LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • brw950901 p. 59-64
  • Ko ha Taimi ke Hanganaki ʻĀ

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ko ha Taimi ke Hanganaki ʻĀ
  • Pulusinga Ako Taua Leʻo
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Hanganaki “Leʻo!”
  • Ko e “Toʻutangata” ko Ia ʻe Mole Atu
  • “ʻAho ko Ia mo Hono Houa”
  • “Ngaahi Langi Foʻou mo ha Fonua Foʻou” Māʻoniʻoni
  • Fakahaofi mei ha “Toʻutangata Faikovi”
    Pulusinga Ako Taua Leʻo
  • ʻI Ai ʻa Kalaisí—Ko e Hā ʻEne ʻUhinga Kiate Koé?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2008
  • Ofi ki he Ngataʻanga ʻo e Fokotuʻutuʻu ko Ení
    Ko ʻEtau Moʻui Faka-Kalisitiané mo e Ngāue Fakafaifekaú—Polokalama Ngāue ki he Fakatahá—2018
Pulusinga Ako Taua Leʻo
brw950901 p. 59-64

Ko ha Taimi ke Hanganaki ʻĀ

“Kuo pau ke tomuʻa fanongonongo ʻa e ongoongolelei ki he kakai kotoa pe. . . . Ka ko ia te ne kītaki ʻo aʻu ki he ngataʻanga, ko e toko taha ko ia ʻe moʻui.” ​—MAʻAKE 13:​10, 13.

1. Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau kātaki mo loto-toʻá?

KUO pau ke tau kātaki​—ʻi he lotolotonga ʻo ha toʻutangata taʻetui mo anga-kehe! Kuo hoko ʻo fakameleʻi ʻa e toʻutangata ʻo e kakaí talu mei he 1914, ʻo hangē pē ko ia ʻi he taimi ʻo Sīsuú. Pea ʻi he ʻahó ni kuo hoko ʻa e fakameleʻí ʻo ʻi ha tuʻunga kuó ne kāpui ʻa e māmaní. ʻI he “kuonga fakamui,” ko ʻení ko e “ngaahi taimi faingataʻa” ʻa ia naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻaposetolo ko Paulá ʻoku nau fakamamahiʻi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. ‘Ko e kakai kovi mo fakahekeheke ʻoku nau fakaaʻau atu mei he kovi ki he kovi.’ ʻOku hā mahino, “ko hono kotoa ʻo mamani ʻoku ʻi he nima ʻo e Fili,” ko Sētane ko e Tēvoló, ʻa ia ʻoku lolotonga fai ʻa ʻene feinga fakaʻosi ke maumauʻi ʻa e māmaní. Kae loto-toʻa! ʻOku ʻi ai ha “mamahi lahi” ʻe hoko mai, ʻa ia te ne ʻomai ʻa e fiemālie ʻoku tuʻuloá ki he faʻahinga kotoa ʻoku ʻofa ki he māʻoniʻoní.​—2 Tīmote 3:​1-5, 13; 1 Sione 5:19; Fakahā 7:14.

2. Naʻe anga-fēfē ʻa hono fakahoko ʻo e kikité ʻi he 1914?

2 ʻOku fakafiefiá, he kuo fakanofo ʻe Sihova ke tuʻi ʻi he taimí ni ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí ʻi he langí, ʻi he teuteu ke ne toʻo atu ʻa e ngaahi fili fakafeʻātungia ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. (Fakahā 11:15) Hangē pē ko ia naʻe fakahoko ʻi he ʻuluaki haʻu ʻa e Mīsaiá, ʻoku pehē pē ʻi he senitulí ni kuo ʻosi fakahoko ai ha kikite fakaofo naʻe tohi ʻe Tāniela. ʻI he Tāniela 4:​16, 17, 32, ʻoku fakamatala mai ai kiate kitautolu ʻa hono taʻofi fakataimi ʻo e tuʻunga-tuʻi totonu ki he māmaní ʻi ha vahaʻa taimi ko e “fituʻi kuonga.” ʻI honau fakahoko lahi angé, ko e fituʻi kuonga ko ʻení ʻoku feʻunga ia mo e ngaahi taʻu Fakatohitapu ʻe fitu ʻo e taʻu taki taha ʻo e ‘ʻaho’ ʻe 360, pe fakakātoá ko e taʻu ʻe 2,520.a Naʻa nau lele mei he 607 M.H.K. (Ki Muʻa Hotau Kounga), ʻi he taimi naʻe kamata ke tāmoloki ai ʻe Pāpilone ʻa e puleʻanga ʻo ʻIsilelí, ʻo aʻu mai ki he 1914 H.K. (Hotau Kuonga), ko e taʻu ia naʻe fakanofo tuʻi ai ʻa Sīsū ʻi hēvani ko e Tuʻi totonu ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. Naʻe ngata leva ai ʻa e “ngaahi kuonga ʻo e Senitaile.” (Luke 21:24) Ka naʻe fakafisi ʻa e ngaahi puleʻangá ia ke tukulolo ki he Puleʻanga faka-Mīsaia ka hoko maí.​—Sāme 2:​1-6, 10-12; 110:​1, 2.

3, 4. (a) Ko e hā nai ʻa e fakafehoanaki ʻo e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he ʻuluaki senitulí ki he ngaahi meʻa ko ia ʻi hotau taimí? (e) Ko e hā ʻa e ongo fehuʻi ʻoku kau ki aí ʻe ʻeke nai?

3 ʻI he fakaofiofi atu ko ia ki he uike hono 70 ʻo e ngaahi taʻú (29-36 H.K.), pea toe hoko ʻi he fakaofiofi ki he taʻu 1914, naʻe ʻamanekina ai ʻe he kakai manavahē-ʻOtuá ʻa e hoko mai ʻa e Mīsaiá. Pea naʻá ne hoko mai! Ka neongo ia, ʻi he tafaʻaki taki taha, naʻe kehe ʻa e anga ʻo ʻene haá mei he meʻa naʻe ʻamanekiná. ʻI he tafaʻaki taki taha foki, hili ha vahaʻa taimi nounou ʻi hono fakahoa atú, ko e “toʻutangata” koví ʻe fakaʻosiʻaki ʻa hono fakaʻauha ʻi he tuʻutuʻuni fakaʻotuá.​—Mātiu 24:34.

4 ʻI heʻemau kupu ki muʻá, naʻa mau fakatokangaʻi ai ʻa e ikuʻanga ʻo e toʻutangata fulikivanu Siu, ʻa ia naʻa nau fakakounaʻi ke mate ʻa Sīsuú. Fēfē leva ʻa e toʻutangata fakalusa ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá ʻoku aʻu ʻo nau fakafepakiʻi pe taʻetokaʻi ia ʻi he taimi ní? ʻE fakahoko ʻafē hono fakamāuʻi ʻo e toʻutangata taʻetui ko ʻení?

Hanganaki “Leʻo!”

5. (a) Ko e hā ʻa e ʻuhinga lelei ʻoku ʻikai fiemaʻu ai ke tau ʻilo ʻa e taimi ʻo e “ʻaho mo hono houa” ʻa Sihová? (e) Fakatatau kia Maʻake, ko e hā ʻa e akonaki lelei naʻe fakaʻosi ʻaki ʻe Sīsū ʻa ʻene kikité?

5 Hili ʻa hono kikiteʻi ʻo e ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻo iku ki ha taimi ʻo e “mamahi lahi,” naʻe tānaki atu ki ai ʻe Sīsū: “Ko e meʻa ki he ʻaho ko ia, mo hono houa, ʻoku ʻikai ha taha ʻoku ʻilo ki ai; ʻio, pe ko e kau angelo ʻi he langi; pea naʻa mo e ʻAlo ʻoku ʻikai; ngata pe ʻi he Tamai toko taha.” (Mātiu 24:​3-36; Maʻake 13:​3-32) ʻOku ʻikai ke fiemaʻu ia ke tau ʻilo ki he taimi totonu ʻo e ngaahi meʻá. ʻI hono kehé, kuo pau ke tau hoko ʻo fakahangataha ki he leʻo, fakatupulekina ʻa e tui mālohi, pea hanganaki femoʻuekina ʻi he ngāue ʻa Sihová​—ʻo ʻikai ʻi hono fikaʻi ʻo ha ʻaho. Naʻe fakaʻosiʻaki ʻe Sīsū ʻa ʻene kikite ʻiloá ʻaki ʻene pehē: “Mou tokanga, mou ʻā pē: he ʻoku ʻikai te mou ʻilo pe fakakū hono taimi. . . . Ko ia mou leʻo . . . Pea ko e meʻa ʻoku ou tala kiate kimoutolu ʻoku ou tala ki he kakai kotoa pē, MOU LEʻO.” (Maʻake 13:​33-37) ʻOku toitoi mai ʻa e fakatuʻutāmakí ʻi he fakapoʻuli ʻo e māmani ʻi he ʻaho ní. Kuo pau ke tau hanganaki ʻā!​—Loma 13:​11-13.

6. (a) Ko e hā ʻoku totonu ke fokotuʻu maʻu ai ʻa ʻetau tuí? (e) ʻE anga-fēfē ke tau ‘lau hotau gaahi aho’? (f) Ko e hā naʻe ʻuhinga tefito ki ai ʻa Sīsū ʻi he “toʻutangata”?

6 Kuo pau ke ʻoua ʻe ngata pē ʻi heʻetau tokanga ki he ngaahi kikite fakamānavaʻi ʻo fekauʻaki mo e ngaahi ʻaho fakaʻosi ko ʻeni ʻo ha fokotuʻutuʻu fulikivanú, ka kuo pau ke fokotuʻu maʻu tefito ʻa ʻetau tuí ʻi he feilaulau mahuʻinga ʻa Kalaisi Sīsuú, pea mo e ngaahi talaʻofa fakaofo ʻa e ʻOtuá naʻe fakatuʻunga mei aí. (Hepelū 6:​17-19; 9:14; 1 Pita 1:​18, 19; 2 Pita 1:​16-19) ʻI he vēkeveke ke sio ki he ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu kovi ko ʻení, kuo fifili ai ʻi ha ngaahi taimi ʻa e kakai ʻa Sihová ʻo fekauʻaki mo e taimi ʻe hoko mai ai ʻa e “mamahi lahi,” ʻo aʻu pē ki hono fakafehokotaki ʻeni ki he ngaahi fakafuofua ki he lōloa ʻo e moʻui ʻa ha toʻutangata talu mei he 1914. Kae kehe, ʻoku tau “utu mai ha loto poto,” ʻo ʻikai ʻi hono fakafuofuaʻi pe ko e hā hono lōloa ʻo e ngaahi taʻu pe ngaahi ʻaho ʻe moʻui ai ha toʻutangata, ka ʻi he fakakaukau ʻo kau ki he anga ʻo ʻetau ‘lau ho tau gaahi aho’ ki hono fai ʻa e fakahīkihiki fiefia kia Sihová. (Sāme 90:​12, PM) ʻI he ʻikai ke ʻomai ha lao ki hono fuaʻi ʻo e taimí, ko e kupuʻi lea ko e “toʻutangata” ʻa ē naʻe ngāueʻaki ʻe Sīsuú naʻe lave tefito pē ia ki he kakai kuonga-taha ʻo ha vahaʻa taimi pau fakahisitōlia, fakataha mo e fakaʻilonga ʻo honau ngaahi ʻulungaangá.b

7. Ko e hā naʻe tohi ʻe ha palōfesa hisitōlia ʻo fekauʻaki mo e “toʻutangata ʻo e 1914,” pea ʻoku anga-fēfē ʻa ʻene fehokotaki ʻeni mo e kikite ʻa Sīsuú?

7 ʻI he faitatau mo ia ʻi ʻolungá, naʻe tohi ʻe he palōfesa ʻi he hisitōliá ko Robert Wohl ʻi heʻene tohi ko e Generation of 1914: “ʻOku ʻikai ke fakaʻuhingaʻi ha toʻutangata fakahisitōlia ia mei hono ngaahi ʻahó . . . ʻOku ʻikai fakaʻilongaʻi ia mei ha ngaahi ʻaho.” Ka naʻá ne tuhu ki he Tau I ʻa Māmaní ʻo pehē naʻá ne fakatupu “ha ongoʻi lōmekina ʻo e mapaki mei he kuo hilí,” pea naʻá ne tānaki atu ki ai: “Ko kinautolu naʻa nau hao moʻui ʻi he taú ʻoku ʻikai teitei malava ke toʻo meiate kinautolu ʻa e tui kuo ngata ʻa e māmani ʻe taha, pea kuo kamata ʻa e māmani ʻe taha ʻi ʻAokosi 1914.” He meʻa moʻoni ē ko ia! ʻOku fakahangataha ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi he tefitoʻi ʻuhinga ʻo e meʻá. Ko e “toʻutangata ko eni” ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá talu mei he 1914 kuo hoko ki ai ʻa e ngaahi liliu fakaʻulia. Kuó ne sio ʻi hono fakaviviku ʻaki ʻa e māmaní ʻa e toto ʻo e laui miliona. Ko e taú, fefakaʻauhaʻaki fakamatakalí, tau toitoí, faihiá, pea mo e maumau-laó kuo mapuna hake ia ʻo mafola ʻi māmani lahi. Kuo faʻifaʻiteliha ʻi hotau kolopé ʻa e hongé, mahakí, pea mo e ʻulungaanga taʻetaaú. Naʻe kikiteʻi ʻe Sīsū: “Pehē foki kimoutolu, ka mou [ʻene kau ākongá] ka vakai kuo hoko ʻa e ngaahi meʻa ko ia, pea mou ʻilo kuo ofi ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtua. Ko au e, ʻoku ou tala atu, ʻE ʻikai ʻaupito mole ʻa e toʻutangata ko ʻeni, kaeʻoua ke hoko hono kotoa.”​—Luke 21:​31, 32.

8. ʻOku anga-fēfē ʻa hono fakamamafaʻi ʻe he kau palōfita ʻa Sihová ʻa e fiemaʻu ke hanganaki ʻā?

8 ʻIo, kuo ofi ke ikuna kakato ʻa e Puleʻanga faka-Mīsaiá! ʻOku ʻi ai leva ha meʻa ʻe maʻu, ʻi he fakasio ki he ngaahi ʻahó pe ʻi he fifili ʻo fekauʻaki mo e lōloa moʻoni ʻo e moʻui ʻa ha “toʻutangata”? Mole ke mamaʻo! ʻOku fakahaaʻi mahino ʻia Hapakuke 2:3: “He ʻoku sio ʻa e visone ki ha taimi atu kuo tuʻutuʻuni, pea ʻoku holi ia ke aʻu, pea ʻe ʻikai loi: kapau ʻoku ngali tuai, piki pe ki ai; he kuo pau te ne haʻu: ʻe ʻikai tuai.” ʻOku vave ʻo toe ofi mai ange ʻa e ʻaho ʻo Sihova ki he fai fakamatalá.​—Selemaia 25:​31-33; Malakai 4:1.

9. Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa naʻe hoko talu mei he 1914 ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e toesiʻi ʻo e taimí?

9 ʻI he taimi naʻe kamata pule ai ʻa e Puleʻanga ʻo Kalaisí ʻi he 1914, naʻe lī hifo ai ʻa Sētane ki māmani. Kuo hoko ai ʻi he meʻá ni ʻa e “ʻoiaue ʻa e fonua . . . He kuo hoko hifo ʻa e Tevolo kiate kimoua, ʻoku ne ʻita lahi, Ko ʻene ʻilo, ʻOku toesiʻi pe hono taimi.” (Fakahā 12:​12, fakaʻītali ʻamautolu.) Ko e moʻoni, ʻoku toesiʻi ʻa e taimi ko iá, ʻi hono fakahoa atu ki he laui afe ʻo e ngaahi taʻu ʻo e pule ʻa Sētané. ʻOku ofi ʻa e Puleʻangá, pea pehē pē ki he ʻaho ʻo Sihová pea mo e houa ki hono fakahoko ʻa e fakamaau ki he toʻutangata fulikivanu ko ʻení!​—Palōvepi 3:25; 10:​24, 25.

Ko e “Toʻutangata” ko Ia ʻe Mole Atu

10. ʻOku anga-fēfē ʻa e hangē ʻa e “toʻutangata ko eni” ko ia ʻi he ʻaho ʻo Noá?

10 Tau sivisiviʻi ke ofi ange ʻa e fakamatala ʻa Sīsū ʻi he Mātiu 24:​34, 35: “He ko au e, ʻoku ou tala atu, ʻE ʻikai ʻaupito mole ʻa e toʻutangata ko eni, kaeʻoua ke hoko ʻa e ngāhi meʻa ko ia kotoa pe. ʻE mole ʻa e langi mo mamani, ka ko ʻeku ngāhi lea ʻe ʻikai ʻaupito mole.” (Fakaʻītali ʻamautolu.) Ko e ngaahi lea ʻa Sīsū naʻe hoko atu aí, ʻoku hā ai ‘ʻoku ʻikai ha taha ʻoku ʻilo ki he ʻaho ko iá mo hono houá.’ Ko e meʻa ʻoku mahuʻinga mamaʻo angé, ko ʻene fakahaaʻi kuo pau ke tau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi tauhele ʻoku tuʻu takatakai ʻiate kitautolu ʻi he toʻutangata ko ʻení. Ko ia naʻe tānaki atu ki ai ʻe Sīsū: “Kae hange ko e taimi ʻo Noa, ʻe pehe foki ʻa e hoko mai ʻa e Fanautama ʻa Tangata. He hange naʻe nofo ʻa e kakai ʻi he kuonga ʻo e Lomaki, ʻo nau kai mo inu, ʻo nau maʻu uaifi mo maʻu husepaniti, ʻo aʻu ki he ʻaho ko ia naʻe hu ai ʻa Noa ki he aake; pea naʻe ʻikai te nau ʻaloʻiloa kaeʻoua ke hoko mai ʻa e Lomaki, ʻo ʻave kinautolu fulipe: ʻe pehe foki ʻa e hoko mai ʻa e Fanautama ʻa Tangata.” (Mātiu 24:​36-39) Naʻe fakahoa heni ʻe Sīsū ʻa e toʻutangata ʻo hono ʻahó ki he toʻutangata ko ia ʻi he ʻaho ʻo Noá.​—Sēnesi 6:​5, 9.

11. Ko e hā ʻa e fakafehoanaki ʻo e ‘ngaahi toʻutangatá’ naʻe fai ʻe Sīsū, ʻa ia naʻe hiki ʻia Mātiu mo Luké?

11 Naʻe ʻikai ko e ʻuluaki taimi pē ʻeni naʻe fanongo ai ʻa e kau ʻaposetoló ki hono fai ʻe Sīsū ʻa hono fakahoa ko ʻeni ʻo e ‘ngaahi toʻutangatá,’ he ʻi he ngaahi ʻaho ʻe niʻihi ki muʻá naʻá ne fakamatala ai ʻo fekauʻaki mo ia tonu: “Pehe pe foki ʻa e Fanautama ʻa Tangata . . . kuo pau ke tomuʻa lahi hono fakamamahiʻi, mo hono fakataleʻi ʻe he toʻutangata ni. Pea hangē ko ia naʻe fai ʻi he kuonga ʻo Noa, ʻe pehe foki ʻi he kuonga ʻo e Fanautama ʻa Tangata.” (Luke 17:​24-26, fakaʻītali ʻamautolu.) Ko ia ai, ʻoku fai ʻa e fakafehoanaki tatau ʻi he Mātiu vahe 24 mo e Luke vahe 17. ʻI he ʻaho ʻo Noá “kuo fakakaʻanga ʻe he kakano kotoa pe hono ʻalunga ʻi mamani” pea naʻe fakaʻauha ʻi he Lōmakí ko e “toʻutangata ko eni” ia. ʻI he ʻaho ʻo Sīsuú ko e kakai Siu naʻe tafoki mei he moʻoní ʻa ia naʻa nau fakataleʻi ʻa Sīsuú ko e “toʻutangata ni” ia.​—Sēnesi 6:​11, 12; 7:1.

12, 13. (a) Ko e hā ʻa e “toʻutangata ko eni” ʻi he ʻahó ni ʻa ia kuo pau ke mole atú? (e) ʻOku anga-fēfē ʻa e fekuki ʻa e kakai ʻa Sihová ʻi he lolotongá ni mo e “toʻutangata angapikopiko mo heke”?

12 Ko ia ai, ʻi hono fakahoko fakaʻosi ʻi he ʻahó ni ʻa e kikite ʻa Sīsuú, ko e “toʻutangata ko eni” ʻoku ʻuhinga mahino ia ki he ngaahi kakai ʻo e māmaní ʻa ia ʻoku nau sio ki he fakaʻilonga ʻo e ʻi ai ʻa Kalaisí, ka ʻoku ʻikai ke nau fakatonutonu ʻenau ngaahi foungá. ʻI hono faikehekehé, ko kitautolu ʻi heʻetau hoko ko e kau ākonga ʻa Sīsuú ʻoku tau fakafisi ke fakafōtungaʻaki kitautolu ʻa e tōʻonga moʻui ʻa e “toʻutangata ko eni.” Neongo ʻetau ʻi he māmaní, kuo pau ke ʻoua naʻa tau hoko ko ha konga ʻo ia, “he oku ofi ae kuoga.” (Fakahā 1:3, PM; Sione 17:16) ʻOku enginaki mai kiate kitautolu ʻa e ʻaposetolo ko Paulá: “Mou fai ʻa e meʻa kotoa pe ʻo taʻe ha lāunga pe ha fakakikihi: koeʻuhi ke mou haohaoa mo ʻataʻatā mei he kovi, ko e fanau ʻa e ʻOtua ʻoku taʻemele ʻi he lotolotonga ʻo e toʻutangata angapikopiko mo heke; ʻa ia ʻoku mou ulo ʻi honau haʻohaʻonga ko e ngaahi maamaʻanga ʻi mamani.”​—Filipai 2:​14, 15; Kolose 3:​5-10; 1 Sione 2:​15-17.

13 Ko ʻetau “ulo ʻi honau haʻohaʻonga ko e ngaahi maamaʻanga” ʻoku kau ki ai ʻo ʻikai ngata pē ʻi hono fakahāhaaʻi ʻo ha angaʻitangata Kalisitiane ʻoku maʻa, kae hiliō ʻi he meʻa kotoa, ʻa hono fakahoko ʻa e fekau fakaekikite ʻa Sīsuú: “Pea ʻe ʻoua ke fanongonongo ki mamani katoa ʻa e ongoongolelei ko eni ʻo e puleʻanga, ke ai ha fakamatala ki he ngāhi kakai kotoa pe, pea toki hoko ʻa e ngataʻanga.” (Mātiu 24:14) ʻOku ʻikai ha tangata ʻe lava ke ne tala pe ʻe hoko ʻafē ʻa e ngataʻangá, ka ʻoku tau ʻilo ko e ngataʻanga ki he “toʻutangata ko eni” ʻo e kakai fulikivanú ʻe hoko mai ia ʻi he taimi ʻe fiemālie ai ʻa e ʻOtuá ki he faifakamoʻoni kuo fai ʻo aʻu “ki he ngataʻanga ʻo māmani.”​—Ngāue 1:8.

“ʻAho ko Ia mo Hono Houa”

14. Ko e hā ʻa e enginaki naʻe fakatou fai ʻe Sīsū mo Paula ki he “ngaahi taimi mo e ngaahi kuonga,” pea ʻoku totonu ke fēfē ʻa ʻetau tali ki aí?

14 ʻI he taimi kuo lavaʻi ai ʻa e faifakamoʻoni ʻi he kolopé ʻo aʻu ki he lahi ko ia ʻoku fakataumuʻa ki ai ʻe Sihová, ʻe hoko leva ʻa hono “ʻaho ko ia mo hono houa” ke toʻo atu ai ʻa e fokotuʻutuʻu fakamāmani ko ʻení. ʻOku ʻikai fiemaʻu ia ke tau ʻilo ki muʻa ki he ʻahó. Ko ia, ʻi he muimui ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Sīsuú, naʻe enginaki ʻa e ʻaposetolo ko Paulá: “Pea ko e meʻa ki he ngaahi taimi mo e ngaahi kuonga, kainga, ko e ʻumaʻā haʻamau tohi atu. He ʻoku mou ʻilo kanokano, ko e hoko mai ʻa e ʻaho ʻo e ʻEiki ʻoku hange ko e haʻu ʻa e kaihaʻa ʻi he po. Tokaange ha taimi ʻoku nau pehe, ʻOku tau lelei mo tuʻumalie, fakafokifā ʻoku tuʻu mai ʻa mala, ʻo hange ko e langā ki he fefine feitama: pea ʻe ʻikai ʻaupito te nau hao.” Fakatokangaʻi ʻa e meʻa naʻe tokanga taha ki ai ʻa Paulá: ‘Ko e taimi ʻoku nau pehe ai.’ ʻIo, ʻi he taimi ko ia ʻoku talanoaʻi ai ʻa e “lelei mo tuʻumalie,” ʻi he taimi ko ia ʻoku siʻi ai ʻa hono ʻamanekiná, ʻe fakahoko fakafokifā ai ʻa e fakamaau ʻa e ʻOtuá. He feʻungamālie ē ka ko e fakahinohino ʻa Paulá: “ʻAua; pea ke ʻoua te ta mohe ʻo hange ko e kakai kehe, ka ta ʻā pe ʻo fakaʻehiʻehi mei he konā”!​—1 Tesalonaika 5:​1-3, 6; toe sio foki ki he veesi 7-11; Ngāue 1:7.

15, 16. (a) Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ai ke tau fakakaukau ʻoku kei tuai ʻa ʻĀmaketone ia mei he meʻa ko ia naʻa tau tui nai ki aí? (e) ʻOku anga-fēfē ʻa e pau ke fakahaaʻi ʻa e tuʻunga-hau ʻo Sihová ʻi he kahaʻu ofi maí?

15 ʻOku ʻuhinga ʻi heʻetau fakakaukau totonu mātē ki he “toʻutangata ko eni” ʻoku kei mamaʻo ʻa ʻĀmaketone mei he meʻa ko ia naʻa tau fakakaukau ki aí? ʻIkai ʻaupito! Neongo ko kitautolú kuo ʻikai ke tau teitei ʻilo ʻi ha taimi ʻa e “ʻaho ko ia mo hono houa,” ʻoku ʻiloʻi maʻu pē ia ʻe Sihova ko e ʻOtuá, pea ʻoku ʻikai ke ne liliu. (Malakai 3:6) ʻOku hā mahino, ʻoku ngoto māmālie hifo ʻa e māmaní ki he fakaʻauha fakamulituku. Ko e fiemaʻu ko ia ke hanganaki ʻā ʻoku mahuʻinga ange ia he taimí ni ʻi ha toe taimi pē kuó ne ʻi ai. Kuo ʻosi fakahā mai kiate kitautolu ʻe Sihova ʻa e “gaahi mea oku totonu ke vave a ene hoko,” pea ʻoku totonu ke tau tali ʻaki ha ongoʻi kakato ʻo e fakavavevave.​—Fakahā 1:​1, PM; Fakahā 11:18; 16:​14, 16.

16 ʻI he fakaofiofi mai ko ia ʻa e taimí, hanganaki ʻā, he kuo vavé ni kia Sihova ke ne ʻomai ʻa e mala ki he fokotuʻutuʻu kotoa ʻa Sētané! (Selemaia 25:​29-31) ʻOku folofola mai ʻa Sihova: “Te u ʻai ke u ha lahi mo tapuha; ʻio, te u ʻai ke u ʻilonga ʻi he vakai ʻa e ngaahi puleʻanga lahi; pea te nau ʻilo ko Sihova au.” (ʻIsikeli 38:23) Ko e “ʻaho [pau] ʻo Sihova” ʻoku ofi mai!​—Sioeli 1:15; 2:​1, 2; ʻĒmosi 5:​18-20; Sēfanaia 2:​2, 3.

“Ngaahi Langi Foʻou mo ha Fonua Foʻou” Māʻoniʻoni

17, 18. (a) Fakatatau kia Sīsū mo Pita, ʻe fēfē ʻa e mole atu ʻa e “toʻutangata ko eni”? (e) Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau hanganaki leʻohi ai hotau ʻulungaangá pea mo e ngaahi ngāue līʻoa fakaʻotuá?

17 Fekauʻaki mo e ‘hoko ʻa e ngāhi meʻa ko ia kotoa pe’ naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻE mole ʻa e langi mo mamani, ka ko ʻeku ngāhi lea ʻe ʻikai ʻaupito mole.” (Mātiu 24:​34, 35) Ngalingali naʻe ʻi he fakakaukau ʻa Sīsuú ʻa e “langi mo mamani”​—ko e kau pule pea mo kinautolu ʻoku puleʻi—​ʻa e “toʻutangata ko eni.” Naʻe ngāueʻaki ʻe he ʻaposetolo ko Pitá ʻa e ngaahi lea meimei tatau ʻi heʻene lave ki he “ngaahi langi mo e fonua ʻo onopōni,” ʻa ia ʻoku “taʻofi ki he afi, ʻo ka toki hoko ʻa e ʻaho ʻo e fakamāuʻi mo e fakaʻauha ʻo e kakai fakaʻotuamate.” Naʻá ne hoko atu ʻo fakamatala ki he “hoko mai pe ʻa e ʻaho ʻo e ʻEiki ʻo hange ha kaihaʻa; ʻa ia ʻe mole ai ʻa e ngaahi langi [founga-pulé]” fakataha mo ha sōsaieti fakameleʻi ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá, pe “fonua,” mo ʻene ngaahi ngāue angahalaʻiá. Naʻe toki enginakiʻi leva kitautolu ʻe he ʻaposetoló ki he ‘toʻonga maʻoniʻoni mo e lotu moʻoni, ʻo tau nofoʻaki tali ki he hoko mai ʻa e ʻaho ʻo e ʻOtua mo tau fakatoʻotoʻo mai ia, ʻa ia ʻe tutu ai ʻa e ngaahi langi ʻo movetevete, pea ʻe vela ʻo vai ʻa e ngaahi fetuʻu.’ Ko e hā ʻe hoko mai aí? ʻOku fakahanga ʻe Pita ʻetau tokangá ki he ‘ngaahi langi foʻou mo ha fonua foʻou, ʻa ia ʻoku nofoʻanga ai ʻa maʻoniʻoni.’​—2 Pita 3:​7, 10-13.c

18 Ko e “ngaahi langi foʻou” ko iá, ʻa ia ko e Puleʻanga ʻoku puleʻi ʻe Sīsū Kalaisi mo hono kaungā-tuʻí, te ne fakaʻuha hifo ʻa e ngaahi tāpuaki ki he “fonua foʻou” māʻoniʻoní ko e sōsaieti ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. Ko ha mēmipa koe ʻokú ke ʻamanaki atu ke ʻi he sōsaieti ko iá? Kapau ʻoku pehē, ʻokú ke maʻu ʻa e ʻuhinga ke hākailangitau ai ʻi he kahaʻu maʻongoʻonga ʻoku tuku tauhi maí!​—ʻAisea 65:​17-19; Fakahā 21:​1-5.

19. Ko e hā ʻa e monū lahi te tau fiefia nai ai ʻi he taimí ni?

19 ʻIo, naʻa mo e taimí ni ʻoku fakatahatahaʻi mai ai ha “toʻutangata” māʻoniʻoni ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. ʻI he ʻahó ni ʻoku tokonaki mai ai ʻa e ako mei he ʻOtuá ʻe he “tamaioeiki agatonu mo boto” kuo paní ʻo fakatatau ki he ngaahi lea ʻi he Sāme 78:​1, 4: “Tokanga, ʻa hoku kakai, ki he lao ʻoku ou ʻatu: Fokotuʻu telinga mai ki he ngaahi lea ʻa hoku ngutu . . . , tala ki he toʻutangata kahaʻu ʻa e ngaahi mālō ʻo Sihova, mo hono fuʻu ivi, mo e ngaahi ngaue fakaofo kuo ne feia.” (Mātiu 24:​45-47, PM) ʻI ʻEpeleli 14, 1995, ʻi he ngaahi fakatahaʻanga lahi hake he 75,500 pea ʻi he ngaahi fonua nai ʻe 230, naʻe lahi hake ʻi he toko 12,000,000 ʻa e faʻahinga takatakai ʻi he māmaní naʻa nau maʻu ʻa e Fakamanatu ʻo e pekia ʻa Kalaisí. Naʻá ke ʻi honau lotolotongá? ʻOfa ke tuku maʻu hoʻo tuí ʻia Kalaisi Sīsū pea ‘tautapa ki he huafa ʻo Sihová ki he fakamoʻui.’​—Loma 10:​10-13.

20. Koeʻuhi “kuo fakanounou ʻa e kuonga,” ʻoku anga-fēfē ʻa e pau ke tau hanganaki leʻó, pea ko e hā ʻa e ʻamanaki ʻoku tau vakai atu ki aí?

20 “Kuo fakanounou ʻa e kuonga,” ko e lea ia ʻa e ʻaposetolo ko Paulá. Ko ia ai, kuo taimi, ke hanganaki ʻā maʻu pē pea femoʻuekina ʻi he ngāue ʻa Sihová, ʻi heʻetau kātekina ko ia ʻa e ngaahi ʻahiʻahi mo e ngaahi tāufehiʻa ʻoku fai mai ʻe he toʻutangata fulikivanu ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. (1 Kolinitō 7:29; Mātiu 10:22; 24:​13, 14) Ke tau hanganaki leʻo, ʻo tauhi ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē naʻe fuatala ʻi he Tohitapú ʻe hoko mai ʻi he “toʻutangata ko eni.” (Luke 21:​31-33) ʻI he hola mei he ngaahi meʻa ko ʻení pea ʻi heʻetau tuʻu fakataha mo e hōifua mei he ʻOtuá ʻi he ʻao ʻo e Fanautama ʻa Tangatá, te tau toki maʻu nai ai ʻa e pale ʻo e moʻui taʻengatá.

[Fakamatala ʻi lalo]

a Ki ha fakamatala fakaikiiki ʻo e “fituʻi kuonga,” sio ki he peesi 127-139, mo e 186-189 ʻo e tohi ko e “Let Your Kingdom Come,” naʻe pulusi ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

b Sio ki he Voliume 1, peesi 918, ʻo e Insight on the Scriptures, naʻe pulusi ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

c Toe sio foki ki he peesi 152-156 mo e 180-181 ʻo e Our Incoming World Government​—God’s Kingdom, naʻe pulusi ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Ngaahi Fehuʻi Fakamanatu:

◻ ʻI hono fakatokangaʻi ʻa hono fakahoko ʻo e Tāniela 4:​32, ʻoku totonu ke fēfē ʻa ʻetau hanganaki “leʻo” ʻi he taimi ní?

◻ ʻOku anga-fēfē ʻa hono fakaʻilongaʻi ʻi he Kōsipeli ʻa Mātiu mo Luké ʻa e “toʻutangata ko eni”?

◻ ʻI heʻetau talitali ki he “ʻaho ko ia mo hono houa,” ko e hā ʻoku tau vakai ki aí, pea ʻoku totonu ke fēfē ʻa e anga ʻo ʻetau talí?

◻ Ko e hā ʻoku totonu ke fakalototoʻaʻi kitautolu ke fai ʻi he ʻamanekina ko ia ʻa e “ngaahi langi foʻou mo ha fonua foʻou” māʻoniʻoní?

[Fakatātā ʻi he peesi 61]

ʻE maʻu ʻa e fiemālie ʻe he faʻahinga ʻo e tangata faingataʻaʻiá ʻi he taimi ʻe mole atu ai ʻa e toʻutangata fakamālohi fulikivanu ko ʻení

[Maʻuʻanga Tā]

Alexandra Boulat/Sipa Press

Toʻohema pea ʻi lalo: Luc Delahaye/Sipa Press

[Fakatātā ʻi he peesi 62]

Ko e “ngaahi langi foʻou mo ha fonua foʻou” lāngilangiʻia ʻoku tuʻu mai ia mei muʻa ki he matakali kotoa ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share