuo Vavé Ni ke Ngata! Kapau ʻoku ala maʻu ʻa e tulekí ni ʻi hoʻo leá, ko e hā ʻoku ʻikai ʻai ai ke ke alāanga mo e ngaahi meʻa ʻi lotó? ʻI he tuʻunga meimei tatau, ko e tohi Ko e Hā ʻOku Akoʻi Moʻoni ʻe he Tohi Tapú?, ʻa ia ʻoku ala maʻu he taimí ni ʻi he ngaahi lea ʻe 157, ʻoku ʻi ai ha vahe ai ki he fehuʻi mahuʻinga ko ʻení. Ngāueʻaki kakato ʻa e ongo meʻangāué ni. ʻOkú na fakamatalaʻi mahino ʻa e puipuituʻa Fakatohitapu ʻo e ʻīsiu fekauʻaki mo e tuʻunga-hau fakalevelevá ʻa ia naʻe ʻohake ʻi ʻĪtení pea mo e ʻuhinga naʻe ngāue ai ʻa Sihova ki he ʻīsiu ko iá ʻo hangē ko ia naʻá ne faí. Manatuʻi foki, ʻi hoʻo lāulea ki he tuʻunga-leá ni, ʻokú ke fakahaaʻi atu ai ki hoʻo tokotaha fanongó ʻa e tafaʻaki mahuʻinga taha ʻo e ʻiló. Ko e ʻilo kia Sihova mo hono ngaahi ʻulungāanga fakaofó.
Tokangataha ki he Ngaahi ʻUlungāanga ʻo Sihová
10. Ko e hā ʻoku faingataʻa ke mahinoʻi ʻe he tokolahi ʻi he fekauʻaki mo hono fakaʻatā ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻá, pea ko e hā ʻa e ʻilo ʻe tokoni nai kiate kinautolú?
10 ʻI hoʻo tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau mahinoʻi ʻa e ʻuhinga kuo fakaʻatā ai ʻe Sihova ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ke nau pule kiate kinautolu pē ʻi he malumalu ʻo e tākiekina ʻa Sētané, feinga ke fakahanga ʻa e tokangá ki he ngaahi ʻulungāanga fakaofo ʻo Sihová. ʻOku ʻiloʻi ʻe he kakai tokolahi ʻoku mālohi ʻa e ʻOtuá; ʻoku nau faʻa fanongo ki hono ui ia ko e ʻOtua Māfimafi-Aoniu. Kae kehe, ʻoku faingataʻa nai ke nau mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻikai ke ne ngāueʻaki ai hono mālohi lahí ke fakangata ai leva ʻa e fakamaau taʻetotonú mo e faingataʻá. ʻOku ʻikai nai te nau mahinoʻi ʻa e ngaahi ʻulungāanga kehe ʻo Sihová, hangē ko ʻene māʻoniʻoní, fakamaau totonú, potó mo e ʻofá. ʻOku fakahāhaaʻi ʻe Sihova ʻa e ngaahi ʻulungāangá ni ʻi ha founga haohaoa mo mafamafatatau. Ko ia ʻoku pehē ai ʻe he Tohi Tapú: “ʻOku haohaoa ʻene ngaue.” (Teutalonome 32:4) ʻE lava fēfē ke ke fakaeʻa ʻa e ngaahi ʻulungāangá ni ʻi hoʻo tali ʻa e ngaahi fehuʻi ʻoku faʻa ʻohake ʻi he ʻīsiu ko ʻení? Tau lāulea angé ki ha ngaahi fakatātā ʻe niʻihi.
11, 12. (a) Ko e hā naʻe ʻikai malava ai ha fakamolemole ʻi he faiangahala ʻa ʻĀtama mo ʻIví? (e) Ko e hā ʻe ʻikai kātakiʻi ai ʻe Sihova ʻa e angahalá ʻo taʻengatá?
11 Naʻe mei lava pē nai ke fakamolemoleʻi ʻe Sihova ʻa ʻĀtama mo ʻIvi? Naʻe ʻikai ʻaupito malava ʻa e fakamolemolé ia ʻi he meʻa ko ʻení. ʻI he tuʻunga ko e ongo meʻa fakaetangata haohaoá, naʻe fai ʻe ʻĀtama mo ʻIvi ha fili fakakaukauʻi lelei ke siʻaki ʻa e tuʻunga-hau ʻo Sihová kae tali ʻa e tataki ia ʻa Sētané. ʻOku ʻikai ha ofo, naʻe ʻikai ha fakaʻilonga ia ʻo e fakatomalá mei he tafaʻaki ʻa e ongo anga-tuʻú. Kae kehe, ʻi he fehuʻi ʻa e kakaí ʻo fekauʻaki mo e fakamolemolé ʻi he meʻá ni, ʻoku nau fifili moʻoni nai pe ko e hā naʻe ʻikai ke tuku hifo ai ʻe Sihova ʻa ʻene tuʻungá pea kātakiʻi ʻa e hoko ʻa e angahalá mo e angatuʻú. ʻOku fekauʻaki ʻa e talí ia mo ha ʻulungāanga ʻoku fiemaʻu pau ki he natula tonu ʻo Sihová—ko ʻene māʻoniʻoní.—Ekisoto 28:36; 39:30.
12 ʻOku tuʻo lahi ʻaupito hono fakamamafaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻa e māʻoniʻoni ʻa Sihová. Neongo ia, ko e meʻa fakamamahí, ko e kakai tokosiʻi pē ʻi he māmani kovi ko ʻení ʻoku nau mahinoʻi ʻa e ʻulungāanga ko iá. Ko Sihová ʻoku maʻa, haohaoa, pea ʻatā mei he angahala kotoa pē. (Aisea 6:3; 59:2) ʻI he fekauʻaki mo e angahalá, kuó ne fokotuʻutuʻu ha founga ke fakamolemoleʻi ai ia, ke tāmateʻi ai, ka heʻikai ke ne kātakiʻi ia ʻo taʻengata. Kapau naʻe loto-lelei ʻa Sihova ke kātakiʻi ʻa e angahalá ʻo taʻengata, ʻe ʻikai haʻatau ʻamanaki ki he kahaʻú. (Palovepi 14:12) ʻI heʻene taimi kuó ne kotofá, ʻe fakafoki mai ai ʻe Sihova ʻa e meʻa fakatupu kotoa ki ha tuʻunga ʻo e māʻoniʻoni. ʻOku pau ia, he ko e finangalo ia ʻo e Tokotaha Māʻoniʻoní.
13, 14. Ko e hā naʻe fili ai ʻa Sihova ke ʻoua ʻe fakaʻauha ʻa e kau angatuʻu ʻi ʻĪtení?
13 Naʻe mei lava pē nai ke fakaʻauha ʻe Sihova ʻa e kau angatuʻu ʻi ʻĪtení pea toe kamata foʻou? Naʻá ne maʻu moʻoni ʻa e mālohi ke fai pehē; ʻoku vavé ni ke ne ngāueʻaki ʻa e mālohi ko iá ke fakaʻauha ʻa e kotoa ʻo e fulikivanú. ‘Ko e hā ʻa e ʻuhinga naʻe ʻikai ke ne fai pehē ai ʻi he taimi naʻe toko tolu ai pē ʻa e kau angahalá ʻi he ʻunivēsí?’ ko e fifili nai ia ʻa ha niʻihi. ʻIkai ko e mafola ʻa e angahalá—pea mo e kotoa ʻo e mamahi ʻoku tau mātā ʻi he māmaní—naʻe mei lava pē ke taʻofi?’ Ko e hā naʻe ʻikai fili ai ʻa Sihova ke fai ʻa e meʻa ko iá? ʻOku pehē ʻe he Teutalonome 32:4: “Ko ʻene ngaahi founga kotoa ʻoku fakakonisitutone” pe fakamaau totonu. ʻOku mālohi ʻaupito ʻa e ongoʻi ʻa Sihova fekauʻaki mo e fakamaau totonú. Ko hono moʻoní, “oku ofa a Jihova ki he fakamāu [totonú].” (Sāme 37:28, PM) Koeʻuhi ko ʻene ʻofa ki he fakamaau totonú, naʻe fakaʻehiʻehi ai ʻa Sihova mei hono tafiʻi atu ʻa e kau angatuʻu ʻi ʻĪtení. Ko e hā hono ʻuhingá?
14 Naʻe langaʻi hake ʻe he angatuʻu ʻa Sētané ha fehuʻi fekauʻaki mo e totonu ʻa e tuʻunga-pule ʻo e ʻOtuá. Naʻe fiemaʻu ʻi he ongoʻi ʻa Sihova ki he fakamaau totonú ke ʻoange ha tali totonu ki he pole ʻa Sētané. Ko hano fakaʻauha ai leva ʻa e kau angatuʻú, neongo ko honau tuhá ia, ne ʻikai ke mei tokonaki mai ai ha tali pehē ia. Ne mei fakamoʻoniʻi ai ʻa e aoniu ʻa e mālohi ʻo Sihová, ka naʻe ʻikai ko hono mālohí ʻoʻona naʻe fehuʻiá. ʻIkai ngata aí, naʻe ʻosi fakahaaʻi ʻe Sihova ʻene taumuʻa kia ʻĀtama mo ʻIví. Naʻe fiemaʻu ke na maʻu fānau pea ke na fakafonu ʻa e māmaní pea pule ki ai, pea ke na pule ki he meʻa fakatupu kotoa pē ʻi he māmaní. (Senesi 1:28) Kapau naʻe fakaʻauha ai pē ʻe he ʻOtuá ʻa ʻĀtama mo ʻIvi, ko ʻene taumuʻa ko ia naʻe fakahaaʻi fekauʻaki mo e faʻahinga ʻo e tangatá ne mei hoko ko e koto ngeʻesi pē. ʻE ʻikai ʻaupito fakaʻatā ʻi he fakamaau totonu ʻa Sihová ha ikuʻanga pehē, he ʻoku fakahoko maʻu pē ʻa ʻene taumuʻá.—Aisea 55:10, 11.
15, 16. ʻI hono fokotuʻu mai ʻe he kakaí ha “ngaahi fakaleleiʻanga” kehe ki he pole naʻe langaʻi hake ʻi ʻĪtení, ʻe malava fēfē nai ke tau tokoniʻi kinautolu?
15 ʻE lava nai ʻe ha taha pē ʻi he ʻunivēsí ke ne fakaleleiʻi ʻa e angatuʻú ʻaki ha poto lahi ange ia ʻia Sihova? ʻE fokotuʻu mai nai ʻe he kakai ʻe niʻihi ʻenau “ngaahi fakaleleiʻanga” pē ʻanautolu ki he angatuʻu ʻi ʻĪtení. Kae kehe, ʻi hono fai iá, ʻikai te nau fakahuʻunga mai ai naʻa nau mei malava ʻe kinautolu ke fakakaukauʻi ha ngaahi founga lelei ange ke fakaleleiʻi ai ʻa e ʻīsiu ko iá? ʻOku ʻikai nai te nau fai ia ʻi ha taumuʻa kovi, ka ʻoku ʻikai pē te nau maʻu ʻe kinautolu ha mahino fekauʻaki mo Sihova pea mo hono poto fakamanavaheé. ʻI he faitohi ki he kau Kalisitiane ʻi Lomá, naʻe kumi hakili ai ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he poto ʻo e ʻOtuá, ʻo kau ai ʻa e “misiteli [pe fakalilolilo toputapu]” fekauʻaki mo e taumuʻa ʻa Sihova ke ngāueʻaki ʻa e Puleʻanga Faka-Mīsaiá ke ne fakahoko mai ʻa e huhuʻi ki he faʻahinga faitōnunga ʻo e tangatá pea ke fakamāʻoniʻoniʻi ʻa Hono huafa māʻoniʻoní. Naʻe anga-fēfē ʻa e ongoʻi ʻa Paula fekauʻaki mo e poto ʻo e ʻOtua ko ia naʻá ne fakakaukauʻi ʻa e taumuʻa ko ʻení? Naʻe fakaʻosiʻaki ʻe he ʻapositoló ʻene tohí ʻaki ʻa e ngaahi leá ni: “ʻA ʻEne ʻAfio ʻoku ha ʻia Kalaisi Sisu, ko e ʻOtua ʻoku aʻana toko taha ʻa e poto—ʻe, ke ʻo ʻEne ʻAfio ʻa e kololia ʻo lauikuonga! Emeni.”—Loma 11:25; 16:25-27.
16 Naʻe mahinoʻi ʻe Paula ko Sihova pē ʻoku “aʻana toko taha ʻa e poto”—ʻa e tumutumu ʻo e poto ʻi he ʻunivēsí. Ko hai he faʻahinga taʻehaohaoa ʻo e tangatá ʻe lava ke ne fakakaukau atu ki ha founga lelei ange ke fakaleleiʻi ai ha meʻa pē—taha kehe atu ʻa e pole faingataʻa lahi taha kuo faifai ange pea fai ki he poto fakaʻotuá? Ko ia ai, ʻoku fiemaʻu ke tau tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau maʻu ʻa e ʻapasia tatau ʻoku tau ongoʻi ki he ʻOtuá ʻa ia ʻoku “boto ia i loto.” (Siope 9:4, PM) Ko e lelei ange ʻo ʻetau mahinoʻi ʻa e poto ʻo Sihová, ko e kakato ange ia ʻetau falala ko ʻene founga ki hono fakaleleiʻi ʻo e ngaahi meʻá ʻa e founga lelei tahá.—Palovepi 3:5, 6.
Mahinoʻi ʻa e ʻUlungāanga Tuʻu-ki-Muʻa ʻo Sihová
17. ʻE lava fēfē ke tokoniʻi ʻe hono mahinoʻi lahi ange ʻo e ʻofa ʻa Sihová ʻa e faʻahinga ko ia ʻoku nau hohaʻa tupu mei hono fakaʻatā ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻá?
17 “Ko e ʻOtua ko e ʻOfa.” (1 Sione 4:8) ʻOku fakahaaʻi ʻaki ʻe he Tohi Tapú ʻa e ngaahi lea fakatupu tokanga ko iá ʻa e ʻulungāanga tuʻu-ki-muʻa ʻo Sihová, ʻa e ʻulungāanga ko ia ʻoku fakamānako lahi taha ʻi hono ngaahi ʻulungāangá pea fakafiemālie lahi taha ki he faʻahinga ʻoku hohaʻa tupu mei he lahi fau ʻa e fulikivanú. Kuo fakahaaʻi ʻe Sihova ʻa e ʻofá ʻi he tafaʻaki kotoa pē ʻo e founga kuó ne fakaleleiʻi ai ʻa e mālohi fakaefakaʻauha ʻa e angahalá ʻi heʻene fakatupú. Naʻe ueʻi ʻe he ʻofá ʻa Sihova ke ne ʻoange ʻa e ʻamanaki ki he fānau angahalaʻia ʻa ʻĀtama mo ʻIví. (Senesi 3:15) Naʻe fakaʻatā kinautolu ʻe he ʻOtuá ke nau fakaofiofi kiate ia ʻi he lotú pea ʻai ke nau malava ʻo maʻu ha vahaʻangatae lelei mo ia. Naʻe ueʻi ʻe he ʻofá ʻa e ʻOtuá ke ne tokonaki mai ha huhuʻi ʻa ia ʻe fakaʻatā ai ʻa e hala ki hono fakamolemoleʻi kakato ʻa e ngaahi angahalá pea toe fakafoki ai ki he moʻui haohaoa taʻengatá. (Sione 3:16) Pea kuo ueʻi ia ʻe he ʻofá ke ne anga-kātaki ki he faʻahinga ʻo e tangatá, ʻo ʻoange ʻa e faingamālie lahi taha ʻoku ala lavá ke nau talitekeʻi ai ʻa Sētane pea fili ʻa Sihova ko honau Hau.—2 Pita 3:9.
18. ʻOku tau fiefia he maʻu ʻa e mahino ko e hā, pea ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu hoko maí?
18 ʻI he lea ʻa ha faifekau ki ha kau fanongo naʻe fakatahataha ki hono fakamanatu ʻo ha ʻohofi fakaetautoitoi fakatupu maumau, naʻá ne pehē: “ʻOku ʻikai te tau ʻiloʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e koví mo e faingataʻá ke hokohoko atú.” He meʻa pango moʻoni! ʻIkai ʻoku tau fiefia he maʻu ʻa e mahino ki he tuʻunga-leá ni? (Teutalonome 29:29) Pea koeʻuhi ko Sihová ʻoku poto, fakamaau totonu mo ʻofa, ʻoku tau ʻilo ʻoku vavé ni ke ne fakangata ʻa e faingataʻá kotoa. Ko hono moʻoní, kuó ne talaʻofa ke fai pehē. (Fakahā 21:3, 4) Neongo ia, ʻoku ʻi ai ha ʻamanaki ki he faʻahinga kotoa kuo nau mate ʻi he kotoa ʻo e ngaahi senitulí? Kuo hanga ʻe he founga ʻa Sihova ki hono fakaleleiʻi ʻa e pole ʻi ʻĪtení ʻo ʻai ke ʻikai haʻanau ʻamanaki? ʻIkai. Kuo ueʻi ia ʻe he ʻofá ke ne fai mo ha tokonaki maʻanautolu, fakafou ʻi he toetuʻu. Ko e tuʻunga-lea ia ki he kupu hoko maí.
ʻE Fēfē Haʻo Tali?
• Ko e hā ʻoku lava ke tau leaʻaki ki ha taha ʻokú ne ʻeke ʻa e ʻuhinga ʻoku fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻá?
• ʻOku anga-fēfē hono fakahaaʻi ʻa e māʻoniʻoni ʻa Sihová mo ʻene fakamaau totonú ʻi he founga naʻá ne ngāue ai ki he kau angatuʻu ʻi ʻĪtení?
• Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau maʻu ha mahino lahi ange ki he ʻofa ʻa Sihová?
[Fakatātā ʻi he peesi 21]
Feinga ke tokoni ki he faʻahinga ʻoku fakahohaʻasi ʻe he faingataʻa ʻi he māmaní
[Fakatātā ʻi he peesi 23]
Naʻe ʻeke ʻe he ongo faitōnunga ko Tēvita mo Hapakuké ʻa e ngaahi fehuʻi loto-moʻoni