Naʻa Nau Fai ʻa e Finangalo ʻo Sihová
ʻOku Fili ʻe Mele “ʻa e Ngafa ʻOku Lelei”
ʻI HE taimi ʻo Sīsuú, ko e kakai fefine Siú naʻe fakangatangata kinautolu ʻe he ngaahi talatukufakaholo fakalāpaí. Ko ia, ne nau loto-foʻi ai ʻi hono ako ʻa e Laó. Ko e moʻoni, ʻoku pehē ʻe ha lau ʻe taha ʻoku hiki ʻi he Misinaá: “Kapau ʻe foaki ange ʻe ha tangata ki hano ʻofefine ha ʻilo ki he Laó, ʻoku hangē ia hano akoʻi ia ke holi pangó.”—Sotah 3:4.
Ko hono ikuʻangá, ne tokolahi ai ʻa e kakai fefine ʻi Siutea ʻo e ʻuluaki senitulí naʻe ʻikai te nau ako lelei. “ʻOku ʻikai ha fakamoʻoni ko e kakai fefine ko ia ki muʻa ʻi he ngāue fakafaifekau ʻa Sīsuú ne faifai ange pea fakaʻatā kinautolu ke nau hoko ko e kau ākonga ʻa e faiako lahí, pea fēfē hake ai haʻanau fononga fakataha mo ha faiako pehē, pe ko haʻanau akoʻi ha taha kehe tuku kehe pē ʻa e fānaú,” ko e lau ia ʻa e The Anchor Bible Dictionary. ʻI hano toe tuku hifo lahi ange ʻo e kakai fefiné, ne aʻu ʻo fokotuʻu ʻe he kau taki lotu ia ʻe niʻihi ha tuʻutuʻuni ʻo fekauʻi ai ʻoku ʻikai totonu ki ha tangata ke lea ki ha fefine he kakaí!
Naʻe siʻaki ʻe Sīsū ia ʻa e ngaahi fakakaukau taʻefakaʻotua peheé. Naʻá ne akoʻi ʻa e kakai fefine pea pehē ki he kakai tangata, pea naʻe malava ke maʻu fakatouʻosi ʻa e tangata mo e fefine ʻi he haʻohaʻonga ʻo hono kau muimuí. (Luke 8:1-3) ʻI he taimi ʻe taha, naʻe fakaafeʻi ai ʻa Sīsū ko ha tokotaha fakaafe ʻa Māʻata mo Mele. (Luke 10:38) Ko e ongo fefine ko ení ko e ongo tuofāfine ia ʻo Lāsalosi, pea ko e toko tolu naʻa nau hoko kotoa ko e kau ākonga mo e ngaahi kaungāmeʻa lelei ʻo Sīsū. (Sione 11:5) Mahalo pē naʻe tuʻu-ki-muʻa ʻa e fāmili ko ení, ʻi he fakakaukau atu ko ia ki he fuʻu tokolahi naʻa nau omi ke fakafiemālieʻi ʻa Māʻata mo Mele ʻi he taimi naʻe mate ai ʻa Lāsalosí. Kae kehe, ko e meʻa naʻe hoko ʻi honau ʻapí ʻi he taimi naʻe hoko ai ʻa Sīsū ko ha tokotaha fakaafe ki aí, naʻá ne tokonaki mai ha lēsoni mahuʻinga, ʻo ʻikai ngata pē kiate kinautolu kae pehē foki kiate kitautolu.
Ako ʻi he Vaʻe ʻo Sīsuú
ʻOku ʻikai ha veiveiua, ko Māʻata mo Melé naʻá na vēkeveke ke tokonaki kia Sīsū ha meʻakai totongi mamafa, pea mahalo naʻe malavanoa pē ʻeni ia fakatatau ki honau tuʻungá. (Fakafehoanaki mo Sione 12:1-3.) Ka neongo ia, ʻi he taimi naʻe aʻu atu ai ʻena fakaafé, ko Mele “naʻa ne faite atu ʻi he vaʻe ʻo Sisu, ʻo fanongo ki heʻene fakamatala.” (Luke 10:39) Naʻe ʻikai hanga ʻe he talatukufakaholo ia ʻa e tangatá ʻo taʻofi ʻa Sīsū mei heʻene faiako ko ia ki ha fefine loto-totonu ʻa ia naʻá ne vēkeveke ke ako! ʻE lava ke tau sioloto atu ki he fāite ʻa Mele ʻi muʻa ʻia Sīsū, ʻo fokotuʻu ia ʻi ha tuʻunga ʻo ha tokotaha ako ʻa ia ʻokú ne mātuʻaki nōfoʻi ʻi he fanongo ki he faiako ʻa hono ʻEikí.—Fakafehoanaki mo Teutalonome 33:3; Ngāue 22:3.
ʻI he ʻikai hangē ko Melé, ko Māʻata naʻe “fehākaaki . . . ʻi he fai ʻo ha fuʻu teuteu.” ʻI hono teuteu ʻo ha fuʻu meʻakai lahi, naʻá ne mātuʻaki femoʻuekina ai ʻi heʻene ngaahi ngāue naʻá ne loto ke faí. Naʻe vave pē ʻa e hoko ʻa Māʻata ʻo loto-mamahi, he naʻe iku kotoa atu kiate ia ʻa e ngaahi ngāué kotoa, lolotonga ia ko hono tehiná naʻe nofo pē ia ʻi he vaʻe ʻo Sīsuú! Ko ia, naʻe fakahohaʻasi atu ʻe Māʻata ʻa e ngaahi lea ʻa Sīsū kia Melé, ʻo fakaʻohovale nai, ʻi heʻene pehē: “ʻEiki, ʻoku ʻikai te ke tokanga koā ki he tuku au ʻe hoku tehina ke u fai toko taha pe ʻa e teuteu? ko ia ke ke tala kiate ia ke ne tokoni kiate au.”—Luke 10:40.
ʻI he meʻa ko iá, ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha meʻa ia ʻe hala fekauʻaki mo e kole ʻa Māʻatá. Manatuʻi, ko hono teuteu ha meʻakai ki ha kulupu, ko ha ngāue lahi ia, pea ko e kavenga ko iá ʻoku ʻikai totonu ke fua pē ʻe ha tokotaha. Kae kehe, naʻe vakai ʻa Sīsū ki heʻene leá ko ha faingamālie ia ke akoʻi ai ha lēsoni mahuʻinga. “ʻE Maata, Maata,” ko ʻene leá ia, “ʻoku ke loto moʻua mo fekāmaaki ki he ngaahi meʻa kehekehe: ka ʻoku lahi pe ha meʻa ʻe taha: seuke, kuo fili ʻe Mele ʻa e ngafa ʻoku lelei, ʻa ia foki ʻe ʻikai toʻo meiate ia.”—Luke 10:41, 42.
Naʻe ʻikai ke pehē ʻe Sīsū ia naʻe ʻikai ke mahuʻingaʻia ʻa Māʻata ʻi he ngaahi meʻa fakalaumālié. ʻI hono kehé, naʻá ne ʻiloʻi ko ha fefine mātuʻaki anga-līʻoa fakaʻotua ia.a ʻOku ʻikai toe veiveiua ko e meʻa ia naʻá ne ueʻi ia ke ne fakaafeʻi ʻa Sīsū ki hono ʻapí ʻi he kamatá. Kae kehe, ʻi heʻene ekinaki anga-mokomokó, naʻe fakamahino mai ai ʻe Sīsū ko Māʻatá, ʻi heʻene loto-moʻua ʻi he tokanga ki he meʻakaí, naʻá ne tō ai ʻi he faingamālie tātātaha ko ia ko hono maʻu ha fakahinohino fakafoʻituitui mei he ʻAlo ʻo e ʻOtuá.
Ko hono moʻoní, ko e anga ʻo e ʻaho ko iá naʻá ne poupouʻi nai ʻa e vakai ko ia ko e mahuʻinga ʻo e fefiné naʻe fakamoʻoniʻi lelei ia ʻaki ʻene lavameʻa ʻi he ngaahi ngāue fakaʻapí. Ka naʻe fakahā ʻe he ngaahi lea ia ʻa Sīsuú ko e kakai fefiné, hangē pē ko e kakai tangatá, ʻe lava ke nau taʻutu ʻi he vaʻe ʻo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá pea maʻu ʻa e ngaahi lea ʻo e moʻuí! (Sione 4:7-15; Ngāue 5:14) ʻI he vakai ki he meʻá ni, naʻe mei lelei ange kia Māʻata ke tokonaki ha ngaahi foʻi tisi meʻakai siʻisiʻi pē—naʻa mo ha taha pē—kapau naʻá ne mei fakaʻatā ha faingamālie ke taʻutu ai ʻi he vaʻe ʻo e ʻEikí pea ako meiate ia.—Fakafehoanaki mo Mātiu 6:25.
Lēsoni Kiate Kitautolu
ʻI he ʻahó ni, ʻoku maʻu fakatouʻosi ʻa e kakai tangata mo e kakai fefine ʻi he haʻohaʻonga ʻo e faʻahinga ko ia ʻoku nau tali ʻa e fakaafe ʻa Sīsū “ke toʻo taʻetotongi ʻa e vai ʻo e moʻuí.” (Fakahā 22:17, NW) ʻI hono ueʻi ʻe he ʻofá, ko e niʻihi—hangē tofu ko Māʻatá—ʻoku nau fai honau tūkuingatá ke ngāue maʻa honau kaungātuí. ʻOku nau fakakaukau ʻaonga mo vave ki hono fai ha meʻa, pea ʻoku talaʻofa ʻa Sihova te ne fakapaleʻi ʻenau ngaahi ngāue ʻofá. (Hepelu 6:10; 13:16) Ko e niʻihi ia mahalo ʻoku nau hangē nai kinautolu ko Melé. ʻOku nau loto-nonga mo faʻa fakakaukauloto. Ko ʻenau vēkeveke ko ia ke fakalaulauloto ki he Folofola ʻa e ʻOtuá ʻoku tokoni ai kiate kinautolu ke nau faiaka mālohi ai pē ʻi he tuí.—Efeso 3:17-19.
Ko e faʻahinga tāutaha ʻo e ongo kalasí fakatouʻosi ʻoku nau fakahoko ha fiemaʻu mātuʻaki mahuʻinga ʻi he fakatahaʻanga faka-Kalisitiané. Kae kehe, ko e fakaʻosí, ʻoku totonu kotoa ke nau ‘fili ʻa e ngafa ʻoku leleí’ ʻaki hono fokotuʻu muʻomuʻa ʻa e fakamamafá ki he ngaahi meʻa fakalaumālié. ʻI hono fakapapauʻi ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga angé, te tau maʻu ai ʻa e hōifua mo e tāpuaki ʻa Sihová.—Filipai 1:9-11.
[Fakamatala ʻi lalo]
a ʻI he lau ko Māʻatá ko ha fefine fakalaumālie ia ʻo e tui mālohí, ʻoku hā ia mei heʻene fepōtalanoaʻaki ko ia mo Sīsū ʻi he hili ʻa e mālōlō ʻa hono tuongaʻané, ʻa Lāsalosí. ʻI he taimi ko ení, ko Māʻata ia naʻá ne fakahāhā ʻa e vēkeveke lahi ange ke fetaulaki mo hono ʻEikí.—Sione 11:19-29.