LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w13 5/15 p. 3-7
  • Fakahoko Ho Ngafa ko ha ʻEvangelioó

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Fakahoko Ho Ngafa ko ha ʻEvangelioó
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2013
  • Lau ‘i he Ko e Taua Leʻo
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • KO E HĀ ʻOKU FIEMAʻU AI KI HE KAKAÍ KE NAU FANONGO KI HE ONGOONGO LELEÍ?
  • NGĀUELELEIʻAKI ʻE HE KAU ʻEVANGELIŌ LELEÍ ʻA E NGAAHI FEHUʻÍ
  • ʻOKU FETOKONIʻAKI ʻA E KAU ʻEVANGELIŌ LELEÍ
  • “Fai ae Gaue oe Evagelio”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2004
  • Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová​—Ko e Kau ʻEvangeliō Moʻoni
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—1998
  • Kuo Pau ke Hoko ʻa e Kau Kalisitiane Moʻoni Kotoa Pē ko e Kau ʻEvangeliō
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1993
  • Ngāue Ola Lelei ʻAki ʻa e Ngaahi Fehuʻí
    Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2013
w13 5/15 p. 3-7
[Fakatātā ʻi he peesi 3]

Fakahoko Ho Ngafa ko ha ʻEvangelioó

“Fai ʻa e ngāue ʻo ha ʻevangeliō, fakahoko kakato ʻa hoʻo ngāue fakafaifekaú.”—2 TĪM. 4:5.

ʻE FĒFĒ HAʻO TALI?

  • Ko e hā ko ha ʻevangelioó?

  • Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ki he kakaí ke nau fanongo ki he ongoongo leleí?

  • ʻE lava fēfē ke tau hoko ko e kau ʻevangeliō lelei?

1. Ko e hā ko Sihova ai ʻa e ʻuluaki Tokotaha-ʻEvangelioó mo lahi tahá?

KO HA ʻevangeliō ko ha tokotaha ʻokú ne tala ha ongoongo lelei. Ko Sihova ko e ʻOtuá ʻa e ʻuluaki Tokotaha-ʻEvangelioó mo lahi tahá. ʻI he hili pē ʻa e angatuʻu ʻa ʻĀtama mo ʻIví, naʻe fanongonongo ai ʻe Sihova ʻe fakaʻauha ʻa Sētane ko e Tēvoló. (Sēn. 3:15) ʻI he faai mai ʻa e ngaahi senitulí, naʻe fakamatalaʻi ai ʻe Sihova ʻa e founga te ne fakaʻataʻatā ai hono huafá, founga te ne solova ai ʻa e ngaahi palopalema naʻe fakatupunga ʻe Sētané, mo e founga ʻe lava ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ke toe maʻu ha faingamālie ke moʻui taʻengatá. Ko e ngaahi ongoongo lelei kotoa ko ení ʻoku ʻi he Folofola ia ʻa e ʻOtuá, ko e Tohi Tapú.

2. (a) ʻI he founga fē ʻoku hoko ai ʻa e kau ʻāngeló ko e kau ʻevangelioó? (e) ʻOku anga-fēfē ʻa e hoko ʻa Sīsū ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ki he kau ʻevangelioó?

2 Ko e kau ʻāngeló ko e kau ʻevangeliō mo kinautolu foki. ʻOku nau tala ʻa e ongoongo lelei, pea ʻoku nau tokoni ki he niʻihi kehé ki hono fakamafola ʻa e ongoongo leleí ʻi he māmaní. (Luke 1:19; 2:10; Ngā. 8:26, 27, 35; Fkh. 14:6) Fēfē ʻa e ʻāngelo-pulé, ʻa Maikeli? Ko ha ʻevangeliō foki mo ia. Lolotonga ʻa ʻene ʻi māmani ko Sīsuú, ko ʻene ngāue mahuʻinga lahi tahá ko hono malangaʻi ʻa e ongoongo leleí. Ko ʻene faʻifaʻitakiʻangá ʻoku fakahaaʻi ai ko e ngāue fakamalangá ʻoku toe totonu ko ʻetau ngāue mahuʻinga lahi tahá ia.—Luke 4:16-21.

3. (a) Ko e hā ʻa e ongoongo lelei ʻoku tau malangaʻí? (e) Ko e hā ʻa e ongo fehuʻi ʻoku fiemaʻu ke tau talí?

3 Naʻe fekauʻi ʻe Sīsū ʻene kau ākongá ke nau hoko ko e kau ʻevangeliō. (Māt. 28:19, 20; Ngā. 1:8) Naʻe tala ʻe he ʻapositolo ko Paulá kia Tīmote: “Fai ʻa e ngāue ʻo ha ʻevangeliō, fakahoko kakato ʻa hoʻo ngāue fakafaifekaú.” (2 Tīm. 4:5) Ko e hā ʻa e ongoongo lelei ʻoku tau malangaʻí? ʻOku tau tala ki he kakaí ko ʻetau Tamai fakahēvaní, ʻa Sihova, ʻokú ne ʻofa ʻia kitautolu. (Sione 3:16; 1 Pita 5:7) Ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ko e fakamoʻoni ia ʻo ʻene ʻofa ki he faʻahinga ʻo e tangatá. Ko ia ʻoku tau tala ki he niʻihi kehé kapau te nau hoko ko e kakai ʻo hono Puleʻangá, talangofua kiate ia, pea fai ʻa e meʻa ʻoku totonú, ʻe lava ke nau hoko ko hono ngaahi kaumeʻa. (Saame 15:1, 2) ʻE toʻo atu ʻe Sihova ʻa e faingataʻá kotoa, pea te ne toʻo atu ʻa e mamahi ʻoku fakatupunga ʻe he ngaahi manatu tamaki ki hotau kuohilí. Ko ha ongoongo mātuʻaki lelei eni! (ʻAi. 65:17) ʻI he tuʻunga ko e kau ʻevangelioó, ʻoku fiemaʻu ke tau tali ʻa e ongo fehuʻi mahuʻinga ko ení: Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ki he kakaí ke nau fanongo ki he ongoongo leleí he ʻaho ní? Pea ʻe lava fēfē ke tau fai hotau lelei tahá ʻi he tuʻunga ko e kau ʻevangelioó?

KO E HĀ ʻOKU FIEMAʻU AI KI HE KAKAÍ KE NAU FANONGO KI HE ONGOONGO LELEÍ?

[Fakatātā ʻi he peesi 6]

Ngaahi fehuʻi lelei tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau fakakaukau ki he ʻuhinga ʻoku nau tui ai ki he ngaahi meʻa ʻoku nau tui ki aí

4. Ko e hā ʻa e ngaahi loi ʻoku tala ʻe he kakaí ʻo fekauʻaki mo e ʻOtuá?

4 Sioloto atu ʻoku lohiakiʻi koe ʻe ha taha, ʻo pehē kuo liʻaki koe mo ho fāmilí ʻe hoʻo tamaí. ʻOku pehē ʻe he tokotahá naʻe ʻikai loto hoʻo tamaí ke ne ʻiloʻi koe, ʻo ne taʻofi ha meʻa fakapulipuli meiate koe, pea naʻá ne anga-fakamamahi. Pea ʻoku pehē ʻe he tokotahá ʻoku mate hoʻo tamaí, ko ia ʻoku ʻikai ha ʻuhinga ia ke ke feinga ai ke kumi kiate ia. ʻOku leaʻaki ʻe he niʻihi ʻa e ngaahi meʻa peheni fekauʻaki mo e ʻOtuá. ʻOku nau pehē ʻoku ʻikai malava ke ʻiloʻi ʻa e ʻOtuá, pe ʻoku nau pehē ʻokú ne anga-fakamamahi. ʻOku akoʻi ʻe he kau taki lotu ʻe niʻihi ʻo pehē ʻe tauteaʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e kakai koví ʻo taʻengata ʻi heli. ʻOku pehē ʻe he niʻihi ʻoku fakatupunga ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi afā pe ngaahi fakatamaki kehe ʻokú ne ʻai ʻa e kakaí ke nau faingataʻaʻia. ʻOku nau pehē neongo ʻoku tāmateʻi ʻe he ngaahi fakatamaki ko ení ʻa e kakai lelei mo e kakai kovi, ʻoku ngāueʻaki ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi fakatamakí ke tauteaʻiʻaki ʻa e kakaí.

[Fakatātā ʻi he peesi 6]

Ngaahi fehuʻi lelei tokoniʻi kitautolu ke aʻu ki honau lotó koeʻuhí ke nau hoko ʻo loto-lelei ke fakakaukau ki he moʻoní pea tali ia

5, 6. Kuo anga-fēfē hono ueʻi ʻa e kakaí ʻe he foʻi fakakaukau ʻo e ʻevalūsioó mo e ngaahi akonaki fakalotu loí?

5 ʻOku pehē ʻe he niʻihi ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha ʻOtua. Ko e faʻahinga ʻoku tui ki he ʻevalūsiō ʻoku nau pehē ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha Tokotaha-Fakatupu ia pea ko e ngaahi meʻamoʻuí naʻe ʻikai ke faʻu ia ʻe ha taha. ʻOku tui ʻa e niʻihi naʻe tupu ʻa e tangatá mei he fanga manú. Ko ia ki he faʻahinga ʻoku nau tui ki hení, ʻoku ʻikai ke hoko ko ha meʻa fakaʻohovale ʻa e anga-fakamālohi pe siokita ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻa e tangatá. ʻOku nau tui ʻoku fakanatula pē ki he kakai mālohí ke nau anga-fakamamahi ki he kakai vaivaí. Ko ia ʻoku ʻikai fakaʻohovale ʻa e pehē ʻe he niʻihi ʻe ʻi ai maʻu pē ʻa e fakamaau taʻetotonu. Ko ia ai, ko kinautolu ko ia ʻoku tui ki he ʻevalūsioó ʻoku ʻikai te nau maʻu ha ʻamanaki moʻoni.

6 Ko e foʻi fakakaukau ʻo e ʻevalūsioó mo e ngaahi akonaki fakalotu loí ko ha konga ia ʻo e ʻuhinga ʻoku faingataʻaʻia ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ʻi he lolotonga ʻo e ngaahi ʻaho fakaʻosí. (Loma 1:28-31; 2 Tīm. 3:1-5) Ko e ngaahi akonaki ko ení ʻoku ʻikai ko ha ongoongo lelei ia. ʻI hono kehé, hangē ko e lea ʻa e ʻapositolo ko Paulá, kuo nau fakatupunga ʻa e kakaí ke nau “ʻi he fakapoʻuli fakaefakakaukau, pea fakamavaheʻi mei he moʻui ʻoku fekauʻaki mo e ʻOtuá.” (ʻEf. 4:17-19) Pehē foki, ko e foʻi fakakaukau ʻo e ʻevalūsioó mo e ngaahi akonaki fakalotu loí kuó ne taʻofi ʻa e kakaí mei heʻenau tali ʻa e ongoongo lelei mei he ʻOtuá.—Lau ʻa e ʻEfesō 2:11-13.

[Fakatātā ʻi he peesi 6]

Ngaahi fehuʻi lelei tokoniʻi kinautolu ke fakaʻuhinga ʻi he Folofolá koeʻuhí ko e meʻa ʻoku nau tui ki aí ʻe fakatuʻunga ia ʻi he Tohi Tapú

7, 8. Ko e hā ʻa e founga pē taha ʻe lava ai ʻa e kakaí ke ako ʻa e ongoongo leleí?

7 Ke maʻu ʻe he kakaí ha vahaʻangatae mo e ʻOtuá, kuo pau ke nau ʻuluaki fakapapauʻi ʻoku ʻi ai ʻa Sihova pea ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi ʻuhinga lelei ke nau hoko ai ʻo ʻiloʻi ia. ʻE lava ke tau tokoniʻi kinautolu ke nau ako fekauʻaki mo e ʻOtuá ʻaki hono fakalototoʻaʻi kinautolu ke nau ako ki he meʻa naʻá ne fakatupú. ʻI he taimi ʻoku loto-lelei ai ʻa e kakaí ke nau sio ki he fakatupu takatakai ʻia kinautolú pea fakakaukau moʻoni fekauʻaki mo e meʻa ʻoku nau sio ki aí, ʻoku nau ako ai fekauʻaki mo e poto mo e mālohi ʻo e ʻOtuá. (Loma 1:19, 20) ʻE lava fēfē ke tau tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau mahinoʻi ko e meʻa kotoa pē naʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻoku fakaofo? ʻE lava ke tau ngāueʻaki ʻa e ongo polosiua Was Life Created? mo e The Origin of Life—Five Questions Worth Asking. Ka ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi fehuʻi ʻe niʻihi heʻikai lava ʻe ha taha ia ke ne tali ʻi heʻene ako pē ki he fakatupú. Ko e fakatātaá, heʻikai lava ke ne ako ai ki he ʻuhinga ʻoku fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻá, ko e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ki he māmaní, pe ʻoku tokanga mai ʻa e ʻOtuá kia kitautolu taki taha.

8 Ko e founga pē taha ke ako ai ʻa e ongoongo lelei fekauʻaki mo e ʻOtuá mo ʻene taumuʻá ko hono ako ʻa e Tohi Tapú. Ko ha monū ia ke tau malava ʻo tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau ako ʻa e ongoongo leleí! Ka ʻo kapau ʻoku tau loto ke tokoniʻi ha taha ke tui ki he ʻOtuá pea hoko ko Hono kaumeʻa, kuo pau ke tau fai ʻa e meʻa lahi ange ia ʻi hono akoʻi pē kiate ia ʻa e ngaahi foʻi moʻoní. Kuo pau ke tau fakatuipauʻi ia, ʻa ia, ko hono tokoniʻi ia ke ne mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku fiemaʻu ai ke ne tuí. (2 Tīm. 3:14) Ko ia ʻoku fiemaʻu ke tau ako ke fakatuipauʻi ʻa e kakaí, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Sīsuú. Ko e hā naʻe mātuʻaki lelei ai ʻene fakatuipauʻi ʻa e kakaí? Ko e ʻuhinga ʻe taha he naʻá ne ngāueleleiʻaki ʻa e ngaahi fehuʻí. ʻE lava fēfē ke tau faʻifaʻitaki kiate ia?

NGĀUELELEIʻAKI ʻE HE KAU ʻEVANGELIŌ LELEÍ ʻA E NGAAHI FEHUʻÍ

9. Kapau ʻoku tau loto ke tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau tui ki he ongoongo leleí, ko e hā kuo pau ke tau faí?

9 Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau ngāueʻaki ʻa e ngaahi fehuʻí ʻi he ngāue fakafaifekaú, hangē ko ia naʻe fai ʻe Sīsuú? Fakaʻuta atu naʻe tala atu ʻe hoʻo toketaá ʻoku fiemaʻu ke fai hao tafa lahi. Te ke tui nai ki ai. Kae fēfē kapau naʻá ne leaʻaki eni ka ʻoku teʻeki ai ʻaupito ke ne ʻeke atu ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo hoʻo moʻui leleí? Heʻikai nai te ke tui kiate ia. Naʻa mo ha toketā pōtoʻi ʻoku fiemaʻu ke ne ʻeke ha ngaahi fehuʻi pea fanongo ki he ngaahi talí ki muʻa ke ne tokoni ki ha tahá. Ko ia kapau ʻoku tau loto ke tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau tui ki he ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá, kuo pau ke tau ako ke ʻeke kia kinautolu ha ngaahi fehuʻi lelei koeʻuhí ke tau lava ʻo mahinoʻi ai ʻa e tokoni ʻoku fiemaʻu kia kinautolú.

Ke aʻu ki he loto ʻetau kau fanongó, kuo pau ke tau fakatuipauʻi kinautolu

10, 11. Kapau te tau faʻifaʻitaki ki he founga faiako ʻa Sīsuú, ko e hā te tau malava nai ai ke faí?

10 Naʻe ʻilo ʻe Sīsū ʻe lava ʻe ha faiako ke ne ngāueʻaki ʻa e ngaahi fehuʻí ʻo ʻikai koeʻuhí ke hoko pē ai ʻo ʻiloʻi ha tokotaha ako ka ke tokoniʻi foki ʻa e tokotaha akó ke ne fakakaukau pea ʻomai ʻene fakakaukaú. Ko e fakatātaá, ʻi he taimi naʻe loto ai ʻa Sīsū ke akoʻi ʻene kau ākongá ʻo fekauʻaki mo e anga-fakatōkilaló, naʻá ne ʻuluaki ʻeke kia kinautolu ha fehuʻi ʻa ia ʻe ʻai ai kinautolu ke nau fakakaukau. (Mk. 9:33) Naʻe tuʻo taha hono ʻeke ʻe Sīsū kia Pita ha fehuʻi, ʻo fokotuʻu atu ki ai ha tali ʻe ua ʻe ala lava, pea kole leva kia Pita ke ne fili ʻa e taha ʻoku tonú. Naʻe tokoniʻi heni ʻa Pita ke ne ako ha lēsoni mahuʻinga. (Māt. 17:24-26) ʻI ha toe taimi ʻe taha, naʻe loto ai ʻa Sīsū ke ne ʻilo ʻa e meʻa naʻe ʻi he loto ʻo ʻene kau ākongá, ko ia naʻá ne ʻeke ha ngaahi fehuʻi ʻe tokoniʻi ai kinautolu ke nau leaʻaki ʻa e anga ʻo ʻenau ongoʻi moʻoní. (Lau ʻa e Mātiu 16:13-17.) Naʻe ʻikai ke tala pē ʻe Sīsū ki he kakaí ʻa e meʻa ke nau faí. ʻI he founga naʻá ne ʻeke ai ʻa e ngaahi fehuʻí, naʻá ne ueʻi ai ʻa e kakaí ke nau tali ʻa e ongoongo leleí pea fai ʻa e ngaahi liliu ʻi heʻenau moʻuí.

11 ʻI he taimi ʻoku tau faʻifaʻitaki ai ki he founga ʻo hono ngāueʻaki ʻe Sīsū ʻa e ngaahi fehuʻí, te tau ʻilo ai ʻa e founga lelei taha ke tokoniʻi ai ʻa e tokotaha taki taha ʻoku tau fetaulaki ʻi he ngāue fakafaifekaú. Te tau toe ako ai ki he founga ke fakaʻuhinga ai mo e kakaí ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke nau loto-tatau ai mo kitautolú. Pea te tau akoʻi ai ʻa e kakaí ke nau maʻu ʻaonga. ʻI he taimi ní te tau lāulea ai ki ha faʻifaʻitakiʻanga ʻe tolu fekauʻaki mo e founga ʻe lava ai ke tau ngāueleleiʻaki ʻa e ngaahi fehuʻí.

12-14. ʻE lava fēfē ke ke tokoniʻi hoʻo kiʻi tamá ke ne loto-maʻu lahi ange fekauʻaki mo e ngāue fakamalangá? ʻOmai ha fakatātā.

12 Faʻifaʻitakiʻanga 1: Ko e hā te ke faí kapau naʻe ilifia hoʻo taʻu hongofulu tupú ke talanoa ki hono kaungākalasí ʻo fekauʻaki mo e fakatupú? ʻE lava fēfē ke ke tokoniʻi ia ke ne hoko ʻo loto-maʻu fekauʻaki mo e talanoa kia kinautolú? ʻI he ʻikai ko hano fakaangaʻi pe tala pē kiate ia ʻa e meʻa ke ne leaʻakí, ʻe lava ke ke ʻeke ha ngaahi fehuʻi ke tokoniʻi ia ke ne fakahaaʻi ʻene ngaahi ongoʻí, hangē ko ia naʻe akoʻi kia kitautolu ʻe Sīsū ke tau faí. ʻE lava fēfē ke ke fai ia?

13 Lau mo hoʻo kiʻi tamá ha fakamatala ʻi he polosiua The Origin of Life—Five Questions Worth Asking. ʻI he hili ʻa e sio ki he fehuʻi ʻe nima ʻi he polosiuá, ʻeke ki hoʻo kiʻi tamá pe ko fē ʻa e taha ʻokú ne fakakaukau ʻoku fakamānako lahi tahá. Fakalototoʻaʻi ia ke ne fakakaukau ki he ngaahi ʻuhinga kehe ʻokú ne tui ai ki ha Tokotaha-Fakatupú pea mo e ʻuhinga ʻokú ne loto ai ke tauhi ki he ʻOtuá. (Loma 12:2) Fakamatalaʻi ki hoʻo kiʻi tamá ko ʻene ngaahi ʻuhingá ʻe lava ke kehe ia mei hoʻo ngaahi ʻuhingá.

14 Pea tala ki hoʻo kiʻi tamá te ne malava ke talanoa ki hono kaungākalasí ʻi he founga tatau naʻá ke talanoa ai ki hoʻo kiʻi tamá. ʻE lava ke ne tala ki hono kaungākalasí ha ngaahi moʻoniʻi meʻa fekauʻaki mo e fakatupú pea ʻeke ange leva kiate ia pe ko e hā ʻene fakakaukaú. Ko e fakatātaá, ʻe lava ke ne kole ki hono kaungākalasí ke ne lau ʻa e puha ʻi he peesi 21 ʻo e polosiuá. ʻE lava ke ʻeke ange leva ʻe hoʻo kiʻi tamá, “Ko e moʻoni ʻoku malava ʻe he DNA ke ne tauhi ha fakamatala ʻo lahi ange ia ʻi ha komipiuta pē ʻi he māmaní?” ʻE tali ʻio nai ʻa e kaungākalasí. Pea ʻe lava leva ʻe hoʻo kiʻi tamá ke ne ʻeke, “Koeʻuhi ʻoku moʻoni ia, ʻikai ʻe ʻuhinga lelei ke tui ʻoku hangē tofu pē ko hono faʻu ʻe ha taha ha komipiutá, naʻe faʻu ʻe ha taha ʻa e DNA?” Ke tokoniʻi hoʻo kiʻi tamá ke ne loto-maʻu lahi ange ʻi he taimi ʻokú ne talanoa ai mo e niʻihi kehé fekauʻaki mo ʻene ngaahi tuí, ʻe lava ke mo ʻahiʻahiʻi ia. Kapau te ke akoʻi hoʻo kiʻi tamá ke ne ngāueleleiʻaki ʻa e ngaahi fehuʻí, te ke tokoniʻi ai ia ke ne hoko ko ha ʻevangeliō lelei.

15. ʻE lava fēfē ke tau ngāueʻaki ʻa e ngaahi fehuʻí ke fakaʻuhinga ai mo ha tokotaha ʻoku ʻikai ke ne tui ki he ʻOtuá?

15 Faʻifaʻitakiʻanga 2: ʻI heʻetau faifakamoʻoní, te tau fetaulaki nai ai mo ha taha ʻoku ʻikai ke ne fakapapauʻi pe ʻoku ʻi ai ha ʻOtua pe ʻoku ʻikai ʻaupito ke tui ia ki he ʻOtuá. ʻE lava ke tau feinga ke kei fakaʻuhinga mo ia. ʻE lava ke tau ʻeke anga-ʻofa ange pe ko e hā hono fuoloa ʻo ʻene ongoʻi peheé pe ko e hā naʻá ne fakapapauʻi ai ke ʻoua te ne tui ki he ʻOtuá. Hili ʻetau fanongo ki he meʻa ʻokú ne leaʻakí, ʻe lava ke tau lāuʻilo ai kuo pau pē naʻá ne fakakaukau fakalelei fekauʻaki mo ʻene ngaahi tuí. ʻE lava leva ke tau ʻeke ange pe te ne loto-lelei ke lau ha polosiua ʻoku ʻomai ai ʻa e fakamoʻoni ko e moʻuí naʻe fakatupu. Kapau ʻokú ne loto-lelei, ʻe lava ke tau ʻoange kiate ia ʻa e polosiua Was Life Created? pe ko e polosiua The Origin of Life—Five Questions Worth Asking. ʻI he taimi ʻoku tau fakapotopoto ai mo ʻeke anga-ʻofa ha ngaahi fehuʻí, ʻe malava nai ai ke tau aʻu mo e ongoongo leleí ki he loto ʻo ha taha.

16. Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau fakapapauʻi ʻoku ʻikai ke lau mai pē ʻe heʻetau kau akó ʻa e ngaahi talí mei ha tohi pe ko ha polosiua?

16 Faʻifaʻitakiʻanga 3: ʻI he taimi ʻoku fai ai ha ako Tohi Tapu, ko e hā nai ʻe hokó kapau ʻoku tau tuku pē ki heʻetau tokotaha akó ke ne lau mai pē ʻa e ngaahi tali kuo pulusi ʻi ha tohi pe ko ha polosiua? ʻE ʻikai nai ke ne fai ha fakalakalaka lelei ʻi he moʻoní. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí ko ha tokotaha ako ʻokú ne lau mai pē ʻa e ngaahi talí ʻo ʻikai fakakaukau ki aí ʻe lava ke hangē ia ha fuʻu ʻakau ʻoku ʻikai ke faiaka lolotó. ʻE lava ʻo faingataʻa kiate ia ke ne nofo ʻi he moʻoní ʻi he taimi ʻoku fakafepakiʻi ai ia ʻe he kakaí. (Māt. 13:20, 21) Ke tokoniʻi ʻetau tokotaha akó, ʻoku fiemaʻu ke tau ʻeke kiate ia pe ʻoku anga-fēfē ʻene ongoʻi fekauʻaki mo e meʻa ʻokú ne akó. Feinga ke ʻilo pe ʻokú ne loto-tatau mo e meʻa ʻokú ne akó pea mo e ʻuhinga ʻokú ne ongoʻi pehē aí. Pea tokoniʻi ia ke ne fakaʻuhinga ʻi he Folofolá koeʻuhí ko e meʻa ʻokú ne tui ki aí ʻe fakatuʻunga ia ʻi he Tohi Tapú. (Hep. 5:14) Kapau ʻoku tau ngāueleleiʻaki ʻa e ngaahi fehuʻí, ngalingali ʻe hoko ʻetau kau akó ʻo mālohi ʻi he moʻoní pea malava ke nau faitōnunga ai pē ʻi he taimi ʻoku fakafepakiʻi ai kinautolu ʻe he niʻihi kehé pe feinga ke takihalaʻi kinautolú. (Kol. 2:6-8) Ko e hā mo ha toe meʻa ʻe lava ke tau fai ke tau hoko ai ko e kau ʻevangeliō leleí?

ʻOKU FETOKONIʻAKI ʻA E KAU ʻEVANGELIŌ LELEÍ

17, 18. ʻI he taimi ʻokú ke ʻi he matapaá aí pea ʻoku lolotonga lea ha tokotaha malanga ʻe taha, ʻe lava fēfē ke ke tokoni kiate ia?

17 Naʻe fekau atu ʻe Sīsū ʻene kau ākongá ʻi he ngāue fakamalangá ke nau ngāue tautau toko ua. (Mk. 6:7; Luke 10:1) Ki mui ai, naʻe lea ʻa e ʻapositolo ko Paulá ʻo fekauʻaki mo hono “kaungāngāue” ʻa ia naʻe ngāue “uouongataha” mo ia ʻi hono malangaʻi ʻa e ongoongo leleí. (Fil. 4:3) ʻI he 1953, naʻe kamataʻi ai ʻe he kautahá ha polokalama makehe ʻa ia naʻe akoʻi ai ʻe he kau malangá ha niʻihi kehe ʻi he ngāue fakafaifekaú.

18 ʻI he taimi ʻokú ke ʻalu atu ai ki ha matapā mo ha tokotaha malanga ʻe taha, ko e hā ʻe lava ke ke fai ke tokoni kiate ia lolotonga ʻene malanga ki he tokotaha-ʻapí? (Lau ʻa e 1 Kolinitō 3:6-9.) Kumi ki he ngaahi konga Tohi Tapú ʻi hoʻo Tohi Tapú. Tokanga ʻi he taimi ʻoku lea ai ʻa e tokotaha malangá koeʻuhí naʻa fiemaʻu ki ai haʻo tokoni ke fakaʻuhinga mo e tokotaha-ʻapí. (Koh. 4:12) Kae tokanga ke ʻoua ʻe fakahohaʻa atu kapau kuo ʻosi fai ʻe he tokotaha malangá ia ha fakamoʻoni lelei pe kapau ʻoku lolotonga lea ʻa e tokotaha-ʻapí. Kapau te ke fakahohaʻasi ʻa e fetalanoaʻakí, te ke ʻai ai ke loto-siʻi ʻa e tokotaha malangá pe fakapuputuʻuʻi ʻa e tokotaha-ʻapí. ʻOku ʻikai hala ia ke fai ha fakamatala ʻe taha pe ua, ka ʻi he hili iá te ke tuku leva ki he tokotaha malangá ke ne hoko atu ʻa e meʻa naʻá ne leaʻakí.

19. Ko e hā ʻoku totonu ke tau manatuʻí, pea ko e hā hono ʻuhingá?

19 Lolotonga hoʻo lue mo e tokotaha malangá mei he fale ki he falé, ʻe lava fēfē ke mo fetokoniʻaki ke mo hoko ko ha ongo ʻevangeliō lelei? Ngāueʻaki ʻa e taimí ke lāulea ai ki he founga ke fakaleleiʻi ai hoʻomo malangá. Tokanga ke ʻoua ʻe fai ha talanoa fakalotosiʻi fekauʻaki mo e kakai ʻi homo feituʻu ngāué. Pea ʻoua ʻe lāunga fekauʻaki mo e fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. (Pal. 18:24) ʻOku totonu ke tau manatuʻi ʻoku ʻikai ha taha ʻo kitautolu ʻe haohaoa. Kuo mātuʻaki foaki anga-ʻofa mai ʻe Sihova kia kitautolu ʻa e koloa ko e ngāue fakafaifekau ʻo e ongoongo leleí mo akoʻi kitautolu ke malanga. (Lau ʻa e 2 Kolinitō 4:1, 7.) Ko ia tau fakahāhā kotoa ʻa e houngaʻia ʻi he ongoongo leleí ʻaki hono fai hotau lelei tahá ke tau hoko ko e kau ʻevangeliō lelei.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share