VAHE 2
ʻIloʻi ʻa e Ngafa ʻo Kalaisi ʻi he Fokotuʻutuʻu ʻa e ʻOtuá
“ʻI HE kamataʻangá naʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻa e langí mo e māmaní,” pea ko e meʻa kotoa pē naʻá ne ngaohí naʻe “lelei ʻaupito.” (Sēn. 1:1, 31) Naʻe ngaohi ʻe Sihova ʻa e tangatá fakataha mo ha ngaahi ʻamanaki fakaofo ki he kahaʻú. Kae kehe, naʻe hanga ʻe he angatuʻu ʻi ʻĪtení ʻo motuhi fakataimi ʻa e tuʻunga fiefia ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. Neongo ia, ko e taumuʻa ʻa Sihova ki he māmaní mo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻoku kei tuʻu taʻeliliu pē. Naʻe fakamahino ʻe he ʻOtuá ʻe ʻi ai ʻa e fakahaofi ki he hako talangofua ʻo ʻĀtamá. ʻE toe fakafoki mai mo e lotu moʻoní, pea ʻe hanga ʻe he ʻOtuá ʻo fakaʻauha ʻa e tokotaha fulikivanú fakataha mo ʻene ngaahi ngāue koví kotoa. (Sēn. 3:15) ʻE toe foki leva ʻa e ngaahi meʻá ʻo toe “lelei ʻaupito.” ʻE fakahoko eni ʻe Sihova fakafou ʻi hono ʻAló, ʻa Sīsū Kalaisi. (1 Sio. 3:8) Ko ia ai, ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ke tau ʻiloʻi ʻa e ngafa ʻo Kalaisí ʻi he fokotuʻutuʻu ʻa e ʻOtuá.—Ngā. 4:12; Fil. 2:9, 11.
KO E NGAFA ʻO KALAISÍ
2 ʻI he fakakaukau atu ki he ngafa ʻo Kalaisi ʻi he fokotuʻutuʻu ʻa e ʻOtuá, ʻoku tau ʻiloʻi ai ko hono ngafá ʻoku lahi hono ngaahi tafaʻakí. ʻOku hoko ʻa Sīsū ko e Tokotaha Huhuʻi ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá, ko e Taulaʻeiki Lahi, ko e ʻUlu ʻo e fakatahaʻanga Kalisitiané, pea ʻi he taimí ni ko e Tuʻi ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. ʻI he fakalaulauloto ki he ngaahi ngafa ko ení ʻoku fakautuutu ai ʻetau houngaʻia ki he fokotuʻutuʻu ʻa e ʻOtuá pea loloto ange ai ʻetau ʻofa kia Kalaisi Sīsuú. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻa e niʻihi ʻo hono ngaahi ngafa ko ení.
Ko Sīsū ʻa e tokotaha tefito ʻi hono fakahoko ʻa e taumuʻa ʻa Sihova ki he faʻahinga ʻo e tangatá
3 Lolotonga ʻa e ngāue fakafaifekau ʻa Kalaisi ʻi māmaní, naʻe hā mahino ko e fakalelei ʻa e faʻahinga talangofua ʻo e tangatá mo e ʻOtuá ʻe fakahoko ia fakafou ʻia Sīsū. (Sione 14:6) ʻI he tuʻunga ko e Tokotaha Huhuʻi ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá, naʻe foaki ai ʻe Sīsū ʻa ia tonu ko ha huhuʻi ko e fetongi ʻo e tokolahi. (Māt. 20:28) Ko ia ko Sīsuú ʻoku mahulu atu ia ʻi he faʻifaʻitakiʻanga pē ʻo e ʻulungaanga fakaʻotuá. Ko ia ʻa e tokotaha tefito ʻi hono fakahoko ʻa e taumuʻa ʻa Sihova ki he faʻahinga ʻo e tangatá. Ko ia pē ʻa e tokotaha te tau toe maʻu ai ʻa e hōifua ʻa e ʻOtuá. (Ngā. 5:31; 2 Kol. 5:18, 19) Ko e pekia fakaefeilaulau ʻa Sīsuú pea mo ʻene toetuʻú kuo fakaava ai ʻa e hala ki he faʻahinga talangofua ʻo e tangatá ke nau hokosia ai ʻa e ngaahi tāpuaki taʻengata ʻi he malumalu ʻo e pule ʻa e Puleʻanga fakahēvani ʻo e ʻOtuá.
4 ʻI he tuʻunga ko e Taulaʻeiki Lahí, ʻoku malava ʻa Sīsū ke “kaungāongoʻi mai ki heʻetau ngaahi vaivaiʻangá” pea fai ʻa e fakalelei maʻá e ngaahi angahala ʻa hono kau muimui kuo ʻosi fakatapui ʻi heni ʻi he māmaní. Naʻe fakamatala ʻa e ʻapositolo ko Paulá: “ʻOku ʻikai ke tau maʻu ha taulaʻeiki lahi ʻoku taʻemalava ke ne kaungāongoʻi mai ki heʻetau ngaahi vaivaiʻangá, ka ʻoku tau maʻu ha tokotaha kuo ʻosi ʻahiʻahiʻi ʻi he ngaahi tafaʻaki kotoa pē ʻo hangē ko kitautolú, kae ʻikai ʻi ai haʻane angahala.” Naʻe fakalototoʻaʻi leva ʻe Paula ʻa e faʻahinga ko ia ʻoku nau tui kia Sīsū Kalaisí ke nau ngāueʻaongaʻaki kakato ʻa e fokotuʻutuʻu ko eni ki he fakalelei mo e ʻOtuá, ʻo ne pehē ai: “Ko ia tuku ke tau ʻunuʻunu atu ki he taloni ʻo e ʻofa maʻataʻataá ʻaki ʻa e tauʻatāina ʻo e leá, koeʻuhi ke tau aʻusia ʻa e mēsí pea maʻu ʻa e ʻofa maʻataʻataá ke ne tokoniʻi kitautolu ʻi he taimi totonú.”—Hep. 4:14-16; 1 Sio. 2:2.
5 Ko Sīsū foki ʻa e ʻUlu ʻo e fakatahaʻanga Kalisitiané. Hangē pē ko ʻene ʻulu ki hono kau muimui ʻi he ʻuluaki senitulí, ʻoku pehē pē mo kitautolu ʻi he ʻaho ní, ʻoku ʻikai fiemaʻu hatau taki fakaetangata. ʻOku ʻomi ʻe Sīsū ʻa e fakahinohinó fakafou ʻi he laumālie māʻoniʻoní, pea fakafou ʻi he kau tauhi-sipi taau, ʻa ia te nau fai ha fakamatala kiate ia pea ki heʻene Tamai fakahēvaní ʻi heʻenau tokangaʻi ko ia ʻa e tākanga ʻa e ʻOtuá. (Hep. 13:17; 1 Pita 5:2, 3) ʻI he lea fakaekikite fekauʻaki mo Sīsuú, naʻe pehē ʻe Sihova: “Vakai! Naʻá ku ʻai ia ko ha fakamoʻoni ki he ngaahi puleʻangá, ko ha taki mo ha pule ki he ngaahi puleʻangá.” (ʻAi. 55:4) Naʻe fakapapauʻi ʻe Sīsū ʻa hono fakahoko ʻa e kikite ko ení ʻi he taimi naʻá ne tala ange ai ki heʻene kau ākongá: “Pea ʻoua foki naʻa ui kimoutolu ko ha kau taki, he ʻoku taha pē homou Takí, ko e Kalaisí.”—Māt. 23:10.
6 ʻI hono fakahā ʻene fakakaukaú mo ʻene loto-lelei ke tokoniʻi kitautolú, naʻe fakaaʻu mai ʻe Sīsū ha fakaafe: “Haʻu kiate au, ʻa kimoutolu kotoa ʻoku ongosia mo mafasiá, pea te u fakaivifoʻou kimoutolu. Mou fua ʻeku ʻioké pea ako meiate au, he ʻoku ou anga-malū mo loto-fakatōkilalo, pea te mou maʻu ha fakaivifoʻou kiate kimoutolu. He ko ʻeku ʻioké ʻoku fakafiemālie, pea ko ʻeku kavengá ʻoku maʻamaʻa.” (Māt. 11:28-30) ʻI hono tataki ko ia ʻa e ngaahi meʻa ʻa e fakatahaʻanga Kalisitiané ʻi he anga-malū pea ʻi ha founga ʻoku ʻomi ai kia kitautolu ʻa e fakaivifoʻoú, kuo fakamoʻoniʻi ai ʻe Sīsū Kalaisi ko ia ʻa e “tauhi-sipi leleí” ʻi he faʻifaʻitaki ki heʻene Tamai fakahēvaní, ʻa Sihova ko e ʻOtuá.—Sione 10:11; ʻAi. 40:11.
7 ʻI heʻene ʻuluaki tohi ki he kau Kolinitoó, naʻe fakamatalaʻi ai ʻe Paula ha toe tafaʻaki ʻe taha ʻo e ngafa ʻo Sīsū Kalaisí ʻi he ngaahi lea ko ení: “Kuo pau ke ne pule ko e tuʻi kae ʻoua kuo tuku ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi fili kotoa pē ki hono lalo vaʻé. Ka ʻi he hili hono fakamoʻulaloaʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ki hono ʻAló, ʻe hanga leva ʻe he ʻAló ʻo fakamoʻulaloaʻi foki mo ia tonu ki he ʻOtuá, ʻa ia naʻá ne fakamoʻulaloaʻi ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē kiate iá, koeʻuhi ke hoko ʻa e ʻOtuá ʻo tāfataha ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē ki he tokotaha kotoa pē.” (1 Kol. 15:25, 28) Ki muʻa ke ne haʻu ki he māmaní, naʻe hoko ʻa Sīsū ko e “tufunga pōtoʻi” ʻa e ʻOtuá, pea ko ia ʻa e fuofua fakatupu ʻa e ʻOtuá. (Pal. 8:22-31) ʻI hono fekauʻi mai ʻe he ʻOtuá ʻa Sīsū ki māmaní, naʻá ne fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi he taimi kotoa pē. Naʻá ne kātekina ʻa e ʻahiʻahi māʻolunga tahá peá ne pekia faitōnunga pē ki heʻene Tamaí. (Sione 4:34; 15:10) Koeʻuhí ko e mateaki hono ʻAló ʻo aʻu ki he maté, naʻe fokotuʻu ia ʻe he ʻOtuá ki hēvani pea ʻoange kiate ia ʻa e totonu ko e Tuʻi ʻi he Puleʻanga fakahēvaní. (Ngā. 2:32-36) ʻI he tuʻunga ko iá, kuo maʻu ai ʻe Kalaisi Sīsū ha vāhenga-ngāue kāfakafa mei he ʻOtuá ke ne taki ʻa e meʻamoʻui laumālie mālohi ʻe laui mano ʻi hono toʻo atu ʻa e pule fakaetangatá mei he māmaní pea fakakaʻanga ʻa e fulikivanu kotoa pē mei hotau kolopé. (Pal. 2:21, 22; 2 Tes. 1:6-9; Fkh. 19:11-21; 20:1-3) Pea ko e Puleʻanga fakahēvani leva ʻo e ʻOtuá ʻi he malumalu ʻo Kalaisí ʻa e mafai pē ʻe taha ʻe pule mai ki he māmaní kotoa.—Fkh. 11:15.
ʻUHINGA ʻA E ʻILOʻI HONO NGAFÁ
8 Ko Sīsū Kalaisi, ʻa hotau Faʻifaʻitakiʻangá, ʻoku haohaoa. Kuo vaheʻi ia ke ne tokangaʻi kitautolu. Ke maʻu ʻaonga mei heʻene tokanga anga-ʻofá, ʻoku fiemaʻu ke tau nofoʻaki mateaki kia Sihova pea hanganaki laka fakataha mo e kautaha fakalakalaka ʻa Sihová.
9 Ko e kau muimui ʻo Sīsū ʻi he ʻuluaki senitulí naʻa nau ʻiloʻi moʻoni ʻa e ngafa ʻo Kalaisi ʻi he fokotuʻutuʻu ʻa e ʻOtuá. Naʻa nau fakahāhā eni ʻaki ʻa e ngāue fakataha fāʻūtaha ʻi he malumalu ʻo e tuʻunga-ʻulu ʻo Kalaisí, ʻo fakamoʻulaloa kinautolu ki heʻene tataki ʻoku fakafou ʻi he laumālie māʻoniʻoní. (Ngā. 15:12-21) Naʻe lave ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he fāʻūtaha ʻa e fakatahaʻanga Kalisitiane paní ʻi he taimi naʻá ne tohi ai: “Kuo pau ke tau leaʻaki ʻa e moʻoní pea fakahāhā ʻa e ʻofá, pea te tau malava ai ke hoko ʻo matuʻotuʻa ʻi he tafaʻaki kotoa pē ke tau moʻui ʻo fehoanaki mo Kalaisi, ko e ʻulú. ʻIate ia ʻoku fehokotaki lelei fakataha ai ʻa e kotoa ʻo e sinó pea ʻoku hoko ai ʻa e fengāueʻaki fakataha fakafou ʻi he hokoʻanga kotoa pē ʻa ē ʻokú ne ʻomai ʻa e meʻa ʻoku fiemaʻú. ʻI he taimi ʻoku ngāue totonu ai ʻa e ngaahi kupu taki taha ko iá, ʻoku tokoni ia ki he tupu ʻa e sinó ʻi heʻene langa hake ia ʻi he ʻofá.”—ʻEf. 4:15, 16.
10 ʻI he taimi ʻoku fengāueʻaki fakataha ai ʻa e tokotaha taki taha ʻi he fakatahaʻangá pea nau ngāue feongoongoi kotoa ʻi he malumalu ʻo e tuʻunga-ʻulu ʻo Kalaisí, ʻoku ʻi ai leva ʻa e tupu mo e laumālie māfana ʻo e ʻofa, ʻa ia “ko ha fakamaʻu haohaoa ia ʻo e fāʻūtahá.”—Sione 10:16; Kol. 3:14; 1 Kol. 12:14-26.
11 Ko e ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻi he māmaní ʻa ia ʻokú ne fakahoko ʻa e kikite ʻa e Tohi Tapú, ʻoku fakamoʻoniʻi taʻetoeveiveiua ai kuo tuku kia Sīsū Kalaisi ʻa e mafai ʻo e Puleʻangá, talu mei he 1914. ʻOkú ne pule he taimí ni ʻi he lotolotonga ʻo hono ngaahi filí. (Saame 2:1-12; 110:1, 2) Ko e hā ʻene ʻuhinga eni ki he faʻahinga ʻoku nau lolotonga moʻui he taimí ni he māmaní? ʻE vavé ni ke fakahaaʻi ʻe Sīsū hono ngafa ko e Tuʻi ʻo e ngaahi tuʻi mo e ʻEiki ʻo e ngaahi ʻeikí ʻi he taimi te ne fakahoko ai ʻa e fakamaau fakaʻotuá ki hono ngaahi filí. (Fkh. 11:15; 12:10; 19:16) Ko e talaʻofa leva ko ia ʻa Sihova ʻo e fakahaofi naʻe fakahaaʻi ʻi he kamataʻanga ʻo e angatuʻu ʻa e tangatá ʻe fakahoko ia ki he faʻahinga fakahōifua ʻi he nima toʻomataʻu ʻo Kalaisí. (Māt. 25:34) He fiefia ē ka ko kitautolu ʻi hono ʻiloʻi ʻa e ngafa ʻo Kalaisí ʻi he fokotuʻutuʻu ʻa e ʻOtuá! ʻOfa ke tau nofoʻaki fāʻūtaha ʻi hono fakahoko ʻa e ngāue fakafaifekaú ʻi māmani lahi ʻi he malumalu ʻo e tuʻunga-taki ʻo Kalaisí ʻi he lolotonga ʻo e ngaahi ʻaho fakaʻosi ko ení.