LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w14 10/15 p. 7-12
  • Maʻu ha Tui Taʻeueʻia ki he Puleʻangá

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Maʻu ha Tui Taʻeueʻia ki he Puleʻangá
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2014
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • KO HA TALAʻOFA ʻOKU FAKAHAAʻI AI ʻA E FOUNGA ʻE HOKO MOʻONI AI ʻA E TAUMUʻA ʻA E ʻOTUÁ
  • KO HA FUAKAVA ʻOKU ʻILOʻI AI ʻA E HAKÓ
  • KO HA FUAKAVA ʻOKU FAKAPAPAUʻI AI ʻE TUʻULOA ʻA E PULEʻANGÁ
  • KO HA FUAKAVA KI HA TAULAʻEIKI
  • ʻOKU MAKATUʻUNGA ʻA E PULEʻANGÁ ʻI HE NGAAHI FUAKAVA FAKALAO
  • Te Mou Hoko ko ha “Buleaga oe Kau Taulaeiki”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2014
  • Ko Sihová ko ha ʻOtua ʻo e Ngaahi Fuakava
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1998
  • “Poto ʻo e ʻOtuá ʻa Ia ʻOku ʻi ha Fakalilolilo Toputapu”
    ʻUnuʻunu Ofi kia Sihova
  • Ngaahi Tāpuaki Lahi Ange Fakafou ʻi he Fuakava Foʻoú
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1998
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2014
w14 10/15 p. 7-12
ʻI he pule ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ko e faʻahinga ʻo e tangatá ʻoku nau moʻui fiefia ʻi ha māmani palataisi

Maʻu ha Tui Taʻeueʻia ki he Puleʻangá

“Ko e tuí ko e ʻamanekina ʻosi fakapapauʻi ia ʻo e meʻa kuo fai ʻa e ʻamanaki ki ai.”—HEP. 11:1.

ʻE LAVA KE KE FAKAMATALAʻI?

Ngāueʻaki ʻa e Saati “Founga ʻE Fakahoko ai ʻe he ʻOtuá ʻEne Taumuʻá” Ke Fakamanatu ʻa e . . .

  • talaʻofa ʻi ʻĪtení.

  • fuakava ʻia ʻĒpalahamé mo e fuakava ʻia Tēvitá.

  • fuakava ki ha taulaʻeiki hangē ko Melekisētekí.

1, 2. Ko e hā te ne fakaivimālohiʻi ʻetau tuipau ʻa ia fakafou ʻi he Puleʻangá, ʻe fakahoko ai ʻa e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ki he faʻahinga ʻo e tangatá, pea ko e hā hono ʻuhingá? (Sio ki he ʻuluaki fakatātā ʻi he kupú ni.)

ʻI HE tuʻunga ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ʻoku tau malangaʻi faivelenga ko e Puleʻanga pē ʻo e ʻOtuá ʻa e fakaleleiʻanga ki heʻetau ngaahi palopalemá. Neongo ia, ʻoku tau tuipau moʻoni ko e Puleʻangá ʻoku moʻoni pea fakafou aí ʻe fakahoko ai ʻa e taumuʻa ʻa e ʻOtuá? Ko e hā ʻe lava ai ke tau maʻu ʻa e tui mālohi ki he Puleʻangá?—Hep. 11:1.

2 Fakafou ʻi he Puleʻanga Faka-Mīsaiá, ko e taumuʻa ʻa Sihova ki he faʻahinga ʻo e tangatá ʻe hoko moʻoni. Ko e makatuʻunga taʻeueʻia ʻo e Puleʻanga ko ení ko e totonu fakaʻaufuli ʻa Sihova ke pulé. Ko hai ʻa e Tuʻi ʻo e Puleʻanga ko ení? Ko hai ʻe toe pule fakataha mo e Tuʻi ko ení? Ko hai pea ko e hā ʻe ʻi he malumalu ʻo honau mafaí? Kuo fokotuʻu fakalao ʻe Sihova ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga ko eni ʻo e Puleʻangá fakafou ʻi he ngaahi fuakava. Ko e ngaahi fuakava ko ení ko e ngaahi felotoi, pe aleapau fakalao, naʻe fai ʻe Sihova pe ko hono ʻAló, ʻa Sīsū Kalaisi. ʻI hono sivisiviʻi ʻa e ngaahi fuakava ko ení, te tau mahinoʻi lelei ange ai ʻa e founga ʻe fakahoko ai ʻa e taumuʻa ʻa Sihová mo e ʻuhinga ʻe lava ke tau tuipau ai ko e Puleʻangá ʻoku taʻeueʻia.—Lau ʻa e ʻEfesō 2:12.

3. Ko e hā te tau sivisiviʻi ʻi he kupu ko ení mo e kupu hoko maí?

3 ʻI he Tohi Tapú, ʻoku ʻi ai ʻa e fuakava tefito ʻe ono ai ʻoku fekauʻaki mo e Puleʻanga Faka-Mīsaia ʻoku pule ai ʻa Kalaisi Sīsuú. Ko e (1) fuakava ʻia ʻĒpalahame, (2) fuakava Lao, (3) fuakava ʻia Tēvita, (4) fuakava ki ha taulaʻeiki hangē ko Melekisēteki, (5) fuakava foʻou, mo e (6) fuakava ki he Puleʻangá. Tau sivisiviʻi angé ʻa e anga ʻo e fekauʻaki ʻa e fuakava taki taha mo e Puleʻangá mo e ngāue ke fakahoko ʻa e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ki he māmaní mo e faʻahinga ʻo e tangatá.—Sio ki he saati “Founga ʻE Fakahoko Ai ʻe he ʻOtuá ʻEne Taumuʻá.”

KO HA TALAʻOFA ʻOKU FAKAHAAʻI AI ʻA E FOUNGA ʻE HOKO MOʻONI AI ʻA E TAUMUʻA ʻA E ʻOTUÁ

4. Hangē ko ia ʻoku hā ʻi he tohi ʻa Sēnesí, ko e hā ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni naʻe fai ʻe Sihova ʻa ia naʻe kaunga ki he faʻahinga ʻo e tangatá?

4 Naʻe teuʻi ʻe Sihova hotau māmaní koeʻuhi ke lava ʻo nofo ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. Naʻe fai leva ʻe Sihova ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ko ení: (1) ʻE fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ʻi hono ʻīmisí. (2) ʻE ʻai ʻe he faʻahinga ʻo e tangatá ʻa e māmaní ko ha palataisi pea fakafonuʻaki ia ʻenau fānau māʻoniʻoní. (3) Heʻikai ke kai ʻe he faʻahinga ʻo e tangatá ʻa e ʻakau ʻo e ʻilo ʻo e leleí mo e koví. (Sēn. 1:26, 28; 2:16, 17) Ko e tuʻutuʻuni ʻe tolu ko ení ko ha fakamatalaʻi kakato ia ʻo e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ki he tangatá mo e māmaní. Ko ia ko e hā naʻe fiemaʻu ai ke fai ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi fuakavá?

5, 6. (a) Naʻe anga-fēfē feinga ʻa Sētane ke taʻofi ʻa e taumuʻa ʻa e ʻOtuá mei heʻene hoko moʻoní? (e) Naʻe anga-fēfē ʻa e fakafeangai ʻa Sihova ki he angatuʻu ʻi ʻĪtení?

5 Naʻe kamataʻi ʻe Sētane ʻa e angatuʻu ki he ʻOtuá mo ʻene taumuʻá. Naʻá ne hangataha ki he talangofua ʻa e tangatá ki he ʻOtuá ʻaki hono fakataueleʻi ʻa ʻIvi ke kai ʻa e fuaʻiʻakau mei he ʻakau ʻo e ʻilo ʻo e leleí mo e koví. (Sēn. 3:1-5; Fkh. 12:9) ʻI hono fai ení, naʻá ne poleʻi ai ʻa e totonu ʻa e ʻOtuá ke pule ki Heʻene fakatupú. Ki mui ai, naʻe toe tukuakiʻi ʻe Sētane ʻoku lotu ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ki he ʻOtuá ʻi he ngaahi ʻuhinga siokita.—Siope 1:9-11; 2:4, 5.

6 ʻE anga-fēfē ʻa e fakafeangai ʻa Sihova ki he angatuʻu ko ení? ʻE lava ke ne fakaʻauha ʻa e kau angatuʻú. Ka ʻe ʻuhinga iá ko e taumuʻa ʻa e ʻOtuá ke fakafonu ʻa e māmaní ʻaki ʻa e fānau ʻa ʻĀtama mo ʻIví heʻikai fakahoko. Naʻe fili ʻe Sihova ke ʻoua ʻe fakaʻauha ʻa e kau angatuʻú. ʻI hono kehé, naʻá ne fai ha kikite mahuʻinga, ko e talaʻofa ʻi ʻĪtení. ʻOku fakapapauʻi ai ko e fakaikiiki kotoa ʻo e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá ki he māmaní mo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻe hoko moʻoni.—Lau ʻa e Sēnesi 3:15.

7. Ko e hā ʻoku fakaeʻa ʻe he talaʻofa ʻi ʻĪtení ʻo fekauʻaki mo e ngatá mo hono hakó?

7 Fakafou ʻi he talaʻofa ʻi ʻĪtení, naʻe fakahalaiaʻi ai ʻe he ʻOtuá ki he mate ʻa e ngatá mo hono hakó, ʻa ia, ko Sētane ko e Tēvoló mo e faʻahinga ʻe kau mo ia ʻo fakafepaki ki he totonu ʻa e ʻOtuá ke pulé. Naʻe ʻoange ʻe he ʻOtuá ki he hako ʻo e fefiné ʻa e mafai ke fakaʻauha ʻa e kau angatuʻu ko ení. Ko ia naʻe fakaeʻa ʻe he talaʻofa ʻi ʻĪtení ko Sētane mo e ngaahi nunuʻa ʻene angatuʻú ʻe toʻo atu. Naʻe toe fakahaaʻi foki ʻe he talaʻofá ʻa e founga ʻe fakahoko ai ení.

8. Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo e ʻiloʻanga ʻo e fefiné mo hono hakó?

8 Ko hai ʻe hoko ko e hako ʻo e fefiné? Ko e hako ko ení kuo pau pē ko ha tokotaha laumālie. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí ko e hako ko ení te ne “fakakaʻanga” ʻa Sētane, ʻa ia ko ha meʻamoʻui laumālie taʻehāmai. (Hep. 2:14) Ko ia ko e fefine te ne fanauʻi ʻa e hako ko ení te ne hoko foki ʻo taʻehāmai. Lolotonga ʻa e tupu fakautuutu ʻa e hako ʻo e ngatá, ko e ʻiloʻanga ʻo e fefiné mo hono hakó naʻe kei misiteli pē ʻi he taʻu nai ʻe 4,000 hili ʻa e talaʻofa ʻi ʻĪtení. Lolotonga ʻa e ngaahi taʻu ko iá, naʻe fai ʻe Sihova ha ngaahi fuakava ʻa ia ʻe ʻiloʻi ai ʻa e hakó pea fakaeʻa ʻa e founga ʻe fakaleleiʻi ai ʻe he ʻOtuá ʻa e maumau naʻe fakatupunga ʻe he angatuʻu ʻa Sētané.

KO HA FUAKAVA ʻOKU ʻILOʻI AI ʻA E HAKÓ

9. Ko e hā ʻa e fuakava ʻia ʻĒpalahamé, pea naʻe fakalao ia ʻanefē?

9 ʻI he taʻu nai ʻe 2,000 hili hono fai ʻa e talaʻofa ʻi ʻĪtení, naʻe tala ʻe Sihova kia ʻĒpalahame ke liʻaki hono ʻapi ʻi he kolo ko ʻUá pea ʻalu ki he fonua ko Kēnaní. (Ngā. 7:2, 3) Naʻe tala ange ʻe he ʻOtuá: “Hiki [koe] mei ho fonua, pea mei ho tupuʻanga, pea mei he fale ʻo hoʻo tamai, ki he fonua te u fakaha kiate koe. Pea te u ngaohi koe ko e puleʻanga lahi, pea te u fakamonuʻia koe, pea te u fakatauʻolunga ho hingoa; pea te ke hoko ko e monuʻiaʻanga. Pea te u ʻofeina ʻakinautolu te nau ʻofeina koe, pea ko ia te ne tutukuʻi koe te u fakamalaʻia; pea ʻe monuʻia ʻiate koe ʻa e faʻahinga kotoa pe ʻo e kelekele.” (Sēn. 12:1-3) Ko e talaʻofa ʻa e ʻOtuá kia ʻĒpalahamé ʻoku ui ko e fuakava ʻia ʻĒpalahame. ʻOku ʻikai ke tau ʻiloʻi pau ʻa e taimi naʻe fuofua fai ai ʻe Sihova ʻa e fuakava mo ʻĒpalahamé. Ka ʻoku tau ʻiloʻi naʻe hoko ʻa e fuakavá ʻo fakalao ʻi he taʻu 1943 ki muʻa ʻia Kalaisí, ʻi he taimi naʻe taʻu 75 ai ʻa ʻĒpalahamé, ʻo mavahe mei Hālani pea kolosi atu ʻi he Vaitafe ʻIufaletesí.

10. (a) Naʻe anga-fēfē hono fakamoʻoniʻi ʻe ʻĒpalahame naʻá ne tui mālohi ki he ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá? (e) Ko e hā ʻa e ngaahi fakaikiiki naʻe fakaeʻa māmālie ʻe Sihova fekauʻaki mo e hako ʻo e fefiné?

10 Naʻe toutou tala ʻe Sihova ʻene talaʻofá kia ʻĒpalahame ʻi he ngaahi taimi lahi pea tānaki atu ha ngaahi fakaikiiki lahi ange ʻi he taimi taki taha. (Sēn. 13:15-17; 17:1-8, 16) Ko e tui ʻa ʻĒpalahame ki he ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá naʻe mālohi ʻaupito pea aʻu ʻo ne loto-lelei ke feilaulauʻi hono foha ʻofeiná. Ko ia naʻe ueʻi ʻa Sihova ke fakamamafaʻi ʻa e fuakavá ʻaki hono fakapapauʻi ko ʻene talaʻofá ʻe hoko moʻoni. (Lau ʻa e Sēnesi 22:15-18; Hepelū 11:17, 18.) Hili ʻa e fakalao ʻa e fuakava ʻia ʻĒpalahamé, naʻe fakaeʻa māmālie ʻe Sihova ʻa e ngaahi fakaikiiki mahuʻinga fekauʻaki mo e hako ʻo e fefiné. Ko e hakó ʻe haʻu mei he fāmili ʻo ʻĒpalahamé, ʻe kau ai ʻa e kakai tokolahi, te nau ngāue ko ha ngaahi tuʻi, te nau fakaʻauha ʻa e ngaahi fili kotoa ʻo e ʻOtuá, pea hoko ko ha tāpuaki ki he faʻahinga tokolahi ʻo e tangatá.

Ko ʻĒpalahame ʻi heʻene ʻalu hake ke feilaulauʻi ʻa ʻAisaké

Naʻe fakamoʻoniʻi ʻe ʻĒpalahame ʻene tui mālohi ki he ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá (Sio ki he palakalafi 10)

11, 12. ʻOku anga-fēfē hono fakahaaʻi mai ʻe he Folofolá ko e ngaahi talaʻofa ʻo e fuakava ʻia ʻĒpalahamé ʻe hoko moʻoni ʻi ha founga hono ua mo lahi ange, pea ko e hā ʻene ʻuhinga kia kitautolú?

11 Ko e ngaahi talaʻofa ʻo e fuakava ʻia ʻĒpalahamé naʻe fuofua hoko moʻoni ʻi he taimi naʻe maʻu ai ʻe he hako ʻo ʻĒpalahamé ʻa e Fonua ʻo e Talaʻofá. Ka, ʻoku fakahaaʻi ʻe he Tohi Tapú ko e fuakava ko ení te ne ʻomai ʻa e ngaahi ʻaonga lahi mamaʻo ange. (Kal. 4:22-25) Naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻapositolo ko Paulá ko e konga tefito ʻo e hako ʻo ʻĒpalahamé ko Sīsū Kalaisi. Ko e konga hono uá ʻoku ʻuhinga ia ki he kau Kalisitiane pani ʻe toko 144,000. (Kal. 3:16, 29; Fkh. 5:9, 10; 14:1, 4) Ko e fefine ʻi he talaʻofa ʻi ʻĪtení ko e konga fakahēvani ia ʻo e kautaha ʻa e ʻOtuá. Ko e fefine ko ení ʻoku ui “ko e Selusalema ʻi ʻolungá” pea ʻoku faʻuʻaki ʻa e ngaahi meʻamoʻui laumālie mateaki. (Kal. 4:26, 31) Hangē ko ia naʻe talaʻofa ʻe he fuakava ʻia ʻĒpalahamé, ko e hako ʻo e fefiné te ne ʻomai ʻa e ngaahi ʻaonga tuʻuloa ki he faʻahinga ʻo e tangatá.

12 ʻOku ʻomai ʻe he fuakava ʻia ʻĒpalahamé ha fakapapauʻiʻanga fakalao ki he Puleʻanga ʻo hēvaní pea fakaava ai ʻa e hala ki he Tuʻí mo hono kaungāpulé ke maʻu ʻa e Puleʻanga ko iá. (Hep. 6:13-18) ʻE fuoloa fēfē ʻa e fuakava ko ení? ʻOku pehē ʻi he Sēnesi 17:7 ko ha “fuakava taʻengata” ia. ʻE ʻi ai ia kae ʻoua ke fakaʻauha ʻe he Puleʻangá ʻa e ngaahi fili ʻo e ʻOtuá mo tāpuakiʻi kotoa ʻa e ngaahi fāmili ʻi he māmaní. (1 Kol. 15:23-26) Ka ko e ngaahi ʻaonga ʻo e fuakava ko ení ʻoku taʻengata. ʻOku fakamoʻoniʻi ʻe he fuakava ʻa e ʻOtuá mo ʻĒpalahamé ko e taumuʻa ʻa Sihova ki he faʻahinga māʻoniʻoni ʻo e tangatá ke “fakafonu ʻa mamani” ʻe fakahoko.—Sēn. 1:28.

KO HA FUAKAVA ʻOKU FAKAPAPAUʻI AI ʻE TUʻULOA ʻA E PULEʻANGÁ

13, 14. Ko e hā ʻoku fakapapauʻi ʻe he fuakava ʻia Tēvitá?

13 Ko e talaʻofa ʻi ʻĪtení mo e fuakava ʻia ʻĒpalahamé ʻoku akoʻi mai ai kia kitautolu ko e tuʻunga-pule ʻa Sihová ʻoku makatuʻunga maʻu pē ʻi heʻene ngaahi tuʻunga māʻoniʻoní. Ko ia ko e Puleʻanga Faka-Mīsaia naʻe fokotuʻu ʻe he ʻOtuá ʻoku toe makatuʻunga ia ʻi he ngaahi tuʻunga māʻoniʻoni ko iá. (Saame 89:14) ʻE faifai ange ʻo fakameleʻi ʻa e Puleʻanga Faka-Mīsaiá? ʻE fiemaʻu ke fetongi ʻa e Puleʻanga ko ení? ʻOku fakapapauʻi ʻe ha fuakava fakalao ʻe taha heʻikai ʻaupito hoko ʻa e meʻá ni.

14 Naʻe fai ʻe Sihova ha talaʻofa kia Tuʻi Tēvita ʻo ʻIsileli ʻo e kuonga muʻá. Ko e talaʻofa ko iá ʻoku ui ko e fuakava ʻia Tēvita. (Lau ʻa e 2 Sāmiuela 7:12, 16.) Naʻe talaʻofa ʻe Sihova ko e Mīsaiá ʻe hoko ko e taha ʻo e hako ʻo Tēvitá. (Luke 1:30-33) ʻI he founga ko ení, naʻe ʻoange ʻe Sihova ʻa e ngaahi fakamatala papau lahi ange fekauʻaki mo e laine fakafāmili ʻo e Mīsaiá. Naʻe pehē ʻe Sihova ko e hako ko eni ʻo Tēvitá te ne maʻu ʻa e “totonu” ke hoko ko e Tuʻi ʻo e Puleʻanga Faka-Mīsaiá. (ʻIsi. 21:25-27) Ko e tuʻunga-tuʻi ʻo Tēvitá ʻe pule ʻo taʻengata koeʻuhí ko Sīsū, ʻa e hako ʻo Tēvitá, “ʻe taʻengata, pea ko hono taloni ʻe feʻao mo au ʻo hange ko e laʻa.” (Saame 89:34-37) ʻE lava ke tau tuipau ko e pule ʻa e Mīsaiá heʻikai ʻaupito fakameleʻi pea ko e ngaahi ʻaonga ʻe haʻu mei he pule ko ení ʻe taʻengata!

KO HA FUAKAVA KI HA TAULAʻEIKI

15-17. Fakatatau ki he fuakava ki ha taulaʻeiki hangē ko Melekisētekí, ko e hā ha toe ngāue kehe ʻe maʻu ʻe he hakó, pea ko e hā hono ʻuhingá?

15 Ko e fuakava ʻia ʻĒpalahamé mo e fuakava ʻia Tēvitá ʻoku fakapapauʻi ai ko e hako ʻo e fefiné ʻe pule ko ha tuʻi. Ka koeʻuhí ke maʻu ʻaonga kakato ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá, ko e hakó ʻe fiemaʻu ke fakalaka atu ʻi he hoko ko ha tuʻi pē. Ko e hakó ʻe fiemaʻu ke toe hoko ko ha taulaʻeiki. Ko e taulaʻeikí pē ʻe lava ke ne fai ʻa e feilaulau ʻoku fiemaʻú koeʻuhí ke lava ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ʻo fakatauʻatāinaʻi mei he angahalá pea hoko ko e konga ʻo e fāmili ʻo e kau sevāniti mateaki ʻa Sihova ʻi hēvani mo māmaní. Ke fakapapauʻi ʻe hoko ʻa e hakó ko ha taulaʻeikí, naʻe fai ʻe Sihova ha aleapau fakalao ʻe taha, ko e fuakava ki ha taulaʻeiki hangē ko Melekisētekí.

16 Naʻe fakaeʻa ʻe he ʻOtuá fakafou ʻia Tuʻi Tēvita te Ne fai tonu ha fuakava mo Sīsū. Ko e aleapau ko iá ʻoku kau ai ʻa e meʻa ʻe ua: ʻuluakí, ko Sīsuú te ne ‘nofo ʻi he toʻomataʻu [ʻo e ʻOtuá]’ pea maʻu ʻa e mafai ke ikunaʻi ʻa e kotoa hono ngaahi filí; pea ko hono uá, ʻe hoko ʻa Sīsū ko ha ‘taulaʻeiki ʻo taʻengata ʻi he ʻalunga ʻo Melikiseteké.’ (Lau ʻa e Saame 110:1, 2, 4.) Neongo ia, ko e hā ʻe hoko ai ʻa Sīsū ko ha taulaʻeiki “ʻi he ʻalunga ʻo Melikiseteke”? Ki muʻa ke ikunaʻi ʻe he hako ʻo ʻĒpalahamé ʻa e Fonua ʻo e Talaʻofá, ko Melekisēteki ʻa e tuʻi ʻo e kolo ko Sālemá pea ko e “taulaʻeiki ʻa e ʻOtua Fungani Māʻolungá.” (Hep. 7:1-3) Naʻe fakanofo fakahangatonu ia ʻe Sihova ko ha tuʻi mo e taulaʻeiki pea ko Melekisēteki pē ʻa e tokotaha ki muʻa ʻia Kalaisi ke ne maʻu fakatouʻosi ʻa e ongo tuʻungá. Pehē foki, koeʻuhí ʻoku ʻikai ha lēkooti ʻo ha taha ke ne maʻu ʻa e tuʻunga ko ení ki muʻa pe hili ʻa Melekisētekí, ʻoku hangē ia ko iá “ko ha taulaʻeiki maʻu ai pē,” pe taʻengata.

17 Fakafou ʻi he fuakava ko ení, ko Sīsū naʻe fakanofo fakahangatonu ʻe he ʻOtuá ke hoko ko ha taulaʻeiki. ʻE hoko ai pē ʻa Sīsū ‘ko ha taulaʻeiki ʻo taʻengata ʻi he ʻalunga tatau mo Melekisētekí.’ (Hep. 5:4-6) ʻOku fakahaaʻi mahino ʻe he fuakava ko ení ʻoku fakapapauʻi ʻe Sihova te ne ngāueʻaki ʻa e Puleʻanga Faka-Mīsaiá ke fakahoko moʻoni ʻene taumuʻa ki he faʻahinga ʻo e tangatá mo e māmaní.

ʻOKU MAKATUʻUNGA ʻA E PULEʻANGÁ ʻI HE NGAAHI FUAKAVA FAKALAO

18, 19. (a) ʻOku anga-fēfē ʻa e fekauʻaki ʻa e ngaahi fuakava naʻa tau lāulea ki aí mo e Puleʻangá? (e) Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu hoko maí?

18 Kuo tau ako mai eni ki he anga ʻo e fekauʻaki ʻa e fuakava taki taha mo e Puleʻanga Faka-Mīsaiá mo e anga ʻo e makatuʻunga fefeka ʻa e Puleʻangá ʻi he ngaahi aleapau fakalao ko ení. Ko e talaʻofa ʻi ʻĪtení ʻoku fakapapauʻi ai ʻe ngāueʻaki ʻe Sihova ʻa e hako ʻo e fefiné ke fakahoko ʻene taumuʻa ki he māmaní mo e faʻahinga ʻo e tangatá. Ko e fuakava ʻia ʻĒpalahamé ʻoku fakamatalaʻi ai pe ko hai ʻe hoko ko e hakó pea mo e ngafa ʻe fakahoko ʻe he hakó.

19 Ko e fuakava ʻia Tēvitá ʻoku ʻomai ai ʻa e ngaahi fakaikiiki lahi ange fekauʻaki mo e laine fakafāmili ʻo e Mīsaiá. Ko e fuakava ko iá ʻoku toe ʻoange ai kia Sīsū ʻa e totonu ke pule ki he māmaní ʻo taʻengata. Ko e fuakava ki ha taulaʻeiki hangē ko Melekisētekí ʻoku fakapapauʻi ai ko e hakó ʻe ngāue ko ha taulaʻeiki. Ka ʻoku ʻikai ko Sīsū toko taha pē te ne tokoniʻi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ke haohaoá. ʻOku ʻi ai mo e niʻihi kehe kuo fakanofo ke ngāue ko e ngaahi tuʻi mo e kau taulaʻeiki. Te nau haʻu mei fē? ʻE lāulea ki ai ʻi he kupu hoko maí.

FOUNGA ʻE FAKAHOKO AI ʻE HE ʻOTUÁ ʻENE TAUMUʻÁ

ʻOku foaki ʻe Sīsū ʻa e Puleʻangá ki he ʻOtuá

Ko e talaʻofa ʻi ʻĪtení ʻoku fakaeʻa ai ʻe ngāueʻaki ʻe he ʻOtuá ʻa e Puleʻangá ke fakahoko moʻoni ʻene taumuʻa ki he māmaní mo e faʻahinga ʻo e tangatá. Ko e fuakava ʻe ono ko ení ʻoku tokoni ia ki hono fakahoko ʻa e taumuʻa ʻa e ʻOtuá:

FUAKAVA ʻIA ʻĒPALAHAME

VAHAʻA: Sihova mo ʻĒpalahame

TAUMUʻA: Ko ha fakapapauʻiʻanga fakalao ia ko e “hako” ʻo e “fefine” ʻi he Sēnesi 3:15 te ne pule ʻi he Puleʻangá

FUAKAVA LAO

VAHAʻA: Sihova mo e puleʻanga ʻo ʻIsilelí

TAUMUʻA: ʻOku maluʻi ai ʻa e “hako” pea tokoni ki he kakaí ke ʻiloʻi ʻa e Mīsaiá

FUAKAVA ʻIA TĒVITA

VAHAʻA: Sihova mo Tēvita

TAUMUʻA: ʻOku fokotuʻu ia ko e Tuʻi Faka-Mīsaiá ʻe hoko ko ha hako ʻo Tēvita pea ko e Puleʻangá ʻe taʻengata

FUAKAVA KI HA TAULAʻEIKI HANGĒ KO MELEKISĒTEKÍ

VAHAʻA: Sihova mo Sīsū

TAUMUʻA: Ko e fakapapauʻiʻanga fakalao ia ko e konga tefito ʻo e “hako” ʻo e fefiné, ʻa Sīsū, te ne hoko ko e tuʻi mo e taulaʻeiki ʻo taʻengata

FUAKAVA FOʻOU

VAHAʻA: Sihova mo e kau Kalisitiane paní

TAUMUʻA: ʻOku tokonaki ai ha makatuʻunga fakalao ki he kau Kalisitiane ʻe toko 144,000 ke ohi ko e ngaahi foha ʻo e ʻOtuá pea hoko ko e konga hono ua ʻo e “hako”

FUAKAVA KI HE PULEʻANGA

VAHAʻA: Sīsū mo e kau Kalisitiane paní

TAUMUʻA: ʻOku fakafāʻūtahaʻi ai ʻa e kau Kalisitiane paní mo Kalaisi ke hoko ko e ngaahi tuʻi pea ngāue ko ha kau taulaʻeiki ʻi hēvani

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share