LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w09 1/1 p. 22-24
  • ʻOkú Ke Langa ʻi he ʻOneʻoné pe ʻi he Maká?

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • ʻOkú Ke Langa ʻi he ʻOneʻoné pe ʻi he Maká?
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2009
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Siviʻi e Ongo Falé
  • Ko ha Tangata “Naʻa Ne Keli ʻo Toe Foaʻaki”
  • Ola ʻo e Keli ʻo Toe Foa ʻAkí
  • Ko e Hā Te Ke Faí?
  • Hoko ko e Hau Fai ki he Folofola, ʻIkai ko e Kau Fanongo Pē
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1991
  • Ko e Malanga ʻIloa Taha Kuo Faí
    Ko e Moʻungaʻi Tangata Lahi Taha Kuo Moʻui Maí
  • Ke Tauhi ha Kaumeʻa, Kuo Pau Ke Ke Hoko ko ha Kaumeʻa
    ʻE Lava Ke Ke Hoko ko e Kaumeʻa ʻo e ʻOtuá!
  • Ngaahi Fehuʻi mei he Kau Lautohí
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2009
w09 1/1 p. 22-24

ʻOkú Ke Langa ʻi he ʻOneʻoné pe ʻi he Maká?

ʻOKÚ KE fiefia ʻi he lau Tohi Tapú? ʻOku aʻu ʻo ke vaheʻi ha taimi ke ako Tohi Tapu tuʻumaʻu ai mo e taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová? Kapau ko ia, ʻoku ʻikai ha veiveiua ʻa hoʻo ongoʻi ko e ʻilo kuó ke maʻú kuó ne tokoniʻi koe ke ke mahinoʻi lelei ange ʻa e ʻuhinga ʻoku lolotonga lōmekina ai ʻa e māmani ko ení ʻe he ngaahi palopalemá. (Fakahā 12:9, 12) Tānaki atu ki ai, kuo ʻoatu kiate koe ʻe he ngaahi konga Tohi Tapu lahi ʻa e fakafiemālie lolotonga ʻa e ngaahi taimi faingataʻá pea pehē foki ki he ʻamanaki ki he kahaʻú.—Sāme 145:14; 147:3; 2 Pita 3:13.

Ko hono maʻu ʻa e ʻilo Fakatohitapu totonú ko ha sitepu mātuʻaki mahuʻinga ia ki he faʻahinga ʻoku nau holi ke hoko ko e kau muimui ʻo Kalaisí. Ka ko e sitepú pē ia? ʻIkai. Ke hoko ai pē ko ha Kalisitiane moʻoni—tautefito ʻi he taimi ʻoku ʻahiʻahiʻi ai ʻa ʻete tuí—ʻoku fiemaʻu ki ha tokotaha ako Tohi Tapu ke ne fou ʻi ha toe sitepu mahuʻinga. Ko e hā ia? Ke maʻu ʻa e talí, tau vakai nounou angé ki he Malanga ʻi he Moʻungá, ko ha malanga naʻe fai ʻe Sīsū ʻi ha moʻunga ʻi Kāleli.—Mātiu 5:1, 2.

Siviʻi e Ongo Falé

ʻOkú ke maheni mo e kakano ʻo e Malanga ʻi he Moʻungá? ʻE lava ke ke maʻu ʻa e malanga ʻiloa ko ení ʻi he Kōsipeli ʻa Mātiu mo Luké. (Mātiu 5:1–7:29; Luke 6:20-49) ʻOku feʻunga mo e miniti pē ʻe 20 ke lau ai ʻa e malangá kakato. Neongo ia, ʻoku ʻi ai ʻa e hiki lea laka hake he 20 mei he Ngaahi Konga Tohi Tapu Faka-Hepeluú pea mo e talanoa fakaefakatātā laka hake he 50. Ko e talanoa fakatātā ai ʻe taha—ʻoku kau ki ai ʻa e langa ʻo ha ongo fale—ʻoku makehé koeʻuhi naʻe ngāueʻaki ia ʻe Sīsū ʻi he fakaʻosinga ʻo ʻene malangá. Kapau ʻokú ke mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e talanoa fakatātā fakaʻosi ko iá, ʻe tokoniʻi ai koe ke ke sio ki he founga ʻe lava ai ke ke hokohoko atu ʻa e tuʻu mālohi ʻi he tuʻunga ko ha muimui ʻo Kalaisi ʻo tatau ai pē pe ko e hā ʻa e ngaahi siviʻi ʻo e tuí te ke fetaulaki nai mo ia.

Naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻIlonga ʻa ia ʻoku ne fanongo ki he ngāhi tala ni aʻaku, mo ne fai ki ai, te u fakatatau ia ki he tangata fakapotopoto, ʻa ia naʻa ne langa hono fale ki he maka: pea naʻe to ʻa e ʻuha, pea tafe mai ʻa e ngāhi vai, pea angi ʻa e ngāhi matangi, ʻo nau faʻafaʻaki ki he fale ko ia: ka naʻe ʻikai holo, he ne tuʻunga ki he maka. Ka ʻilonga ʻa ia ʻoku ne fanongo ki he ngāhi tala ni aʻaku, kae ʻikai fai ki ai, ʻe fakatatau ia ki he tangata vale, ʻa ia naʻa ne langa hono fale ki he ʻoneʻone: pea naʻe to ʻa e ʻuha, pea tafe mai ʻa e ngāhi vai, pea angi ʻa e ngāhi matangi, ʻo nau tuki ki he fale ko ia, pea holo ia: pea ko e holo ʻo e fale ko ia ko e holo lahi.”—Mātiu 7:24-27.

Ko ha Tangata “Naʻa Ne Keli ʻo Toe Foaʻaki”

Ko e hā ʻa e moʻoni mahuʻinga naʻe fakahaaʻi ʻe Sīsū ki heʻene kau ākongá ʻi he talanoa fakatātā ko eni fekauʻaki mo e ongo tangata langá? Ke ʻiloʻi iá, sivisiviʻi lelei angé ʻa e ngaahi lea ʻa Sīsuú. Ko e hā ʻokú ke fakatokangaʻi fekauʻaki mo e ongo falé? Naʻe fakatou hoko ki ai ʻa e fakatamaki tatau. Naʻe hā ngali tatau nai ʻa e ongo falé. Naʻá na toe tuʻu nai ʻi he feituʻu tatau—ʻo na tuʻu fakataha. Kae kehe, naʻe langa ʻa e taha ʻi he ʻoneʻoné, ko e taha ʻi he maká. Naʻe lava fēfē ke hoko iá? Koeʻuhi, hangē ko ia naʻe fakahaaʻi ʻi he Kōsipeli ʻa Luké, ko e tangata potó “naʻa ne keli, ʻo toe foaʻaki” koeʻuhí ke aʻu ai ki he maká. (Luke 6:48) Ko hono olá, naʻe tuʻu maʻu ʻa e fale ʻo e tangata potó.

Ko e hā ʻa e poini naʻe loto ʻa Sīsū ke fakamamafaʻí? Naʻe fai ʻe Sīsū ʻa e talanoa fakatātaá koeʻuhi ke fakamamafaʻi ai, ʻo ʻikai ko e fōtunga pe ko e tuʻuʻanga ʻo e ongo falé pe ko e mālohi ʻo e ngaahi meʻa naʻe langaʻakí, ka ko e ngaahi ngāue ʻa e ongo tangata langá. Ko e tangata ʻe tahá naʻá ne keli ʻo toe foa ʻaki, lolotonga ia naʻe ʻikai fai pehē ʻa e tangata ʻe tahá. ʻE lava fēfē ke ke hangē ko e tangata potó ʻo keli pea toe foa? Naʻe fakanounou ʻe Sīsū tonu ʻa e poini ʻo e talanoa fakatātaá ʻaki ʻene fakahaaʻi: “Pea ko e hā ʻoku mou lau ai kiate au, ʻEī, ʻEī; ka ʻoku ʻikai te mou fai ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ou tala? ʻIlonga ʻa ia ʻoku haʻu kiate au, ʻo fanongo ki heʻeku ngaahi tala, ʻo fai ki ai, te u fakatātā atu hono tatau: ʻOku ne tatau mo ha tangata langa fale; ʻa ia naʻa ne keli, ʻo toe foaʻaki, ʻo ne ʻai ʻa e tuʻunga ki he maka.”—Luke 6:46-48.

Ko e moʻoni, ko e fanongo pē ki he ngaahi akonaki Fakatohitapú pe ko hono lau ʻo e Tohi Tapú ʻi ʻapí ʻoku hangē ia ko hono langa ha fale ʻi he funga ʻoneʻoné—ʻo ʻikai fiemaʻu ki ai ha keli. Ka ke fai, pe ngāueʻaki, ʻa e ngaahi akonaki ʻa Kalaisí ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e ngāue mālohi. ʻOku kau ki ai ʻa e keli ʻo toe foa ʻaki ke aʻu ki he maka fefeká.

Ko ia ai, pe ʻokú ke tuʻu mālohi ko ha muimui ʻo Kalaisi pe ʻikai ʻoku fakatuʻunga ia ʻi hoʻo ngāueʻaki ʻa e meʻa ʻokú ke fanongo ki aí pe ʻikai. ʻI hoʻo ngāueʻaki ʻi hoʻo moʻui fakaʻahó a e meʻa ʻokú ke ʻilo fakafou ʻi he ako Tohi Tapú, ʻokú ke hangē ai ko e tangata poto naʻá ne keli ʻo toe foa ʻakí. Ko ia ai, ko e tokotaha ako Tohi Tapu taki taha ʻoku totonu ke ne kiʻi tuʻu ʻo ʻeke hifo kiate ia: ‘Ko ha tokotaha fanongo au, pe ko ha tokotaha fai ki ai? ʻOku ou lau pē mo ako ʻa e Tohi Tapú, pe ʻoku ou muimui ʻi he ngaahi fekau ʻa e Tohi Tapú ʻi hono fai ʻo e ngaahi filí?’

Ola ʻo e Keli ʻo Toe Foa ʻAkí

Fakakaukau angé ki he hokosia ʻa José. Naʻe akoʻi ia ʻe heʻene ongo mātuʻá ke ne ʻapasiaʻi ʻa e ngaahi tuʻunga fakaeʻulungāanga ʻi he Tohi Tapú, ka naʻe ʻikai ʻaupito ke ne ako ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá. “ʻI heʻeku mavahe mei ʻapí,” ko e lau ia ʻa José, “naʻá ku feinga ke anga-lelei, ka naʻe tokolahi ʻa hoku ngaahi kaungāmeʻa koví. Naʻá ku kamata ngāueʻaki ʻa e faitoʻo kona tapú, kau ʻi he ʻulungāanga taʻetāú, pea fuhu hokohoko mo e niʻihi kehé.”

Faifai atu pē, naʻe fili ʻa José ke liliu ʻa ʻene founga moʻuí peá ne mahuʻingaʻia lahi ʻi hono ako ʻa e Tohi Tapú. “Ko e meʻa ʻe taha naʻá ne ueʻi moʻoni au ke u liliú,” ko e lau ia ʻa José, “ko hono lau pea mahinoʻi ʻa e Malanga ʻa Sīsū ʻi he Moʻungá. Ka naʻe fiemaʻu ʻa e taimi ke u fai ai e ngaahi liliu ʻi hoku angaʻitangatá mo e founga moʻuí. ʻI he kamatá, naʻá ku teteki ki he anga ʻo e fakakaukau mai kiate au ʻa hoku ‘ngaahi kaumeʻá,’ ka naʻá ku ikuʻi ʻa e ilifia ko iá. Naʻe tuku ʻeku loí mo e kapekapé pea kamata ke maʻu ʻa e ngaahi fakataha ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Naʻá ku ʻiloʻi ʻo hangē tofu pē ko e meʻa naʻe talaʻofa ʻe Sīsuú, ko hono ʻai ke faingofua ʻa e moʻuí pea ngāueʻaki ʻa e faleʻi ʻa e Tohi Tapú ʻoku ʻomai moʻoni ai ha fiefia tuʻuloa.”—Mātiu 5:3-12.

Ko e hā ʻa e olá ʻi he taimi ʻokú ke keli ai ʻo foa ʻaki ke langa ʻi he maká—ʻa ia ko e taimi ko ia ʻokú ke ngāueʻaki tōtōivi ai ʻa e meʻa ʻokú ke lau ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá? Naʻe fakahaaʻi ʻe Sīsū: “ʻI he mahake ʻa e vaitafe, naʻa ne pa atu ki he fale ko ia; pea naʻe ʻikai te ne mafai ke lulu ia: ko e meʻa ʻi he lelei hono langa.” (Luke 6:48) Ko e moʻoni, kapau ʻokú ke langa lelei ʻaki hono ngāueʻaki ʻa e meʻa ʻokú ke akó, ko e ngaahi ʻahiʻahi hangē ha afaá heʻikai ngata pē ʻi he ʻikai malava ke ne holoki ho falé ka heʻikai lava ke ne luluʻi ia. Ko ha fakakaukau fakafiemālie moʻoni ia!

Ko e ākonga ko Sēmisí, ko ha tokoua faʻē-taha ia ʻo Sīsū, ʻokú ne lave ki ha toe tāpuaki ʻe taha ki he kau ako Tohi Tapu ʻoku ʻikai ko e kau fanongo pē ka ko e kau fai moʻoni ki he Folofola tohi ʻa e ʻOtuá. Naʻe tohi ʻe Sēmisi: “Ka mou hoko ko e kau fai ki he folofola, ʻo ʻikai ko e kau fanongo pe . . . Ko ia ʻoku ne fakasio hifo ki he lao haohaoa, ʻa e lao tauʻataina, ʻo ne taʻutū ai, kaeʻūmaʻā ʻoku ʻikai te ne hoko ko ha taha fanongo kae ngalo, ka ko ha taha fai ngaue, ʻe, ʻe monuʻia [pe fiefia] ʻa e toko taha ko ia ʻi heʻene fai.”—Semisi 1:22-25.

Ko e moʻoni, ko e faʻahinga ʻoku nau ngāueʻaki ʻa e akonaki ʻa e Tohi Tapú ʻoku nau fiefia moʻoni. Ko e fiefia ko iá, ʻi he tafaʻaki ʻe tahá, ʻokú ne ʻoange ai ki he kau muimui ʻo Kalaisí ʻa e mālohi ke nau tuʻumaʻu ʻi he ngaahi ʻahiʻahi hangē ha afaá ʻa ia ʻokú ne siviʻi ʻenau tuí pea mo e moʻoni ʻo ʻenau līʻoa ki he ʻOtuá.

Ko e Hā Te Ke Faí?

ʻI he taimi naʻe fai ai ʻe Sīsū ʻa ʻene Malanga ʻi he Moʻungá, naʻá ne fakamamafaʻi ai ko e tauhi ki he ʻOtua ko Sihová kuo pau ke tau fai ai ha fili. Ko e fakatātaá, naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻoku maʻu ʻe ha taha ha mata huʻufataha pe ko ha mata ʻoku kovi, ʻokú ne ʻeikiʻaki ʻa e ʻOtuá pe ko e koloá, ʻokú ne ʻaʻeva ʻi he hala ʻoku ʻefiʻefí pe ʻi he hala ʻoku ʻataá. (Mātiu 6:22-24; 7:13, 14) Pea ʻi heʻene talanoa fakatātā fakaʻosi fekauʻaki mo e ongo tangata langá, naʻe ʻoange ai ʻe Sīsū ki hono kau muimuí ʻa e toe fili ʻe taha ke fai: Ngāue ko ha tangata poto pe ko ha tangata vale.

Kapau te ke hokohoko atu hono ngāueʻaki ʻaufuatō ʻa e meʻa ʻokú ke ʻilo mei hano ako ʻo e Tohi Tapú, ʻokú ke fai fakapotopoto. ʻIo, ko e keli ʻo toe foa ʻaki ke langa ʻi he maká ʻe taki atu ai koe ki he ngaahi tāpuaki he taimí ni pea ʻi he kahaʻú.—Palovepi 10:25.

[Fakatātā ʻi he peesi 23]

Ko ʻetau tuʻumaʻú ʻoku fakatuʻunga ia ʻi hono ngāueʻaki ʻa e meʻa ʻoku tau akó

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share