LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w95 10/1 p. 24-29
  • “Ngāue Toputapu ʻAki Hoʻo Malava Fakaʻatamaí”

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • “Ngāue Toputapu ʻAki Hoʻo Malava Fakaʻatamaí”
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1995
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko Hono Fakatupulekina Hoʻo Malava Fakaʻatamaí
  • Kau Tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá mo Kalaisi, ʻIkai ʻa e Tangatá
  • Fakatupulekina ʻa e “Finangalo ʻo Kalaisi”
  • Moʻuiʻaki ʻa e Lao ʻa Kalaisí
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1996
  • Founga ʻo Hono Fili ʻEtau Fakafiefiá
    Founga ke Nofo Maʻu Ai ʻi he ʻOfa ʻa e ʻOtuá
  • Founga ke Fili Ai ʻa e Fakafiefia ʻOku Leleí
    Tauhi Kimoutolu ʻi he ʻOfa ʻa e ʻOtuá
  • ʻE Lava ke Ke Falala ki Ho Konisēnisí?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1998
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1995
w95 10/1 p. 24-29

“Ngāue Toputapu ʻAki Hoʻo Malava Fakaʻatamaí”

“Mou ʻatu ʻa e ngaahi sino ʻomoutolu ko e feilaulau, ke moʻui, ke tapu ki he ʻOtua, ke fakahōifua kiate ia, ko ha ngāue toputapu ʻaki hoʻo malava fakaʻatamaí.”​—LOMA 12:1, NW.

1, 2. ʻOku anga-fēfē ʻa e ako ke ngāueʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú ʻo hangē ko e hoko ʻo pōtoʻi ʻi ha lea foʻou?

KUÓ KE feinga ke ako ki ha lea kehe? Kapau ko ia, ʻoku pau ʻa hoʻo loto-tatau ko e ngāue faingataʻa ia. ʻIkai ko ia pē, ʻoku lahi ange ʻa e meʻa ʻoku kau ki aí ʻi he ako pē ki he ngaahi foʻi lea foʻoú. Ko hono ngāueʻaki potopotoʻi ha lea ʻoku fiemaʻu foki ke hoko ʻo pōtoʻi ʻi hono kalamá. Kuo pau ke ke ʻiloʻi ʻa e felāveʻiʻaki ʻa e ngaahi leá mo e anga ʻo honau faʻu fakatahaʻi ke hoko ko e ngaahi fakakaukau kakató.

2 ʻOku meimei tatau ia mo ʻetau maʻu ʻa e ʻilo ʻo e Folofola ʻa e ʻOtuá. ʻOku lahi ange ʻa e meʻa ʻoku kau ki aí ʻi hono ako pē ʻa e ngaahi potutohi kuo filifili mei he Tohitapú. ʻI he lea fakaefakatātaá, kuo pau foki ke tau ako ʻa e kalama ʻo e Tohitapú. ʻOku fiemaʻu ke tau maʻu ʻa e mahino ki he anga ʻo e felāveʻiʻaki ʻa e ngaahi konga Tohitapú pea mo e anga ʻo ʻenau hoko ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe lava ke ngāueʻaki ʻi he moʻui fakaʻahó. Ko ia ʻe lava ke tau hoko ʻo “tuʻu kakato . . . kuo ʻosi sauni ki he ngāue lelei fulipe.”​—2 Tīmote 3:17.

3. Fekauʻaki mo e ngāue ki he ʻOtuá, ko e hā ʻa e liliu naʻe hoko ʻi he 33 T.S.?

3 ʻI he malumalu ʻo e fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi tuʻutuʻuni ʻo e Lao ʻa Mōsesé, naʻe lava ke fakahāhā ʻa e anga-tonú, ʻi ha tuʻunga lahi, ʻaki ʻa e mātuʻaki pipiki ki he ngaahi tuʻutuʻuni mahino leleí. Kae kehe, ʻi he 33 T.S., naʻe tāmateʻi ʻe Sihova ʻa e Laó, ko hono moʻoní “o tuki ki [he] akau” ʻa ia naʻe tautau ai ʻa hono ʻAló ke pekiá. (Kolose 2:​13, 14, PM) Hili ia, naʻe ʻikai ke ʻoange ki he kakai ʻa e ʻOtuá ha fakahokohoko lahi ʻo e ngaahi feilaulau ke fai mo e ngaahi tuʻutuʻuni ke muimui ai. Ka, naʻe tala kiate kinautolu: “Mou ʻatu ʻa e sino ʻomoutolu ko e feilaulau, ke moʻui, ke tapu ki he ʻOtua, ke fakahōifua kiate ia, ko ha ngāue toputapu ʻaki hoʻo malava fakaʻatamaí.” (Loma 12:1, NW) ʻIo, naʻe fiemaʻu ki he kau Kalisitiané ke nau foaki atu kinautolu, ʻaki ʻa e kotoa ʻo honau lotó, laumālié, fakakaukaú, mo e mālohí ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá. (Maʻake 12:30; fakafehoanaki mo Sāme 110:3.) Ka ko e hā ʻa e ʻuhinga ke ʻoatu ʻa e “ngāue toputapu ʻaki hoʻo malava fakaʻatamaí”?

4, 5. Ko e hā ʻoku kau ʻi he ngāue kia Sihova ʻaki ʻetau malava fakaʻatamaí?

4 Ko e kupuʻi lea ko e “malava fakaʻatamaí” ʻoku liliu ia mei he foʻi lea faka-Kalisi ko e lo·gi·kosʹ, ʻoku ʻuhinga ko e “maʻu-ʻatamai” pe “ʻatamai-matala.” Naʻe fiemaʻu ki he kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ke nau ngāueʻaki ʻa e konisēnisi naʻe akoʻi ʻi he Tohitapú. ʻI he ʻikai ke makatuʻunga ʻa ʻenau ngaahi filí ʻi ha ngaahi tuʻutuʻuni lahi kuo ʻosi fokotuʻu ka ko e kau Kalisitiané te nau fakafuofua fakamākukanga ʻa e mahuʻinga ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Tohitapú. ʻOku fiemaʻu ke nau maʻu ʻa e mahino ki he “kalama” ʻo e Tohitapú, pe ko e anga ʻo e felāveʻiʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni kehekehe. Ko ia, ʻoku lava ke nau fai ha ngaahi fili mafamafatatau ʻaki ʻenau malava fakaʻatamaí.

5 ʻOku ʻuhinga ʻení ko e kau Kalisitiané ʻoku ʻikai ke ʻi ai haʻanau ngaahi lao? ʻIkai ʻaupito. ʻOku tapui mahino lelei ʻe he Konga Tohitapu Faka-Kalisi Kalisitiané ʻa e tauhi ʻaitolí, fehokotaki fakasino taʻetāú, fakapoó, loí, fakahaʻele faʻahikehé, ko e ngāuehalaʻaki ʻa e totó, mo e ngaahi angahala kehekehe. (Ngāue 15:​28, 29; 1 Kolinitō 6:​9, 10; Fakahā 21:8) Ka, ʻi ha tuʻunga lahi ange ʻi he meʻa naʻe fiemaʻu mei he kau ʻIsilelí, kuo pau ke tau ngāueʻaki ʻa ʻetau malava fakaʻatamaí ke ako mo ngāueʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Tohitapú. ʻOku hangē pē ko hono maʻu ha lea foʻou, ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e taimi mo e feinga. ʻOku malava fēfē ke fakatupulekina ʻa ʻetau malava fakaʻatamaí?

Ko Hono Fakatupulekina Hoʻo Malava Fakaʻatamaí

6. Ko e hā ʻoku kau ki he ako ʻo e Tohitapú?

6 ʻUluaki, kuo pau ko e kau ako faivelenga kitautolu ʻo e Tohitapú. Ko e Folofola fakamānavaʻi ʻa e ʻOtuá ʻoku “ʻaonga foki ki he akonaki, ki he fakaʻilo hala, ki he fakatonutonu, ki he ngaohia ke maʻoniʻoni.” (2 Tīmote 3:16) ʻOku ʻikai totonu ke ʻamanekina ʻe maʻu maʻu ai pē ha tali ki ha palopalema ʻi ha veesi pē ʻe taha ʻi he Tohitapú. Ka, te tau fakakaukau nai ki he ngaahi konga Tohitapu ʻe niʻihi ʻoku nau fai ha fakamaama ki ha tuʻunga pe palopalema. ʻE fiemaʻu ke tau fai ha fekumi fakamākukanga ki he finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi ha meʻa. (Palōvepi 2:​3-5) ʻOku toe fiemaʻu foki kiate kitautolu ʻa e mahino, he “e maʻu ai e he tagata faa ilo ae gaahi fakakaukau lelei.” (Palōvepi 1:5, PM) Ko ha tokotaha ʻokú ne maʻu ʻa e mahinó ʻoku lava ke ne fakamavaheʻi ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻa tāutaha ʻo ha meʻa pea mo ʻiloʻi ʻa ʻenau fekauʻakí. Hangē ko ha pāsoló, ʻokú ne fokotuʻutuʻu fakataha ʻa e ngaahi kongokongá koeʻuhi ke ne lava ʻo sio ki he fakatātā kakató.

7. ʻOku totonu ke ʻuhinga fēfē ki he ngaahi mātuʻá ʻa e tefitoʻi moʻoni mei he Tohitapú ʻoku fekauʻaki mo e akonakí?

7 Ko e fakatātaá, fakakaukau ki he hoko ko ha mātuʻa tauhi fānau. ʻOku pehē ʻi he Palōvepi 13:24 ko e tamai ʻoku ʻofa ʻi hono fohá “ʻoku ne tautea” ia. Kapau te tau tokanga pē ki he veesi ko ʻení, ʻe lava ke ngāuehalaʻaki ia ke fakatonuhiaʻi ʻa e tautea fakamamahi mo anga-kakahá. Ka, ʻoku ʻomai ʻi he Kolose 3:21 ʻa e akonaki mafamafatataú: “ʻA e ngaahi tamai, ʻoua te mou fakahohaʻasi hoʻomou fanau, naʻa faifai pea nau loto kina.” Ko e ngaahi mātuʻa ʻoku nau ngāueʻaki ʻa ʻenau malava fakaʻatamaí mo ʻai ke fehoanaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻe ʻikai te nau hanga ki he akonaki ko ia ʻoku lava ke lau ko e “ngaahikoviʻi.” Te nau tauhi māfana ʻa ʻenau fānaú, ʻaki ʻa e mahino, mo fakamahuʻingaʻi. (ʻEfesō 6:4) Ko ia ʻi hono fai ʻa e fatongia fakaemātuʻá, pe ko ha meʻa kehe pē ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Tohitapú, ʻoku lava ke tau fakatupulekina ʻetau malava fakaʻatamaí ʻaki ʻa e fakakaukau fakalelei ki he ngaahi moʻoniʻi meʻa hono kotoa ʻoku nau fekauʻakí. ʻI he founga ko ʻení, ʻoku lava ke tau ʻiloʻi ai ʻa e “kalama” ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Tohitapú, ko e meʻa naʻe taumuʻa ki ai ʻa e ʻOtuá pea mo e founga ke lavaʻi ai iá.

8. ʻOku malava fēfē ke tau fakaʻehiʻehi mei hono maʻu ʻa e ngaahi fakakaukau taʻeʻunua mo fakamatematē ʻi he fekauʻaki mo e fakafiefiá?

8 Ko e founga hono ua ʻa ia ʻoku lava ke tau fakatupulekina ai ʻa ʻetau malava fakaʻatamaí ko e fakaʻehiʻehi mei hono maʻu ʻa e ngaahi fakakaukau taʻeʻunua mo fakamatematē. Ko ha fakakaukau ngaofengataʻá ʻokú ne taʻofi ʻa e tupu ʻa ʻetau malava fakaʻatamaí. Fakakaukau ange ki he meʻa fekauʻaki mo e fakafiefiá. ʻOku pehē ʻi he Tohitapú: “Ko hono kotoa ʻo mamani ʻoku ʻi he nima ʻo e Fili.” (1 Sione 5:19) ʻOku ʻuhinga ʻeni ko e tohi kotoa pē, heleʻuhila, pe polokalama televīsone ʻoku faʻu ʻe he māmaní ʻoku kovi ʻaupito mo fakasētane? Ko ha fakakaukau pehē ʻoku ʻikai ke faituʻunga ia. Ko e moʻoni, ʻe fili nai ha niʻihi ia ke fakaʻehiʻehi ʻaupito mei he televīsoné, heleʻuhilá, mo e ngaahi tohi fakaemāmaní. Ko e totonu pē ia ʻa kinautolu, pea ʻoku totonu ke ʻoua naʻa fakaangaʻi ʻenau fai peheé. Ka ʻoku totonu ke ʻoua te nau feinga ke tākiekina ʻa e niʻihi kehé ke fai ʻa e ngaahi fakangatangata tatau. Kuo pulusi ʻe he Sōsaietí ʻa e ngaahi kupu ʻoku fokotuʻutuʻu ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapu ʻa ia ʻoku totonu ke tau malava ai ʻo filifili fakapotopoto ʻetau taimi mālōloó pe fakafiefiá. ʻI ha fakalaka atu ʻi he ngaahi fakahinohino ko ʻení ʻo tau fakaʻatā kitautolu ki he fakakaukau taʻetaau, mātuʻaki fakamālohi, pe fakahaʻele faʻahikehe ʻoku fai ʻi he konga lahi ʻo e fakafiefia ʻa e māmaní ʻoku mātuʻaki taʻefakapotopoto ia. Ko e moʻoni, ko ha fili fakapotopoto ʻo e fakafiefiá ʻoku fiemaʻu ai ke tau ngāueʻaki ʻa ʻetau malava fakaʻatamaí ke ngāueʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú koeʻuhi ke ʻataʻatā ai hotau konisēnisí ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá mo e tangatá.​—1 Kolinitō 10:​31-33.

9. Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻo e “ongoʻi ʻo e totonu ʻi he meʻa kotoa pe”?

9 ʻOku hā māhino ʻoku ʻikai ke feʻunga ki he kau Kalisitiané ʻa e ngaahi fakafiefia lahi ʻi he ʻahó ni.a Ko ia ai, kuo pau ke tau akoʻi hotau lotó ke “fehiʻa ki he kovi” koeʻuhi ke ʻoua te tau hangē ko e niʻihi ʻi he ʻuluaki senitulí “ko e faʻahinga ʻoku ongonoa.” (Sāme 97:10; ʻEfesō 4:​17-19) Ke fakakaukau ʻo kau ki he ngaahi meʻa peheé, ʻoku fiemaʻu kiate kitautolu ʻa e “ʻilo kanokano mo e ongoʻi ʻo e totonu ʻi he meʻa kotoa pe.” (Filipai 1:9) Ko e foʻi lea faka-Kalisi naʻe liliu ko e “ongoʻi ʻo e totonu” ʻoku ʻuhinga ko e “ongongofua ʻo e ʻilo ʻo e ʻulungaanga lelei.” ʻOku lave ʻa e leá ki he ngaahi ongo ʻo e tangatá, ʻo hangē ko e mamatá. ʻI he hoko mai ki he fakafiefiá pe ha toe meʻa kehe ʻoku fiemaʻu ai ha fili fakafoʻituitui, ʻoku totonu ke fakatonutonu lelei ʻa ʻetau ongoʻi ʻo kau ki he ʻulungaanga leleí ke ʻoua te tau ʻilo pē ʻa e ngaahi tuʻunga ʻoku mahinongofua ʻenau leleí mo e koví kae pehē foki ki he ngaahi tuʻunga ʻoku ʻikai ke papaú. ʻI he taimi tatau pē, ʻoku totonu ke tau fakaʻehiʻehi mei hono ngāueʻaki mātuʻaki taʻefaituʻunga ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú pea kounaʻi ke fai pehē mo hotau ngaahi tokouá.​—Filipai 4:5.

10. ʻE lava fēfē ke tau maʻu ʻa e mahino ki he ʻulungaanga ʻo Sihová ʻo hangē ko ia ʻoku hā ʻi he Sāme 15?

10 Ko e founga hono tolu ke fakatupulekina ai ʻa ʻetau malava fakaʻatamaí ko hono maʻu ha ongoʻi ʻo e fakakaukau ʻa Sihová pea tō loloto ia ʻi hotau lotó. ʻI heʻene Folofolá, ʻoku fakahā ai ʻe Sihova ʻa hono ʻulungaangá mo ʻene ngaahi tuʻungá. Hangē ko ʻení, ʻi he Sāme 15, ʻoku tau lau ai ʻo fekauʻaki mo e faʻahinga ʻoku fakaafeʻi ʻe Sihova ke hoko ko ha kau fakaafe ʻi hono tēnití. Ko ha tokotaha pehē te ne fai ʻa e meʻa ʻoku māʻoniʻoní, leaʻaki ʻa e moʻoni ʻi hono lotó, fai ki heʻene ngaahi talaʻofá, pea ʻikai ke kumi pē ʻa e lelei ʻaʻana. ʻI he lolotonga hoʻo lau ʻa e sāme ko ʻení, ʻeke hifo pē kiate koe, ‘ʻOku pehē ʻa hoku ngaahi ʻulungaangá? ʻE fakaafeʻi au ʻe Sihova ko ha tokotaha fakaafe ki hono tēnití?’ Ko ʻetau malava ʻo ʻiloʻiló ʻoku hoko ia ʻo mālohi ʻi heʻetau hoko ʻo fetāiaki mo e ngaahi founga mo e fakakaukau ʻa Sihová.​—Palōvepi 3:​5, 6; Hepelū 5:14.

11. Naʻe anga-fēfē ʻa e “taetokaga ki he fakamāu moe ofa ki he Otua” ʻa e kau Fālesí?

11 Ko e tafaʻaki tefito ʻeni naʻe mātuʻaki tō ai ʻa e kau Fālesí. Naʻe ʻilo ʻe he kau Fālesí ia ʻa e tuʻunga fakaikiiki ʻo e Laó kae ʻikai ke ʻiloʻi ʻa hono “kalama.” Naʻe lava ke nau lau maʻuloto ʻa e ngaahi fakaikiiki taʻefaʻalaua ʻo e Laó, ka naʻe ʻikai ke nau maʻu ʻa e mahino fekauʻaki mo e ʻulungaanga ʻo Sihová, ko e Tokotaha-Faʻu Lao. Naʻe tala ʻe Sīsū kiate kinautolu: “He oku mou tukuhau i he mini moe bekano moe gaahi akau iki kotoabe, ka oku mou taetokaga ki he fakamāu moe ofa ki he Otua”! (Luke 11:​42, PM) ʻI heʻenau ngaahi fakakaukau taʻeʻunua mo loto-fefeká, naʻe ʻikai ke ngāueʻaki ai ʻe he kau Fālesí ʻa ʻenau malava fakaʻatamaí. Naʻe hā ʻa e faikehekehe ʻo ʻenau fakakaukaú ʻi heʻenau fakaangaʻi ʻa e kau ākonga ʻa Sīsuú ʻi hono paki ʻo e uité ʻo kai ʻi he Sāpaté; ka ki mui ai ʻi he ʻaho tatau pē, naʻe ʻikai te nau ongoʻi ha meʻa ʻi honau konisēnisí ʻi heʻenau faʻufaʻufono ke fakapoongi ʻa Sīsuú!​—Mātiu 12:​1, 2, 14.

12. ʻOku lava fēfē ke tau hoko ʻo fetāiaki lelei ange mo Sihova ko ha Tokotaha ia?

12 ʻOku tau loto ke tau kehe kitautolu mei he kau Fālesí. Kuo pau ke tokoniʻi kitautolu ʻe heʻetau ʻilo ki he Folofola ʻa e ʻOtuá ke tau hoko ʻo fetāiaki lahi ange mo Sihova ko ha Tokotaha ia. ʻE anga-fēfē ke tau fai ʻa e meʻá ni? ʻI he hili hono lau ha konga ʻo e Tohitapú pe ha tohi makatuʻunga mei he Tohitapú, kuo tokoni ki he niʻihi ʻa e fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ʻo hangē ko ʻení: ‘Ko e hā ʻoku akoʻi mai kiate au ʻe he fakamatala ko ʻení ʻo fekauʻaki mo Sihova mo hono ngaahi ʻulungaangá? ʻE lava fēfē ke u fakahāhā ʻa e ngaahi ʻulungaanga ʻo Sihová ʻi heʻeku feangainga mo e niʻihi kehé?’ ʻI he fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi peheé ʻoku fakatupulekina ai ʻetau malava fakaʻatamaí mo fakaivia kitautolu ke tau hoko ko e “kau faʻifaʻitaki ki he ʻOtua.”​—ʻEfesō 4:32 (5:1, PM).

Kau Tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá mo Kalaisi, ʻIkai ʻa e Tangatá

13. Naʻe anga-fēfē ʻa e hangē ʻa e kau Fālesí ko ha kau pule fakaaoao fakaeʻulungaanga?

13 Kuo pau ke fakaʻatā ʻe he kau mātuʻá ʻa kinautolu ʻoku nau tokangaʻí ke nau ngāueʻaki ʻenau malava fakaʻatamaí. Ko e kau mēmipa ʻo e fakatahaʻangá ʻoku ʻikai ko e kau tamaioʻeiki kinautolu ʻa e tangatá. Naʻe tohi ʻe Paula: “Ka ne u kei fai ke malieʻia ʻa e kakai ʻiate au, pehe ʻoku ʻikai te u nofo ni ko ha popula ʻa Kalaisi.” (Kalētia 1:10; Kolose 3:​23, 24) Ko hono faikehekehé, naʻe fiemaʻu ʻe he kau Fālesí ia ʻa e kakaí ke nau tui naʻe mahuʻinga ange ke maʻu ʻa e lelei ʻa e tangatá ʻi he hōifua ʻa e ʻOtuá. (Mātiu 23:​2-7; Sione 12:​42, 43) Naʻe ʻai pē ʻe he kau Fālesí ia kinautolu ke nau hoko ko e kau pule fakaaoao fakaeʻulungaanga ʻa ia naʻa nau faʻu pē ʻa ʻenau ngaahi tuʻutuʻuni pea nau fakamāuʻi mei ai ʻa e niʻihi kehé. Ko kinautolu naʻa nau muimui ki he kau Fālesí naʻe fakavaivaiʻi kinautolu ʻi heʻenau ngāueʻaki ʻa honau konisēnisi naʻe akoʻi mei he Tohitapú, ko hono moʻoní naʻa nau hoko ko e kau tamaioʻeiki ʻa e tangatá.

14, 15. (a) ʻOku lava fēfē ʻe he kau mātuʻá ke fakahāhā kinautolu ko e kaungāngāue mo e tākangá? (e) ʻOku totonu ke anga-fēfē ʻa e feangainga ʻa e kau mātuʻá mo e ngaahi meʻa fakakonisēnisí?

14 ʻOku ʻilo ʻe he kau mātuʻa Kalisitiane ʻi he ʻaho ní ʻe ʻikai fai fakatefito ange kiate kinautolu ʻa e fakamatala ʻa e tākangá. Kuo pau ke taki taha fua ʻe he Kalisitiané ʻa ʻene kavenga pē ʻaʻana. (Loma 14:4; 2 Kolinitō 1:24; Kalētia 6:5) ʻOku totonu ʻeni. Ko e moʻoni, kapau ʻe tamaioʻeiki ki he tangatá ʻa e kau mēmipa ʻo e tākangá, ʻo talangofua pē koeʻuhi ko ʻenau vakai maí, ko e hā te nau fai ʻi he ʻikai ke ʻi ai ʻa e kau tangata ko iá? Naʻe ʻi ai ʻa e ʻuhinga naʻe fiefia ai ʻa Paula ki he kau Filipaí: “Kuo mou fai talangofua ai pe, ko ia ʻoua te mou ngaue ʻo hange ko ha meʻa ia ke fai ʻi hoku ʻao pe, ka ke fakautuutu ʻaupito ʻi heʻeku mamaʻo ni hoʻomou ngaue ke lavaʻi homou fakamoʻui ʻomoutolu, ʻo fai ʻapasia mo tailiili.” Ko e kau tamaioʻeiki moʻoni kinautolu ʻa Kalaisi, kae ʻikai ʻa Paula.​—Filipai 2:12.

15 Ko ia ai, ʻi he ngaahi meʻa fekauʻaki mo e konisēnisí, ʻoku ʻikai ke fai ʻe he kau mātuʻá ha ngaahi fili maʻá e faʻahinga ʻoku nau tokangaʻí. ʻOku nau fakamatala ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapu ʻoku kau ki ha meʻa pea tuku ki he tokotaha taki taha ke nau ngāueʻaki ʻenau malava fakaʻatamaí ki hono fai ha fili. Ko e fatongia mamafa ʻeni, ka ko e meʻa ia ʻe taha kuo pau ke fai fakafoʻituitui pē ia.

16. Ko e hā ʻa e founga naʻe ngāueʻaki ʻi ʻIsileli ki hono fakaleleiʻi ʻa e ngaahi palopalemá?

16 Fakatokangaʻi ʻa e vahaʻa taimi naʻe ngāueʻaki ai ʻe Sihova ʻa e kau fakamaaú ke tataki ʻa e kau ʻIsilelí. ʻOku talamai ʻe he Tohitapú kiate kitautolu: “ʻI he taimi ko ia naʻe ʻikai ha tuʻi ʻi Isileli; naʻe taki taha fai hono loto.” (Fakamāu 21:25) Ka naʻe tokonaki pē ʻe Sihova ʻa e founga ke maʻu ai ʻe hono kakaí ʻa e tatakí. Ko e kolo taki taha naʻe ʻi ai ʻa e kau tangata matuʻotuʻa ʻa ia naʻe lava ke nau tokonaki ha tokoni fakapotopoto ki he ngaahi fehuʻí mo e ngaahi palopalemá. ʻIkai ko ia pē, naʻe hoko ʻa e kau taulaʻeiki faka-Līvaí ko ha mālohi ki he leleí ʻaki ʻenau akoʻi ʻa e kakaí ki he ngaahi lao ʻa e ʻOtuá. ʻI he hoko ha ngaahi meʻa mātuʻaki faingataʻa, naʻe lava ʻa e taulaʻeiki lahí ʻo fakaʻekeʻeke ki he ʻOtuá ʻo fakafou ʻi he ʻUlimí mo e Tūmemí. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he Insight on the Scriptures: “Ko e toko taha naʻá ne fakaʻatā ia ke ne maʻu ʻa e ngaahi tokonaki ko ʻení, ʻa ia naʻá ne maʻu ʻa e ʻilo ki he lao ʻa e ʻOtuá mo ngāueʻaki iá, naʻá ne maʻu ʻa e tataki totonu ki hono konisēnisí. Ko ʻene fai ʻa ia ‘ʻoku totonu ʻi hono mata ʻoʻona’ ʻi he tuʻunga peheé ʻe ʻikai ke ola kovi. Naʻe fakaʻatā ʻe Sihova ʻa e kakaí ke nau fakahāhā ʻa e fakakaukau mo e ʻalunga loto-lelei pe ʻikai ke loto-lelei ki ai.”​—Voliume 2, peesi 162-163.b

17. ʻOku lava fēfē ʻe he kau mātuʻá ke fakahā ʻoku nau akonaki ʻo fakatatau mo e ngaahi tuʻunga ʻa e ʻOtuá, kae ʻikai ko haʻanautolú?

17 ʻOku tokonaki ʻe he kau mātuʻa ʻi he fakatahaʻangá ha tokoni fakapotopoto ki he ngaahi palopalemá pea fai ʻa e akonaki ʻaonga, ʻo hangē pē ko e kau fakamaau mo e kau taulaʻeiki ʻi ʻIsilelí. ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻoku nau fai ʻa e “valoki, enginaki ʻi he angakātaki ʻaupito, pea ʻaki ʻa e faʻahinga ako kehekehe.” (2 Tīmote 4:2) ʻOku nau fai pehē ʻo fakatatau ki he ngaahi tuʻunga ʻa e ʻOtuá, ʻikai ko haʻanautolú. Ko ha ola lelei ē ʻa e meʻá ni ʻi he fokotuʻu ʻe he kau mātuʻá ʻa e faʻifaʻitakiʻanga pea feinga ke aʻu ki he ngaahi lotó!

18. Ko e hā ʻoku mātuʻaki ola lelei ai ke aʻu ʻa e kau mātuʻá ki he ngaahi lotó?

18 Ko e lotó ko e “mīsini” ia ʻo ʻetau ngāue faka-Kalisitiané. Ko ia ai, ʻoku pehē ʻi he Tohitapú: “He ʻoku founga mei ai ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ʻasi ʻi he moʻui.” (Palōvepi 4:23) Ko e kau mātuʻá ʻa ia ʻoku nau ueʻi ʻa e ngaahi lotó ʻe hoko ia ʻo ueʻi ai kinautolu ʻi he fakatahaʻangá ke nau fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku nau malava ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá. Te nau hoko ʻo tomuʻa fai ʻe kinautolu pē, ʻo ʻikai ke fiemaʻu ai pē ke toki ueʻi kinautolu ʻe he niʻihi kehé. ʻOku ʻikai ke fiemaʻu ʻe Sihova ia ʻa e talangofua fakamālohiʻí. ʻOkú ne kumi ki he talangofua ʻoku haʻu mei ha loto ʻoku fonu ʻi he ʻofa. ʻOku lava ʻe he kau mātuʻá ke fakalototoʻaʻi ʻa e ngāue pehē ʻoku ueʻi mei he lotó ʻaki hono tokoniʻi ʻa e faʻahinga ʻi he tākangá ke nau fakatupulekina ʻa ʻenau malava fakaʻatamaí.

Fakatupulekina ʻa e “Finangalo ʻo Kalaisi”

19, 20. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai kiate kitautolu ke tau fakatupulekina ʻa e finangalo ʻo Kalaisí?

19 Hangē ko ia naʻe ʻosi lave ki aí, ʻoku ʻikai feʻunga ʻa e ʻilo pē ki he ngaahi lao ʻa e ʻOtuá. Naʻe kōlenga ʻa e tokotaha tohi sāmé: “ʻOmi ha loto poto, pea te u tauhi hoʻo lao: ʻIo, te u fai ki ai ʻaki ʻa e kotoa ʻo hoku loto.” (Sāme 119:34) Kuo fakahā mai ʻe Sihova ʻi heʻene Folofolá ʻa e “finangalo ʻo Kalaisi.” (1 Kolinitō 2:16) ʻI he tuʻunga ko ha tokotaha naʻá ne ngāue kia Sihova ʻaki ʻene malava fakaʻatamaí naʻe tuku mai ʻe Sīsū kiate kitautolu ʻa e faʻifaʻitakiʻanga haohaoa. Naʻe mahino kiate ia ʻa e ngaahi lao mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻa e ʻOtuá, pea naʻá ne ngāueʻaki haohaoa ia. ʻI he ako ki heʻene faʻifaʻitakiʻangá, te tau “lava ʻaupito ke laveʻi . . . hono māukupu, mo hono loloa, mo hono maʻolunga, mo hono loloto ʻio, ke ʻilo ʻa e ʻofa ʻa Kalaisi, ʻa ia ʻoku hulu atu ʻi he ngataʻanga ʻo e ʻilo.” (ʻEfesō 3:​17-19) ʻIo, ko e meʻa ʻoku tau ako mei he Tohitapú ʻo fekauʻaki mo Sīsuú ʻoku mamaʻo atu ia mei he ʻilo pē ha ngaahi moʻoniʻi meʻá; ʻoku tau maʻu ai ʻa e mahino maʻalaʻala pe ko e tokotaha fēfē ʻa Sihova.​—Sione 14:​9, 10.

20 Ko ia, ʻi heʻetau ako ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá, ʻoku lava ke tau ʻilo ai ʻa e fakakaukau ʻa Sihova ki he ngaahi meʻá pea iku ai ki ha ngaahi fili mafamafatatau. ʻE fiemaʻu ʻi he meʻá ni ha feinga. Kuo pau ke tau hoko ko e kau ako faivelenga ʻo e Folofola ʻa e ʻOtuá, mo ʻai kitautolu ke tau ongongofua ki he ʻulungaanga mo e ngaahi tuʻunga ʻa Sihová. Hangē ʻoku tau ako ki ha kalama foʻoú. Ka, ko e faʻahinga ʻoku nau fai peheé te nau muimui ki he enginaki ʻa Paula ke nau “ʻatu ʻa e ngaahi sino [ʻonautolu] ko e feilaulau, ke moʻui, ke tapu ki he ʻOtua, ke fakahōifua kiate ia, ko ha ngāue toputapu ʻaki [ʻenau] malava fakaʻatamaí.”​—Loma 12:1, NW.

[Fakamatala ʻi lalo]

a ʻE kau heni ʻa e fakafiefia ʻoku fakatēmeniō, fakalielia mo fakahā ʻa e fiemālie ʻi he anga-fakamamahí, pea pehē pē ki he meʻa ʻoku taku ko e fakafiefia fakafāmilí ʻa ia ʻokú ne fakaʻaiʻai ʻa e ngaahi fakakaukau ki he fakaʻaluʻalú pe fakangofua tavale ʻe ʻikai tali ia ʻe he kau Kalisitiané.

b Naʻe pulusi ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Ko e Hā Naʻá Ke Akó?

◻ Ko e hā ʻa e liliu fekauʻaki mo e ngāue ki he ʻOtuá naʻe hoko ʻi he 33 T.S.?

◻ ʻOku lava fēfē ke tau fakatupulekina ʻa ʻetau malava fakaʻatamaí?

◻ ʻOku lava fēfē ke tokoni ʻa e kau mātuʻá ki he faʻahinga ʻi he tākangá ke hoko ko e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá mo Kalaisi?

◻ Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau fakatupulekina ʻa e “finangalo ʻo Kalaisi”?

[Fakatātā ʻi he peesi 29]

ʻOku tokoni ʻa e kau mātuʻá ki he niʻihi kehé ke nau ngāueʻaki ʻa ʻenau malava fakaʻatamaí

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share