Founga Hono Pouaki ʻa e Fiefiá ʻe he Lea ʻa Sīsuú
“[Naʻe] ʻalu hake [ʻa Sīsū] ki he moʻunga; pea . . . ʻunuʻunu atu kiate ia ʻene kau ako; pea ne . . . akoʻi kinautolu.”—MT. 5:1, 2.
1, 2. (a) Ko e hā ʻa e ngaahi tuʻunga naʻe fai ai ʻe Sīsū ʻa ʻene Malanga ʻi he Moʻungá? (e) Naʻe anga-fēfē hono kamata ʻe Sīsū ʻa ʻene malangá?
KO E taʻu 31 T.S. ia. ʻOku kiʻi taʻofi ʻe Sīsū ʻa ʻene fononga fakamalanga ʻi Kālelí ke kātoangaʻi ʻa e Pāsová ʻi Selusalema. (Sione 5:1) ʻI heʻene foki ki Kālelí, ʻokú ne lotu he poó kotoa ʻo kole e tataki ʻa e ʻOtuá ʻi hono fili ʻa e kau ʻapositolo ʻe toko 12. ʻI he ʻaho hono hokó, ʻoku fakatahataha mai ai ha fuʻu kakai ʻi hono fakamoʻui ʻe Sīsū ʻa e kau mahakí. ʻI he ʻi ai ʻene kau ākongá pea mo e niʻihi kehé, ʻokú ne tangutu hifo ʻi he veʻe moʻungá ʻo kamata faiako.—Mt. 4:23–5:2; Luke 6:12-19.
2 ʻOku kamata ʻe Sīsū ʻa ʻene malangá—ʻa e Malanga ʻi he Moʻungá—ʻaki hono fakahaaʻi ʻa e fiefia tupu mei hono maʻu ha vahaʻangatae lelei mo e ʻOtuá. (Lau ʻa e Mātiu 5:1-12.) Ko e fiefiá ko ‘ha tuʻunga lelei ia ʻoku ʻalu mei he fiemālié ki he fiefia lahi.’ Ko e fiefia ʻe hiva naʻe lāulea ki ai ʻa Sīsuú ʻoku fakamamafaʻi ai ʻa e ʻuhinga ʻoku fiefia ai ʻa e kau Kalisitiané, pea ʻoku ʻaonga ʻa e ngaahi leá ni ʻo tatau pē ʻi he ʻahó ni mo ia ʻi he meimei taʻu ʻe 2,000 kuohilí. Tau vakai tahataha he taimí ni ki ai.
“Ko Kinautolu ʻOku Nau Fiekaia ki he Ngaahi Meʻa Fakalaumālié”
3. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa ʻetau fiekaia ki he ngaahi meʻa fakalaumālié?
3 “Fiefia ē ka ko kinautolu ʻoku nau fiekaia ki he ngaahi meʻa fakalaumālié, he ʻoku ʻonautolu ʻa e puleʻanga ʻo hēvaní.” (Mt. 5:3, NW) “Ko kinautolu ʻoku nau fiekaia ki he ngaahi meʻa fakalaumālié” ʻoku nau ʻiloʻi ʻoku nau masiva fakalaumālie pea ʻoku nau fiemaʻu ʻa e meesi ʻa e ʻOtuá.
4, 5. (a) Ko e hā ʻoku fiefia ai ʻa kinautolu ʻoku nau fiekaia ki he ngaahi meʻa fakalaumālié? (e) ʻE lava fēfē ke fakalato ʻetau fiemaʻu fakalaumālié?
4 Ko kinautolu ʻoku nau fiekaia ki he ngaahi meʻa fakalaumālié ʻoku nau fiefia, “he ʻoku ʻonautolu ʻa e puleʻanga ʻo hēvaní.” Ko hono tali ʻa Sīsū ko e Mīsaiá naʻe fakaava ai ki heʻene muʻaki kau ākongá ʻa e faingamālie ke nau pule fakataha mo ia ʻi he Puleʻanga fakahēvani ʻo e ʻOtuá. (Luke 22:28-30) Pe ʻoku tau ʻamanaki fakafoʻituitui ke kaungāʻea mo Kalaisi ʻi hēvani pe ʻoku tau hanga atu ki he moʻui taʻengata ʻi ha palataisi fakaemāmani ʻi he malumalu ʻo e pule ʻa e Puleʻangá, ʻe lava ke tau fiefia kapau ʻoku tau fiekaia moʻoni ki he ngaahi meʻa fakalaumālié pea lāuʻilo kakato ki he pau ke tau falala ki he ʻOtuá.
5 ʻOku ʻikai fiekaia ʻa e tokotaha kotoa ki he ngaahi meʻa fakalaumālié, he ʻoku taʻetui ʻa e tokolahi pea ʻikai te nau houngaʻia ʻi he ngaahi meʻa toputapú. (2 Tes. 3:1, 2; Hep. 12:16) Ko e ngaahi founga ke fakalato ai ʻetau fiemaʻu fakalaumālié ʻoku kau ki ai ʻa e ako tōtōivi ʻo e Tohi Tapú, ngāue faivelenga ʻi he ngaohi-ākongá, pea ʻi ai maʻu pē ʻi he ngaahi fakataha faka-Kalisitiané.—Mt. 28:19, 20; Hep. 10:23-25.
Kau Mamahi ʻOku Nau “Fiefia”
6. Ko hai “kinautolu ʻoku mamahí,” pea ko e hā ʻoku nau “fiefia” aí?
6 “Fiefia ē ka ko kinautolu ʻoku mamahí, he ʻe fakafiemālieʻi kinautolu.” (Mt. 5:4, NW) “Ko kinautolu ʻoku mamahí” ko e faʻahinga kakai tatau pē ia mo “kinautolu ʻoku nau fiekaia ki he ngaahi meʻa fakalaumālié.” ʻOku ʻikai te nau mamahi ʻi he ʻuhinga ko ʻenau lāunga fekauʻaki mo ʻenau moʻuí. Ko ʻenau mamahí ko e fakaʻiseʻisa ia ʻi honau tuʻunga angahalaʻiá tonu pea mo e ngaahi tuʻunga ʻoku hoko koeʻuhi ko e taʻehaohaoa fakaetangatá. Ko e hā ʻoku “fiefia” ai ʻa e kau mamahi ko iá? Koeʻuhi ʻoku nau ngāueʻi ʻa e tui ki he ʻOtuá pea mo Kalaisi pea ʻoku fakafiemālieʻi kinautolu ʻi hono maʻu ha vahaʻangatae lelei mo Sihova.—Sione 3:36.
7. ʻOku totonu ke fēfē ʻetau ongoʻi fekauʻaki mo e māmani ʻo Sētané?
7 ʻOku tau mamahi tāutaha koeʻuhi ko e lahi fau ʻa e taʻemāʻoniʻoní ʻi he māmani ʻo Sētané? ʻOku anga-fēfē ʻetau ongoʻi moʻoni fekauʻaki mo e meʻa ʻoku tuʻuaki mai ʻe he māmani ko ení? Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Sioné: “Ko e meʻa katoa ʻoku ʻi mamani, ʻa e holi ʻo e kakano, mo e holi ʻo e mata, mo e ʻafungi ʻo e moʻui, ʻoku ʻikai mei he Tamai ia, ka ʻoku mei mamani.” (1 Sione 2:16) Kae fēfē kapau ʻoku tau ʻiloʻi ʻoku uesia ʻa hotau tuʻunga fakalaumālié tonu ʻe he “laumalie ʻoku ʻo mamani,” ʻa e fakaueʻiloto mālohi ʻokú ne puleʻi ʻa e sōsaieti ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻa ia ʻoku mavahe mei he ʻOtuá? Tau lotu tōtōivi leva, ako ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá, pea kumi ki he tokoni ʻa e kau mātuʻá. ʻI heʻetau ʻunuʻunu ofi ange kia Sihová, te tau maʻu ai ʻa e ‘fakafiemalie,’ ʻo tatau ai pē pe ko e hā ʻokú ne fakatupunga ʻetau loto-mamahí.—1 Kol. 2:12; Sāme 119:52, PM; Sem. 5:14, 15.
Fiefia Ē ka ko e “Kau Anga-Maluú”!
8, 9. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e hoko ʻo anga-maluú, pea ko e hā ʻoku fiefia ai ʻa e faʻahinga anga-maluú?
8 “Fiefia ē ka ko e kau anga-maluú, he te nau maʻu ʻa e māmaní.” (Mt. 5:5, NW) Ko e “anga-maluú,” pe anga-vaivaí, ʻoku ʻikai fakahuʻunga ai ha vaivai pe anga-lelei mālualoi. (1 Tim. 6:11, NW) Kapau ʻoku tau anga-malū, te tau fakahāhā ʻa e anga-vaivai ʻaki hono fai ʻa e finangalo ʻo Sihová pea tali ʻa ʻene tatakí. Ko e anga-maluú ʻe toe hā mahino ia ʻi he anga ʻo ʻetau feangai mo e kaungātuí pea mo e niʻihi kehé. Ko e anga-vaivai ko iá ʻoku fehoanakimālie ia mo e akonaki ʻa e ʻapositolo ko Paulá.—Lau ʻa e Loma 12:17-19.
9 Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e kau anga-maluú ʻo fiefiá? Koeʻuhi “he te nau maʻu ʻa e māmaní,” ko e lea ia ʻa e anga-malū ko Sīsuú. Ko e Tokotaha tefito ia ʻokú ne maʻu ʻa e māmaní. (Sāme 2:8; Mt. 11:29; Hep. 2:8, 9) Kae kehe, ko e kau anga-malū ʻoku “kaungā-ea mo Kalaisi” te nau kau ʻi hono maʻu ʻa e māmaní. (Loma 8:16, 17) ʻI he feituʻu fakaemāmani ʻo e Puleʻanga ʻo Sīsuú, ʻe maʻu ai ʻe he faʻahinga anga-vaivai tokolahi kehe ʻa e moʻui taʻengatá.—Sāme 37:10, 11.
10. ʻE uesia fēfē nai ʻe he ʻikai ha anga-maluú ʻa hotau ngaahi monū ʻi he ngāué mo hotau vahaʻangatae mo e niʻihi kehé?
10 ʻI he hangē ko Sīsuú, ʻoku totonu ke tau anga-malū. Kae fēfē kapau ʻoku ʻiloa kitautolu ʻoku tau maʻu ha laumālie fakafetau? Ko ha fakakaukau fakaaoao mo fakafili pehē ʻe fakatupunga nai ai ʻa e kakaí ke nau fakamamaʻo meia kitautolu. Kapau ko e fanga tokoua kitautolu ʻoku tau holi ke maʻu ʻa e ngaahi fatongia ʻi he fakatahaʻangá, ʻoku ʻai ʻe he anga ko ení ke tau taʻetaau ai. (1 Tim. 3:1, 3) Naʻe tala ʻe Paula kia Taitusi ke ne hanganaki fakamanatu ki he kau Kalisitiane ʻi Kēlití “ke ʻoua naʻa ko e kau veipā [pe fakafetau], ka ko e kau fakaʻatūʻi pe, ʻo matuʻaki faiʻaki ʻa e angakataki ki he kakai kotoa pe.” (Tai. 3:1, 2) Ko ha tāpuaki moʻoni ē ko e anga-malū ko iá ki he niʻihi kehé!
ʻOku Nau Fiekaia ki he “Māʻoniʻoní”
11-13. (a) ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e fiekaia mo fieinua ki he māʻoniʻoní? (e) ʻOku anga-fēfē ʻa e “fakalato” ʻa e fiemaʻu ʻa e faʻahinga ko ia ʻoku fiekaia mo fieinua ki he māʻoniʻoní?
11 “Fiefia ē ka ko kinautolu ʻoku fiekaia mo fieinua ki he māʻoniʻoní, he ʻe fakalato ia.” (Mt. 5:6, NW) Ko e “māʻoniʻoni” naʻe ʻi he fakakaukau ʻa Sīsuú ko e tuʻunga ko ia ʻo hono fai ʻo e meʻa ʻoku totonú ʻaki ʻa e muimui ki he finangalo ʻo e ʻOtuá mo ʻene ngaahi fekaú. Naʻe pehē ʻe he tokotaha-tohi-sāmé naʻe ‘mafeji hono laumalié koeuhi ko ene holi’ ki he fakamaau māʻoniʻoni ʻa e ʻOtuá. (Sāme 119:20, PM) ʻOku tau fakamahuʻingaʻi lahi ʻa e māʻoniʻoní ʻo tau fiekaia mo fieinua ki ai?
12 Naʻe pehē ʻe Sīsū ko e faʻahinga ʻoku fiekaia mo fieinua ki he māʻoniʻoní te nau fiefia koeʻuhi ʻe “fakalato” ʻenau fiemaʻú, pe te nau fiemālie kakato. Naʻe hoko ʻo malava eni hili ʻa e Penitekosi 33 T.S., he naʻe kamata leva ai ʻa e laumālie māʻoniʻoni ʻo Sihová ke “lea oʻo ki māmani ʻi he . . . maʻoniʻoni.” (Sione 16:8) Fakafou ʻi he laumālie māʻoniʻoní, naʻe fakamānavaʻi ai ʻe he ʻOtuá ʻa e kau tangata ke nau fakatahatahaʻi ʻa e Ngaahi Konga Tohi Tapu Faka-Kalisi Kalisitiané, ʻa ia ʻoku mātuʻaki ʻaonga “ki he ngaohia ke maʻoniʻoni.” (2 Tim. 3:16) ʻOku toe ʻai ʻe he laumālie ʻo e ʻOtuá ke tau malava ʻo “kofuʻaki ʻa e tangata foʻou, ʻa ia naʻe ngaohi ke hoko ki he ʻOtua ʻi he angatonu mo e maʻoniʻoni ʻa Moʻoni.” (Ef. 4:24) ʻIkai ʻoku fakafiemālie ke ʻiloʻi ko e faʻahinga ʻoku nau kumi ʻi he fakatomala ki he fakamolemole ʻo ʻenau angahalá makatuʻunga ʻi he feilaulau huhuʻi ʻa Sīsuú ʻe lava ke nau maʻu ha tuʻunga māʻoniʻoni ʻi he vakai mai ʻa e ʻOtuá?—Lau ʻa e Loma 3:23, 24.
13 Kapau ʻoku ʻi ai haʻatau ʻamanaki ki he māmaní, ko ʻetau fiekaia mo fieinua ki he māʻoniʻoní ʻe fakalato kotoa ia ʻi heʻetau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá ʻi he malumalu ʻo e ngaahi tuʻunga māʻoniʻoni ʻi he māmaní. Ka ʻi he teʻeki ke hoko iá, tau fakapapauʻi ke moʻui ʻo fehoanaki mo e ngaahi tuʻunga ʻa Sihová. Naʻe pehē ʻe Sīsū: “Mou [hanganaki] fuofua kumi ae buleaga oe Otua, mo ene maonioni.” (Mt. 6:33, PM) Ko hono fai iá ʻe fakafonu ai hotau nimá ʻaki ʻa e ngāue fakaʻotua pea mo hotau lotó ʻaki ʻa e fiefia moʻoni.—1 Kol. 15:58.
ʻUhinga ʻOku Fiefia Ai ʻa e “Kau Faimēsí”
14, 15. ʻE lava fēfē ke tau fakahāhā ʻa e mēsí, pea ko e hā ʻoku fiefia ai ʻa e “kau faimēsí”?
14 “Fiefia ē ka ko e kau faimēsí, he ʻe faimeesi kiate kinautolu.” (Mt. 5:7, NW) “Ko e kau faimēsí” ʻoku ueʻi kinautolu ʻe he manavaʻofa mo e fakaʻofaʻia ʻi he niʻihi kehé. Naʻe fakanonga fakaemana ʻe Sīsū ʻa e faingataʻaʻia ʻa e tokolahi koeʻuhi ko ʻene fakaʻofaʻia ʻia kinautolú. (Mt. 14:14) ʻOku fakahāhā ʻa e mēsí ʻi ha ʻuhinga fakaefakamaau ʻi he taimi ʻoku fakamolemoleʻi ai ʻe he kakaí ʻa e faʻahinga ʻoku faihala kia kinautolú, ʻo hangē pē ko hono fakamolemoleʻi ʻi he meesi ʻe Sihova ʻa e faʻahinga fakatomalá. (Eki. 34:6, 7; Sāme 103:10) ʻE lava ke tau fakahāhā ʻa e mēsí ʻi he founga ko iá pea ʻi heʻetau lea ʻofa mo e ngaahi ngāue ʻoku ʻomai ai ʻa e fiemālie ki he faʻahinga faingataʻaʻiá. Ko ha founga lelei ke fakahaaʻi ai ʻa e mēsí ko hono vahevahe ʻa e ngaahi moʻoni Fakatohitapú ki he niʻihi kehé. ʻI he ueʻi ʻe he fakaʻofaʻia ki he fuʻu kakaí, ko Sīsuú naʻá ne “ako kiate kinautolu ha ngāhi meʻa lahi.”—Mk. 6:34.
15 ʻOku tau maʻu ʻa e ʻuhinga ke loto-tatau ai mo e fakamatala ʻa Sīsuú: “Fiefia ē ka ko e kau faimēsí, he ʻe faimeesi kiate kinautolu.” Kapau te tau faimeesi ki he niʻihi kehé, ʻoku ngalingali te nau manavaʻofa mai ai. Te tau ʻiloʻi nai ko e meesi kuo tau fakahaaʻi ki he niʻihi kehé te tau hao ai ʻi ha fakamaau tamaki pē ʻe ʻomai nai ʻe he ʻOtuá. (Sem. 2:13) Ko e fakamolemoleʻi ʻo e angahalá mo e moʻui taʻengatá ʻoku maʻá e kau faimēsí pē.—Mt. 6:15.
ʻUhinga ʻOku Fiefia Ai ʻa Kinautolu “ʻOku Loto-Maʻá”
16. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e “loto-maʻá,” pea ʻoku anga-fēfē ʻa e “mamata ki he ʻOtuá” ʻa e faʻahinga ʻoku nau maʻu ʻa e ʻulungāanga ko iá?
16 “Fiefia ē ka ko kinautolu ʻoku loto-maʻá, he te nau mamata ki he ʻOtuá.” (Mt. 5:8, NW) Kapau ʻoku tau “loto-maʻa,” ʻe hā ʻa e maʻá ʻi he meʻa ʻoku tau ʻofa aí, ngaahi holí mo e fakaueʻilotó. Te tau fakahāhā ʻa e “ʻofa tuʻu ʻi he loto maʻa.” (1 Tim. 1:5) ʻI he maʻa ʻa lotó, te tau “mamata [ai] ki he ʻOtuá.” ʻOku ʻikai ʻaupito ʻuhinga ení te tau sio tonu kia Sihova, he “ʻoku ʻikai ha tangata te ne sio [ki he ʻOtuá] pea moʻui.” (Eki. 33:20) Kae kehe, koeʻuhi naʻá ne tapua haohaoa ʻa e ʻulungāanga ʻo e ʻOtuá, naʻe lava ke pehē ai ʻe Sīsū: “Ko ia kuo ne mātā au, kuo ne mātā ʻa e Tamai.” (Sione 14:7-9) ʻI he hoko ko e kau lotu ʻa Sihova ʻi he māmaní, ʻe lava ke tau “mamata ki he ʻOtuá” ʻi he siofi ʻene ngāue maʻatautolú. (Siope 42:5) Ki he kau Kalisitiane paní, ko e sio ki he ʻOtuá ʻoku aʻu ki hono tumutumú ʻi he taimi ʻoku fokotuʻu hake ai kinautolu ki he moʻui laumālié pea nau sio moʻoni ai ki heʻenau Tamai fakahēvaní.—1 Sione 3:2.
17. ʻE kaunga fēfē kia kitautolu ʻa e loto-maʻá?
17 Koeʻuhi ko ha loto ʻoku maʻa ʻoku maʻa fakaeʻulungāanga mo fakalaumālie, ʻoku ʻikai nōfoʻi ia ʻi he ngaahi meʻa ʻoku taʻemaʻa ʻi he ʻafio mai ʻa Sihová. (1 Kal. 28:9; Ai. 52:11) Kapau ʻoku tau loto-maʻa, ko e meʻa ʻoku tau leaʻakí ʻe maʻa, pea heʻikai ai ha mālualoi ʻi he fekauʻaki mo ʻetau ngāue kia Sihová.
Hoko ʻa e “Kau Fakamelinó” ko e Ngaahi Foha ʻo e ʻOtuá
18, 19. ʻOku anga-fēfē ʻa e tōʻongafai ʻa e “kau fakamelinó”?
18 “Fiefia ē ka ko e kau fakamelinó, he ʻe ui kinautolu ko e ‘ngaahi foha ʻo e ʻOtuá.’” (Mt. 5:9, NW) “Ko e kau fakamelinó” ʻe ʻiloʻi kinautolu ʻi he meʻa te nau faí pea ʻi he meʻa heʻikai te nau faí. Kapau ko e faʻahinga kakai kitautolu naʻe ʻi he fakakaukau ʻa Sīsuú, ʻoku tau fakamelino pea ‘ʻikai ke tau totongi ʻa e kovi ʻa ha taha ʻaki ha kovi.’ ʻI hono kehé, ʻoku tau ‘tuli ai pe ki he meʻa ʻoku lelei maʻá e kakai’ kehé.—1 Tes. 5:15.
19 Ko e foʻi lea faka-Kalisi ʻoku liliu ko e “fakamelinó” ʻi he Mātiu 5:9 (NW) ʻoku ʻuhinga fakafoʻilea iá ko e “kau fakatupu melino.” Ke kau ʻi he lotolotonga ʻo e kau fakamelinó, kuo pau ke tau pouaki longomoʻui ʻa e melinó. Ko e kau fakatupu melinó ʻoku ʻikai te nau fai ha meʻa pē ʻe ‘veteki ai ha kaumeʻa fetohotohoi.’ (Pal. 16:28) ʻI he hoko ko e kau fakamelinó, ʻoku tau fou ai ʻi he ngaahi sitepu pau ke ‘tuli ke melino mo e kakai kotoa pe.’—Hep. 12:14.
20. Ko hai he taimí ni ʻa e “ngaahi foha ʻo e ʻOtuá,” pea ko hai ʻa e niʻihi kehe ʻe faifai pē pea nau hoko ko e fānau ʻa e ʻOtuá?
20 ʻOku fiefia ʻa e kau fakamelinó koeʻuhi “he ʻe ui kinautolu ko e ‘ngaahi foha ʻo e ʻOtuá.’” Ko e kau Kalisitiane pani faitōnungá kuo ohi kinautolu ʻe Sihova pea ʻoku nau hoko ai ko e “ngaahi foha ʻo e ʻOtuá.” Kuo nau ʻosi maʻu ha vahaʻangatae fekoekoeʻi mo Sihova ʻi he tuʻunga ko ʻene fānau koeʻuhí ʻoku nau ngāueʻi ʻa e tui kia Kalaisi pea lotu ʻaufuatō ki he “ʻOtua ʻo e ʻofa mo e melino.” (2 Kol. 13:11; Sione 1:12) Fēfē ʻa e “fanga sipi kehe” fakamelino ʻa Sīsuú? Te nau maʻu ʻa Sīsū ko ʻenau “Tamai Taʻengata” lolotonga ʻa ʻene Pule Taʻu ʻe Taha Afé, ka ʻi heʻene ngatá te ne fakamoʻulaloaʻi ia tonu kia Sihova pea te nau hoko ai ko e fānau ʻa e ʻOtuá ʻi ha ʻuhinga kakato.—Sione 10:16; Ai. 9:6 (9:5, PM); Loma 8:21; 1 Kol. 15:27, 28.
21. ʻE fēfē ʻetau tōʻongafaí kapau ko e “Laumalie ʻoku tau moʻui ai”?
21 Kapau ko e “Laumalie ʻoku tau moʻui ai,” ʻe hoko ʻa e fakamelinó ko e taha ia ʻo hotau ʻulungāanga ʻa ia ʻoku sio ki ai ʻa e niʻihi kehé. Heʻikai te tau “fepolepolei” pe “fefakatupuʻitaʻaki.” (Kal. 5:22-26; New International Version) ʻI hono kehé, ʻoku tau feinga ke “nofo melino pe mo e kakai kotoa pe.”—Loma 12:18.
Fiefia Neongo ʻa e Fakatangá!
22-24. (a) Ko e hā ʻa e ngaahi ʻuhinga ki he fiefia ʻa e faʻahinga ʻoku fakatangaʻi koeʻuhi ko e māʻoniʻoní? (e) Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he ongo kupu ako hoko maí?
22 “Fiefia ē ka ko kinautolu kuo fakatangaʻi koeʻuhi ko e māʻoniʻoní, he ʻoku ʻonautolu ʻa e puleʻanga ʻo hēvaní.” (Mt. 5:10, NW) ʻI he hoko atu hení, naʻe toe pehē ʻe Sīsū: “Fiefia ē ka ko kimoutolu ʻo ka lumaʻi mo fakatangaʻi mo fai ha ngaahi loi kovi kehekehe ʻe he kakaí fekauʻaki mo kimoutolu koeʻuhí ko au. Mou fiefia mo tomeʻe, he ʻoku lahi hoʻomou totongí ʻi hēvani; he naʻe pehē ʻenau fakatangaʻi ʻa e kau palōfita naʻe ʻi muʻa ʻiate kimoutolú.”—Mt. 5:11, 12, NW.
23 ʻI he hangē ko e kau palōfita ʻa e ʻOtuá ʻi he kuonga muʻá, ʻoku ʻamanekina ʻe he kau Kalisitiané ʻe lumaʻi, fakatangaʻi pea tala ha ngaahi loi fekauʻaki mo kinautolu—ʻo fai kotoa “koeʻuhi ko e māʻoniʻoní.” Kae kehe, ʻi hono kātakiʻi faitōnunga ʻa e ngaahi ʻahiʻahi ko iá, ʻoku tau maʻu ai ʻa e fiemālie ʻi hono fakahōifuaʻi mo fakalāngilangiʻi ʻa Sihová. (1 Pita 2:19-21) Heʻikai lava ke holoki ʻe heʻetau mamahí ʻa ʻetau fiefia ʻi he tauhi kia Sihova he taimí ni pe ʻi he kahaʻú. Heʻikai foki lava ke ne fakasiʻisiʻi ʻa e fiefia ʻi he pule fakataha mo Kalaisi ʻi he Puleʻanga fakahēvaní pe ko e fiefia ʻi he foaki ki ai ʻa e moʻui taʻengata ʻi he tuʻunga ko e taha ʻo e faʻahinga ʻi he māmaní ʻe pule ki ai ʻa e puleʻanga ko iá. Ko e ngaahi tāpuaki ko iá ʻoku ʻomai ai ʻa e fakamoʻoni ʻo e hōifua, anga-ʻofa mo e nima-homo ʻa e ʻOtuá.
24 ʻOku lahi ʻa e meʻa ke ako mei he Malanga ʻi he Moʻungá. ʻOku lāulea ki he ngaahi lēsoni kehekehe ʻi he ongo kupu ako hoko maí. Tau sio angé ki he founga ʻe lava nai ai ke tau ngāueʻaki ʻa e ngaahi lea ko ia ʻa Sīsū Kalaisí.
ʻE Fēfē Haʻo Tali?
• Ko e hā ʻoku fiefia ai ʻa “kinautolu ʻoku nau fiekaia ki he ngaahi meʻa fakalaumālié”?
• Ko e hā ʻa e ngaahi ʻuhinga ki he fiefia ʻa e “kau anga-maluú”?
• Ko e hā ʻoku fiefia ai ʻa e kau Kalisitiané neongo hono fakatangaʻi kinautolú?
• Ko e hā ʻa e fiefia naʻe leaʻaki ʻe Sīsū ʻoku tautefito ʻene maongo kiate koé?
[Fakatātā ʻi he peesi 7]
Ko e fiefia ʻe hiva naʻe fakamamafaʻi ʻe Sīsuú ʻoku nau ʻaonga tatau pē ʻi he ʻahó ni mo e taimi ko iá
[Fakatātā ʻi he peesi 8]
Ko ha founga lelei ke fakahaaʻi ai ʻa e mēsí ko hono vahevahe ʻa e moʻoni Fakatohitapú ki he niʻihi kehé