LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • Ko e ʻUhinga ʻo e Hoko ʻo Tuʻu-ʻAtaá
    Fiefia ʻi he Moʻuí ʻo Taʻengata!—Ako Tohi Tapu Fetalanoaʻaki
    • Lēsoni 45. Tuʻu fakaʻapaʻapa ha kiʻi tuofefine lolotonga ʻa e fasi fakafonuá kae ʻikai ke ne hiva pe ʻai hono nimá ki hono fatafatá ʻo hangē ko e toenga ʻo e tamaiki akó.

      LĒSONI 45

      Ko e ʻUhinga ʻo e Hoko ʻo Tuʻu-ʻAtaá

      Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ko hono kau muimuí ʻoku ʻikai totonu ke hoko ko ha konga ʻo e māmaní. (Sione 15:19) ʻOku kau ki heni ʻa e tuʻu-ʻatā mei he kau ki ha tafaʻaki ʻi he ngaahi meʻa fakapolitikale ʻa e māmaní mo e ngaahi taú. Ko hono moʻoní, ʻoku ʻikai ke faingofua maʻu pē ke hoko ʻo tuʻu-ʻatā. ʻE kataʻi nai kitautolu ʻe he kakaí koeʻuhí ko ʻetau tuʻu-ʻataá. ʻE lava fēfē ke tau nofoʻaki tuʻu-ʻatā pea kei hanganaki mateaki kia Sihova ko e ʻOtuá?

      1. Ko e hā ʻa e vakai ʻa e kau Kalisitiane moʻoní ki he puleʻanga fakaetangatá?

      ʻOku fakaʻapaʻapaʻi ʻe he kau Kalisitiané ʻa e puleʻangá. ʻOku tau fai ki he meʻa naʻe leaʻaki ʻe Sīsuú ʻo “ʻoange kia Sisa ʻa e ngaahi meʻa ʻa Sisá,” ʻa ia ko ʻetau talangofua ki he ngaahi lao ʻo e fonuá ʻo hangē ko ia ko hono totongi ʻa e tukuhaú. (Maʻake 12:17) ʻOku akoʻi mai ʻe he Tohi Tapú ʻoku pule ʻa e ngaahi puleʻanga fakaetangatá koeʻuhí pē ʻoku fakaʻatā kinautolu ʻe Sihova ke pule. (Loma 13:1) Ko ia ʻoku tau mahinoʻi ko e ngaahi puleʻanga fakaetangatá ʻoku fakangatangata pē honau mafaí. ʻOku tau hanga ki hotau ʻOtuá mo hono Puleʻanga fakahēvaní ke solova ʻa e ngaahi palopalema ʻa e tangatá.

      2. ʻE lava fēfē ke tau fakahaaʻi ʻoku tau tuʻu-ʻatā?

      Hangē ko Sīsuú, ʻoku ʻikai ke tau kaunga ki ha ngaahi meʻa fakapolitikale. ʻI he sio ʻa e kakaí ki ha taha ʻo e ngaahi mana ʻa Sīsuú, naʻa nau feinga ke puke ia ʻo fakanofo ko honau tuʻi ʻi māmani, ka naʻe ʻikai ke ne fakaʻatā kinautolu. (Sione 6:15) Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí, hangē ko ia ko ʻene lea ki mui aí, “ko hoku Puleʻangá ʻoku ʻikai ko ha konga ia ʻo e māmani ko ení.” (Sione 18:36) ʻI he tuʻunga ko e kau ākonga ʻa Sīsū, ʻoku tau fakahaaʻi ʻetau tuʻu-ʻataá ʻi he ngaahi founga lahi. Ko e fakatātaá, ʻoku ʻikai ke tau kau ʻi he taú. (Lau ʻa e Maika 4:3.) ʻOku tau fakaʻapaʻapaʻi ʻa e ngaahi fakaʻilonga fakafonuá, hangē ko e fuká, ka ʻoku ʻikai ke tau salute ki ai koeʻuhí he ʻoku tatau pē ia mo e lotu ki aí. (1 Sione 5:21) Pea ʻoku ʻikai ke tau kau ki ha tafaʻaki ʻi hono poupouʻi pe fakafepaki ʻi ha faʻahi fakapolitikale pe kanititeiti. ʻI he ngaahi founga ko ení, ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻoku tau mateaki kakato ki he founga-pule ʻa e ʻOtuá, ʻa hono Puleʻangá.

      KELI LOLOTO ANGE

      Sivisiviʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻe ʻahiʻahiʻi ai ʻetau tuʻu-ʻataá, pea sio ki he founga te ke fai ai ʻa e ngaahi fili ʻe fakahōifua kia Sihová.

      Hanganaki tuʻu-ʻatā ha tangata. ʻOku ʻikai ke ne tokanga ki ha tafaʻaki ʻi he malanga ʻa e kanititeiti ki he kakai.

      3. ʻOku tuʻu-ʻatā ʻa e kau Kalisitiane moʻoní

      Naʻe fokotuʻu ʻe Sīsū mo hono kau muimuí ʻa e faʻifaʻitakiʻanga kiate kitautolu. Lau ʻa e Loma 13:1, 5-7 mo e 1 Pita 2:13, 14. Huluʻi ʻa e VITIOÓ, pea lāulea leva ki he ongo fehuʻi hokó.

      VITIŌ: ʻOku Tuʻu-ʻAtā ʻa e Kau Kalisitiane Moʻoní​—Konga 1 (4:28)

      • Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau fakaʻapaʻapaʻi ʻa e ngaahi mafai māʻolungá?

      • Ko e hā ʻa e ngaahi founga ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻetau moʻulaloa kia kinautolú?

      ʻI he taimi ʻo e taú, ko e ngaahi puleʻanga ʻe niʻihi ʻoku nau taku ʻoku nau tuʻu-ʻatā, ka ʻoku nau poupouʻi fakatouʻosi ʻa e ongo tafaʻaki ʻi he taú. ʻOku ʻuhinga moʻoni ki he hā ʻa e tuʻu-ʻataá? Lau ʻa e Sione 17:16. Huluʻi ʻa e VITIOÓ, pea lāulea leva ki he fehuʻi hokó.

      VITIŌ: ʻOku Tuʻu-ʻAtā ʻa e Kau Kalisitiane Moʻoní​—Konga 2 (3:11)

      • ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e hoko ʻo tuʻu-ʻataá?

      Fēfē ka tuʻutuʻuni atu ʻa e puleʻanga fakaetangatá ke ke fai ha meʻa ʻoku fepaki ia mo e lao ʻa e ʻOtuá? Lau ʻa e Ngāue 5:28, 29. Huluʻi ʻa e VITIOÓ, pea lāulea leva ki he ongo fehuʻi hokó.

      VITIŌ: ʻOku Tuʻu-ʻAtā ʻa e Kau Kalisitiane Moʻoní​—Konga 3 (1:18)

      • Ko e lao ʻa hai ʻoku totonu ke tau talangofua ki aí kapau ʻe fepaki ʻa e lao ʻa e tangatá mo e lao ʻa e ʻOtuá?

      • ʻE lava ke ke fakakaukau ki ha tuʻunga ʻa ia heʻikai ke talangofua ai ʻa e kau Kalisitiané ki he ngaahi mafai māʻolungá?

      4. Tuʻu-ʻatā ʻi he fakakaukau mo e ngāue

      Lau ʻa e 1 Sione 5:21. Huluʻi ʻa e VITIOÓ, pea lāulea leva ki he ongo fehuʻi hokó.

      VITIŌ: ʻUhinga ʻOku Fiemaʻu Ai ki he Kau Kalisitiane Moʻoní ʻa e Loto-Toʻá​—Ke Nofoʻaki Tuʻu-ʻAtā (2:49)

      • ʻI he vitioó, ko e hā naʻe fili ai ʻa Ayenge ke ʻoua ʻe kau ki ha faʻahi fakapolitikale pe kau ʻi he ngaahi ouau fakafonua, hangē ko e salute ki he fuká?

      • ʻOkú ke fakakaukau naʻá ne fai ha fili fakapotopoto?

      Ko e hā ʻa e toe ngaahi tuʻunga te ne ʻahiʻahiʻi ʻetau tuʻu-ʻataá? Huluʻi ʻa e VITIOÓ, pea lāulea leva ki he ngaahi fehuʻi hokó.

      VITIŌ: Lēsoni mei he Taua Leʻo​—Hanganaki Tuʻu-ʻAtā ʻi ha Māmani Māvahevahe (5:16)

      • ʻE lava fēfē ke tau hanganaki tuʻu-ʻatā ʻi heʻetau sio ʻi ha sipoti ʻoku feʻauʻauhi ai ʻa e ngaahi fonuá?

      • ʻE lava fēfē ke tau nofoʻaki tuʻu-ʻatā kapau ʻoku uesia fakafoʻituitui kitautolu ʻe he ngaahi fili ʻa e kau maʻu mafai ʻi he puleʻangá?

      • Ko e hā ʻe hoko ai ʻa e ngaahi ongoongó pe ko ʻetau feohí ʻo ʻai ke faingataʻa kiate kitautolu ke nofoʻaki tuʻu-ʻataá?

      Fakatātā: 1. Ko ha kakai ʻita ʻoku nau pukepuke ha ngaahi fakaʻilonga mo fakahāhā loto. 2. Kaikaila ha tangata mo puke hake ha fuka ʻi ha sipoti. 3. Ko ha tamasiʻi ako ʻoku mateaki fonua. 4. ʻOku pukepuke ʻe ha sōtia ha meʻafana. 5. Tipeiti ha ongo kanititeiti fakapolitikale. 6. ʻOku lī ʻe ha fefine ʻene filí ki ha puha.

      ʻI he ngaahi tuʻunga fē kuo pau ke hanganaki tuʻu-ʻatā ai ha Kalisitiane ʻi he fakakaukaú mo e tōʻongá?

      ʻE ʻEKE NAI ʻE HA TAHA: “Ko e hā ʻoku ʻikai te ke salute ai ki he fuká pe hiva ʻi he fasi fakafonuá?”

      • ʻE fēfē haʻo tali?

      FAKANOUNOU

      ʻOku feinga mālohi ʻa e kau Kalisitiané ke nau tuʻu-ʻatā mei he meʻa fakapolitikalé ʻi heʻenau fakakaukaú, leá mo e ngāué.

      Fakamanatu

      • Ko e hā ʻoku fiemaʻu ke tau ʻoatu ki he ngaahi puleʻanga fakaetangatá?

      • Ko e hā ʻoku tau nofoʻaki tuʻu-ʻatā fakapolitikale aí?

      • Ko e hā ʻa e ngaahi tuʻunga ʻoku lava ke ne ʻahiʻahiʻi ʻetau tuʻu-ʻataá?

      Meʻa ke Fai

      AKO LAHI ANGE

      Ko e hā ʻa e ngaahi feilaulau ʻoku fiemaʻu ke tau fai ke tau hanganaki tuʻu-ʻataá?

      Kuo ʻIkai ʻAupito ke Liʻaki Kitautolu ʻe Sihova (3:14)

      Ko e hā ʻoku lava ke fai tokamuʻa ʻe he ngaahi fāmilí ke mateuteu ki hono ʻahiʻahiʻi ʻenau tuʻu-ʻataá?

      Tauhi Maʻu ʻa e Tuʻu-ʻAtā ʻi ha Meʻa ʻOku Hoko ʻi he Feituʻu Kakaí (4:25)

      Ko e hā ʻoku ʻikai ko e lāngilangi māʻolunga tahá ia ʻa hono maluʻi ʻa hoto fonuá?

      “Ki he ʻOtuá ʻOku Malava ʻa e Meʻa Kotoa Pē” (5:19)

      Fakakaukau ki he founga ke hanganaki ʻikai ko ha konga ʻo e māmaní ʻi he fili hoʻo ngāué.

      “Kuo Pau Ke Taki Taha Fua ʻEne Kavenga Aʻana” (Ko e Taua Leʻo, Maʻasi 15, 2006)

  • Te Ke Lava ʻo Kātekina ʻa e Fakatangá
    Fiefia ʻi he Moʻuí ʻo Taʻengata!—Ako Tohi Tapu Fetalanoaʻaki
    • ʻE pau pē ke ʻi ai ha taimi ʻe fehangahangai ʻa e kau Kalisitiané kotoa mo e fakafepaki, naʻa mo e fakatangá. ʻOku totonu ke tau ilifia ai?

      1. Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ai ke tau ofo ʻi he fakatangá?

      ʻOku māʻalaʻala ʻa e lau ʻa e Tohi Tapú: “Ko e faʻahinga kotoa ʻoku nau loto ke moʻui ʻaki ʻa e anga-līʻoa fakaʻotua ʻi he fekauʻaki mo Kalaisi Sīsuú, ʻe fakatangaʻi foki kinautolu.” (2 Tīmote 3:12) Naʻe fakatangaʻi ʻa Sīsū koeʻuhí naʻe ʻikai ke ne hoko ko ha konga ʻo e māmani ʻo Sētané. Ko kitautolu foki ʻoku ʻikai ke tau hoko ko ha konga ʻo e māmaní, ko ia ʻoku ʻikai ke tau ofo ai ʻi hono fakatangaʻi kitautolu ʻe he ngaahi puleʻanga ʻo e māmaní mo e ngaahi kautaha fakalotú.​—Sione 15:18, 19.

      2. ʻE anga-fēfē haʻatau teuteu ki he fakatangá?

      ʻOku fiemaʻu ke fakaivimālohiʻi ʻetau falala kia Sihová ʻi he taimí ni. Vaheʻi ha taimi ʻi he ʻaho taki taha ke lotu kiate ia pea lau mo ʻene Folofolá. Maʻu maʻu pē ʻa e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá. Ko e ngaahi meʻa kotoa ko ení te ne ʻoatu kiate koe ʻa e mālohi ʻokú ke fiemaʻú ke fehangahangai ʻi he loto-toʻa mo ha faʻahinga fakatanga pē, naʻa mo ʻene haʻu mei he ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí. Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Paulá, ʻa ia naʻe faʻa fakatangaʻí: “Ko Sihova ʻa hoku tokoní; ʻe ʻikai te u ilifia.”​—Hepelū 13:6.

      ʻOku lava ke tau toe langa hake ʻetau loto-toʻá ʻaki ʻa e malanga maʻu pē. ʻI heʻetau ngāue fakamalangá ʻoku tau ako ai ke falala kia Sihova pea ikuʻi ha manavahē tangata pē. (Palōveepi 29:25) Kapau ʻokú ke fakatupulekina ʻa e loto-toʻa ke malanga he taimí ni, te ke mateuteu lahi ange ai ke hanganaki malanga neongo kapau ʻe fakangatangata ʻe he puleʻangá ʻetau ngāué.​—1 Tesalonaika 2:2.

      3. ʻE anga-fēfē ʻetau maʻu ʻaonga ʻi hono kātekina ʻa e fakatangá?

      Ko e moʻoni, ʻoku ʻikai ke tau fiefia ʻi hono fakatangaʻí, ka ʻi heʻetau kātekina lavameʻa ʻa e fakatangá, ʻe hoko ʻo mālohi ange ʻetau tuí. ʻOku tau ʻunuʻunu ofi ange kia Sihova koeʻuhí ʻoku tau hokosia ʻene tokoní ʻi he taimi ʻoku tau ongoʻi ai heʻikai ke tau toe lava ʻo hoko atú. (Lau ʻa e Sēmisi 1:2-4.) ʻOku mamahi ʻa Sihova ʻi heʻene sio mai ki heʻetau faingataʻaʻiá, ka ʻokú ne hōifua ʻi he sio mai ʻoku ʻikai ke tau foʻí. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Kapau ʻoku mou kātekina ʻa e faingataʻá koeʻuhi ko hoʻomou faileleí, ko ha meʻa fakahōifua eni ki he ʻOtuá.” (1 Pita 2:20) Kapau te tau nofoʻaki faitōnunga ʻe fakapaleʻi kitautolu ʻe Sihova ke moʻui taʻengata ʻi he māmani foʻoú. Ko kinautolu kotoa ʻi aí, te nau tauhi kia Sihova pea ʻe ʻikai ha taha te ne fakafepakiʻi kinautolu.​—Mātiu 24:13.

      KELI LOLOTO ANGE

      Lāulea ki he ʻuhinga te ke lava ai ʻo tuipau ki hoʻo malava ke faitōnunga kia Sihova neongo ʻa e fakatangá, pea te ne fakapaleʻi koe.

      ʻAlu ha fefine ki heʻene ako Tohi Tapú neongo ʻa e fakafepaki mei heʻene ongo mātuʻá.

      4. ʻOku lava ke ke kātekina ʻa e fakafepaki mei he fāmilí

      Naʻe ʻiloʻi lelei ʻe Sīsū ko e niʻihi ʻi hotau fāmilí ʻe ʻikai nai ke nau loto ke tau tauhi kia Sihova. Lau ʻa e Mātiu 10:34-36, pea lāulea leva ki he fehuʻi ko ení:

      • Ko e hā ʻe leaʻaki pe fai nai ʻe ha mēmipa ʻo e fāmilí ʻi he taimi ʻoku fili ai ha taha ke tauhi kia Sihová?

      Ke sio ki ha fakatātā ʻo e meʻá ni, huluʻi ʻa e VITIOÓ, pea lāulea leva ki he fehuʻi hokó.

      VITIŌ: Tokangaʻi Kimaua ʻe Sihova (5:13)

      • Ko e hā te ke faí kapau ʻe feinga ha kāinga pe ko ha kaumeʻa ke taʻofi koe mei he tauhi kia Sihová?

      Lau ʻa e Saame 27:10 mo e Maʻake 10:29, 30. Hili hono lau ʻa e konga Tohi Tapu taki taha, lāulea ki he fehuʻi ko ení:

      • ʻE anga-fēfē hano tokoniʻi koe ʻe he palōmesi ko ení kapau ʻokú ke fehangahangai mo ha fakafepaki mei he fāmilí pe ngaahi kaumeʻá?

      5. Hanganaki tauhi kia Sihova neongo ʻa e fakafepakí

      ʻOku fiemaʻu ʻa e loto-toʻa ke tauhi kia Sihova ʻi he feinga ʻa e niʻihi kehé ke taʻofi kitautolu mei he fai peheé. Huluʻi ʻa e VITIOÓ, pea lāulea leva ki he fehuʻi hokó.

      VITIŌ: Ko Hono Fakahāhā ʻa e Loto-Toʻá Neongo ʻa e Fakatangá (6:27)

      • ʻOku anga-fēfē hono fakaivimālohiʻi koe ʻe he ngaahi faʻifaʻitakiʻanga ʻi he vitiō ko ení?

      Lau ʻa e Ngāue 5:27-29 mo e Hepelū 10:24, 25. Hili hono lau ʻa e konga Tohi Tapu taki taha, lāulea ki he fehuʻi ko ení:

      • Ko e hā ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ai ke hokohoko atu ʻetau lotu kia Sihová naʻa mo e tala mai ʻe he puleʻangá ke taʻofi ʻetau ngāue fakamalangá mo ʻetau ngaahi fakatahá?

      6. ʻE tokoniʻi koe ʻe Sihova ke ke kātaki

      Ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi he taʻumotuʻa mo e puipuituʻa kehekehe, kuo nau hokohoko atu ke tauhi mateaki kia Sihova neongo hono fakatangaʻi kinautolú. Huluʻi ʻa e VITIOÓ ke sio ki he meʻa naʻá ne tokoniʻi kinautolú. Lāulea leva ki he fehuʻi hokó.

      VITIŌ: ʻE Fakaivimālohiʻi Au ʻe Sihova (3:40)

      • ʻI he vitioó, ko e hā naʻá ne tokoniʻi ʻa e Kau Fakamoʻoni ko ení ke kātakí?

      Lau ʻa e Loma 8:35, 37-39 mo e Filipai 4:13. Hili hono lau ʻa e konga Tohi Tapu taki taha, lāulea ki he fehuʻi ko ení:

      • ʻOku anga-fēfē hono fakapapauʻi atu kiate koe ʻe he konga Tohi Tapu ko ení ʻoku lava ke ke kātekina ha ʻahiʻahi pē?

      Lau ʻa e Mātiu 5:10-12, pea lāulea leva ki he fehuʻi ko ení:

      • Ko e hā ʻoku lava ai ke ke fiefia neongo hono fakatangaʻi koé?

      Ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi onopooni ʻa ia kuo nau kātekina ʻa e fakatanga mo e tuku pilīsone koeʻuhí ko ʻenau tuí.

      Ko e laui miliona ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová kuo nau kātekina lavameʻa ʻa e fakafepakí. Te ke lava foki mo koe!

      ʻOKU PEHĒ ʻE HE NIʻIHI: “Heʻikai lava ke u kātekina ʻa e fakatangá.”

      • Ko e hā ʻa e konga Tohi Tapu te ne ʻoange kiate kinautolu ʻa e tuipau ʻoku nau fiemaʻú?

      FAKANOUNOU

      ʻOku fakamahuʻingaʻi ʻe Sihova ʻetau ngaahi feinga ke tauhi kiate ia neongo ʻa e fakatangá. ʻI heʻene tokoní, ʻoku lava ke tau kātaki lavameʻa!

      Fakamanatu

      • Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ke ofo ai ʻa e kau Kalisitiané ʻi he fakatangá?

      • Ko e hā ʻoku lava ke ke fai he taimí ni ke mateuteu ai ki he hoko mai ʻa e fakatangá?

      • Ko e hā ʻoku lava ai ke ke tuipau te ke lava ke tauhi kia Sihova neongo ha ʻahiʻahi pē?

      Meʻa ke Fai

      AKO LAHI ANGE

      Sio ki hono fakamatalaʻi ʻe ha tokoua kei siʻi ʻa e anga hono tokoniʻi ia ʻe Sihova ke kātaki ʻi he taimi naʻe tuku pilīsone ai ia koeʻuhi ko ʻene tuʻu-ʻataá.

      Kātaki Neongo ʻa e Fakatangá (2:34)

      Sio ki he meʻa naʻá ne tokoniʻi ha ongo meʻa mali ke tauhi faitōnunga kia Sihova ʻi he laui taʻu neongo ʻa e fakafepakí.

      Tauhi kia Sihova ʻi he Ngaahi Liliú (7:11)

      Ako ki he founga ʻe lava ai ke ke loto-toʻa ʻi hono fakatangaʻi koé.

      “Mateuteu he Taimí Ni ki he Fakatangá” (Ko e Taua Leʻo, Siulai 2019)

      ʻOku totonu ke fēfē ʻetau vakai ki he fakafepaki mei he fāmilí, pea ko e hā ʻoku lava ke tau fai ke tauhi ʻa e melinó pea kei nofoʻaki faitōnunga kia Sihová?

      “ʻOku ʻOmi ʻe he Moʻoní, ‘ʻo ʻIkai ko ha Melino, ka ko ha Heletā’” (Ko e Taua Leʻo, ʻOkatopa 2017)

ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
Hū ki Tu‘a
Hū ki Loto
  • Faka-Tonga
  • Share
  • Sai‘ia
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
  • Polisī Fakafo‘ituitui
  • Privacy Setting
  • JW.ORG
  • Hū ki Loto
Share