Ko e Tuli ki he Taumuʻa ʻa e ʻOtuá he ʻAhó Ni
“[Ko Kalaisi] ko ʻene mate ʻo fetongi ʻa e kakai kotoa pe naʻe fai koeʻuhi ke ʻoua naʻa toe moʻui maʻanautolu ʻa e kakai ʻoku moʻui.”—2 KOLINITO 5:15.
1. Fakamatala ki he hokosia ʻa ha misinale ʻe taha ʻi hono vāhenga-ngāué.
“KO ʻEMAU meʻalelé ʻa e fuofua meʻalele siviliane ke hū ki ha kiʻi kolo ʻAfilika mamaʻo ʻi he hili ʻa e ʻosi ʻa e tau fakalotofonuá,” ko e fakamatala ia ʻa ha misinale ko hono hingoá ko ʻĒlone.a “Naʻe ʻikai malava ha fetuʻutaki mo e kiʻi fakatahaʻanga aí, pea naʻe pau ke mau tokanga ki he ngaahi fiemaʻu ʻa e fanga tokouá. Tānaki atu ki he meʻakai, vala, pea mo e ngaahi tohi Fakatohitapú, naʻa mau ʻave mo ha tatau ʻo e foʻi vitiō Jehovah’s Witnesses—The Organization Behind the Name.b Naʻe tokolahi ʻa e ʻaukolo mai ha fuʻu kakai mahuʻingaʻia ke sio ai ʻi he ‘fale faiva’ ʻi he kiʻi koló—ko ha fuʻu fale saafa pē naʻe ʻi ai ha VCR pea mo ha TV—ʻo pau ai ke mau hulu tuʻo ua ai ʻa e foʻi vitioó. Naʻe lahi ʻa e ngaahi ako Tohi Tapu naʻe tupu mei he ongo hulu taki taha ko iá. ʻOku hā mahino, naʻe ʻaonga ʻemau ngaahi feingá hono kotoa.”
2. (a) Ko e hā ʻoku fakapapau ai ʻa e kau Kalisitiané ke ngāueʻaki ʻenau moʻuí ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá? (e) Ko e hā ʻa e ngaahi fehuʻi te tau lāulea ki ai he taimi ní?
2 Ko e hā naʻe fakahoko ai ʻe ʻĒlone mo hono ngaahi takangá ha ngafa faingataʻa peheé? Koeʻuhi ʻi he houngaʻia ki he feilaulau huhuʻi ʻa Sīsū Kalaisí, kuo nau fakatapui ʻenau moʻuí ki he ʻOtuá pea ʻoku nau loto ke ngāueʻaki ia ʻo fehoanaki mo e taumuʻa ʻa e ʻOtuá. ʻI he hangē ko kinautolú, ko e kotoa ʻo e kau Kalisitiane ʻosi fakatapuí kuo nau fakapapau ke “ʻoua naʻa toe moʻui maʻanautolu” ka ke fai ʻa e meʻa kotoa ʻoku nau malavá “koeʻuhi ko e Kosipeli.” (2 Kolinito 5:15; 1 Kolinito 9:23) ʻOku nau ʻiloʻi ʻi he taimi ʻe ngata ai ʻa e ngaahi meʻa ʻo e fokotuʻutuʻu ko ʻení, ʻe ʻikai ha ʻaonga ia ʻo e kotoa ʻo e paʻanga mo e ngaahi tuʻunga ʻi he māmaní. Ko ia, ʻi hono maʻu ʻa e moʻuí mo ha tuʻunga ʻo e moʻui leleí, ʻoku nau loto ke ngāueʻaki ʻa e ongo meʻa ko iá ʻo fehoanaki mo e taumuʻa ʻa e ʻOtuá. (Koheleti 12:2 [Koh 12:1, PM]) ʻE lava fēfē ke tau fai ʻa e meʻá ni? Ko fē ʻe malava ke tau maʻu mei ai ʻa e loto-toʻa mo e mālohi ʻoku fiemaʻu ki hono fai iá? Pea ko e hā ʻa e ngaahi faingamālie ʻo e ngāué ʻoku ʻatā mai kiate kitautolú?
Laka ʻi he Ngaahi Sitepu Fakalakalaka mo Fakapotopoto
3. Ko e hā ʻa e ngaahi sitepu tefito ʻoku kau ki hono fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá?
3 Ki he kau Kalisitiane moʻoní, ko hono fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ko ha foʻi ngāue ia ki he kotoa ʻo e moʻuí. ʻOku faʻa kamata ʻaki ia ha ngaahi sitepu tefito hangē ko e kau ki he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí, lau fakaʻaho ʻa e Tohi Tapú, kau ʻi he ngāue fakamalangá, pea fakalakalaka atu ai ki he papitaiso. ʻI hono fai ʻa e fakalakalaká, ʻoku tau fakakaukau ki he ngaahi lea ʻa e ʻapositolo ko Paulá: “Ke ke mamafa ki he ngaahi meʻa ko ia; ke ke ngaue ki he ngaahi meʻa ko ia; koeʻuhi ke ha ki he kakai kotoa hoʻo laka ki muʻa.” (1 Timote 4:15) Ko e fakalakalaka peheé ʻoku ʻikai ke ʻuhinga ia ke fakalāngilangiʻi ai kita ka ko ha tapua atu ia ʻo ʻetau fakapapau ke fai taʻesiokita ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá. Ko e laka ʻi ha ʻalunga peheé ʻoku fakahaaʻi ai ʻoku tau fakaʻatā ʻa e ʻOtuá ke ne tataki ʻetau laká ʻi he ngaahi meʻa kotoa ʻo e moʻuí, pea ʻokú ne fai ia ʻo laka mamaʻo ange ia ʻi heʻetau malavá.—Sāme 32:8.
4. ʻE lava fēfē ke tau tuku ki tafaʻaki ʻa e tailiili ʻoku ʻikai fiemaʻú?
4 Kae kehe, ko e toumouá pe tōkanga tōtuʻa fekauʻaki mo kitá ʻe lava ke hoko ia ko ha taʻofiʻanga ʻo ʻetau fakalakalaka ʻi heʻetau ngāue ki he ʻOtuá. (Koheleti 11:4) Ko ia, ki muʻa ke tau maʻu ʻa e fiefia moʻoni ʻi he tauhi ʻo e ʻOtuá mo e niʻihi kehé, kuo pau nai ke tau ʻuluaki ikuʻi ʻetau tailiili pē ʻa kitautolú. Ko e fakatātaá, ko ʻĒliki, naʻe fakakaukau ke ngāue ʻi ha fakatahaʻanga lea-muli. Ka naʻá ne loto-moʻua: ‘Te u feohi lelei mo kinautolu? Te u saiʻia ʻi he fanga tokouá? Te nau saiʻia ʻiate au?’ ʻOkú ne fakamatala: “Naʻá ku toki fakatokangaʻi naʻe fiemaʻu ke u tokanga lahi ange fekauʻaki mo e fanga tokouá ʻiate au. Naʻá ku fakapapauʻi ke ʻoua te u loto-moʻua pea foaki taʻesiokita ha meʻa pē te u malavá. Naʻá ku lotu ki ha tokoni peá u hoko atu leva. ʻI he taimi ní, ʻoku ou fiefia lahi ʻaupito ʻi heʻeku ngāue aí.” (Loma 4:20) ʻIo, ko e lahi ko ia ʻo ʻetau ngāue taʻesiokita ki he ʻOtuá mo e niʻihi kehé, te tau maʻu ai ʻa e fiefia mo e fiemālie.
5. Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ʻa e palani fakaleleí ʻi heʻetau tuli ki he taumuʻa ʻa e ʻOtuá? Fakatātaaʻi.
5 Ke tuli lavameʻa ki he taumuʻa ʻa e ʻOtuá ʻoku toe fiemaʻu ai ke tau palani fakalelei ʻetau ngaahi laká. ʻOku fakapotopoto ke tau fakaʻehiʻehi mei hono fokotuʻunga ha ngaahi moʻua ʻa ia ʻe lava ke tau pōpula ai ki he fokotuʻutuʻu ko ʻení pea fakangatangata ai ʻetau tauʻatāina ke fai ʻa e ngāue ʻa e ʻOtuá. ʻOku fakamanatu mai ʻe he Tohi Tapú kiate kitautolu: “Ko ia kuo ne fai ha no, ʻoku ne tamaioʻeiki ki he tangata kuo tali ʻa e no.” (Palovepi 22:7) Ko e falala kia Sihova pea fakamuʻomuʻa ʻa e ngaahi meʻa fakalaumālié ʻe tokoni ia kiate kitautolu ke tau tokangataha ki he ngaahi meʻa ko iá. Ko e fakatātaá, ko Kūmingi mo hono ongo tuofāfine ʻoku nau nofo mo ʻenau faʻeé ʻi ha feituʻu ʻoku fuʻu mamafa ai ʻa e totongi falé pea ʻoku faingataʻa ke maʻu ai ha ngāue tuʻumaʻu. ʻI hono ngāueʻaki tokanga ʻa e paʻangá pea ʻi he fevahevaheʻaki ʻi he ngaahi fakamolé, ʻoku nau kei lava pē ʻo maʻu ʻa e ngaahi fiemaʻu pau ʻo e moʻuí naʻa mo e ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke nau ngāue kotoa aí. “ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻoku ʻikai te mau maʻu kotoa ai ha paʻanga,” ko e lau ia ʻa Kūmingi. “Ka ʻoku mau kei malava pē ke hokohoko atu ʻi he ngāue tāimuʻá pea pehē foki ki hono kei tokangaʻi lelei ʻemau faʻeé. ʻOku mau fakamālō ʻi he ʻikai loto ʻemau faʻeé ke mau liʻaki ʻa e ngaahi ngāue fakalaumālié kae tokonaki maʻana ʻa e ngaahi meʻa lelei ʻo e moʻuí.”—2 Kolinito 12:14; Hepelu 13:5.
6. Ko e hā ʻa e faʻifaʻitakiʻanga ʻokú ne fakahaaʻi ʻa e founga ʻe malava ke tau ʻai ai ʻetau moʻuí ke fehoanaki mo e taumuʻa ʻa e ʻOtuá?
6 Kapau ʻokú ke kau lahi ʻi he tuli ki he ngaahi meʻa fakamāmaní—fakapaʻanga pe ko ha ngaahi meʻa kehe—ko hono fakamuʻomuʻa ʻa e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ʻe fiemaʻu nai ki ai ha ngaahi feʻunuʻaki lahi. Heʻikai faʻa malava ke fai vave ʻa e ngaahi liliu peheé, pea ko hono fai ʻa e ngaahi fehālaaki he lolotonga hoʻo ʻuluaki ngaahi feingá ʻoku ʻikai totonu ke vakai ki ai ko ha taʻelavameʻa. Fakakaukau angé kia Koisi, ʻa ia naʻá ne maʻu ha palopalema ko hono fakamoleki ʻa e taimi lahi ʻaupito ʻi he fakafiefiá. Naʻe ako ʻe Koisi ʻa e Tohi Tapú ʻi heʻene kei taʻu hongofulu tupú, ka naʻe puleʻi ʻene moʻuí ʻi he ngaahi taʻu lahi ʻe he ngaahi keimi vitioó. ʻI he ʻaho ʻe taha naʻe pehē hifo ai ʻe Koisi kiate ia tonu: ‘Ko e hā ʻokú ke faí? Ko ho taʻu 30 tupu ʻeni, pea ʻoku ʻikai te ke fai ha meʻa ʻoku mohu taumuʻa ʻi hoʻo moʻuí!’ Naʻe toe hoko atu ʻe Koisi ʻene ako ʻa e Tohi Tapú pea tali mo e tokoni mei he fakatahaʻangá. Neongo naʻe hoko māmālie ʻa e liliú, naʻe ʻikai te ne foʻi. ʻAki ʻa e lotu lahi mo e poupou ʻofa mei he niʻihi kehé, naʻe faifai pē ʻo ne ʻatā mei he meʻa naʻá ne nōfoʻi aí. (Luke 11:9) ʻOku ngāue fiefia ʻa Koisi he taimí ni ko ha sevāniti fakafaifekau.
Ako ke Mafamafatatau
7. Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ke tau mafamafatatau ʻi hono fai ʻa e ngāue ʻa e ʻOtuá?
7 Ko e tuli ki he taumuʻa ʻa e ʻOtuá ʻoku tuha ia mo ʻetau feinga ʻaufuatō. ʻOku ʻikai ʻaupito totonu ke tau taʻeloto lelei pe fakapikopiko ʻi hono fai iá. (Hepelu 6:11, 12) Ka, ʻoku ʻikai fiemaʻu mai ʻe Sihova ke tau hoko ʻo ongosia fakaʻaufuli—fakasino, fakaʻatamai, pe fakaeongo. Ko ʻetau loto-fakatōkilalo hifo ʻo ʻiloʻi ʻoku ʻikai ke tau malava ʻo fakahoko ʻa e ngāue ʻa e ʻOtuá ʻi hotau mālohi pē ʻo kitautolú, ʻoku fakalāngilangiʻi ai ia pea ʻoku toe fakahaaʻi ai ʻoku tau mafamafatatau ʻi heʻetau tafaʻakí. (1 Pita 4:11) ʻOku talaʻofa mai ʻa Sihova te ne ʻomai kiate kitautolu ʻa e mālohi ʻoku fiemaʻu ke fai ʻaki hono finangaló, ka kuo pau ke ʻoua te tau teke atu kitautolu ʻo fakalaka ia ʻi hotau ngataʻangá, ʻi he feinga ke fai ʻa e meʻa ʻoku ʻikai te ne ʻamanekina meiate kitautolú. (2 Kolinito 4:7) Ke hokohoko atu hono tauhi ʻa e ʻOtuá ʻo ʻikai ke tau fakaongosiaʻi ai kitautolú, ʻoku fiemaʻu ke tau ngāuefakapotopotoʻaki hotau iví.
8. Ko e hā naʻe hokó ʻi he feinga ʻa ha Kalisitiane kei siʻi ʻe taha ke ʻoatu ʻene lelei tahá fakatouʻosi ki he māmaní pea kia Sihova, pea ko e hā ʻa e feʻunuʻaki naʻá ne faí?
8 Ko e fakatātaá, ʻi he taʻu ʻe ua, naʻe ngāue ai ʻa Si Hai, ʻokú ne nofo ʻi ʻĒsia Hahake, ʻi ha ngāue lahi lolotonga ia ʻene tāimuʻá. “Naʻá ku feinga ke ʻoatu ʻeku lelei tahá fakatouʻosi kia Sihova pea ki he māmaní,” ko ʻene fakamatalá ia, “ka ko e houa pē ʻe nima naʻá ku mohe ai ʻi he poʻulí. Faifai atu pē, naʻe ʻikai kei toe haku ivi fakaefakakaukau ki he moʻoní, pea naʻá ku ongoʻi naʻe siʻisiʻi ʻeku fiefia ʻi he ngaahi meʻa fakalaumālié.” Ke ne tauhi ʻa Sihova ʻaki hono ‘lotó kotoa, mo e kotoa hono laumālié, ʻatamaí, mo e kotoa ʻo hono iví,’ naʻe kumi ai ʻa Si Hai ki ha ngāue maʻamaʻa angé. (Maake 12:30) “Neongo ʻa e tenge mei hoku fāmilí ke feinga ke maʻu ha paʻanga lahí, naʻá ku feinga ke fakamuʻomuʻa ʻa e taumuʻa ʻa e ʻOtuá,” ko ʻene leá ia. “ʻOku ou kei malava pē ke maʻu ʻa e ngaahi meʻa tefitó, hangē ko ha vala ʻoku leleí. Pea ʻoku ou ongoʻi fiefia ʻi he maʻu ha mohe lahi angé! ʻOku ou fiefia ʻi heʻeku ngāue fakafaifekaú, pea ʻoku ou mālohi fakalaumālie ange he taimí ni. ʻOku hoko iá koeʻuhi ʻoku ʻikai te u fakafaingamālieʻi au ki he ngaahi meʻa fakamānako mo fakatupu tohoaki ʻo e māmaní.”—Koheleti 4:6; Mātiu 6:24, 28-30.
9. ʻE anga-fēfē nai hono ueʻi ʻe heʻetau ngaahi feingá ʻa e kakaí ʻi he ngāue fakamalangá?
9 ʻOku ʻikai malava ke ngāue ʻa e tokotaha kotoa ko ha ʻevangeliō taimi-kakato. Kapau kuo pau ke ke fekuki mo e taʻumotuʻá, mahamahakí, pe ngaahi fakangatangata kehe, manatuʻi ʻoku houngaʻia loto-māfana ʻa Sihova ʻi hoʻo faitōnungá pea mo ha ngāue loto-ʻaufuatō pē ʻoku malava ke ke fakahoko. (Luke 21:2, 3) Ko ia ai, ʻoku ʻikai ha taha ʻo kitautolu ʻoku totonu ke ne fakafuofuahalaʻi ʻa e ola ʻo ʻetau ngaahi ngāué ʻi he niʻihi kehé, neongo kapau ʻoku fakangatangata. Ko e fakatātaá, pehē pē ʻoku tau ui atu ʻi ha ngaahi ʻapi pea ʻoku hā ngali ʻoku ʻikai ke mahuʻingaʻia mai ha taha ia ai ʻi heʻetau pōpoakí. ʻI he hili ʻetau mavahé, ʻoku talanoa nai ʻa e faʻahinga ʻi he ʻapí ʻo kau ki heʻetau uiui atú ʻi ha ngaahi houa pe ko ha ngaahi ʻaho, tatau ai pē kapau naʻe ʻikai ke fakaava mai ʻe ha taha ia ʻa e matapaá kiate kitautolu! ʻOku ʻikai ke tau ʻamanekina ko e tokotaha kotoa pē ʻoku fanongo mai ki he ongoongo leleí te ne tali fiemālie, ka ʻe fai pehē ʻa e niʻihi ia. (Mātiu 13:19-23) ʻE fai nai ʻe ha niʻihi ha tali ʻamui ʻi he taimi ʻoku liliu ai ʻa e ngaahi tuʻunga ʻi he māmaní pe ʻi heʻenau moʻuí. ʻI ha faʻahinga tuʻunga pē, ʻi hono fai ʻa e meʻa ʻoku tau malavá ʻi he ngāue fakafaifekaú, ʻoku tau fai ʻa e ngāue ʻa e ʻOtuá. Ko kitautolú ko e ‘ngaahi kaungāngaue mo e ʻOtuá.’—1 Kolinito 3:9.
10. Ko e hā ʻa e ngaahi faingamālie ʻoku ʻatā ki he faʻahinga kotoa ʻi he fakatahaʻangá?
10 Tānaki atu ki ai, ko kitautolu kotoa ʻoku malava ke tau tokoni ki he ngaahi mēmipa ʻo hotau fāmilí pea mo hotau fanga tokoua mo e fanga tuofāfine fakalaumālié. (Kaletia 6:10) Ko ʻetau tākiekina lelei ki he niʻihi kehé ʻoku malava ke maongo mo tuʻuloa. (Koheleti 11:1, 6) ʻI hono fakahoko tōtōivi ʻe he kau mātuʻá mo e kau sevāniti fakafaifekaú honau ngaahi ngafá, ʻoku nau tokoni ai ki he moʻui lelei fakalaumālie pea mo e tuʻu maʻumaʻuluta ʻa e fakatahaʻangá, pea tupulekina ai ʻa e ngāue faka-Kalisitiané. ʻOku tau ʻilo pau ʻi heʻetau “tupulekina maʻu ai pe ʻi he ngaue ʻa e ʻEiki,” ko ʻetau ngāué “ʻoku ʻikai ko e laufanō ia.”—1 Kolinito 15:58.
Tuli ki he Taumuʻa ʻa e ʻOtuá ko ha Ngāue Tuʻumaʻu
11. Tuku kehe ʻa e ngāue fakataha mo e fakatahaʻanga fakalotofonuá, ko e hā nai ʻa e ngaahi faingamālie kehe ʻoku tau maʻú?
11 ʻI he tuʻunga ko e kau Kalisitiané, ʻoku tau ʻofa ʻi he moʻuí, pea ʻoku tau fakaʻamu ke fakalāngilangiʻi ʻa e ʻOtuá ʻi he meʻa kotoa pē ʻoku tau faí. (1 Kolinito 10:31) ʻI heʻetau ngāueʻaki faitōnunga kitautolu ki hono malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá pea akoʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau tauhi ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē naʻe tuʻutuʻuni mai ʻe Sīsuú, te tau maʻu ai ʻa e ngaahi tafaʻaki fakafiefia lahi ʻo e ngāué ʻoku fakaʻatā mai kiate kitautolu. (Mātiu 24:14; 28:19, 20) Tuku kehe ʻa e ngāue fakataha mo e fakatahaʻanga fakalotofonuá, ʻoku tau maʻu nai ʻa e ngaahi faingamālie ke ngāue ai ʻi he feituʻu ʻoku ʻi ai ha fiemaʻu lahi angé, tatau pē ʻi ha feituʻu ngāue, lea pe ko ha fonua kehe. Ko e kau mātuʻa mo e kau sevāniti fakafaifekau taau ʻoku teʻeki ke nau malí ʻe fakaafeʻi nai ke nau kau ki he Akoʻanga Ako Fakafaifekaú, pea ʻi he ʻosi mei aí ke ngāue ʻi he ngaahi fakatahaʻanga ʻoku ʻi ai ha fiemaʻu ki ha tokoni ʻa ha kau Kalisitiane matuʻotuʻá, tatau pē honau ngaahi fonua totonú pe ʻi ha feituʻu kehe. Ko e ngaahi hoa mali ʻoku nau ngāue fakafaifekau taimi-kakató ʻoku nau taau nai ke maʻu ʻa e ako fakamisinale ʻi Kiliatí pea ke ngāue ʻi ha vāhenga-ngāue muli. Pea ʻoku ʻi ai ha fiemaʻu hokohoko ki ha kau pole ke fai ʻa e ngaahi ngāue kehekehe ʻi Pēteli pea ʻi he langa mo tauhi ʻa e ngaahi faiʻanga fakatahá pea mo e ngaahi ʻōfisi vaʻá.
12, 13. (a) ʻE lava fēfē ke ke fili pe ko fē ʻa e faʻahinga ngāue te ke tuli ki aí? (e) Fakatātaaʻi ʻa e anga ʻo e ʻaonga ʻa e taukei ʻoku maʻu ʻi ha vāhenga-ngāue ʻe taha ʻi ha ngaahi ngāue kehé.
12 Ko fē ʻa e faʻahinga ngāue ʻoku totonu ke ke tuli ki aí? ʻI he tuʻunga ko ha sevāniti fakatapui ʻa Sihová, hanga maʻu pē kiate ia pea ki heʻene kautahá ki ha tataki. ʻE tokoniʻi koe ʻe hono “Laumalie Lelei” ke ke fai ʻa e fili totonú. (Nehemaia 9:20) ʻOku faʻa taki atu ʻa e vāhenga-ngāue ʻe tahá ki ha toe vāhenga-ngāue ʻe taha, pea ko e taukei mo e pōtoʻi ʻoku maʻu ʻi he faʻahinga ngāue ʻe tahá ʻoku ʻaonga nai ia ki ha toe vāhenga-ngāue ʻe taha ʻamui.
13 Ko e fakatātaá, ko Tenisi mo hono uaifí, ko Seni, ʻokú na ngāue maʻu pē ʻi he ngaahi ngāue langa Fale Fakatahaʻangá. ʻI he hili hono taaʻi ʻe he Afā Katrina ʻa e tafaʻaki fakatonga ʻo e ʻIunaite Seteté, naʻá na pole ki he ngāue tokoní. ʻOku pehē ʻe Tenisi: “Ko hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi pōtoʻi naʻá ma fakatupulekina ʻi he langa ʻo e ngaahi Fale Fakatahaʻangá ke tokoniʻi hotau fanga tokouá naʻá ma maʻu ai ʻa e fiefia lahi. Ko e houngaʻia naʻe fakahāhaaʻi ʻe he faʻahinga ko ia naʻá ma tokoni ki aí ʻoku fakalotomāfana moʻoni ia. Ko e lahi taha ʻo e ngaahi kulupu tokoni kehé naʻa nau lavameʻa fakangatangata pē ʻi hono toe langa ha falé. Kuo ʻosi toe fakaleleiʻi pe toe langa ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ia ʻa e ngaahi ʻapi laka hake ʻi he 5,300 mo e ngaahi Fale Fakatahaʻanga lahi fakaʻulia. ʻOku fakatokangaʻi ʻeni ʻe he kakaí pea ʻoku nau fakahāhā ha mahuʻingaʻia lahi ange he taimí ni ʻi heʻetau pōpoakí.”
14. Ko e hā ʻe lava ke ke faí kapau ʻokú ke holi ke tuli ki he ngāue fakafaifekau taimi-kakató?
14 ʻE lava ke ke tuli ki he taumuʻa ʻa e ʻOtuá ʻaki hono fili ʻa e ngāue fakafaifekau taimi-kakató ko haʻo ngāue tuʻumaʻu ia? Kapau ko ia, ʻoku fakapapauʻi atu te ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki lahi. Kapau ʻoku ʻikai ke fakaʻatā atu ia ʻe ho ngaahi tuʻunga lolotongá, mahalo ʻe lava ke fai ha feʻunuʻaki. Lotu ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Nehemaia ʻi he taimi naʻá ne fakaʻamu ai ke ne fakahoko ha vāhenga-ngāue mahuʻingá: “Atonai e, ke ke . . . fakamonuʻia muʻa hoʻo tamaioʻeiki.” (Nehemaia 1:11) Hili iá, falala ki he tokotaha “tali lotu,” ʻo ngāue ʻo fehoanaki mo hoʻo kolé. (Sāme 65:2) Ke tāpuakiʻi ʻe Sihova hoʻo ngaahi feinga ke tauhi kakato ange kiate iá, kuo pau ke ke ʻuluaki fai ʻa e ngaahi feinga ko iá. ʻI hoʻo fili pē ke ke kau ki he ngāue fakafaifekau taimi-kakató, pikimaʻu ki he fili kuó ke faí. ʻI he faai atu ʻa e taimí, ʻe tupu ai hoʻo taukeí, pea ʻe tupulekina ai hoʻo fiefiá.
Ko ha Moʻui ʻOku ʻAonga Moʻoní
15. (a) ʻOku anga-fēfē ʻetau maʻu ʻaonga mei he talanoa mo lautohi fekauʻaki mo e kau sevāniti fuoloa ʻa e ʻOtuá? (e) Lave ki ha talanoa ki he moʻuí ʻoku tautefito ʻene fakalototoʻá kiate koe.
15 Ko e hā ʻa e ngaahi ola ʻoku malava ke ke ʻamanekina mei he tuli ki he taumuʻa ʻa e ʻOtuá? Lea ki he kau sevāniti ngāue fuoloa ʻa Sihová, tautefito ki he faʻahinga kuo nau fakamoleki ʻa e ngaahi taʻu lahi ʻi he ngāue fakafaifekau taimi-kakató. Ko ha moʻui fiemālie mo mohu taumuʻa ē ʻoku nau maʻú! (Palovepi 10:22) Te nau tala atu kiate koe kuo ʻikai ʻaupito ke taʻemalava ʻe Sihova ke tokoniʻi kinautolu ke maʻu naʻa mo e ʻi he ngaahi tuʻunga faingataʻá ʻa e meʻa ʻoku fiemaʻu moʻoni kiate kinautolú mo e toe ngaahi meʻa lahi ange. (Filipai 4:11-13) Mei he 1955 ki he 1961, naʻe pulusi hokohoko ai ʻe he Taua Leʻo ha ngaahi talanoa ki he moʻui ʻa e faʻahinga faitōnunga ʻi he malumalu ʻo e ʻuluʻi kaveinga “Ko e Tuli ki Heʻeku Taumuʻa ʻi he Moʻuí.” Talu mei ai, kuo pulusi mo e ngaahi talanoa kehe ki he moʻuí ʻe laui teau. ʻOku fakahoko mai ʻe he foʻi talanoa taki taha ha laumālie ʻo e faivelenga mo e fiefia ʻo ne fakamanatu mai kiate kitautolu ʻa e ngaahi talanoa ko ia ʻoku hā ʻi he tohi Ngāué ʻi he Tohi Tapú. Ko hono lau ʻa e ngaahi fakamatala fakaueʻiloto peheé ʻe ueʻi ai koe ke ke pehē, ‘Ko e faʻahinga moʻui ia ʻoku ou fie moʻui aí!’
16. Ko e hā ʻokú ne ʻai ʻa e moʻui ʻa ha Kalisitiane ke mohu taumuʻa mo fiefiá?
16 Ko ʻĒlone, naʻe lave ki ai ʻi he kamatá, ʻokú ne pehē: “ʻI ʻAfilika, naʻá ku faʻa fetaulaki ai mo e kakai taʻu siʻi naʻa nau haʻu noa pē ki he fonuá ʻi he kumi ki ha taumuʻa ʻi he moʻuí. Ko e tokolahi tahá naʻe ʻikai pē ke nau maʻu ha taumuʻa. Ka ko kimautolu eni, naʻa mau tuli ki he taumuʻa ʻa e ʻOtuá ʻaki hono pouaki ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá, pea naʻa mau maʻu ha moʻui fakamānako mo mohu ʻuhinga. Kuo mau hokosia tonu ai ʻa e pehē ʻoku lahi ange ʻa e fiefiá ʻi he foaki atú ʻi he maʻu maí.”—Ngāue 20:35.
17. Ko e hā kuo pau ai ke tau tuli ki he taumuʻa ʻa e ʻOtuá ʻi he taimí ni?
17 Fēfē koe? Ko e hā ʻa e taumuʻa ʻokú ke tuli ki aí? Kapau ʻoku ʻikai te ke maʻu ha taumuʻa fakalaumālie mahino, ʻe hū vave mai ʻa e ngaahi meʻa kehé ia ʻo ne maʻunimā ho taimí mo ho iví. Ko e hā ke fakamoleki noa ai hoʻo moʻui mahuʻingá ʻi he ngaahi meʻa ʻoku tuʻuaki mai ʻe he fokotuʻutuʻu ʻa Sētané? ʻI he taimi ʻe hoko mai ai ʻa e “mamahi lahi,” ʻi he kahaʻu vavé ni maí ʻe ʻikai hano ʻaonga ai ʻo e ngaahi koloa fakamatelié pea mo e ngaahi tuʻunga fakamāmaní. Ko e meʻa ʻe mahuʻingá ko hotau vahaʻangatae mo Sihová. He houngaʻia lahi ē ko kitautolu kuo tau tauhi ʻa e ʻOtuá mo e niʻihi kehé pea kuo tau tuli kakato ki he taumuʻa ʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí!—Mātiu 24:21; Fakahā 7:14, 15.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Kuo liliu ʻa e ngaahi hingoa ʻe niʻihi.
b Pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.
ʻE Lava Ke Ke Fakamatalaʻi?
• ʻOku anga-fēfē ʻa e ongoʻi ʻa Sihova fekauʻaki mo ʻetau ngāue kiate iá?
• ʻOku anga-fēfē ʻa e tokoni kiate kitautolu ʻa e fakapotopotó mo e mafamafatataú ki hono tauhi ʻa e ʻOtuá mo e niʻihi kehé?
• Ko e hā ʻa e ngaahi faingamālie ʻo e ngāué ʻoku ʻatā mai kiate kitautolú?
• ʻE lava fēfē ke tau taki atu ha moʻui mohu taumuʻa moʻoni he taimí ni?
[Fakatātā ʻi he peesi 23]
ʻOku fiemaʻu ʻa e mafamafatatau kiate kitautolu ke hanganaki tauhi ʻaufuatō ʻa Sihova
[Fakatātā ʻi he peesi 24]
ʻOku lahi ʻa e ngaahi faʻahinga ʻo e ngāue toputapú