LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w12 2/15 p. 26-30
  • ʻOku Ala Maʻu ʻa e Fiefiá ʻi ha ʻApi ʻOku Māvahevahe

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • ʻOku Ala Maʻu ʻa e Fiefiá ʻi ha ʻApi ʻOku Māvahevahe
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2012
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • FAKATUPULEKINA ʻA E MELINO ʻI HE ʻAPÍ
  • TOKONIʻI KE NAU MAʻU ʻA E LOTU MOʻONÍ
  • FOUNGA ʻE LAVA KE TOKONI AI ʻA E NIʻIHI KEHÉ
  • ʻOUA ʻE FOʻI!
  • Te Ke Lava ʻo Kakapa Atu ki ha Hoa Taʻetui?
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau—2010
  • ʻOku ʻOmi ʻe he Moʻoní, “ʻo ʻIkai ko ha Melino, ka ko ha Heletā”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2017
  • Fehuʻi mei he Kau Lautohí
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2022
  • Ngaahi Fehuʻi mei he Kau Lautohí
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2002
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2012
w12 2/15 p. 26-30

ʻOku Ala Maʻu ʻa e Fiefiá ʻi ha ʻApi ʻOku Māvahevahe

“Te ke ʻilo fēfē pe te ke fakahaofi ho [hoá]?”—1 KOL. 7:16.

ʻE LAVA KE KE MAʻU ʻA E TALÍ?

Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he kau tuí ke fakatupulekina ʻa e melinó ʻi ha ʻapi ʻoku māvahevahe fakalotu?

ʻE anga-fēfē nai hano tokoniʻi ʻe ha Kalisitiane ʻa e ngaahi mēmipa taʻetui ʻi he fāmilí ke nau maʻu ʻa e lotu moʻoní?

Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he niʻihi kehé ke tokoni ki he kaungātui ʻoku nau nofo ʻi he ngaahi ʻapi ʻoku māvahevahe fakalotú?

1. Ko e hā e ola ʻe lava ke hoko ki ha fāmili ʻi hono tali ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻangá?

ʻIHE taimi naʻe fekauʻi atu ai ʻe Sīsū he taimi ʻe taha ʻa ʻene kau ʻapositoló, naʻá ne pehē: “ʻI hoʻomou ʻalú, mou malanga ʻo pehē: ‘Kuo ofi ʻa e Puleʻanga ʻo hēvaní.’” (Māt. 10:1, 7) Ko e ongoongo lelei ko ení ʻe ʻomai ai ʻa e melino mo e fiefia ki he faʻahinga ʻoku nau tali ia ʻi he houngaʻia moʻoní. Kae kehe, naʻe fakatokanga ʻa Sīsū ki heʻene kau ʻapositoló ʻo pehē ʻe fakafepakiʻi ʻe he tokolahi ʻenau ngāue malangaʻi ʻo e Puleʻangá. (Māt. 10:16-23) Ko ha founga ʻo e fakafepakí ʻoku tautefito ʻene fakamamahí, ʻoku hokosia ia ʻi he taimi ʻoku talitekeʻi ai ʻe he ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻangá.—Lau ʻa e Mātiu 10:34-36.

2. Ko e hā heʻikai taʻeaʻusia ai ʻa e fiefiá ʻe he kau Kalisitiane ʻoku nau nofo ʻi ha ngaahi fale pe ʻapi ʻoku māvahevahe fakalotu?

2 ʻOku ʻuhinga ení heʻikai aʻusia ʻa e fiefiá ʻe he kau muimui ʻo Kalaisi ʻa ia ʻoku nau nofo ʻi ha ngaahi fale pe ʻapi ʻoku māvahevahe fakalotu? ʻIkai ʻaupito! Neongo ko e fakafepaki ʻi he fāmilí ʻe lava ke hoko ʻo fefeka ʻi he taimi ʻe niʻihi, heʻikai ke pehē maʻu pē ia. Pehē foki, ko e fakafepaki ʻi he fāmilí ʻoku ʻikai pau ke hoko ia ʻo tuʻuloa. ʻOku fakatuʻunga ʻa e meʻa lahi ia ʻi he anga ʻo e fakafeangai ʻa e kau tuí ki he fakafepakí pe ko e taʻemahuʻingaʻiá. ʻIkai ngata aí, ʻoku tāpuakiʻi ʻe Sihova ʻa e faʻahinga ko ia ʻoku nau mateaki kiate iá, ʻo ʻai kinautolu ke nau fiefia neongo ʻa e ngaahi tuʻunga ʻikai leleí. ʻE lava ke fakalahi ʻe he kau tuí ʻenau fiefiá tonu (1) ʻi he feinga ke fakatupulekina ʻa e melino ʻi he ʻapí pea (2) ʻi he feinga loto-moʻoni ke tokoniʻi ʻa e ngaahi mēmipa taʻetui ʻo e fāmilí ke nau maʻu ʻa e lotu moʻoní.

FAKATUPULEKINA ʻA E MELINO ʻI HE ʻAPÍ

3. Ko e hā ʻoku totonu ai ke fakatupulekina ʻe ha Kalisitiane ʻa e melinó ʻi ha ʻapi ʻoku māvahevahe?

3 Ke laku fua ʻa e tenga ʻo e māʻoniʻoní ʻi ha ʻātakai fakafāmili, ʻoku mātuʻaki fiemaʻu ʻa e ngaahi tuʻunga melino ʻi he ʻapí. (Lau ʻa e Sēmisi 3:18.) Neongo kapau ʻoku teʻeki ai ke fāʻūtaha ha fāmili ʻo ha Kalisitiane ʻi he lotu maʻá, kuo pau ke ne fai ha feinga tōtōivi ke fakatupulekina ʻa e melino ʻi he ʻapí. ʻE lava fēfē ke fai eni?

4. ʻE lava fēfē ke tauhi maʻu ʻe he kau Kalisitiané ʻenau nonga ʻi lotó?

4 Ko e kau Kalisitiané kuo pau ke nau tauhi maʻu ʻenau nonga ʻi lotó. ʻOku fiemaʻu heni ʻa e lotu fakamātoato, ʻa ia ʻe lava ke ʻomai ai kia kitautolu ʻa e tuʻunga taʻealafakatataua ʻo e “nonga ʻa e ʻOtuá.” (Fil. 4:6, 7) ʻOku tupu ʻa e fiefiá mo e nongá mei hono maʻu ʻa e ʻiloʻi ʻo Sihová pea ngāueʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú ʻi he moʻuí. (ʻAi. 54:13) Ko e kau ʻi he ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá pea ngāue faivelenga he ngāue fakamalangá ʻoku toe mātuʻaki mahuʻinga ia kapau ʻoku fiemaʻu ke tau maʻu ʻa e nongá mo e fiefiá. Ko e kau ʻi ha founga ʻi he ngaahi ngāue faka-Kalisitiané ʻoku faʻa malava ia ki he kau tui ʻoku nau nofo ʻi ha ngaahi ʻapi ʻoku māvahevahe. Ko e fakatātaá, fakakaukau angé kia ʻĪnisā,a ʻa ia ko hono husepānití ʻoku fakafepaki anga-fakamālohi. ʻOkú ne kau ki he ngāue ngaohi-ākongá ʻi he hili hono tokangaʻi ʻa hono ngaahi fatongia fakaʻapí. ʻOku pehē ʻe ʻĪnisā, “ʻoku tāpuakiʻi lahi au ʻe Sihova ʻaki e ngaahi ola lelei ʻi he taimi taki taha ʻoku ou fai ai ʻa e feinga ke vahevahe atu ʻa e ongoongo leleí ki he niʻihi kehé.” Ko e ngaahi tāpuaki ko iá ʻoku iku moʻoni ia ki he nonga, fiemālie, mo e fiefia.

5. Ko e hā ʻa e pole ʻoku faʻa fehangahangai mo e kau tui ʻi he ngaahi ʻapi ʻoku māvahevahé, pea ko e hā ʻa e tokoni ʻoku ala maʻú?

5 ʻOku fiemaʻu ke tau fai ha feinga tōtōivi ke fakatupulekina ha vahaʻangatae melino mo e ngaahi mēmipa taʻetui ʻi he fāmilí. ʻE ʻomai nai ʻe he meʻá ni ha pole koeʻuhí ko e meʻa ʻoku nau loto ke tau faí ʻe fepaki nai ia ʻi he taimi ʻe niʻihi mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻa e Tohi Tapú. Ko ʻetau pipiki maʻu ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni totonú ʻe loto-mamahi nai ai ha ngaahi mēmipa taʻetui ʻi he fāmilí, ka ko e tuʻumaʻu peheé ʻe pouaki ai ʻa e melinó ʻi he lele lōloá. Ko e moʻoni, ko e hoko ʻo taʻeʻulutukua ʻi he taimi ʻoku ʻikai maumauʻi ʻe ha meʻa ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú ʻe fakatupunga nai ai ha fetēleni ʻoku ʻikai fiemaʻu. (Lau ʻa e Palōveepi 16:7.) ʻI he fehangahangai mo ha pole, ʻoku mahuʻinga ke kumi ki he faleʻi Fakatohitapú mei he ʻū tohi ʻa e kalasi tamaioʻeiki anga-tonu mo potó pea mei he kau mātuʻá.—Pal. 11:14.

6, 7. (a) Ko e hā ʻoku fakafepakiʻi ai ʻe he niʻihi ʻa e ngaahi mēmipa ko ia ʻo e fāmilí ʻoku nau kamata ako mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová? (e) ʻOku totonu ke fēfē ʻa e fakafeangai ʻa ha tokotaha ako Tohi Tapu pe ko ha tokotaha tui ki he fakafepaki ʻi he fāmilí?

6 Ko hono fakatupulekina ʻa e melinó ʻi ha ʻapi, ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e falala kia Sihova mo e vavanga ki he ngaahi ongoʻi ʻa e ngaahi mēmipa taʻetui ʻo e fāmilí. (Pal. 16:20) Naʻa mo e kau ako Tohi Tapu foʻoú ʻe lava ke nau fakahāhā ʻa e ʻiloʻilo ʻi he meʻá ni. Ko e ngaahi husepāniti pe uaifi taʻetui ʻe niʻihi ʻoku ʻikai nai ke nau fakafepaki ki he ako Tohi Tapu ʻa honau hoá. ʻOku aʻu nai ʻo nau fakahaaʻi ʻe lava ke hoko ʻo lelei eni ki he fāmilí. Kae kehe, ʻe lava ke fakahāhā nai ʻe ha niʻihi kehe ʻa e fakafili. Ko ʻĒseta, ʻa ia ko ha Fakamoʻoni ia he taimí ni, ʻokú ne fakahaaʻi naʻá ne fakafeangai ʻi he “ʻita moʻoni” ʻi he taimi naʻe kamata ako Tohi Tapu ai hono husepānití mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. “Naʻá ku lī ki tuʻa ʻene ʻū tohí pe tutu,” ko ʻene laú ia. Ko Hauati, ʻa ia naʻá ne ʻuluaki fakafepakiʻi e ako Tohi Tapu ʻa hono uaifí, ʻokú ne pehē: “Ko e ngaahi husepāniti lahi ʻoku nau ilifia naʻa kuo kākaaʻi ʻa honau ngaahi uaifí ke nau kau ki ha lotu mavahe. ʻOku ʻikai nai ʻiloʻi ʻe ha husepāniti ʻa e founga ke fakafeangai ʻaki ki he fakamanamana tokua ko ení pea ʻokú ne hoko nai ai ʻo fakafepaki.”

7 Ko ha tokotaha ako ʻa ia ʻoku fakafepaki ʻa hono hoá ʻoku totonu ke tokoniʻi ia ke ne sio ʻoku ʻikai fiemaʻu ia ke tuku ʻa e hokohoko atu ʻene ako Tohi Tapú. Te ne faʻa malava ke fakaleleiʻi ʻa e ngaahi meʻá ʻaki ʻa e anga-malū pea fakahāhā ʻa e fakaʻapaʻapa ki hono hoa taʻetuí. (1 Pita 3:15) ʻOku pehē ʻe Hauati, “ʻoku ou houngaʻia ʻaupito ʻi he nofoʻaki anga-mokomoko ai pē ʻa hoku uaifí pea ʻikai te ne ʻitá!” ʻOku pehē ʻe hono uaifí: “Naʻe fiemaʻu ʻe Hauati ke tuku ʻeku ako ʻa e Tohi Tapú. Naʻá ne pehē kuo ʻutoʻi au. ʻI he ʻikai fakafekikí, naʻá ku pehē ange ʻe lava pē ke ne moʻoni, ka naʻá ku toe tala ange kiate ia ʻoku ʻikai moʻoni lava ke u sio ʻe ala hoko. Ko ia naʻá ku kole ange ai ke ne lau ʻa e tohi naʻá ku akó. Naʻá ne fai pehē pea naʻe ʻikai lava ke ne taʻelototatau mo e meʻa naʻe leaʻaki ʻi aí. Naʻe maongo loloto eni kiate ia.” ʻOku lelei ke manatuʻi ko e ngaahi hoa taʻetuí ʻoku nau ongoʻi nai ʻoku liʻaki pe fakamanamanaʻi kinautolu ʻi he taimi ʻoku mavahe ai honau hoá ke kau ʻi he ngaahi ngāue faka-Kalisitiané, ka ko e ngaahi fakafiemālie anga-ʻofá ʻe lava ʻi he tuʻunga lahi ke ne fakaleleiʻi ʻa e ngaahi ongoʻi peheé.

TOKONIʻI KE NAU MAʻU ʻA E LOTU MOʻONÍ

8. Ko e hā e akonaki naʻe fai ʻe he ʻapositolo ko Paulá ki he kau Kalisitiane ʻoku nau maʻu ʻa e ngaahi hoa taʻetuí?

8 ʻOku akonaki mai ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he kau Kalisitiané ke ʻoua ʻe liʻaki ha hoa mali koeʻuhí pē ko e taʻetui ʻa e tokotaha ko iá.b (Lau ʻa e 1 Kolinitō 7:12-16.) Ko hono manatuʻi ʻe malava ke hoko ha hoa mali taʻetui ko ha Kalisitiané ʻe lava ke tokoniʻi ai ha tokotaha tui ke ne tauhi maʻu ʻene fiefiá neongo ʻene nofo ʻi ha ʻapi ʻoku māvahevahe. Neongo ia, ʻi he feinga ke aʻu ki he tokotaha taʻetuí mo e pōpoaki ʻo e moʻoní, ʻoku fiemaʻu ʻa e tokanga moʻoni, hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻi he meʻa hono hoko naʻe hokosiá.

9. ʻI hono fakahoko atu ʻa e moʻoni Fakatohitapú ki he ngaahi mēmipa taʻetui ʻi he fāmilí, ko e hā ʻa e fakatokanga ʻoku ʻomaí?

9 Ko e fakakaukauloto atu ki heʻene tali ki hono ako ʻa e moʻoni Fakatohitapú, ʻoku pehē ʻe Sēsoni, “naʻá ku loto ke tala ia ki he tokotaha kotoa!” ʻI he taimi ʻoku hoko ai ha tokotaha ako Tohi Tapu ʻo houngaʻia ʻi he moʻoni ʻo e meʻa kuo akoʻi kiate ia mei he Folofolá, te ne mātuʻaki fiefia nai ʻo talanoa fekauʻaki mo ia he meimei taimi kotoa pē. ʻOkú ne ʻamanekina nai ke tali leva ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻangá ʻe he ngaahi mēmipa taʻetui ʻi he fāmilí, ka ʻe lava ke fehangahangai ʻa e ongoongo leleí ia mo ha tali fakafili. Naʻe anga-fēfē hono ueʻi ʻe he muʻaki loto-māfana ʻa Sēsoní ʻa hono uaifí? “Naʻá ku ongoʻi lōmekina,” ko e manatu ia ʻa e uaifí. Ko e fefine ʻe taha ʻa ia naʻá ne tali ʻa e moʻoní ʻi he hili ʻa e taʻu ʻe 18 mei hono tali ia ʻe hono husepānití ʻokú ne pehē, “ko aú, ko e fakatātaá, naʻe fiemaʻu ke u ako māmālie ia.” Kapau ʻokú ke lolotonga fai ha ako Tohi Tapu mo ha tokotaha ako ʻa ia ko hono hoá ʻoku ʻikai loto ia ke kau ʻi he lotu moʻoní, ko e hā ʻoku ʻikai fai ai hano akoʻi tuʻumaʻu ʻa e tokotaha akó ke tokoniʻi ai ia ke ne fakaofiofi ʻi he tuʻunga fakapotopoto ki he ngaahi meʻa ʻoku hokó? Naʻe pehē ʻe Mōsese: “ʻE to ʻeku akonaki hange ko e ʻuha, pea mokulu hange ko e hahau ʻeku lea; hange ko e taumosi ki he musie.” (Teu. 32:2) Ko ha fanga kiʻi tulutā feʻungamālie ʻo e moʻoní ʻe faʻa hoko ʻo lelei ange ia ʻi ha fuʻu lōvai fakalaumālie.

10-12. (a) Ko e hā ʻa e akonaki naʻe ʻoange ʻe he ʻapositolo ko Pitá ki he kau Kalisitiane ʻoku taʻetui honau ngaahi hoá? (e) Naʻe fēfē ʻa e ako ʻa ha tokotaha ako Tohi Tapu ʻe taha ke ngāueʻaki ʻa e akonaki ʻoku lēkooti ʻi he 1 Pita 3:1, 2?

10 Naʻe ʻomai ʻe he ʻapositolo ko Pitá ʻa e akonaki fakamānavaʻi ki he ngaahi uaifi Kalisitiane ʻoku nofo ʻi he ngaahi ʻapi ʻoku māvahevahe fakalotú. “Mou anganofo ki homou ngaahi husepānití tonu,” ko ʻene tohí ia, “koeʻuhí, kapau ʻoku ʻi ai ha faʻahinga ʻoku ʻikai te nau talangofua ki he folofolá, ʻe lava ke ikunaʻi mai kinautolu ʻo ʻikai ʻaki ha lea kae fakafou ʻi he ʻulungaanga ʻa honau ngaahi uaifí, koeʻuhí ko ʻenau hoko ko e kau fakamoʻoni sio tonu ʻi hoʻomou ʻulungaanga maʻá fakataha mo e fakaʻapaʻapa lolotó.” (1 Pita 3:1, 2) ʻE malava nai ʻe ha uaifi ke ikunaʻi mai hono husepānití ki he lotu moʻoní ʻaki ʻene anganofo pea fakahāhā ʻa e fakaʻapaʻapa loloto kiate ia, neongo kapau ʻoku fakafeangai anga-fefeka ange ʻa e husepānití kiate ia. Pehē foki, ko ha husepāniti tui ʻoku totonu ke ne tōʻongaʻaki ha founga fakaʻotua pea hoko ko ha ʻulu anga-ʻofa ʻo e ʻapí neongo ha faʻahinga fakafepaki pē te ne fehangahangai nai mo ia mei hono uaifi taʻetuí.—1 Pita 3:7-9.

11 ʻOku lahi ʻa e ngaahi fakatātā ʻi onopooni ʻoku fakahaaʻi mai ai ʻa e mahuʻinga hono ngāueʻaki ʻa e akonaki ʻa Pitá. Fakakaukau ki he tuʻunga ʻo Selimaá. ʻI heʻene kamata ke ako ʻa e Tohi Tapú mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, naʻe ʻikai ke saiʻia ai hono husepānití, ʻa Sitīveni. ʻOku fakahaaʻi ʻe he husepānití, “naʻá ku hoko ʻo ʻita, fuaʻa, holi ke pule, mo ʻikai ongoʻi malu.” ʻOku pehē ʻe Selimā: “Naʻa mo e ki muʻa ke u maʻu ʻa e moʻoní, ko e nofo fakataha mo Sitīvení naʻe fiemaʻu ai ke u tokanga ʻaupito. Naʻá ne ʻita vave. ʻI heʻeku kamata ako ʻa e Tohi Tapú, naʻe toe fakalalahi ʻa e ʻulungaanga ko ení.” Ko e hā e meʻa naʻe tokoni ki hení?

12 ʻOku manatu ʻa Selimā ki ha lēsoni naʻá ne ako mei he Fakamoʻoni naʻe ako mo iá. “ʻI ha foʻi ʻaho ʻe taha,” ko e lau ia ʻa Selimaá, “naʻe ʻikai te u loto ai ke u ako Tohi Tapu. Ko e pō ki muʻá, naʻe tā ai au ʻe Sitīveni ʻi heʻeku feinga ke fakamoʻoniʻi kiate ia ha foʻi poini, pea naʻá ku ongoʻi loto-mamahi mo taʻefiemālie. ʻI he hili ʻeku tala ange ki he tuofefiné ʻa e meʻa naʻe hokó mo e anga ʻeku ongoʻí, naʻá ne kole mai ke u lau ʻa e 1 Kolinitō 13:4-7. ʻI heʻeku lau iá, naʻe kamata ke u fakaʻuhinga, ‘naʻe ʻikai ʻaupito ke fai mai ʻe Sitīveni kiate au ʻa e ngaahi tōʻonga anga-ʻofa ko ení.’ Ka naʻe ʻai au ʻe he tuofefiné ke u fakakaukau ʻi ha tafaʻaki kehe ʻaki ʻene ʻeke mai, ‘Ko e ngaahi tōʻonga anga-ʻofa ʻe fiha ai ʻokú ke fakahāhā ki ho husepānití?’ Ko ʻeku talí, ‘Halaʻatā, koeʻuhí he ʻoku fuʻu faingataʻa ʻa e nofo fakataha mo iá.’ Naʻe lea anga-mokomoko mai ʻa e tuofefiné, ‘Selimā, ko hai ʻoku feinga heni ke hoko ko ha Kalisitiané? Ko koe pe ko Sitīveni?’ ʻI hono ʻiloʻi naʻe fiemaʻu ke u fakatonutonu ʻeku fakakaukaú, naʻá ku lotu kia Sihova ke tokoniʻi au ke u hoko ʻo anga-ʻofa ange kia Sitīveni. Naʻe kamata māmālie ke liliu ʻa e ngaahi meʻá.” Hili ʻa e taʻu ʻe 17, naʻe tali ʻe Sitīveni ʻa e moʻoní.

FOUNGA ʻE LAVA KE TOKONI AI ʻA E NIʻIHI KEHÉ

13, 14. ʻE lava fēfē ke tokoni ʻa e niʻihi kehe ʻi he fakatahaʻangá ki he faʻahinga ʻoku nofo ʻi ha ʻapi ʻoku māvahevahe fakalotú?

13 ʻI he hangē ha fanga kiʻi foʻi tulutā ʻuha ʻoku nau fakaviviku ʻa e kelekelé pea tokoni ki he tupu ʻa e ʻakaú, ʻoku tokoni ʻa e faʻahinga tāutaha tokolahi ʻi he fakatahaʻangá ki he fiefia ʻa e kau Kalisitiane ʻi he ngaahi ʻapi ʻoku māvahevahé. “Ko e ʻofa hoku fanga tuongaʻané mo e fanga tokouá ʻa e meʻa naʻá ne tokoniʻi au ke u tuʻu maʻu ʻi he moʻoní,” ko e lau ia ʻa ʻAlavina ʻi Pelēsila.

14 Ko e anga-lelei mo e mahuʻingaʻia mei he tafaʻaki ʻa e niʻihi kehe ʻi he fakatahaʻangá ʻe lava ke ne fai ʻa e meʻa lahi ʻi hono ueʻi e loto ʻo ha mēmipa taʻetui ʻi he fāmilí. Ko ha husepāniti ʻi Naisīlia naʻá ne tali ʻa e moʻoní ʻi he hili ʻa e taʻu ʻe 13 mei hono tali ia ʻe hono uaifí naʻá ne fakamatala: “Lolotonga ʻeku fononga mo ha Fakamoʻoni, naʻe maumau ʻene meʻalelé. Naʻá ne kumi ki he kaungā-Fakamoʻoni ʻi ha kolo kaungāʻapi, pea naʻa nau ʻomai ha nofoʻanga kia kimaua ʻi he pō ko iá. Naʻa nau tokangaʻi kimaua ʻo hangē pē naʻá ma ʻiloʻi kinautolu mei he kei siʻí. ʻI he taimi pē ko iá, naʻá ku ongoʻi ʻa e ʻofa faka-Kalisitiane ʻa ia naʻe talanoa maʻu pē hoku uaifí ʻo fekauʻaki mo iá.” ʻI ʻIngilani, ko ha uaifi naʻe haʻu ki he moʻoní ʻi he hili ʻa e taʻu ʻe 18 hono maʻu ʻe hono husepānití ʻa e moʻoní ʻokú ne fakamatala: “Naʻe fakaafeʻi fakatouʻosi kimaua ʻe he Kau Fakamoʻoní ki ha houa kai. Naʻá ku ongoʻi maʻu pē ʻoku talitali lelei au.”c ʻOku pehē ʻe ha husepāniti ʻi he fonua tatau ʻa ia naʻe faifai pē ʻo ne hoko ko ha Fakamoʻoni: “Naʻe faʻa ʻaʻahi mai kia kimaua ʻa e fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné, pe ko hono fakaafeʻi kimaua ki honau ngaahi ʻapí, pea naʻá ku ʻiloʻi ai ʻoku nau maʻu ha fakakaukau tokanga. Naʻe tautefito ʻa e hā mahino ení ʻi he taimi naʻá ku ʻi he falemahakí ai pea naʻe ʻaʻahi mai kiate au ʻa e tokolahi.” ʻE lava ke ke maʻu ha ngaahi founga ke fakahāhā ai ʻa e mahuʻingaʻia meimei tatau ʻi he ngaahi mēmipa taʻetui ʻi he fāmilí?

15, 16. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi ha tokotaha tui ke ne tauhi maʻu ʻa e fiefiá ʻi he taimi ʻoku kei taʻetui ai pē ʻa e niʻihi kehe ʻi he fāmilí?

15 Ko e moʻoni, heʻikai ke maʻu ʻa e lotu moʻoní ʻe he ngaahi hoa mali, fānau, ngaahi mātuʻa, pe ngaahi kāinga kehe taʻetui kotoa pē, naʻa mo e hili ha ngaahi taʻu ʻo e tōʻonga faitōnunga mo e faifakamoʻoni fakapotopoto mei he tafaʻaki ʻa e tokotaha tuí. ʻOku kei taʻemahuʻingaʻia pē ʻa e niʻihi pe hoko ko e kau fakafepaki hokohoko. (Māt. 10:35-37) Kae kehe, ʻi he taimi ʻoku fakahāhā ai ʻe he kau Kalisitiané ʻa e ngaahi tōʻonga fakaʻotuá, ʻe lava ke ola lelei ʻaupito eni. ʻOku pehē ʻe ha husepāniti taʻetui ki muʻa: “ʻI he taimi ʻoku kamata ai ʻe ha hoa ʻoku tui ke ne ʻai ke ulo atu ʻa e ngaahi ʻulungaanga fakaʻofoʻofa ko iá, ʻoku ʻikai te ke ʻilo ʻe koe ʻa e meʻa ʻoku hoko ʻi he ʻatamai mo e loto ʻo e tokotaha taʻetuí. Ko ia ʻoua ʻaupito ʻe foʻi ʻi ho hoa taʻetuí.”

16 Neongo kapau ʻoku kei hoko ai pē ha mēmipa ʻi he fāmilí ko ha tokotaha taʻetui, ʻoku malava ke fiefia ʻa e tokotaha tuí. Neongo kuo ʻikai tali ʻe hono husepānití ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻangá hili ʻa e taʻu ʻe 21 ʻo e feinga ʻi heʻene tafaʻakí, ʻoku pehē ʻe ha tuofefine ʻe taha: “ʻOku ou malava ke tauhi maʻu ʻeku fiefiá ʻi he feinga mālohi ke fakahōifuaʻi ʻa Sihova, ʻi he tauhi maʻu ʻeku mateaki kiate Iá, pea ʻi he ngāue ke fakaivimālohiʻi hoku tuʻunga fakalaumālié. Ko ʻeku femoʻuekina ʻi he ngaahi ngāue fakalaumālié—ako fakafoʻituituí, maʻu ʻa e fakatahá, ko e ngāue fakafaifekaú, pea mo hono tokoniʻi ʻa e niʻihi kehe ʻi he fakatahaʻangá—kuo tohoakiʻi ai au ke ofi ange kia Sihova pea maluʻi ai hoku lotó.”—Pal. 4:23.

ʻOUA ʻE FOʻI!

17, 18. ʻE lava fēfē ke kei nofoʻaki ʻamanaki ha Kalisitiane naʻa mo e ʻi ha ʻapi ʻoku māvahevahe fakalotu?

17 Kapau ko ha Kalisitiane faitōnunga koe ʻokú ke nofo ʻi ha ʻapi ʻoku māvahevahe fakalotu, ʻoua ʻe foʻi. Manatuʻi “e ikai liaki e Jihova a hono kakai koeuhi ko hono huafa lahi.” (1 Sām. 12:22, PM) ʻOkú ne ʻiate koe lolotonga hoʻo pīkitai kiate iá. (Lau ʻa e 2 Kalonikali 15:2.) Ko ia ‘tuʻu ʻi he ʻEikí hoʻo manakó.’ Ko e moʻoni, “tekaki kia Sihova ho ʻalunga; ʻio falala ki ai.” (Saame 37:4, 5) “Kītaki ʻi he lotu,” pea tui ko ʻetau Tamai ʻofa fakahēvaní ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ke kātekina ʻa e faʻahinga faingataʻa kotoa pē.—Loma 12:12.

18 Kōlenga kia Sihova ʻa hono laumālie māʻoniʻoní ke tokoniʻi koe ke pouaki ʻa e melinó ʻi ʻapi. (Hep. 12:14) ʻIo, ʻoku malava ke fakatupulekina ʻa e ngaahi tuʻunga melino ʻa ia ʻe faai atu pē ʻo aʻu ki he loto ʻo e ngaahi mēmipa taʻetui ʻi he fāmilí. Te ke hokosia ʻa e fiefia mo e nonga ʻo e lotó mo e ʻatamaí ʻi hoʻo “fai ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē maʻá e lāngilangi ʻo e ʻOtuá.” (1 Kol. 10:31) ʻI he ngaahi feinga ko ení, he fakalototoʻa ē ke ʻilo ʻokú ke maʻu ʻa e poupou anga-ʻofa ho fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ʻi he fakatahaʻanga Kalisitiané!

[Fakamatala ʻi lalo]

a Kuo liliu ʻa e ngaahi hingoá.

b Ko e akonaki ʻa Paulá ʻoku ʻikai taʻofi ai ʻa e māvae fakalao ʻi he ngaahi tuʻunga tōtuʻá. Ko ha fili fakafoʻituitui mafatukituki ia. Sio ki he Tauhi Kimoutolu ʻi he ʻOfa ʻa e ʻOtuá, peesi 220-221.

c Ko e kai fakataha mo e kau taʻetuí ʻoku ʻikai ke tapui ia ʻi he Folofolá.—1 Kol. 10:27.

[Fakatātā ʻi he peesi 28]

Fili ʻa e taimi totonu ke fakamatalaʻi ai hoʻo tuí

[Fakatātā ʻi he peesi 29]

Fakahāhā ʻa e tokanga ki he ngaahi hoa taʻetuí

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share