LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w92 10/1 p. 4-7
  • Ko e Kau Palōfita Loi ʻi he ʻAho Ní

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ko e Kau Palōfita Loi ʻi he ʻAho Ní
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1992
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko e Moʻoni ʻo Kau ki he Puleʻangá
  • Ko e Hā ʻOku Mahuʻinga Aí?
  • Ko e Faʻahinga ʻo e Tangata ʻi he Malumalu ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá
  • Meʻa Naʻe Akoʻi ʻe Sīsū Fekauʻaki mo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2010
  • ʻOku Pule ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá
    ʻIlo ʻA Ia ʻOku Taki Atu ki he Moʻui Taʻengatá
  • Ko e Hā ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá?
    Ko e Hā ʻOku Akoʻi Moʻoni ʻe he Tohi Tapú?
  • Ko e Meʻa ʻE Malava ke Fakahoko ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá Maʻau
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1992
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1992
w92 10/1 p. 4-7

Ko e Kau Palōfita Loi ʻi he ʻAho Ní

NAʻE ngāue ʻa Selemaia ko e palōfita ʻa e ʻOtuá ʻi Selusalema ʻi he taimi naʻe fele ai hono fai ʻa e tauhi ʻaitolí, ʻulungaanga taʻetaaú fakaefehokotaki fakasinó, maumau lao, pea mo e lilingi ʻa e toto ʻo e kau taʻehalaiá. (Selemaia 7:​8-11) Naʻe ʻikai ko ia pē ʻa e palōfita naʻe ngāue longomoʻui ʻi he taimi ko iá, ka ko e tokolahi taha ʻo e niʻihi kehé naʻa nau ngāue ʻo tokanga ki he ʻaonga pē maʻanautolu pea ko e kau tangata maumaulao. ʻI he founga fē? Naʻe fakahā ʻe Sihova: “Mei he palofita ki he taulaʻeiki ʻoku ngaueʻaki ʻa e kākā honau kotoa. Pea kuo nau naniviʻi ʻenau faitoʻo ʻa e maumau ʻo hoku kakai, heʻenau pehe, ʻE lelei pe, ʻe lelei pe; ʻosi ʻoku ʻikai ha lelei.”​—Selemaia 6:​13, 14.

Naʻe feinga ʻa e kau palōfita loí ke ʻai ke hā naʻe lelei pē ʻa e meʻa hono kotoa ia, pea naʻe melino pē ʻa e kakaí ia mo e ʻOtuá neongo ʻa e fuʻu maumau lao lahi ʻi he fonuá; ka naʻe ʻikai ke pehē ia. Naʻe fakahāhā taʻemanavahē ʻe Selemaia ʻoku nofoʻaki tali kiate kinautolu ʻa e fakamaau ʻa e ʻOtuá. Naʻe fakatonuhiaʻi ʻa e palōfita moʻoní, ʻa Selemaia kae ʻikai ko e kau palōfita loí, ʻi hono fakaʻauhamālie ʻo Selusalema ʻe he kau sōtia Pāpiloné ʻi he 607 K.M., naʻe fakaʻauha ʻa e temipalé, pea ko e kakaí naʻe tāmateʻi pe taki pōpula kinautolu ki he fonua mamaʻo ko Pāpiloné. Ko e tokosiʻi fakaʻofa naʻe toe ʻi he fonuá naʻa nau hola ki ʻIsipite.​—Selemaia 39:​6-9; 43:​4-7.

Ko e hā naʻe fai ʻe he kau palōfita loí? “Ko ia ko au eni ʻoku ou filiʻaki ʻa e kau palofita na​—ko Sihova ia mei he Taʻehamai​—ʻa kinautolu ʻoku kaihaʻa ʻeku lea, ʻa e taha mei he taha.” (Selemaia 23:30) Naʻe taʻofi ʻe he kau palōfita loí ʻa e ngaahi ola naʻe mei maʻu mei he fanongo ki he ngaahi lea ʻa e ʻOtuá. Naʻa nau fakalototoʻaʻi ʻa e kakaí ke nau fanongo ki he ngaahi loí kae ʻikai ki he fakatokanga moʻoni mei he ʻOtuá. Naʻe ʻikai te nau tala “ʻa e ngaahi meʻa lalahi ʻa e ʻOtua,” ka ko ʻenau ngaahi fakakaukau pē ʻa kinautolú, ʻa e ngaahi meʻa ko ia naʻe fie fanongo ki ai ʻa e kakaí. Ko e pōpoaki ʻa Selemaia naʻe haʻu moʻoni mei he ʻOtuá ia, pea kapau naʻe fai ʻa e kau ʻIsilelí ki heʻene ngaahi leá, naʻa nau mei hao moʻui pē. Naʻe ‘kaihaʻasi ʻa e ngaahi lea ʻa e ʻOtuá’ ʻe he kau palōfita loí pea naʻa nau taki ai ʻa e kakaí ki he tuʻutāmaki. Ko e tuʻunga tatau tofu pē mo ia naʻe leaʻaki ʻe Sīsū ʻo kau ki he kau taki lotu taʻeangatonu ʻo hono ʻahó: “Ko e koto takimuʻa kui kinautolu. Pea ka taki ʻe he kui ʻa e kui, te na fakatou to ki ha luo.”​—Ngāue 2:11; Mātiu 15:​14.

ʻOku toe ʻi ai ʻa e kau palōfita loi ʻi he ʻahó ni ʻoku nau taukaveʻi ke fakafofongaʻi ʻa e ʻOtua ʻo e Tohitapú, ʻo hangē pē ko ia ʻi he taimi ʻo Selemaiá; ka ʻoku nau toe kaihaʻasi foki ʻe kinautolu ʻa e ngaahi lea ʻa e ʻOtuá ʻaki ʻa ʻenau malangaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ne fakaleluʻi ʻa e kakaí mei he meʻa ʻoku leaʻaki moʻoni ʻe he ʻOtuá ʻo fakafou mai ʻi he Tohitapú. ʻI he founga fē? Tau tali muʻa ʻa e fehuʻi ko iá ʻaki hano ngāueʻaki ʻa e meʻa ʻoku tuʻunga ki ai ʻa e talí, ko e tefitoʻi akonaki faka-Tohitapu ʻo kau ki he Puleʻangá.

Ko e Moʻoni ʻo Kau ki he Puleʻangá

Ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ko e kaveinga tefito ia ʻo e akonaki ʻa Kalaisí, pea ʻoku fai ha lave ki ai ʻo lahi ange ʻi he tuʻo teau ʻi he ngaahi Kosipelí. ʻI he konga ki muʻa ʻo e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsuú naʻá ne pehē: “Kuo pau ke u ʻave ʻa e ongoongolelei ki he ngaahi kolo kehe foki, ʻo tala ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtua; he naʻe fekau mai au ki he meʻa ko ia.” Naʻá ne akoʻi ʻa hono kau muimuí ke nau lotu: “Ke hoko hoʻo pule.”​—Luke 4:43; 11:2.

Ko ia ko e hā ʻa e Puleʻangá? Fakatatau ki he The New Thayer’s Greek English Lexicon, ko e foʻi lea faka-Kalisi kuo liliu ko e “puleʻanga” ko hono ʻuluaki ʻuhinga ʻi he Tohitapú ko e “mafai fakatuʻi, tuʻunga fakatuʻi, hau, pule” pea ko hono ʻuhinga hono uá, “ko e feituʻu ʻoku moʻulaloa ki he pule ʻa ha tuʻi.” ʻE lava ke tau fakaʻosiʻaki ʻuhinga lelei mei he meʻa ko ʻení ʻo pehē ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ko ha founga-pule moʻoni kuo puleʻi ʻe ha Tuʻi. ʻOku pehē ʻa e meʻa ko eni?

ʻIo, ʻoku pehē, pea ko Sīsū Kalaisi tonu pē ʻa e tuʻi. Ki muʻa pea ʻaloʻi ʻa Sīsuú naʻe pehē ʻe he ʻāngelo ko Kepalelí kia Mele: “Pea ʻe hoko ko e lahi ʻa e toko taha ko ia; pea ʻe lau ia ko e ʻAlo ʻo e ʻEiki Taupotu; pea ʻe foaki kiate ia ʻe he ʻEiki ko e ʻOtua ʻa e taloni ʻo ʻene kui ko Tevita.” (Luke 1:32) ʻI he maʻu ʻe Sīsū ha taloní ʻoku fakamoʻoniʻi ai ko ha Tuʻi ia, ko ha Tokotaha-Pule fakaepuleʻanga. ʻOku toe fakamoʻoniʻi foki ko e Puleʻangá ko ha founga-pule moʻoní ʻi he kikite ʻa ʻAiseá: “He kuo fanauʻi kiate kitautolu ae tamajii, kuo foaki kiate kitautolu ae foha: bea e i hono uma ae bule [founga-pule, NW]: . . . I he tubu o ene bule [founga-pule, NW] moe melino e ikai hano gataaga.”​—ʻAisea 9:​5, 6, PM [9:​6, 7].

ʻOku pule ʻa Sīsū ʻi fē? ʻI Selusalema? ʻIkai. Naʻe sio ʻa e palōfita ko Tānielá ki ha vīsone ʻo kau kia Sīsū kuó ne maʻu ʻa e Puleʻanga, pea ʻi he vīsoné ʻoku hā ai ʻa Sīsū ʻokú ne ʻi hēvani. (Tāniela 7:​13, 14) ʻOku fehoanaki-mālie ʻeni mo e meʻa naʻe leaʻaki ʻe Sīsū ʻo kau ki he Puleʻangá. Naʻá ne faʻa ui ia ko e “puleʻanga ʻo hevani.” (Mātiu 10:7; 11:​11, 12) ʻOku toe fehoanaki-mālie ia mo e ngaahi lea ʻa Sīsū kia Pailato ʻi he taimi naʻe fai ai ʻa e hopo ʻa Sīsū ʻi hono ʻaó: “Ko hoku puleʻanga ʻoku ʻikai ʻo e maama ko eni: ka ne ʻo e maama ko eni ʻa hoku puleʻanga, pehē ʻe tau haʻaku kau ʻofisa ke taʻofi hoku tukuange ki haʻa Siu: ka ko eni, ko hoku puleʻanga ʻoku ʻikai ʻo ʻeni.” (Sione 18:36) Kuo akoʻi koe ʻe hoʻo faifekaú pe pātelé ko e Puleʻanga ʻo Sīsuú ko ha founga-pule moʻoni, ʻa ia ʻoku pule mai mei hēvani? Pe kuó ne akoʻi koe ko e Puleʻangá ia ko ha meʻa ia ʻoku ʻi hoto lotó pē? Kapau kuó ne akoʻi kiate koe ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení, kuó ne kaihaʻasi ʻa e ngaahi lea ʻa e ʻOtuá meiate koe.

Ko e hā ʻa e felāveʻi ʻa e founga-pule Puleʻanga fakatuʻí mo e ngaahi founga kehekehe kotoa ʻo e founga-pule fakaetangatá? Fakatatau ki he The Encyclopedia of Religion, naʻe ʻētita ai ʻa Mircea Eliade, ko e Tokotaha Fakalelei Siasi ko Mātini Lūteló, ʻi he lave ki he Puleʻangá, naʻá ne fokotuʻu: “Ko e puleʻanga fakaemāmani . . . ʻe toe lava nai foki ke ui ko e puleʻanga ʻo e ʻOtuá.” ʻOku akoʻi ʻe he niʻihi ʻo pehē ko e faʻahinga ʻo e tangatá, ʻi heʻenau ngaahi feinga ʻa kinautolu pē, ʻe lava ke nau ʻai ʻa e ngaahi founga-pule ʻa e tangatá ke nau hoko ʻo tatau ange ki he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. ʻI he 1983 naʻe fakapapauʻi ʻe he Kōsilio ʻo e Ngaahi Siasi ʻo Māmaní ʻo pehē: “ʻI heʻetau fai fakamoʻoni ki heʻetau holi loto-moʻoni ki he melinó ʻaki ʻa e ngaahi ngāue pau, ʻe lava ke ngāueʻaki ʻe he Laumālie ʻo e ʻOtuá ʻa ʻetau ngaahi feinga ngāvaivaí ki hono ʻomai ʻa e ngaahi puleʻanga ʻo e māmani ko ʻení ke tatau ange ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá.”

Ka neongo ia, fakatokangaʻi, ʻi he Lotu ʻa e ʻEikí (ko “Emau Tamai”), naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻa hono kau muimuí ke nau lotu ke hoko mai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá pea hili ia naʻá ne toki tala ange leva kiate kinautolu ke nau lotu ʻo pehē: “Ke fai ho finangalo [ʻo e ʻOtua], hange ko ia ʻi he langi ke pehe foki ʻi māmani.” (Mātiu 6:10) ʻI hono fakalea ʻe tahá, ʻoku ʻikai ke ʻai ʻe he tangatá ke hoko mai ʻa e Puleʻangá ʻaki hano fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá. Ko e hoko mai ʻa e Puleʻanga ko iá te ne fakahoko ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní. Anga-fēfē?

Fanongo ange ki he fakamatala ʻa e kikite ʻo e Tāniela vahe 2 veesi 44: “Ka ʻi he taimi ʻo e ngaahi tuʻi ko ia [ko e kau pule fakaetangata ʻi he taimi ʻo e ngataʻangá], ko e ʻOtua ʻo langi te ne fokotuʻu ha puleʻanga ʻe ʻikai fulihi ʻo taʻengata; . . . te ne laiki mo fakaʻauha ʻa e ngaahi puleʻanga ko ia.” Tā neʻineʻi ke pehē ʻe Sīsū ko hono Puleʻangá naʻe ʻikai ʻo e māmani ko ʻení! Ka, ko e Puleʻangá te ne fakaʻauha ʻa e ngaahi puleʻangá, ʻa e ngaahi founga-pule ʻo e māmani ko ʻení pea te ne fetongi mai ʻe ia ʻo ne pule mai ki he faʻahinga ʻo e tangatá. ʻI he tuʻunga ko e founga-pule kuo foaki ʻe he ʻOtuá ki he faʻahinga ʻo e tangatá, te ne fakapapauʻi ʻe fakahoko ki he māmaní ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá.

ʻOku hoko ʻo maʻalaʻala ange ʻa e ʻuhinga ki he ngāue fefeka pehē ʻa e Puleʻangá ʻi heʻetau fakakaukau atu ki he tokotaha ʻokú ne puleʻi ʻa e māmaní. Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Sioné: “ʻOku tokoto a mamani kotoabe i he toko taha kovi.” (1 Sione 5:​19, PM) “Ko e toko taha kovi” ko ení ko Sētane ko e Tēvoló ʻa ia naʻe ui ʻe Paula ko e “ʻotua ʻo e tuʻu ko eni.” (2 Kolinitō 4:4) ʻOku ʻikai ʻaupito ke lava ke ʻi ai ha kaunga ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ki ha ngaahi kautaha ʻi he māmani ʻa ia ko hono ʻotuá ko Sētane ko e Tēvoló.

Ko e ʻuhinga ʻeni ʻe taha naʻe ʻikai ke kau ai ʻa Sīsū ki he ngaahi meʻa fakapolitikalé. ʻI he feinga ʻa e kau Siu naʻa nau mātuʻaki holi ke nau maʻu ʻenau tauʻatāina fakaepuleʻangá ke ʻai ia ko ha tuʻí naʻá ne hola meiate kinautolu. (Sione 6:15) Hangē ko ia kuo tau ʻosi sio ki aí, naʻá ne tala fakahangatonu kia Pailato: “Ko hoku puleʻanga ʻoku ʻikai ʻo e maama ko eni.” Pea ʻi he fetāiaki mo e meʻa ko ʻení, naʻá ne pehē ʻo kau ki hono kau muimuí: “ʻOku ʻikai te nau ʻo māmāni, hange ko au.” (Sione 17:16) Ko ia ai, ko e kau taki lotu ʻoku nau akonaki ʻo pehē ʻoku fakavaveʻi ʻa e hoko mai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻe he fakafoʻou ʻo e lotú ʻi he lolotonga ʻo e ngaahi meʻa ʻoku tuʻu ní pea ʻoku nau fakalototoʻaʻi ʻa ʻenau ngaahi tākangá ki he taumuʻa ko iá, ko e kau palōfita loí kinautolu. ʻOku nau kaihaʻasi ʻa e ola naʻe mei maʻu mei he fanongo ki he lau moʻoni ʻa e Tohitapú.

Ko e Hā ʻOku Mahuʻinga Aí?

Ko ha anga ʻo e fakakaukau fakaʻātamai pē ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení hono kotoa? ʻOku ʻikai ʻaupito. Kuo takihalaʻi ʻa e tokolahi ʻe he ngaahi akonaki hala ʻo fekauʻaki mo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá pea aʻu ʻo ne uesia ʻa e hisitōliá tonu. Ko e fakatātā, ko e tohi ko e Théo, ko ha ʻenisaikolopītia Katolika Loma, ʻokú ne pehē: “ʻOku laka ki muʻa ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá ʻo huʻu ki ha Puleʻanga ʻo e ʻOtuá naʻe kamata ʻi māmani ʻe Kalaisi . . . Ko e siasí ko e hako ia ʻo e Puleʻanga ko ʻení.” ʻI hono fakatatauʻi ʻa e Siasi Katoliká ki he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá naʻe maʻu ai ʻe he siasí ha mafai fakaemāmani fakaʻulia he lolotonga ʻa e Kuonga Lotoloto manavahē taʻeʻuhingá. Naʻa mo e ʻahó ni, ʻoku feinga ʻa e kau maʻu mafai ʻo e siasí ke tākiekina ʻa e ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻi he māmaní, ʻo kau ia mo e ngaahi fokotuʻutuʻu fakapolitikale ʻe niʻihi kae fakafepakiʻi ʻa e niʻihi kehe.

Naʻe toe ʻomai ha anga ʻo e fakakaukau ʻe taha ʻoku mafolalahia he ʻahó ni ʻe he tokotaha fai fakamatala ʻi heʻene lea ʻo pehē: “Ko e ʻalunga ʻo e liukavá ko e puleʻangá ia koeʻuhi he ko e liukavá ko e kakai ʻoku nau fakatahataha ʻi ha tuʻunga foʻou ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá, ʻa ia naʻe fakaʻaiʻaiʻi ʻe ha fakaʻilonga fakaeʻotua ʻo fakafou mai ʻi he tangata ʻo e moʻoní​—ko Sīsū . . . ko Kānitī . . . ko e ongo Berrigan, ʻa ia ko e ongo tautehina pātele naʻá na fakafepakiʻi longomoʻui ʻa e tau ʻi Vietinemí.” ʻI hono akoʻi ʻo pehē ʻe lava ke poupouʻi atu ʻe he ngaahi ngāue fakapolitikalé ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá pea liʻaki ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻa moʻoni ia ʻo fekauʻaki mo e Puleʻangá ʻokú ne taki ai ʻa e kau taki lotú ke feʻauʻauhi ki ha tuʻunga fakapolitikalé. Kuó ne taki ai ʻa e niʻihi kehe ke nau kau ki he maveuveu fakafonuá pea aʻu ʻo nau kau ki he kau tau taka-vao. ʻOku ʻikai fehoanaki ha meʻa pē ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení mo e moʻoni ko ia ko e Puleʻangá ʻoku ʻikai ke ʻo e māmani ko ʻení. Pea ko e kau taki lotu ʻoku kau fakamātoato ki he ngaahi meʻa fakapolitikalé ʻoku nau mamaʻo ʻaupito mei he muimui ki he lea ʻa Sīsū ʻo pehē ʻoku totonu ki heʻene kau ākonga moʻoní ke ʻikai ʻo māmani ko eni. Ko kinautolu ʻoku nau akoʻi ʻe lava ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻo fakafou mai ʻi he ngaahi ngāue fakapolitikalé ko e kau palōfita loí kinautolu. ʻOku nau kaihaʻasi ʻa e ngaahi lea ʻa e ʻOtuá mei he kakaí.

Kapau kuo akoʻi moʻoni ʻe he kau taki lotu ʻo e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané ʻa e meʻa ʻoku fakahā ʻe he Tohitapú, ʻe ʻilo ʻe heʻenau ngaahi tākangá ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá te ne fakaleleiʻi moʻoni ʻa e ngaahi palopalema ʻo hangē ko e masivá, ko e mahakí, ko e lau lanú, mo e fakafeʻātungiá. Ka ʻe hoko ia ʻi he taimi kuo kotofa ʻe he ʻOtuá pea ʻi he founga ʻa e ʻOtuá. ʻE ʻikai ke fakafou mai ia ʻi hano fakaleleiʻi ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻu fakapolitikalé, ʻa ia ʻe ngata ʻi he hoko mai ʻa e Puleʻangá. Kapau ko e kau faifekau ko ʻení ko e kau palōfita moʻoni, ne nau mei akoʻi ʻa ʻenau ngaahi tākangá ʻe lava ke nau maʻu ʻa e tokoni ʻaonga moʻoni kuo foaki mai mei he ʻOtuá ke fekuki ai mo e ngaahi palopalema ʻa ia ʻoku fakatupunga ʻe he ngaahi meʻa taʻetotonu ʻo e māmani ko ení, he lolotonga ʻa e tatali ke ngāue mai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

ʻIkai ko ia pē, ne nau mei akoʻi ʻa ʻenau ngaahi tākangá naʻe kikiteʻi ʻi he Tohitapú ʻa e ngaahi tuʻunga ʻi he māmaní ʻoku fakautuutu ki he kovi ange ʻa ia ʻoku nau fakatupunga ʻa e faingataʻaʻia lahi pea ko ha fakaʻilonga ia ʻoku ofi ke hoko mai ʻa e Puleʻangá. ʻIo, ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻe vavé ni ʻene fakaleleiʻi mo fetongi ʻa e ngaahi faʻunga fakapolitikale lolotongá. Ko ha toki tāpuaki lahi ē ka ko e meʻá ni!​—Mātiu 24:​21, 22, 36-39; 2 Pita 3:7; Fakahā 19:​11-21.

Ko e Faʻahinga ʻo e Tangata ʻi he Malumalu ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá

Ko e hā ʻa e ʻuhinga ki he faʻahinga ʻo e tangatá ʻa e hoko mai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá? ʻE lava ke ke fakaʻuta atu ki hoʻo mālanga hake ʻi he pongipongi hono kotoa pē ʻo ongoʻi mātuʻaki longomoʻui? ʻE ʻikai ha taha pē ʻokú ke maheni mo ia ʻe puke pe fakaʻau ke mate. Naʻa mo e faʻahinga naʻá ke ʻofa ai ka ne nau maté kuo ʻosi toe fakafoki mai kiate koe ʻo fakafou ʻi he toetuʻu. (ʻAisea 35:​5, 6; Sione 5:​28, 29) ʻE ʻikai ke toe ʻi ai ha ngaahi hohaʻa fakaʻikonōmika ko e fakatupunga ʻe he ngaahi meʻa fakapisinisi siokita pe ko e ngaahi tuʻunga fakaʻikonōmika ʻoku ʻikai mafamafatatau. ʻE ʻi ai ho ʻapi lelei ʻoʻou mo ha konga kelekele lahi ke tō ai ʻa e meʻa hono kotoa pē ʻoku fiemaʻu ke fafangaʻaki ʻa e fāmilí. (ʻAisea 65:​21-23) ʻE lava ke ke fononga ki ha feituʻu pē ʻi ha taimi pē ʻi he ʻahó pe poʻulí ʻo ʻikai ke ilifia ki hano ngaohikoviʻi. ʻE ʻikai ke ʻi ai ha tau ia, pea ʻikai ke ʻi ai ha meʻa ʻe fakatuʻutāmaki ki ho maluʻangá. Ko e tokotaha kotoa pē te nau tokanga ki he meʻa ʻe lelei taha kiate koé. Kuo mole atu ʻa e kakai anga-fulikivanú. ʻE pule ʻa e ʻofá mo e māʻoniʻoní. ʻE lava ke ke fakaʻuta atu ki ha taimi pehē? Ko e faʻahinga tuʻunga eni ʻe fakahoko mai ʻe he Puleʻangá ki he māmaní.​—Sāme 37:​10, 11; 85:​10-13; Maika 4:​3, 4.

Ko ha misi pē ʻeni? ʻIkai. Lau ʻa e ngaahi konga Tohitapu ʻoku ʻasi ʻi he palakalafi ki muʻá, pea te ke ʻilo ai ko e meʻa kotoa pē ʻoku hā ai ʻokú ne fakaeʻa mai ʻa e ngaahi talaʻofa papau ʻa e ʻOtuá. Kapau kuo toki ʻoatu kiate koe he taimí ni ʻa e ʻuhinga moʻoni ʻo kau ki he meʻa ʻe malava pea ʻe pau ke fai ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá maʻá e faʻahinga ʻo e tangatá, pea tā ne kaihaʻasi ʻe ha tokotaha ʻa e ngaahi lea ʻa e ʻOtuá meiate koe.

ʻOku fakafiefia he ʻoku ʻikai pau ke pehē ai pē ʻa e tuʻunga ko iá. Naʻe pehē ʻe Sīsū fekauʻaki mo hotau ʻaho: “Koe ogoogolelei ni oe buleaga e malaga aki i mamani kotoabe, koe mea fakamooni ki he buleaga kotoabe, bea e toki hoko mai ae ikuaga.” (Mātiu 24:​14, PM) Ko e makasini ʻokú ke lolotonga laú ko e konga ia ʻo e ngāue fakamalanga ko iá. ʻOku mau fakalototoʻaʻi koe ke ke fakaʻehiʻehi mei hono takihalaʻi koe ʻe he kau palōfita loí. Kumi ke loloto ange ki he Folofola ʻa e ʻOtuá ke ʻilo ʻa e moʻoni ʻo kau ki he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Pea fakamoʻulaloa ki he Puleʻanga ko iá, ʻa ia ko ha tokonaki ia ʻa e Tauhisipi Lahi, ko e ʻOtua ko Sihová. Ko hono moʻoní, ko e ʻamanaki pē ia ʻe taha ʻa e tangatá, pea ʻe ʻikai ke taʻe hoko ia.

[Fakatātā ʻi he peesi 5]

Naʻe akoʻi ʻe Lūtelo ʻoku lava ke pehē ko e founga-pule fakaetangatá ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá

[Maʻuʻanga ʻo e Tā]

Courtesy of the Trustees of the British Museum

[Fakatātā ʻi he peesi 7]

Hangē ko ha Tauhisipi anga-ʻofá, ʻe ʻomai ʻe Sihova ʻa e ngaahi tuʻunga ʻo fakafou mai ʻi hono Puleʻangá ʻa ia ʻe ʻikai lava ke ʻomai ʻe ha tangata

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share