Ngaahi Fāmili Kalisitiane—Mou Hanganaki “Leo”
“Tau leo bea tau fakabotoboto.”—1 TES. 5:6, PM.
1, 2. Ko e hā ʻoku fiemaʻú kapau ʻoku pau ki ha fāmili ke lavameʻa ʻi he hanganaki leʻo fakalaumālié?
ʻI HE lave ki he “ʻAho ʻo Sihova, ʻa e ʻaho lahi mo fakalilifu,” naʻe tohi ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he kau Kalisitiane ʻi Tesalonaiká: “Ko kimoutolu, e kaiga, oku ikai te mou i he bouli, koeuhi ke moua akimoutolu e he aho koia o hage ha kaihaa. Koe fānau ae māma akimoutolu kotoabe, moe fānau ae aho: oku ikai oe bo akitautolu, be oe bouli.” Naʻe toe tānaki mai ʻe Paula: “Koia ke oua naa mohe akitautolu, o hage koe niihi; ka tau leo bea tau fakabotoboto.”—Sioeli 2:31; 1 Tes. 5:4-6, PM.
2 Ko e akonaki ʻa Paula ki he kau Tesalonaiká ʻoku tautefito ʻene feʻungamālié ki he kau Kalisitiane ʻoku nau moʻui ʻi he “taimi fakamui.” (Tan. 12:4) ʻI he ofi ke ngata ʻa ʻene fokotuʻutuʻu fulikivanu ko ení, ʻoku fakapapauʻi ʻe Sētane ke fakatafokiʻi ʻa e kau lotu moʻoni tokolahi taha te ne malavá mei he ngāue ki he ʻOtuá. Ko ia ʻoku fakapotopoto ke tau tokanga ki he ekinaki ʻa Paula ke faʻa leʻo fakalaumālie ai peé. Kapau ʻoku fiemaʻu ki ha fāmili Kalisitiane ke lavameʻa ʻi he hanganaki “leo” ʻoku mahuʻinga ke fua ʻe he mēmipa taki taha ʻa hono fatongia Fakatohitapú. Ko e hā leva ʻa e ngafa ʻoku fakahoko ʻe he ngaahi husepānití, ngaahi uaifí mo e fānaú ʻi hono tokoniʻi ʻa honau fāmilí ke hanganaki “leo”?
Ngaahi Husepāniti —Faʻifaʻitaki ki he “Tauhi Lelei”
3. Fakatatau ki he 1 Timote 5:8, ko e hā ʻoku kau ki he fatongia ʻo ha tangata ʻi hono tuʻunga ko e ʻulu ʻo ha fāmili?
3 “Ko e ʻulu ʻo e fefine ko e tangata,” ko e fakamatala ia ʻa e Tohi Tapú. (1 Kol. 11:3) Ko e hā ʻoku kau ki he fatongia ʻo ha tangata ʻi hono tuʻunga ko e ʻulu ʻo ha fāmili? ʻI hono fakamatalaʻi ʻa e tafaʻaki ʻe taha ʻo e tuʻunga-ʻulú, ʻoku pehē ʻe he Tohi Tapú. “Kabau oku ikai ke tokonaki e ha toko taha ki hono kaiga, bea kiate kinautolu tonu i hono fale, kuo jiaki eia ae lotu, bea lahi hake ene kovi aana iate ia oku taelotu.” (1 Tim. 5:8, PM) Ko e moʻoni, ʻoku totonu ki ha tangata ke ne tokonaki fakamatelie maʻa hono fāmilí. Kae kehe, kapau ʻoku fiemaʻu ke ne tokoniʻi ʻa hono fāmilí ke nau hanganaki leʻo fakalaumālie, kuo pau ke ne fai ʻa e meʻa lahi ange ʻi he ngāue paʻangá pē. ʻOku fiemaʻu ke ne langa hake fakalaumālie ʻa hono fāmilí, ʻo tokoniʻi ʻa e tokotaha kotoa ʻi he fāmilí ke ʻai ke mālohi honau vahaʻangatae mo e ʻOtuá. (Pal. 24:3, 4) ʻE lava fēfē ke ne fai iá?
4. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi ha tangata ke lavameʻa ʻi hono langa hake fakalaumālie ʻa hono fāmilí?
4 Koeʻuhi “ko e husepaniti ko e ʻulu ʻo e uaifi, ʻo hange foki ko Kalaisi ko e ʻulu ʻo e Siasi” pe fakatahaʻangá, ko ha tangata mali ʻoku totonu ke ne sivisiviʻi mo faʻifaʻitaki ki he faʻahinga ʻulu ʻoku tokonaki ʻe Sīsū ki he fakatahaʻangá. (Ef. 5:23) Fakakaukau angé ki he anga hono fakamatalaʻi ʻe Sīsū ʻa hono vahaʻangatae mo hono kau muimuí. (Lau ʻa e Sione 10:14, 15.) Ko e hā ʻa e kī ki he lavameʻá ki ha tangata ʻoku loto ke langa hake fakalaumālie ʻa hono fāmilí? Ko eni ia: Ako ʻa e meʻa naʻe leaʻaki mo fai ʻe Sīsū ʻi hono tuʻunga ko e “Tauhi Lelei,” pea “muimui ofi, ʻo topuvaʻe taha mo ia.”—1 Pita 2:21.
5. Ko e hā e ʻilo ʻoku maʻu ʻe he Tauhi Leleí fekauʻaki mo e fakatahaʻangá?
5 ʻI he lau fakaefakatātaá, ko e vahaʻangatae ʻo ha tauhi mo ʻene fanga sipí ʻoku makatuʻunga ia ʻi he ʻilo mo e falala. ʻOku ʻilo ʻe he tauhí ʻa e meʻa kotoa fekauʻaki mo ʻene fanga sipí, pea ʻoku ʻiloʻi ʻe he fanga sipí ʻa e tauhí mo falala ki ai. ʻOku nau ʻiloʻi mo talangofua ki hono leʻó. “ʻOku te ʻilo ʻa e ngaahi meʻa aʻata, pea ʻoku ʻilo kita ʻe he ngaahi meʻa aʻata,” ko e lea ia ʻa Sīsuú. ʻOku ʻikai te ne maʻu ha ʻilo pē ʻi tuʻa ki he fakatahaʻangá. Ko e foʻi lea faka-Kalisi naʻe liliu heni ko e “ʻilo” ʻoku ʻuhinga iá ko e “ʻiloʻi fakafoʻituitui mo lelei.” ʻIo, ko e Tauhi Leleí ʻokú ne ʻiloʻi fakafoʻituitui ʻa ʻene fanga sipí. ʻOkú ne ʻiloʻi ʻa ʻenau ngaahi fiemaʻu tāutahá, ko honau ngaahi vaivaiʻangá, mo honau ngaahi mālohingá. ʻOku ʻikai puli ha meʻa fekauʻaki mo ʻene fanga sipí ki hotau Faʻifaʻitakiʻangá. Pea ʻoku ʻiloʻi kakato ʻe he fanga sipí ʻa e tauhí mo falala ki heʻene tatakí.
6. ʻE lava fēfē ke faʻifaʻitaki ʻa e ngaahi husepānití ki he Tauhi Leleí?
6 Ke ngāueʻaki ʻa hono tuʻunga-ʻulú ʻi he faʻifaʻitaki kia Kalaisí, kuo pau ke ako ha husepāniti ke fakakaukau kiate ia ko ha tauhi pea ko e faʻahinga ʻoku ʻi he malumalu ʻo ʻene tokangaʻí ko e fanga sipí. ʻOku totonu ke ne feinga mālohi ke ʻiloʻi lelei ʻa hono fāmilí. ʻE lava ke maʻu moʻoni ʻe ha husepāniti ʻa e ʻilo ko iá? ʻIo, kapau ʻokú ne fetuʻutaki lelei mo e mēmipa kotoa ʻo hono fāmilí, fanongo ki he ngaahi meʻa ʻoku nau hohaʻa ki aí, takimuʻa ʻi he ngaahi ngāue fakafāmilí, pea ʻoku tokanga fakamātoato fekauʻaki mo hono fai ʻa e ngaahi fili lelei ʻo kau ki he ngaahi meʻa hangē ko e lotu fakafāmilí, maʻu ʻa e fakatahá, ngāue fakamalangá, vaʻingá mo e fakafiefiá. ʻI he taimi ʻoku takimuʻa ai ha husepāniti Kalisitiane ʻi he ʻilo ʻo ʻikai ngata pē ki he Folofola ʻa e ʻOtuá kae pehē foki ki he faʻahinga kuo tuku kiate ia ke ne tauhí, ʻoku ngalingali ange ai ʻe maʻu ʻe he ngaahi mēmipa ʻo hono fāmilí ʻa e falala pau ki hono tuʻunga-ʻulú pea te ne maʻu ʻa e fiemālie ʻi he sio ki heʻenau fāʻūtaha ai pē ʻi he lotu moʻoní.
7, 8. ʻE lava fēfē ke faʻifaʻitaki ha husepāniti ki he Tauhi Leleí ʻi hono fakahāhā ʻa e ʻofa ki he faʻahinga ʻokú ne tokangaʻí?
7 Ko ha tauhi lelei ʻokú ne toe maʻu ʻa e ʻofa ki heʻene fanga sipí. ʻI he taimi ʻoku tau ako ai ʻa e ngaahi fakamatala Kōsipeli ki he moʻui mo e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsuú, ʻoku ueʻi ai hotau lotó ʻi he houngaʻia ki he ʻofa naʻe fakahāhā ʻe Sīsū ki heʻene kau ākongá. Naʻe aʻu ʻo ne ‘ʻatu ʻa ʻene moʻuí koeʻuhi ko e fanga sipí.’ Ko e ngaahi husepānití ʻoku totonu ke nau faʻifaʻitaki kia Sīsū ʻi hono fakahāhā ʻa e ʻofa ki he faʻahinga ʻoku nau tokangaʻí. ʻI he ʻikai puleʻi fefeka ʻa hono uaifí, ko ha husepāniti ʻoku holi ke maʻu ʻa e hōifua ʻa e ʻOtuá ʻoku hokohoko atu ʻene ʻofa kiate iá “ʻo hange foki ko Kalaisi ne ne ofaʻi ʻa e Siasi.” (Ef. 5:25) Ko ʻene ngaahi leá ʻoku totonu ke anga-ʻofa mo fakaʻatuʻi, he ʻoku taau ʻa e uaifí ke fakaʻapaʻapaʻi.—1 Pita 3:7.
8 ʻI hono akoʻi ʻa e fānaú, ko e ʻulu ʻo e fāmilí ʻoku totonu ke ne pouaki mālohi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakaʻotuá. Kae kehe, kuo pau ke ʻoua te ne taʻefakahāhā ʻa e ʻofa ki heʻene fānaú. Ko e akonaki ʻoku fiemaʻú ʻoku totonu ke fakahoko ia ʻi he ʻofa. Ko e fānau ʻe niʻihi ʻe fuoloa ange nai ke nau mahinoʻi ʻi he niʻihi kehé ʻa e meʻa ʻoku ʻamanekina meia kinautolú. ʻI he tuʻunga ko iá, ʻoku totonu ke fakahāhā kia kinautolu ʻe ha tamai ʻa e kātaki lahi ange. ʻI he taimi ʻoku muimui hokohoko ai ʻa e kau tangatá ʻi he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Sīsuú, ʻoku nau fakatupu ai ha ʻātakai ʻi ʻapi ʻa ia ʻoku hao mo malu. ʻOku maʻu ʻe honau ngaahi fāmilí ʻa e faʻahinga maluʻanga fakalaumālie naʻe hiva fekauʻaki mo ia ʻa e tokotaha-tohi-sāmé.—Lau ʻa e Sāme 23:1-6.
9. ʻI he hangē ko e pēteliake ko Noá, ko e hā ʻa e fatongia ʻoku maʻu ʻe he ngaahi husepāniti Kalisitiané, pea ko e hā te ne tokoniʻi kinautolu ke nau fua iá?
9 Ko e pēteliake ko Noá naʻe moʻui ia ʻi he taimi ʻo e ngataʻanga ʻo e māmani ʻi hono ʻahó. Ka naʻe tauhi malu ia ʻe Sihova mo e ‘toko fitu, ʻi heʻene ʻomi ʻa e Lōmaki ki he maama ʻo e kau fakaʻotuamaté.’ (2 Pita 2:5) Naʻe maʻu ʻe Noa ʻa e fatongia ko hono tokoniʻi ʻa hono fāmilí ke nau hao ʻi he Lōmakí. Ko e ngaahi ʻuluʻi fāmili Kalisitiané ʻoku nau ʻi ha tuʻunga meimei tatau ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosi ko ení. (Mt. 24:37) He mātuʻaki mahuʻinga ē ke nau ako ʻa e faʻifaʻitakiʻanga ʻa e “Tauhi Lelei” pea feinga mālohi ke faʻifaʻitaki kiate ia!
Ngaahi Uaifi—‘Laga Hake Homou Falé’
10. Ko e anganofo ki hono husepānití ʻoku ʻuhinga iá ko e hā ki ha uaifi?
10 “ʻA e kau fefine, mou anganofo ki siʻomou ngaahi husepaniti, ʻo hange ki he ʻEiki,” ko e tohi ia ʻa e ʻapositolo ko Paulá. (Ef. 5:22) Ko e fakamatala ko ení ʻoku halaʻatā ke fakahuʻunga mai ai ha tuʻunga taʻefakangeingeia. Ki muʻa ʻi hono fakatupu ʻa e ʻuluaki fefiné, ʻa ʻIví, naʻe fakahaaʻi ʻe he ʻOtua moʻoní: “ʻOku ʻikai lelei ki he tangata ke toko taha; kau ngaohi maʻana ha tokoni ke ʻao” pe fakakakato ia. (Sen. 2:18) Ko e ngafa ʻo e “tokoni” mo e fakakakató—ʻa ia ko e hoko ʻo poupou ki hono husepānití ʻi heʻene tokangaʻi ʻa hono ngaahi fatongia fakafāmilí—ko ha ngafa lāngilangiʻia moʻoni ia.
11. ʻOku anga-fēfē hono “laga hake hono fale” ʻe ha uaifi alafaʻifaʻitakiʻanga?
11 Ko ha uaifi alafaʻifaʻitakiʻanga ʻoku ngāue ia maʻá e lelei ʻa hono falé. (Lau ʻa e Palovepi 14:1, “PM.”) ʻI he kehe mei ha fefine vale, ʻa ia ʻokú ne fakahāhā ʻa e taʻefakaʻapaʻapa ki he fokotuʻutuʻu ʻo e tuʻunga-ʻulú, ko ha fefine poto ʻoku ʻapasia loloto ia ki he tokonaki ko ení. ʻI he ʻikai fakahāhā e fakakaukau talangataʻa mo faʻifaʻiteliha ʻoku angaʻaki ʻe he māmaní, ʻokú ne moʻulaloa ki hono hoá. (Ef. 2:2) Ko ha uaifi ʻoku vale ʻoku ʻikai toumoua ia ke leaʻaki e meʻa ʻoku ʻikai lelei fekauʻaki mo hono husepānití, lolotonga ia ko ha fefine poto ʻoku ngāue ia ke fakalahi e fakaʻapaʻapa ʻoku fai heʻene fānaú mo e niʻihi kehé kiate iá. Ko ha uaifi pehē ʻoku tokanga ia ke ʻoua ʻe fakavaivaiʻi e tuʻunga-ʻulu ʻo hono husepānití ʻaki e faʻa lāunga pe fakafekiki mo ia. Ko e toe taha e meʻa ʻoku fekauʻaki ia mo hono levaʻi lelei e paʻangá. Ko ha fefine vale ngalingali ʻokú ne toloveka ʻaki e koloa ʻa hono fāmilí naʻe maʻu he ngāue mālohí. Ko ha uaifi poupou ʻoku ʻikai pehē ia. ʻOkú ne ngāue fāitaha mo hono husepānití he ngaahi meʻa fakapaʻangá. Ko ʻene founga ʻi hono fai e ngaahi meʻá ʻoku hā ai e fakapotopoto mo e levaʻi lelei ʻo e paʻangá. ʻOku ʻikai te ne tenge ʻa hono husepānití ke ngāue ʻovataimi.
12. Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe ha uaifi ke tokoniʻi hono fāmilí ke nau hanganaki “leo”?
12 Ko ha uaifi alafaʻifaʻitakiʻanga ʻokú ne tokoniʻi hono fāmilí ke nau hanganaki “leo” ʻaki e tokoni ki hono husepānití ʻi he akoʻi fakalaumālie e fānaú. (Pal. 1:8) ʻOkú ne poupouʻi longomoʻui e polokalama Lotu Fakafāmilí. ʻIkai ngata aí, ʻokú ne poupouʻi hono husepānití ʻi he taimi ʻokú ne fai ai ha faleʻi mo akonakiʻi ʻena fānaú. He kehe ē ko ia mei ha uaifi ʻoku ʻikai ngāue fāitaha, ʻa ia ʻoku faingataʻaʻia fakaesino mo fakalaumālie ʻene fānaú!
13. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki ha uaifi ke ne poupouʻi hono husepānití ʻi heʻene kau longomoʻui ʻi he ngāue fakateokalatí?
13 ʻOku anga-fēfē ongoʻi ʻa ha uaifi poupou ʻi he sio ki he fakahoko ʻe hono husepānití ha ngafa longomoʻui he fakatahaʻanga Kalisitiané? ʻĀua, ʻokú ne fiefia! Pe ko hono husepānití ko ha sevāniti fakafaifekau, mātuʻa, pe mēmipa nai ʻi ha Kōmiti Fetuʻutaki Fakafalemahaki pe Kōmiti Langa Fakafeituʻu, ʻokú ne fiefia ʻi hono monuú. Ko e poupou longomoʻui ki hono husepānití ʻaki e leá mo e ngāué ʻe kau moʻoni ki ai e feilaulau ʻi heʻene tafaʻakí. Ka ʻokú ne lāuʻilo ko e kau ʻa hono husepānití he ngāue fakateokalatí ʻoku tokoni ia ki he fāmilí fakakātoa ke nau hanganaki leʻo fakalaumālie.
14. (a) Ko e hā nai ʻe hoko ko ha pole ki ha uaifi poupou, pea ʻe lava fēfē ke ne fekuki mo e polé? (e) ʻOku anga-fēfē tokoni ʻa ha uaifi ki he lelei ʻa e fāmilí fakakātoa?
14 Ko e alafaʻifaʻitakiʻanga ʻi ha ngafa poupou ko ha pole nai ia ki ha uaifi he taimi ʻoku fai ai ʻe hono husepānití ha fili ʻoku ʻikai loto-tatau mo ia. Naʻa mo ia, ʻokú ne fakahāhā ha “angava[i]vai mo e angamalū” pea ngāue fāitaha mo ia ke ʻai ke ola lelei ʻene filí. (1 Pita 3:4) Ko ha uaifi lelei ʻoku feinga ia ke muimui ki he faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻa e kakai fefine anga-fakaʻotua ʻo e kuonga muʻá, hangē ko Sela, Lute, ʻApikale, mo e faʻē ʻa Sīsuú, ʻa Mele. (1 Pita 3:5, 6) ʻOkú ne toe faʻifaʻitaki ki he kau fefine taʻumotuʻa ange he lolotonga ní ʻa ia ʻoku “taau honau ʻulungāanga.” (Tai. 2:3, 4, Ko e Taulua) ʻI hono fakahāhā e ʻofa mo e ʻapasia ki hono husepānití, ko ha uaifi alafaʻifaʻitakiʻanga ʻoku tokoni lahi ia ki he nofo malí pea ki he lelei ʻa e fāmilí fakakātoa. Ko hono ʻapí ko ha feituʻu ia ʻo e fiemālie mo e malu. Ki ha tangata fakalaumālie, ko ha uaifi poupou ʻoku mahuʻinga taʻehanotatau!—Pal. 18:22.
Toʻutupu—‘Mou Jiofia ae Gaahi Mea Oku Ikai Ha Maí’
15. ʻE lava fēfē fānau ke mou ngāue fakataha mo hoʻomou mātuʻá koeʻuhi ke hanganaki “leo” ai e fāmilí?
15 ʻE lava fēfē fānau ke mou ngāue fakataha mo hoʻomou mātuʻá koeʻuhi ke hanganaki “leo” fakalaumālie ai homou fāmilí? Fakakaukau ki he pale kuo tuku mai ʻe Sihova ʻi muʻa ʻia kimoutolú. Mahalo pē ʻi hoʻomou kei siʻí, naʻe fakahāhā atu ai ʻe hoʻomou mātuʻá e ngaahi fakatātā ʻoku ʻasi ai e moʻui he Palataisí. ʻI hoʻomou tupu hake ʻo lalahi angé, ʻoku ngalingali naʻa nau ngāueʻaki e Tohi Tapú mo e ʻū tohi faka-Kalisitiané ke tokoniʻi kimoutolu ke mou sioloto atu ki he tuʻunga ʻe ʻi ai e moʻui taʻengatá he māmani foʻoú. Ko e tauhi ke fakahangataha homou matá ki he ngāue ʻa Sihová pea palani hoʻomou moʻuí ʻo fakatatau ki aí ʻe tokoniʻi ai kimoutolu ke mou hanganaki “leo.”
16, 17. Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he toʻutupú ke nau lele lavameʻa ai he lova ki he moʻuí?
16 Tokanga ki he ngaahi lea ʻa e ʻapositolo ko Paulá ʻoku maʻu ʻi he 1 Kolinito 9:24. (Lau.)a Lele ʻi he lova ki he moʻuí fakataha mo e taumuʻa kakato ke ikuna. Fili ha leleʻanga ʻa ia ʻe iku ai ki hono maʻu e pale ko e moʻui taʻengatá. Kuo fakaʻatā ʻe he tokolahi e tuli ki he meʻa fakamatelié ke ne fakaleluʻi kinautolu mei hono tauhi honau matá ʻi he palé. He fakavalevale moʻoni ē ko ia! Ko hono palani ha moʻui takatakai ʻi hono maʻu e koloá ʻoku ʻikai taki atu ia ki he fiefia moʻoní. Ko e meʻa ʻoku lava ke fakatau mai ʻaki e paʻangá ʻoku fakataimi. Neongo ia, mou hanganaki siofia ʻa e “gaahi mea oku ikai ha mai.” Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí “koe gaahi mea oku ikai ha mai, oku taegata.”—2 Kol. 4:18, PM.
17 “Koe gaahi mea oku ikai ha mai” ʻoku kau ai e ngaahi tāpuaki ʻo e Puleʻangá. Palani ke moʻui ʻi ha founga koeʻuhí ke maʻu ai ia. Ko e fiefia moʻoní ʻoku hoko mai ia ʻi hono ngāueʻaki hoʻo moʻuí he ngāue ʻa Sihová. Ko e ngāue ki he ʻOtua moʻoní ʻoku ʻomai ai e faingamālie ke kakapa atu ai ki he taumuʻa taimi nounou pea pehē ki he taimi lōloa.b Ko hono fokotuʻu e taumuʻa fakalaumālie ala aʻusiá ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ke ke nofoʻaki tokangataha ki he ngāue ki he ʻOtuá fakataha mo e vakai atu ki hono maʻu e pale ko e moʻui taʻengatá.—1 Sione 2:17.
18, 19. ʻE lava fēfē ke fakapapauʻi ʻe ha tokotaha kei siʻi pe kuó ne ʻai e moʻoní ko ʻene meʻa?
18 Fānau, ko e ʻuluaki sitepu he hala ki he moʻuí ko hono ʻai e moʻoní ko hoʻo meʻa. Kuó ke fou he sitepu ko iá? ʻEke hifo kiate koe: ‘Ko ha tokotaha fakalaumālie au, pe ko ʻeku kau ʻi he ngāue fakalaumālié ʻoku fakatuʻunga pē ia ʻi heʻeku ongo mātuʻá? ʻOku ou fakatupulekina e ngaahi ʻulungaanga ʻokú ne ʻai au ke u fakahōifua ki he ʻOtuá? ʻOku ou fai ha feinga ke tauhi maʻu ha founga-tuʻumaʻu hokohoko ʻo e kau he ngāue ʻoku felāveʻi mo e lotu moʻoní, hangē ko e lotu maʻu pē, ako, maʻu ʻa e fakatahá, mo e ngāue fakamalangá? ʻOku ou ʻunuʻunu ofi ki he ʻOtuá ʻaki hono fakatupulekina ha vahaʻangatae fakafoʻituitui mo ia?’—Sem. 4:8.
19 Fakakaukauloto ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Mōsesé. Neongo e pau ke ne fakamoʻulaloa ki ha anga fakafonua muli, naʻá ne fili ke ʻiloʻi ia ko ha tokotaha lotu kia Sihova kae ʻikai ko ha foha ʻo e ʻofefine ʻo Feló. (Lau ʻa e Hepelu 11:24-27.) Toʻutupu Kalisitiane, ko kimoutolu foki ʻoku fiemaʻu ke mou fakapapauʻi ke ngāue faitōnunga kia Sihova. ʻI hono fai iá, te mou maʻu ai e fiefia moʻoní, ko e tuʻunga lelei taha ia ʻo e moʻuí he taimí ni, mo e ʻamanaki ke “puke ki he moʻui moʻoni.”—1 Tim. 6:19.
20. ʻI he lova ki he moʻuí, ko hai ʻokú ne maʻu e palé?
20 ʻI he ngaahi sipoti he kuonga muʻá, ko e tokotaha lele pē ʻe taha naʻá ne ikunaʻi e palé. ʻOku ʻikai pehē ia he lova ki he moʻuí. Ko e finangalo ʻo e ʻOtuá “ke maʻu moʻui ʻe he kakai kotoa pe, pea ke nau aʻusia ʻa e ʻilo kanokano ki he moʻoni.” (1 Tim. 2:3, 4) Ko e tokolahi kuo nau lele lavameʻa ʻi muʻa ʻiate koe, pea ko e tokolahi ʻoku nau lele ho tafaʻakí. (Hep. 12:1, 2) Ko e palé ʻe maʻu ia ʻe he faʻahinga kotoa ʻoku ʻikai te nau foʻí. Ko ia fakapapauʻi ke ikuna!
21. Ko e hā ʻe lāulea ki ai ʻi he kupu hoko maí?
21 Ko e “hoko ʻa e ʻAho ʻo Sihova, ʻa e ʻaho lahi mo fakalilifu” ʻoku taʻealakalofi. (Mal. 4:5) Ko e ʻaho ko iá ʻoku ʻikai totonu ke ne maʻu taʻeʻamanekina e ngaahi fāmili Kalisitiané. ʻOku mātuʻaki mahuʻinga ki he tokotaha kotoa he fāmilí ke nau fua honau fatongia Fakatohitapú. Ko e hā ha toe meʻa ʻe lava ke ke fai ke hanganaki ʻāʻā fakalaumālie ai mo ʻai ke mālohi ho vahaʻangatae mo e ʻOtuá? Ko e kupu hoko maí ʻe lāulea ai ki he meʻa tefito ʻe tolu ʻoku uesia ai e lelei fakalaumālie ʻa e fāmilí fakakātoa.
[Fakamatala ʻi lalo]
a 1 Kolinito 9:24 (Tl): “Ka fai ha lova, ko e foʻi tokotaha pē foki te ne maʻu e palé. Fei mo mou lele ke maʻu ʻa e palé!”
Ko e Hā Naʻá Ke Akó?
• Ko e hā ʻoku fiemaʻu pau ai ki he fāmili Kalisitiané ke nau hanganaki “leo”?
• ʻE lava fēfē ke faʻifaʻitaki ha husepāniti ki he Tauhi Leleí?
• Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe ha uaifi alafaʻifaʻitakiʻanga ke poupou ai ki hono husepānití?
• ʻE lava fēfē ke tokoni e fānaú ke tauhi honau fāmilí ke nau leʻo fakalaumālie?
[Fakatātā ʻi he peesi 9]
Ko ha uaifi poupou ʻoku mahuʻinga taʻehanotatau ia ki ha tangata fakalaumālie