Fakatupulekina ʻa e Manavaʻofa ki he “Faʻahinga Kakai Kotoa Pē”
ʻI HONO akoʻi ʻe Sīsū ʻa ʻene kau ākongá ki he founga ʻo hono malangaʻi ʻa e ongoongo leleí, naʻá ne fakatokanga heʻikai maʻu pē ke fiefanongo ʻa e kakaí kiate kinautolu. (Luke 10:3, 5, 6) ʻOku hoko ʻa e meʻa tatau ʻi heʻetau ngāue fakafaifekaú. Ko e kakai ʻe niʻihi te tau fetaulaki nai mo iá te nau anga-taʻefakaʻapaʻapa nai pe aʻu ʻo anga-mālohi. Pea ʻi heʻenau fakafeangai peheé, ʻe faingataʻa nai ai ke tau manavaʻofa pea loto ke malanga kiate kinautolu.
Ko ha tokotaha manavaʻofa ʻokú ne sio ki he ngaahi fiemaʻu mo e palopalema ʻa e niʻihi kehé, ongoʻi fakaʻofaʻia ʻiate kinautolu, pea loto ke tokoniʻi kinautolu. Ka ko e hā ʻe hokó kapau ʻe mole ʻetau manavaʻofa ki he kakai ʻoku tau fetaulaki mo ia ʻi heʻetau ngāue fakafaifekaú? ʻE mole ʻetau faivelengá, ʻa ia, heʻikai ke tau vēkeveke ke malanga kiate kinautolu, pea heʻikai ke tau malava ʻo tokoniʻi kinautolu. ʻE lava ke tau fakahoa ʻetau faivelengá ki ha afi. Ke ulo lahi ha afi, ʻoku fiemaʻu ki ai ha ʻosikena lahi. ʻI he tuʻunga meimei tatau, ke mālohi ʻetau faivelengá, ʻoku fiemaʻu ke tau manavaʻofa!—1 Tes. 5:19.
ʻE lava fēfē ke tau ako ke hoko ʻo manavaʻofa lahi ange, naʻa mo e taimi ʻoku faingataʻa aí? Tau lāulea angé ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻe tolu ʻe lava ke tau faʻifaʻitaki ki ai: Ko Sihova, Sīsū, mo e ʻapositolo ko Paulá.
FAʻIFAʻITAKI KI HE MANAVAʻOFA ʻA SIHOVÁ
ʻI he taʻu ʻe laui afe kuo fai ai ʻe he kakaí ʻa e ngaahi loi fulikivanu fekauʻaki mo Sihova. Ka ʻokú ne hanganaki “anga-lelei ki he kau taʻehoungaʻiá mo e fulikivanú.” (Luke 6:35) ʻOku anga-fēfē ʻene fakahaaʻi ʻene anga-leleí? ʻOkú ne anga-kātaki ki he tokotaha kotoa pē. ʻOku fiemaʻu ʻe Sihova ke fakahaofi “ʻa e faʻahinga kakai kotoa pē.” (1 Tīm. 2:3, 4) Neongo ʻoku fehiʻa ʻa e ʻOtuá ʻi he fulikivanú, ʻoku mahuʻinga ʻa e kakaí kiate ia pea ʻoku ʻikai te ne loto ke mate ha taha ʻo kinautolu.—2 Pita 3:9.
ʻOku ʻafioʻi ʻe Sihova ʻoku poto ʻaupito ʻa Sētane ʻi hono ʻai ʻa e kakaí ke nau tui ki he loí. (2 Kol. 4:3, 4) Kuo akoʻi ki he tokolahi ʻa e ngaahi loi fekauʻaki mo e ʻOtuá talu mei heʻenau kei siʻí. Ko ia ko e anga ʻo ʻenau fakakaukaú mo e ongoʻí ʻe ʻai nai ai ke faingataʻa ke nau tali ʻa e moʻoní. Ka ʻoku vēkeveke ʻa Sihova ke tokoniʻi kinautolu. ʻOku anga-fēfē ʻetau ʻiloʻi iá?
Ko e fakatātaá, sio angé ki he anga ʻo e ongoʻi ʻa Sihova fekauʻaki mo e kakai ʻi he kolo ko Ninivé. Neongo naʻa nau anga-fakamālohi, naʻe pehē ʻe Sihova kia Siona: “ʻIkai ʻoku totonu foki ke u ongoʻi fakaʻofaʻia ʻi he fuʻu kolo ko Ninivé, ʻa ia ʻoku ʻi ai ʻa e kau tangata ʻoku tokolahi ange ʻi he toko 120,000 ʻoku ʻikai te nau ʻilo ʻa e tonú mo e halá?” (Siona 4:11) Naʻe ongoʻi fakaʻofaʻia ʻa Sihova ʻi he kakai ko iá, ʻa ia naʻe ʻikai te nau ʻilo ʻa e moʻoni fekauʻaki mo iá. Ko ia naʻá ne fekauʻi atu ʻa Siona ke ne fai ha fakatokanga kiate kinautolu.
ʻOku tau ongoʻi tatau mo e ongoʻi ʻa Sihova fekauʻaki mo e kakaí. ʻOku nau mahuʻinga. ʻI he hangē ko Sihová, ʻoku tau vēkeveke ke tokoniʻi kinautolu ke nau ako fekauʻaki mo ia naʻa mo e taimi ʻoku hā ngali heʻikai te nau tali ai ʻa e moʻoní.
FAʻIFAʻITAKI KI HE MANAVAʻOFA ʻA SĪSUÚ
Ko Sīsū, ʻi heʻene hangē ko ʻene Tamaí, naʻá ne ongoʻi fakaʻofaʻia ʻi he kakaí “koeʻuhí ne ngaohikovia kinautolu mo liʻekina ʻo hangē ha fanga sipi taʻeʻiai hanau tauhí.” (Māt. 9:36) Naʻe mahinoʻi ʻe Sīsū ʻa e ʻuhinga naʻa nau ʻi he tuʻunga ai ko iá. Koeʻuhí naʻe ngaohikoviʻi kinautolu ʻe honau kau taki lotú pea akoʻi kiate kinautolu ʻa e ngaahi loi. Pea neongo naʻe ʻiloʻi ʻe Sīsū ko e tokolahi naʻe omi ke fanongo kiate iá heʻikai te nau muimui kiate ia ʻi ha ngaahi ʻuhinga kehekehe, naʻá ne kei akoʻi pē kiate kinautolu ʻa e ngaahi meʻa lahi.—Mk. 4:1-9.
ʻOua ʻe loto-siʻi kapau ʻoku ʻikai ke fanongo ha taha ʻi he ʻuluaki taimí
ʻI he liliu ʻa e tuʻunga ʻi he moʻuí, ʻe fakafeangai nai ʻa e kakaí ki he moʻoní ʻi ha founga kehe
ʻI he taimi ʻoku ʻikai ke tali lelei ai ʻe he kakaí ʻetau pōpoakí, ʻoku fiemaʻu ke tau feinga ke mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku nau pehē aí. Mahalo pē ʻoku nau maʻu ha fakakaukau kovi fekauʻaki mo e Tohi Tapú pe ko e kau Kalisitiané koeʻuhi kuo nau sio ʻi hono fai ha ngaahi meʻa ʻoku kovi ʻe he niʻihi ʻoku nau tala ko e kau Kalisitiane kinautolu. Kuo fanongo nai ʻa e niʻihi ʻi he ngaahi loi fekauʻaki mo e meʻa ʻoku tau tui ki aí. Lolotonga ia ʻoku ilifia nai ʻa e niʻihi naʻa manukiʻi kinautolu ʻe honau kāingá pe ko e kakai ʻi honau feituʻú kapau te nau talanoa mo kitautolu.
Ko e kakai ʻe niʻihi ʻoku tau fetaulaki mo iá kuo nau hokosia nai ha ngaahi meʻa fakalilifu ʻoku uesia lahi ai kinautolu. Ko ha misinale ko Kim ʻokú ne pehē ko e kakai tokolahi ʻi hono feituʻu ngāué naʻa nau hao moʻui ʻi ha tau pea naʻe mole ʻa e meʻa kotoa pē naʻa nau maʻú. ʻOku ʻikai moʻoni haʻanau ʻamanaki ki he kahaʻú. ʻOku nau ongoʻi feifeitamaki pea ʻikai te nau falala ki ha taha. Ko e kakai ʻi he feituʻu ngāue ko ení ʻoku nau faʻa feinga ke taʻofi ʻa e malanga ʻa e Kau Fakamoʻoní. ʻI he taimi ʻe taha naʻe aʻu ʻo ʻohofi ai ʻa Kim lolotonga ʻene ngāue fakafaifekaú.
ʻOku anga-fēfē ʻa e hanganaki manavaʻofa ʻa Kim, neongo ʻa hono ngaohikoviʻi ia ʻe he kakaí? ʻOkú ne feinga maʻu pē ke manatuʻi ʻa e Palōveepi 19:11, ʻa ia ʻoku pehē ai: “Ko e vavanga fakaefakakaukau ʻa ha tangata ʻoku fakatuotuai moʻoni ai ʻa ʻene ʻitá.” ʻI heʻene fakakaukau fekauʻaki mo e meʻa ʻoku hoko ki he kakai ʻi hono feituʻu ngāué, ʻoku tokoniʻi ai ia ke ne ongoʻi manavaʻofa kiate kinautolu. Pea ʻoku ʻikai ke anga-taʻefakakaumeʻa ʻa e tokotaha kotoa ʻokú ne fetaulaki mo iá. ʻI he feituʻu ngāue tatau, ʻokú ne maʻu ai ha ngaahi toe ʻaʻahi lelei.
ʻE lava ke tau ʻeke hifo: ‘Kapau naʻe ʻikai te u ʻiloʻi ʻa e moʻoní, naʻe mei fēfē ʻeku fakafeangaí kapau naʻe haʻu ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻo malanga mai kiate au?’ Ko e fakatātaá, fēfē kapau naʻa tau fanongo ʻi ha ngaahi talanoa loi lahi fekauʻaki mo e Kau Fakamoʻoní? Mahalo pē te tau fakafeangai mo kitautolu foki ʻi ha founga ʻoku ʻikai lelei pea ʻe fiemaʻu ke fai mai ha manavaʻofa kiate kitautolu. Naʻe pehē ʻe Sīsū kuo pau ke tau fai ki he niʻihi kehé ʻa e meʻa te tau saiʻia ke fai mai kiate kitautolú. Ko ia kuo pau ke tau feinga ke mahinoʻi ʻa e anga ʻo e ongoʻi ʻa e niʻihi kehé pea anga-kātaki kiate kinautolu, neongo kapau ʻoku faingataʻa.—Māt. 7:12.
FAʻIFAʻITAKI KI HE MANAVAʻOFA ʻA PAULÁ
Naʻe aʻu ʻo fakahāhā ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻa e manavaʻofa ki he kakai naʻa nau fakafeangai ʻi he anga-fakamālohi ki heʻene malangá. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí naʻá ne manatuʻi ʻa ʻene tōʻonga ki muʻá. Naʻá ne pehē: “Naʻá ku hoko ki muʻa ko ha tokotaha laukovi ki he ʻOtuá pea ko ha tokotaha fakatanga pea ko ha tangata anga-taʻetokaʻi. Ka neongo ia, naʻe fakahāhā mai kiate au ʻa e mēsí koeʻuhí naʻá ku fai ia ʻi he taʻeʻilo pea mo e taʻetui.” (1 Tīm. 1:13) Naʻe ʻiloʻi ʻe Paula kuo mohu meesi ʻaupito ʻa Sihova mo Sīsū kiate ia. Naʻe lava ke ne mahinoʻi ʻa e kakai naʻa nau loto ke taʻofi ʻa ʻene malangá, koeʻuhí naʻá ne ongoʻi tatau mo kinautolu ki muʻa.
ʻI he taimi ʻe niʻihi, naʻe fetaulaki ai ʻa Paula mo e kakai naʻa nau tui mālohi ki he ngaahi akonaki loí. Naʻe ʻai ia ʻe he meʻá ni ke ne ongoʻi fēfē? ʻI he Ngāue 17:16, ʻoku tau lau ai lolotonga ʻene ʻi ʻAtenisí, naʻá ne “hoko ʻo ʻita ʻi he sio atu ki he koló ʻoku fonu ʻi he ngaahi ʻaitolí.” Kae kehe, naʻe ngāueʻaki ʻe Paula ʻa e meʻa tofu pē naʻá ne fakaʻitaʻi iá ko ha founga ke ne akoʻi ʻaki ʻa e kakaí. (Ngā. 17:22, 23) Naʻá ne feʻunuʻaki ʻa e founga ʻo ʻene malangá, pea naʻá ne lea ʻi ha founga kehe ki he kakai ʻo e puipuituʻa kehekehe koeʻuhí ke ne “malava ai ʻi he founga kotoa pē ʻoku ala lavá ʻo fakahaofi ha niʻihi.”—1 Kol. 9:20-23.
ʻI heʻetau malanga ki he kakai ʻoku nau fakafeangai ʻi ha founga ʻikai lelei pe ʻoku nau maʻu ha ngaahi tui halá, ʻe lava ke tau fai ʻa e meʻa naʻe fai ʻe Paulá. ʻE lava ke tau ngāueʻaki ʻa e meʻa ʻoku tau ʻilo fekauʻaki mo kinautolú ke tokoniʻi ai kinautolu ke nau ako fekauʻaki mo e “ongoongo lelei ʻo e meʻa ʻoku lelei ange.” (ʻAi. 52:7) ʻOku pehē ʻe ha tuofefine ko Dorothy: “ʻI homau feituʻu ngāué, kuo akoʻi ai ki he tokolahi ko e ʻOtuá ʻoku anga-fefeka mo faifakamaau. ʻOku ou fakaongoongoleleiʻi ʻa e kakai ko iá ʻi heʻenau tui mālohi ki he ʻOtuá pea tohoakiʻi mai leva ʻenau tokangá ki he meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he Tohi Tapú fekauʻaki mo e anga-ʻofa ʻa Sihová mo ʻene ngaahi talaʻofa ki he kahaʻú.”
“HANGANAKI IKUNAʻI ʻA E KOVÍ ʻAKI ʻA E LELEÍ”
Ko ʻetau ofi ange ki he ngataʻangá, ko e lahi ange ia ʻetau ʻamanekina ʻe ʻalu ʻa e tōʻonga ʻa e kakai ʻe niʻihi “mei he kovi ki he kovi ange.” (2 Tīm. 3:1, 13) Ka ʻoku ʻikai totonu ke mole ʻetau manavaʻofá pe fiefiá koeʻuhi ko e anga ʻo ʻenau fakafeangaí. ʻOku lava ke ʻomi ʻe Sihova kiate kitautolu ʻa e mālohi ke tau “hanganaki ikunaʻi ʻa e koví ʻaki ʻa e leleí.” (Loma 12:21) ʻOku pehē ʻe ha tāimuʻa ko Jessica ʻokú ne faʻa fetaulaki mo e kakai ʻoku nau pōlepole pea manukiʻi kitautolu mo ʻetau pōpoakí. ʻOkú ne toe pehē: “ʻOku lava ke fakatupu ʻita eni. ʻI heʻeku kamata ha fetalanoaʻaki, ʻoku ou lotu fakalongolongo kia Sihova ʻo kole ʻa ʻene tokoní ke u sio ki he tokotahá ʻo hangē pē ko ʻene sio ki aí.” ʻOku tokoniʻi ʻe he meʻá ni ʻe Jessica ke ʻoua te ne tokangataha ki heʻene ngaahi ongoʻí ka ke ne fakakaukau ki he founga ʻe tokoni ai ki he tokotahá.
ʻOku tau hanganaki kumi ki he faʻahinga ʻoku nau loto ke maʻu ʻa e moʻoní
ʻE tali ʻe he kakai ʻe niʻihi ʻi ha taimi ʻetau tokoní pea nau ako ʻa e moʻoní
ʻOku totonu foki ke tau feinga ke fakalototoʻaʻi hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné lolotonga ʻetau malanga mo kinautolú. ʻOku pehē ʻe Jessica ʻi heʻene malanga mo e niʻihi kehé pea hokosia ʻe ha taha ʻo kinautolu ha meʻa naʻe koví, ʻokú ne feinga ke ʻoua ʻe tokangataha ki he meʻa ko iá. ʻI hono kehé, ʻokú ne talanoa fekauʻaki mo ha meʻa lelei, hangē ko e ngaahi ola lelei ʻo ʻetau malangá neongo ʻa e fakafeangai ʻa e niʻihi ʻi ha founga ʻoku ʻikai lelei.
ʻOku ʻafioʻi lelei ʻaupito ʻe Sihova ʻoku faingataʻa ʻi he taimi ʻe niʻihi ke tau malanga. Ka ʻokú ne fiefia ʻaupito ʻi heʻetau faʻifaʻitaki ki heʻene mēsí! (Luke 6:36) Ko e moʻoni, heʻikai ke manavaʻofa mo anga-kātaki ʻa Sihova ki he kakai ʻi he māmani ko ení ʻo taʻengata. ʻOku lava ke tau fakapapauʻi ʻokú ne ʻafioʻi ʻa e taimi tofu pē ʻe hoko ai ʻa e ngataʻangá. Ka ʻi he toki aʻu ki he taimi ko iá, ʻoku fiemaʻu fakavavevave ʻa ʻetau malangá. (2 Tīm. 4:2) Ko ia tau hokohoko atu ʻa e malangá fakataha mo e faivelenga pea maʻu ʻa e manavaʻofa moʻoni ki he “faʻahinga kakai kotoa pē.”