Ko e Kakai ʻa Sihova Kuo Toe Fakafokí ʻOku Nau Fakahīkihikiʻi Ia ʻi Māmani Lahi
“Teu omi ae lea maa ki he kakai, koeuhi ke nau ui kotoabe ki he huafa o Jihova.” —SEFANAIA 3:9, PM.
1. Ko e hā naʻe fakahoko ai ʻa e ngaahi pōpoaki ʻo e tautea ki Siuta mo e ngaahi puleʻanga kehé?
KO HA ngaahi pōpoaki fakaefakamaau mālohi moʻoni ē naʻe fakamānavaʻi ʻe Sihova ʻa Sēfanaia ke ne fakahāʻí! Ko e ngaahi lea ko ia ʻo e tauteá naʻe fakahoko ia ki he puleʻanga ʻo Siutá mo hono kolomuʻá, ʻa Selusalema, koeʻuhi ko hono kau takí mo e kakaí fakalūkufua naʻe ʻikai te nau fai ʻa e finangalo ʻo Sihová. Ko e ngaahi puleʻanga ofi maí, hangē ko Filisitia, Mōape, mo ʻĀmoní, te nau toe hokosia ʻa e houhau ʻa Sihová. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhi ko ʻenau fakafepaki anga-fakamamahi laui senituli hono fuoloá, ki he kakai ʻa e ʻOtuá. ʻI he ʻuhinga tatau ko iá, ko e hau ʻi māmani ko ʻAsīliá ʻe fakaʻauha, ke ʻoua ʻaupito ʻe toe fokotuʻu.
2. Ko hai ʻoku hā mahino naʻe lau ki ai ʻi he Sefanaia 3:8?
2 Kae kehe, naʻe ʻi ai ʻa e niʻihi naʻe hehema totonu honau lotó ʻi Siuta ʻo e kuonga muʻá. Naʻa nau hanga atu ki hono fakahoko ʻo e fakamaau fakaʻotuá ki he fulikivanú pea naʻe ngalingali ko e faʻahinga kinautolu naʻe fai ki ai ʻa e ngaahi lea: “Mou tatali kiate au—ko Sihova ia mei he Taʻehamai—tatali ki he ʻaho o ʻeku tuʻu hake ke fai ha vete: he ko hoku totonu ke fakatefua ʻani kakai, ke tanaki ʻani puleʻanga, ke lilingi kiate kinautolu ʻeku houhau, ʻa e kakaha kotoa ʻo ʻeku ʻita; he keina ʻa mamani katoa ʻe he afi o ʻeku fuaʻa.”—Sefanaia 3:8.
Ko ha “Lea Maa” Maʻa Hai?
3. Ko e hā ʻa e pōpoaki ʻo e ʻamanaki naʻe fakamānavaʻi ʻa Sēfanaia ke ne fakahāʻí?
3 ʻIo, naʻe fakahaaʻi ʻe Sēfanaia ʻa e ngaahi pōpoaki ʻo e tautea ʻa Sihová. Ka naʻe toe fakamānavaʻi ʻa e palōfitá ke ne fakakau ai ha pōpoaki fakaofo ʻo e ʻamanaki—ko e taha ʻe mātuʻaki fakafiemālie ki he faʻahinga ko ia naʻe hokohoko atu ʻenau faitōnunga kia Sihová. Hangē ko ia naʻe lēkooti ʻi he Sefanaia 3:9 (PM), naʻe talaki ʻe Sihova ko e ʻOtuá: “Teu omi ae lea maa ki he kakai, koeuhi ke nau ui kotoabe ki he huafa o Jihova, ke tauhi kiate ia i he uouagataha.”
4, 5. (a) Ko e hā ʻe hoko ki he taʻemāʻoniʻoní? (e) Ko hai ʻe maʻu ʻaonga ʻi he meʻá ni, pea ko e hā hono ʻuhingá?
4 ʻE ʻi ai ʻa e kakai ʻa ia ʻe ʻikai ke foaki ki ai ʻa e lea maʻá. ʻOku fakamatala kiate kinautolu ʻa e kikité, ʻo pehē: “Te u toʻo mei he lotolotonga ʻo kimoutolú ʻa homou faʻahinga ʻoku hākailangitau loto-hīkisiá.” (Sefanaia 3:11, NW) Ko ia ko e faʻahinga hīkisia ko ia naʻa nau manuki ki he ngaahi lao ʻa e ʻOtuá pea nau tōʻongafai taʻemāʻoniʻoní ʻe toʻo atu kinautolu. Pea ko hai ʻe maʻu ʻaonga mei he meʻá ni? ʻOku fakamatalaʻi ʻi he Sefanaia 3:12, 13 (PM): “Teu [Sihova] tuku foki i he lotolotoga oou, ae kakai agavaivai mo majiva, bea te nau falala ki he huafa o Jihova. E ikai fai agahala e he toega o Isileli, be lea loi; bea e ikai iloʻi i ho nau gutu ae elelo kākā: he te nau kai mo tokoto, bea e ikai fakamanavaheʻi akinautolu e ha taha.”
5 Ko ha toenga loto-tōnunga ʻi Siuta ʻo e kuonga muʻá, naʻe pau ke nau maʻu ʻaonga. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhi naʻa nau ngāue ʻo fehoanaki mo e ngaahi lea: “Kumi kia Jihova, akimoutolu kotoabe ae agamalu oe fonua, kuo mou fai a ene fakamāu; kumi ki he maonioni, kumi ki he agamalu: hei ilo e fufu akimoutolu i he aho oe houhau o Jihova.”—Sefanaia 2:3, PM.
6. Ko e hā naʻe hoko ʻi he ʻuluaki fakahoko ʻo e kikite ʻa Sēfanaiá?
6 ʻI he ʻuluaki fakahoko ʻo e kikite ʻa Sēfanaiá, naʻe tautea ʻe he ʻOtuá ʻa Siuta taʻefaitōnunga ʻaki hono fakaʻatā ʻa e Hau Pāpilone ʻi he Māmaní ke ne lōmekina ia pea taki pōpula ʻa hono kakaí ʻi he 607 K.M. Ko e niʻihi, kau ai ʻa e palōfita ko Selemaiá, naʻe fakahaofi, pea naʻe hanganaki faitōnunga ʻa e niʻihi kehe kia Sihova ʻi he nofo pōpulá. ʻI he 539 K.M., naʻe liua ai ʻa Pāpilone ʻe he kau Mītiá mo e kau Pēsiá ʻi he malumalu ʻo Tuʻi Kōlesí. ʻI he taʻu ʻe ua ki mui ai, naʻe tuku atu ai ʻe Kōlesi ha lao ʻa ia naʻe fakaʻatā ai ha toenga ʻo e kau Siú ke nau toe foki ki honau fonua tupuʻangá. ʻI he faai atu ʻa e taimí, naʻe toe langa ai ʻa e temipale ʻo Selusalemá, pea naʻe toe fakafoki ʻa e tuʻunga taulaʻeikí ki ha tuʻunga ke fakahinohinoʻi ʻaki ʻa e kakaí ki he Laó. (Malakai 2:7) Ko ia naʻe ʻai ʻe Sihova ke lakalakaimonū ʻa e toenga naʻa nau toe fokí—kehe pē ke nau hanganaki loto-tōnunga.
7, 8. Ko hai naʻe ngāueʻaki ki ai ʻa e ngaahi lea fakaekikite ʻa Sefanaia 3:14-17, pea ko e hā ʻokú ke tali pehē aí?
7 ʻI he fekauʻaki mo e faʻahinga ʻa ia te nau fiefia ʻi he toe fakafoki ko iá, naʻe tomuʻa tala ʻe Sēfanaia: “Mavava, siʻi taʻahine ko Saione; mou hiki tue, siʻi Isileli; fiefia mo patapata ʻaki ʻa e kotoa ʻo ho loto, siʻi taʻahine ko Selusalema. Kuo ʻave ʻe Sihova ho ngaahi tautea, kuo ne tafi ki tuʻa ho fili: ko e Tuʻi Isileli, ʻa Sihova, ko ho tokaikolo ia: ʻe ʻikai te ke toe sio ki ha kovi. ʻI he ʻaho ko ia ʻe tala ki Selusalema, ʻoua te ke manavahe: siʻi Saione, ʻoua ʻe taupe ho nima, ʻOku lotolotoi ʻiate koe ʻa Sihova ko ho ʻOtua, ko e helo ia ʻoku fai fakamoʻui; te ne patapatakā ʻiate koe heʻene fiefia, kuo aʻu ʻene ʻofa ki he nonga; ʻoku ne tomeʻe ʻiate koe mo mavava.”—Sefanaia 3:14-17.
8 Ko e ngaahi lea fakaekikite ko iá naʻe ʻuhinga ia ki he toenga naʻe fakatahatahaʻi mai mei he nofo pōpula ʻi Pāpiloné ʻo fakafoki ki he fonua ʻo ʻenau fanga kuí. ʻOku fakahaaʻi mahino eni ʻi he Sefanaia 3:18-20, ʻa ia ʻoku tau lau: “Te u fakatefua mai ʻa kinautolu ʻoku nofo mamahi ko ʻenau mamaʻo mei he katoanga tuʻutuʻuni, ko e faʻahinga tupu meiate koe; ʻa kinautolu ko ʻenau kavenga ko e manukia. Ko au eni te u fai ʻi he taimi ko ia mo e kakai ʻoku fakamalohia koe, pea te u fakahaofi siʻi ketu, pea te u tanaki siʻi meʻa naʻe seseʻe: pea te u ngaohi kinautolu ko e fakamaloʻia, mo e ongoongoa ʻi he ngaahi fonua kehekehe, he naʻe fakamaaʻi ai kinautolu. ʻI he taimi ko ia te u ʻomi kimoutolu, ʻio ʻi he taimi o ʻeku tanaki kimoutolu; he te u ngaohi kimoutolu ko e kakai ʻoku ongoongoa mo fakamaloʻia ʻi he ngaahi kakai ʻo mamani, ʻo kau ka fakafoki homou popula, ʻo mou sio ki ai—ko e folofola ia ʻa Sihova.”
9. Naʻe anga-fēfē hono ʻai ʻe Sihova ha huafa kiate ia tonu ʻi he fekauʻaki mo Siutá?
9 Fakaʻuta atu ki he ofo ʻa e faʻahinga ʻi he ngaahi puleʻanga takatakaí ʻa ia naʻa nau hoko ko e ngaahi fili ʻo e kakai ʻa e ʻOtuá! Ko e kau nofo ʻo Siutá ne taki pōpula kinautolu ʻe Pāpilone mālohi, ʻo ʻikai moʻoni ha ʻamanaki ki ha faifai pea toe fakatauʻatāinaʻi kinautolu. ʻIkai ngata aí, naʻe lala ʻa honau fonuá. Kae kehe, ʻi he mālohi ʻo e ʻOtuá, naʻe toe fakafoki kinautolu ki honau fonua tupuʻangá ʻi he hili ʻa e taʻu ʻe 70, lolotonga iá naʻe huʻu atu ʻa e ngaahi puleʻanga fakafilí ki he ʻauha. Ko ha huafa lelei moʻoni ē naʻe ʻai ʻe Sihova kiate ia tonu ʻaki hono toe fakafoki mai ʻa e toenga loto-tōnunga ko iá! Naʻá ne ngaohi kinautolu ke nau “ongoongoa mo fakamaloʻia ʻi he ngaahi kakai.” He ʻomai moʻoni ē ʻe he toe fakafoki ko iá ʻa e fakahīkihiki kia Sihova pea ki he faʻahinga naʻa nau fataki ʻa hono huafá!
Hakeakiʻi ʻa e Lotu ʻa Sihová
10, 11. Naʻe hoko ʻanefē ʻa e fakahoko lahi ʻo e kikite ʻa Sēfanaia ki he toe fakafokí, pea ʻoku anga-fēfē ʻetau ʻiloʻi ʻa e meʻá ni?
10 Naʻe fai ha toe fakafoki ʻi he ʻuluaki senituli ʻo Hotau Kuongá, ʻi he taimi naʻe fakatahatahaʻi ai ʻe Sīsū Kalaisi ha toenga ʻo ʻIsileli ki he lotu moʻoní. Ko ha tomuʻa fakaeʻa mai ia ʻo e meʻa ka hoko maí, he ko hono fakahoko lahi ʻo e toe fakafokí naʻe kei tuʻu ia ki he kahaʻú. Naʻe tomuʻa tala ʻi he kikite ʻa Maiká: “ʻE hoko ʻo pehe ʻi he kuonga ʻa mui, ʻe fokotuʻu ʻa e moʻunga ʻo e fale ʻo Sihova ko e ʻulu ʻo e ngaahi moʻunga, pea ʻe mahiki hake ia ʻi he ngaahi foʻi maʻolunga; pea ʻe tafe ki ai ʻa e ngaahi kakai.”—Maika 4:1.
11 ʻE hoko eni ʻafē? Hangē ko ia naʻe leaʻaki ʻe he kikité, “ʻi he kuonga ʻamui”—ʻio, ʻi he lolotonga “a e kuonga fakamui” ko ení. (2 Timote 3:1) ʻE hoko ʻa e meʻá ni ki muʻa ke ngata ʻa e fokotuʻutuʻu fulikivanu ʻo e ngaahi meʻa lolotongá, lolotonga ʻa e kei lotu ʻa e ngaahi puleʻangá ki he ngaahi ʻotua loí. ʻOku pehē ʻe he Maika 4:5: “Ko e ngaahi kakai katoa ʻoku nau ʻaluʻaki taki taha ʻa e huafa ʻo hono ʻOtua.” Pea fēfē ʻa e kau lotu moʻoní? ʻOku tali ʻe he kikite ʻa Maiká: “Pea ko kitautolu te tau ʻalu ʻaki ʻa e huafa ʻo Sihova ko hotau ʻOtua, ʻo lauikuonga pea taʻengata.”
12. Kuo anga-fēfē hono fakamāʻolungaʻi ʻa e lotu moʻoní ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosi ko ení?
12 Ko ia ai, ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosi ko ení, “[kuo] fokotuʻu ʻa e moʻunga ʻo e fale ʻo Sihova ko e ʻulu ʻo e ngaahi moʻunga.” Ko e lotu moʻoni māʻolunga ʻa Sihová kuo toe fakafoki mai, ʻo fokotuʻu mālohi, pea fakamāʻolungaʻi ia ʻi he faʻahinga lotu kehe kotoa pē. Hangē ko ia naʻe toe tomuʻa tala ʻe he kikite ʻa Maiká, “ʻe tafe ki ai ʻa e ngaahi kakai.” Pea ko e faʻahinga ko ia ʻoku nau tōʻongaʻaki ʻa e lotu moʻoní te nau “ʻalu ʻaki ʻa e huafa ʻo Sihova ko [honau] ʻOtua, ʻo lauikuonga pea taʻengata.”
13, 14. Ko fē taimi naʻe hū ai ʻa e māmani ko ení ki he “kuonga ʻamui,” pea ko e hā kuo hoko talu mei ai ʻi he fekauʻaki mo e lotu moʻoní?
13 Ko e ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻi hono fakahoko ʻo e kikite ʻa e Tohitapú ʻoku fakamoʻoniʻi ai ko e māmani ko ení naʻe hū atu ia ki he “kuonga ʻamui”—ʻa hono ngaahi ʻaho fakaʻosí—ʻi he taʻu 1914. (Maake 13:4-10) ʻOku fakahaaʻi ʻe he hisitōliá naʻe kamata ai ʻe Sihova ʻa e fakatahatahaʻi mai ki he lotu moʻoní ha toenga loto-tōnunga ʻo e faʻahinga paní, ʻa ia naʻa nau maʻu ʻa e ʻamanaki fakahēvaní. Naʻe hoko atu ki he meʻá ni, ʻa hono fakatahatahaʻi ʻo e “fuʻu kakai lahi . . . mei he puleʻanga kotoa pē, mo e ngaahi matakali, mo e ngaahi faʻahinga, mo e ngaahi lea”—ʻa e faʻahinga ko ia ʻoku nau maʻu ʻa e ʻamanaki ʻo e moʻui taʻengata ʻi he māmaní.—Fakahā 7:9.
14 Talu mei he Tau I ʻa Māmaní ʻo aʻu mai ki he ʻahó ni, ko e lotu kia Sihova ʻa e faʻahinga ko ia ʻoku nau fataki ʻa hono huafá kuo ngaʻunu mālohi atu ia ki muʻa ʻi he malumalu ʻo ʻene tatakí. ʻI he tupulaki mei ha kiʻi laui afe siʻi hili ʻa e Tau I ʻa Māmaní, ko e kau lotu kia Sihová ʻoku aʻu honau tokolahí he taimí ni ki he toko ono miliona nai, naʻe fakatahatahaʻi mai mei he ngaahi fakatahaʻanga nai ʻe 91,000 ʻi he ngaahi fonua ʻe 235. ʻI he taʻu taki taha, ko e kau fanongonongo ko eni ʻo e Puleʻangá ʻoku nau līʻoa ʻo laka lahi hake ʻi he ngaahi houa ʻe piliona ʻi hono fakahīkihikiʻi fakahāhā ʻo e ʻOtuá. ʻOku mahino ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ko ení ko e faʻahinga ia ʻoku nau fakahoko ʻa e ngaahi lea fakaekikite ʻa Sīsuú: “ʻE ʻoua ke fanongonongo ki mamani katoa ʻa e ongoongolelei ko eni ʻo e puleʻanga, ke ai ha fakamatala ki he ngāhi kakai kotoa pe, pea toki hoko ʻa e ngataʻanga.”—Mātiu 24:14.
15. ʻOku anga-fēfē ʻa hono fakahoko he taimí ni ʻa e Sefanaia 2:3?
15 ʻOku pehē ʻe he Sefanaia 3:17: “ʻOku lotolotoi ʻiate koe ʻa Sihova ko ho ʻOtua, ko e helo ia ʻoku fai fakamoʻui.” Ko e lakalakaimonū fakalaumālie ʻoku fiefia ai ʻa e kau sevāniti ʻa Sihová ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosi ko ení ko e ola fakahangatonu ia ʻo hono maʻu ia ‘ʻiate kinautolu’ ko honau ʻOtua mālohi tāfatahá. ʻOku moʻoni tatau eni ʻi he ʻahó ni mo ia ʻi hono toe fakafoki ʻo Siuta ʻo e kuonga muʻá, ʻi he 537 K.M. Ko ia ai, ʻoku lava ke tau sio ki he founga ʻo hono maʻu ʻe he Sefanaia 2:3 (PM) ʻa hono fakahoko lahí ʻi hotau taimí ʻi heʻene pehē: “Mou kumi kia Jihova, akimoutolu kotoabe ae agamalu oe fonua.” (Fakaʻītali ʻamautolu.) ʻI he 537 K.M., ko e faʻahinga “kotoabe” naʻe kau ki ai ʻa e toenga ʻo e kau Siu ʻa ia naʻa nau toe foki mei he nofo pōpula ʻi Pāpiloné. ʻI he taimi ní, ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa e faʻahinga anga-malū ʻo e ngaahi puleʻanga kotoa pē ʻi he kotoa ʻo e foʻi māmaní, ʻa e faʻahinga ko ia ʻoku nau tali lelei ʻa e ngāue fakamalanga ʻi māmani lahí pea ʻoku nau tafe mai ki he “moʻunga ʻo e fale ʻo Sihova.”
Lakalakaimonū ʻa e Lotu Moʻoní
16. Ngalingali ko e hā ʻa e tali ʻa hotau ngaahi filí ki he lakalakaimonū ʻa e kau sevāniti ʻa Sihová ʻi onopōní?
16 Hili ʻa e 537 K.M., ko e tokolahi ʻi he ngaahi puleʻanga takatakaí naʻa nau ofo ʻi hono toe fakafoki ʻa e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ki he lotu moʻoní ʻi honau fonua tupuʻangá. Ka, ko e toe fakafoki ko iá naʻe fakahoko ia ʻi ha kiʻi tuʻunga siʻisiʻi. ʻE lava ke ke fakaʻuta atu ki he meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he niʻihi—naʻa mo e ngaahi fili ʻo e kakai ʻa e ʻOtuá—he taimí ni ʻi heʻenau sio ki he tupu fakaofo, lakalakaimonū, mo e ngaʻunu ki muʻa ʻa e kau sevāniti ʻa Sihová ʻi onopōní? ʻOku mātuʻaki ngalingali, ko e niʻihi ʻo e ngaahi fili ko ení ʻoku nau ongoʻi ʻo hangē ko ia ko e kau Fālesí ʻi he taimi naʻa nau sio ai ki he fakatahataha ʻa e kakaí kia Sīsuú. Naʻa nau kalanga: “Vakai ange; kuo hiki fuʻu ʻa mamani, ʻo muimui kiate ia.”—Sione 12:19.
17. Ko e hā ʻa e lau ʻa e tokotaha faʻu-tohi ʻe taha fekauʻaki mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, pea ko e hā ʻa e tupu kuo nau aʻusiá?
17 ʻI heʻene tohi ko e These Also Believe, naʻe pehē ai ʻe Palōfesa Charles S. Braden: ‘Ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová kuo nau ʻosiki moʻoni ʻa e foʻi māmaní ʻi heʻenau faifakamoʻoní. ʻE lava moʻoni ke pehē ʻoku ʻikai ha kulupu fakalotu ʻe taha ʻi he māmaní kuó ne fakahāhā ʻa e faivelenga mo e kīvoi lahi ange ʻi he feinga ke fakamafola ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá ʻo laka hake ʻi he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ko e ngaʻunu ko ení ngalingali ʻe hokohoko atu ʻa ʻene tupulekiná.’ He moʻoni ē ko ia! ʻI he taimi naʻá ne tohi ai ʻa e ngaahi lea ko iá ʻi he taʻu ʻe 50 kuo maliu atú, naʻe toko 300,000 pē ʻa e Kau Fakamoʻoni naʻa nau malanga takatakai ʻi he māmaní. Ko e hā te ne leaʻaki he ʻaho ní, ʻi he liunga 20 nai ʻa e tokolahi ko iá—ko e toko ono miliona nai—ʻoku nau malangaʻi ʻa e ongoongo leleí?
18. Ko e hā ʻa e lea maʻá, pea ko hai kuo foaki ki ai ʻe he ʻOtuá?
18 Fakafou ʻi heʻene palōfitá, naʻe talaʻofa ʻa e ʻOtuá: “Te u omi ae lea maa ki he kakai, koeuhi ke nau ui kotoabe ki he huafa o Jihova, ke tauhi kiate ia i he uouagataha.” (Sefanaia 3:9, PM) ʻI he ngaahi ʻaho fakaʻosí ni, ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa ē ʻoku nau ui ki he huafa ʻo Sihová, ʻoku nau tauhi fāʻūtaha kiate ia ʻi ha haʻi taʻemamotu ʻo e ʻofá—ʻio, ʻo “uouagataha.” Ko kinautolu ia ʻa e faʻahinga kuo foaki ki ai ʻe Sihova ʻa e lea maʻá. Ko e lea maʻa ko ení ʻoku kau ki ai ha mahinoʻi totonu ʻo e moʻoni fekauʻaki mo e ʻOtuá pea mo ʻene ngaahi taumuʻá. Ko Sihova pē taha ʻokú ne tokonaki mai ʻa e mahino ko ení fakafou ʻi hono laumālie māʻoniʻoní. (1 Kolinito 2:10) Ko hai ʻokú ne foaki ki ai ʻa hono laumālié? Ki he faʻahinga pē “ʻoku talangofua kiate ia” ʻi hono tuʻunga ko e tokotaha-pulé. (Ngāue 5:32) Ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová pē ʻoku nau loto-lelei ke talangofua ki he ʻOtuá ʻi hono tuʻunga ko e Tokotaha-Pulé ʻi he meʻa kotoa pē. Ko e ʻuhinga ia ʻoku nau maʻu ai ʻa e laumālie ʻo e ʻOtuá pea leaʻaki ʻa e lea maʻá, ʻa e moʻoni fekauʻaki mo Sihova mo ʻene ngaahi taumuʻa fakaofó. ʻOku nau ngāueʻaki ʻa e lea maʻá ke fakahīkihikiʻi ʻa Sihova ʻi māmani lahi ʻi ha tuʻunga lahi fau mo tupulekina.
19. Ko hono leaʻaki ʻa e lea maʻá ʻoku kau ki ai ʻa e hā?
19 Ko hono leaʻaki ʻa e lea maʻá ʻoku kau ki ai ʻo ʻikai ngata pē ʻi he tui ki he moʻoní mo akoʻi ia ki he niʻihi kehé kae pehē foki ki hono fakafehoanaki hoto ʻulungāngá mo e ngaahi lao mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻa e ʻOtuá. Ko e kau Kalisitiane paní kuo nau takimuʻa ʻi he kumi kia Sihova pea mo e leaʻaki ʻa e lea maʻá. Fakakaukau atu ki he meʻa kuo ʻosi fakahokó! Neongo kuo holo hifo ʻa e faʻahinga paní ʻi he tokolahí ʻo tokosiʻi ange he toko 8,700, ko e meimei toko ono miliona kehe ʻoku nau faʻifaʻitaki ki heʻenau tuí ʻaki ʻenau kumi kia Sihova mo leaʻaki ʻa e lea maʻá. Ko e tokolahi fakautuutu eni ʻo e fuʻu kakai lahi mei he ngaahi puleʻanga kotoa pē, ʻoku nau ngāueʻi ʻa e tui ki he feilaulau huhuʻi ʻa Sīsuú, fai ʻa e ngāue toputapu ʻi he lotoʻā fakaemāmani ʻo e temipale fakalaumālie ʻo e ʻOtuá, pea te nau hao ʻi he “mamahi lahi” ʻoku vavé ni ke hoko mai ki he māmani taʻemāʻoniʻoni ko ení.—Fakahā 7:9, 14, 15.
20. Ko e hā ʻoku tuʻu mei muʻa ki he faʻahinga pani loto-tōnungá pea ki he faʻahinga ʻoku faʻuʻaki ʻa e fuʻu kakai lahí?
20 Ko e fuʻu kakai lahí ʻe tataki atu kinautolu ki he māmani foʻou māʻoniʻoni ʻa e ʻOtuá. (2 Pita 3:13) Ko Sīsū Kalaisi mo e faʻahinga pani ʻe toko 144,000 ʻe fokotuʻu hake ki he moʻui fakahēvaní ke nau ngāue ko e ngaahi tuʻi mo e kau taulaʻeiki fakataha mo iá ʻe faʻuʻaki kinautolu ʻa e kulupu pule foʻou ki he foʻi māmaní. (Loma 8:16, 17; Fakahā 7:4; 20:6) Ko e kau hao ʻi he mamahi lahí te nau ngāue ke ngaohi ʻa e māmaní ko ha palataisi pea ʻe hokohoko atu ʻenau leaʻaki ʻa e lea maʻa kuo foaki mai ʻe he ʻOtuá. ʻI hono tefitó, ʻoku kaunga kiate kinautolu ʻa e ngaahi lea: “Ko hoʻo fanau fuape ko e kau ako ʻa Sihova; pea lahi ʻa e fiemalie ʻi hoʻo fanau. ʻI he fai maʻoniʻoni ʻe langa hake ai koe.”—Aisea 54:13, 14.
Ngāue Fakafaiako Lahi Taha ʻi he Hisitōliá
21, 22. (a) Hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻe he Ngāue 24:15, ko hai ʻe fiemaʻu ke akoʻi ki ai ʻa e lea maʻá? (e) Ko e hā ʻa e ngāue fakaeako taʻehanotatau ʻe fakahoko ʻi he māmaní ʻi he malumalu ʻo e pule ʻa e Puleʻangá?
21 Ko ha fuʻu kulupu tokolahi ʻaupito ʻa ia ʻe ʻoange kiate kinautolu ha faingamālie ke ako ʻa e lea maʻá ʻi he māmani foʻoú ʻoku lau ki ai ʻa e Ngāue 24:15, ʻa ia ʻoku pehē: “ʻE faifai pea hoko ha toetuʻu ʻa e angatonu mo e angahala fakatouʻosi.” ʻI he kuohilí, naʻe moʻui mo mate ai ʻa e kakai ʻe laui piliona ʻo ʻikai ha ʻilo totonu kia Sihova. ʻI ha founga maau, te ne toe fakafoki mai kinautolu ki he moʻuí. Pea ko e faʻahinga toetuʻu peheé ʻe fiemaʻu ke akoʻi kiate kinautolu ʻa e lea maʻá.
22 Ko ha monū ē ʻe hoko ke kau ʻi he ngāue fakaefaiako lahi ko iá! ʻE hoko ia ko e ngāue fakaeako lahi taha ʻi he hisitōlia ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. Ko e kotoa ʻo iá ʻe fakahoko ia ʻi he malumalu ʻo e pule anga-ʻofa ʻa Kalaisi Sīsū ʻi he mafai ʻo e Puleʻangá. Ko hono olá, ʻe faifai pē ʻo sio ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ki hono fakahoko ʻo e Aisea 11:9, ʻa ia ʻoku pehē: “ʻE fonu ʻa mamani ʻi he ʻiloʻi ʻo Sihova, ʻo hange ko e mafola ʻa e vai ʻi he tahi.”
23. Ko e hā te ke pehē ai ʻoku tau maʻu ʻa e monū lahi ʻi he hoko ko e kakai ʻa Sihová?
23 Ko ha monū moʻoni ē kiate kitautolu ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ni ke hoko ʻo teuteu ki he taimi fakaofo ko iá ʻi he taimi ʻe fakafonu moʻoni ai ʻa e māmaní ʻaki ʻa e ʻiloʻi ʻo Sihová! Pea ko ha monū ē ʻoku tau maʻu he taimí ni ke hoko ko e kakai ʻa e ʻOtuá, ʻa e faʻahinga ʻoku nau hokosia ʻa e fakahoko maʻongoʻonga ʻo e ngaahi lea fakaekikite naʻe lēkooti ʻi he Sefanaia 3:20! ʻOku tau maʻu ai ʻa e fakapapau ʻa Sihova: “Te u ngaohi kimoutolu ko e kakai ʻoku ongoongoa mo fakamaloʻia ʻi he ngaahi kakai ʻo mamani.”
ʻE Fēfē Haʻo Tali?
• Ko e hā ʻa e ngaahi fakahoko ʻo e kikite ʻa Sēfanaia ki he toe fakafokí?
• Kuo anga-fēfē ʻa e lakalakaimonū ʻa e lotu moʻoní ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosi ko ení?
• Ko e hā ʻa e ngāue fakaeako lahi ʻe fakahoko ʻi he māmani foʻoú?
[Fakatātā ʻi he peesi 25]
Naʻe foki ʻa e kakai ʻa Sihová ki honau fonua tupuʻangá ke toe fokotuʻu ʻa e lotu maʻá. ʻOkú ke ʻiloʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e meʻá ni ʻi he ʻaho ní?
[Fakatātā ʻi he peesi 26]
ʻI hono leaʻaki ʻa e “lea maa,” ʻoku tuʻuaki ai ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ki he kakaí ʻa e pōpoaki fakafiemālie ʻa e Tohitapú