LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w17 Sanuali p. 27-31
  • “Tuku Atu ʻa e Ngaahi Meʻá Ni ki ha Kau Tangata Faitōnunga”

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • “Tuku Atu ʻa e Ngaahi Meʻá Ni ki ha Kau Tangata Faitōnunga”
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2017
  • Lau ‘i he Ko e Taua Leʻo (Ako)
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • TEUʻI ʻE TĒVITA ʻA SOLOMONE
  • FIEFIA ʻI HONO AKOʻI ʻA E NIʻIHI KEHÉ
  • FAKAMAHUʻINGAʻI ʻA E KAU TAʻUMOTUʻÁ
  • ʻOKU TAU MAʻU TAKI TAHA HA FATONGIA MAHUʻINGA
  • Fakamahuʻingaʻi ʻa e Mālohi ʻo e Talavoú
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2021
  • Koloaʻaki ʻEtau Kau Taʻumotuʻa Faitōnungá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2021
  • Tokanga Anga-ʻOfa ʻa Sihova ki Heʻene Kau Sevāniti Taʻumotuʻá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2008
  • ʻOku Fie Maʻu ki he Toʻutupú ha Faʻifaʻitakiʻanga Lelei
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—1994
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2017
w17 Sanuali p. 27-31
Tali ha tokoua ta‘umotu‘a ‘i he fakatahá, fai ha ‘a‘ahi fakatauhisipi mo ha tokoua kei si‘i ange, pea fanongo ki ha fakamatala ‘a ha mātu‘a kei si‘i ange

“Tuku Atu ʻa e Ngaahi Meʻá Ni ki ha Kau Tangata Faitōnunga”

“Tuku atu ʻa e ngaahi meʻá ni ki ha kau tangata faitōnunga, ʻa ia, ko e meʻa leva ʻe hokó, te nau hoko ai ʻo taau feʻunga ke akoʻi ʻa e niʻihi kehé.”—2 TĪM. 2:2.

HIVA: 42, 53

ʻOKÚ KE MANATUʻI?

  • Ko e hā naʻe fai ʻe Tuʻi Tēvitá ʻi he taimi naʻá ne ʻiloʻi ai ko hono fohá te ne langa ʻa e temipale ʻo e ʻOtuá?

  • Ko e hā ʻoku totonu ai ki he faʻahinga taʻumotuʻá ke nau tokoniʻi ʻa e faʻahinga kei iiki angé ke nau fua ha fatongia lahi ange?

  • ʻE lava fēfē ke fakahaaʻi ʻe he kau tangata kei iiki angé ʻa e fakakaukau totonu ʻi heʻenau fai ʻa e ngāue ʻa e fanga tokoua taʻumotuʻa angé?

1, 2. ʻOku anga-fēfē vakai ʻa e kakai tokolahi ki heʻenau ngāué?

ʻOKU ongoʻi ʻe he kakai tokolahi ʻoku makatuʻunga ʻa honau mahuʻingá pe taʻemahuʻingá ʻi he ngāue ʻoku nau faí. ʻI he anga fakafonua ʻe niʻihi, ke ʻiloʻi ha taha, ʻoku angamaheniʻaki hono ʻeke, “Ko e hā ʻa e faʻahinga ngāue ʻokú ke faí?”

2 ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻoku fakamatalaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻa e kakaí ʻaki hono fakahaaʻi ʻa e faʻahinga ngāue naʻa nau faí. Ko e fakatātaá, ʻoku lave kia “Mātiu ko e tānaki tukuhaú,” “Saimone, ko ha tufunga kiliʻimanu,” mo “Luke ko e toketā ʻofeiná.” (Māt. 10:3; Ngā. 10:6; Kol. 4:14) ʻI he taimi ʻe taha, ʻoku lave ʻa e Tohi Tapú ki he vāhenga-ngāue naʻe maʻu ʻe he kakaí ʻi he ngāue ʻa Sihová. Fakakaukau kia Tuʻi Tēvita, ko e palōfita ko ʻIlaisiaá, mo e ʻapositolo ko Paulá. Naʻe fakamahuʻingaʻi ʻe he kau tangata ko ení ʻa e ngāue naʻe ʻoange ʻe Sihova kiate kinautolú. Pehē foki, ʻoku totonu ke tau toe fakamahuʻingaʻi ha faʻahinga vāhenga-ngāue pē ʻoku tau maʻu ʻi he ngāue ʻa Sihová.

3. Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ke akoʻi ʻe he faʻahinga taʻumotuʻá ʻa e faʻahinga kei iiki angé? (Sio ki he ʻuluaki fakatātā ʻi he kupú ni.)

3 ʻOku tau ʻofa ʻi he ngāue ʻa Sihová pea koloaʻaki ʻetau vāhenga-ngāué. Ko e tokolahi ʻo kitautolu ʻoku tau fiefia ʻaupito ʻi heʻetau ngāué mo e ʻamanaki ʻe hokohoko atu ia ʻi he fuoloa taha ʻo ʻetau malavá. Ka ko e meʻa fakamamahí, ʻi he taimi ʻoku hoholo ai ʻa e kakaí ʻo motuʻá, ʻoku ʻikai malava ke nau fai kotoa ʻa e ngāue naʻa nau anga ki ai ʻi he taimi naʻa nau kei siʻi ange aí. (Koh. 1:4) ʻOku fakatupunga heni ʻa e ngaahi pole kehe ki he kakai ʻa Sihová. ʻI he ʻahó ni, ʻoku hokohoko atu ʻa e tupulaki ʻa e ngāue fakamalangá, pea ʻoku ngāueʻaki ʻe he kautaha ʻa Sihová ʻa e tekinolosia fakaonopōní ke aʻu ai ki he tokolahi taha ʻe ala lavá mo e ongoongo leleí. Ka ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻe faingataʻa nai ki he faʻahinga taʻumotuʻá ke nau ako ʻa e ngaahi founga foʻou ʻo hono fai ha meʻá. (Luke 5:39) Pehē foki, ko e meʻa anga-maheni ia ʻa e hōloa ʻa e mālohi mo e ivi ʻo e kakaí ʻi heʻenau hoholo ke motuʻa angé. (Pal. 20:29) ʻI heʻene peheé, ko ha ngāue anga-ʻofa mo ʻaonga foki ʻa hono akoʻi ʻe he faʻahinga taʻumotuʻá ʻa e faʻahinga kei iiki angé, ke nau fua ʻa e fatongia lahi ange ʻi he kautaha ʻa Sihová.—Lau ʻa e Saame 71:18.

4. Ko e hā ʻoku faingataʻa ai ki he niʻihi ke nau tukuange atu ʻa e ngaahi fatongiá? (Sio ki he puha “ʻUhinga ʻOku Faingataʻa Nai Ai Ke Tau Tukuange ha Ngāue.”)

4 ʻOku ʻikai ke faingofua maʻu pē ki he faʻahinga ʻoku nau maʻu ha ngaahi fatongia ke nau tukuange atu ha ngāue ki he kau tangata kei iiki angé. ʻOku lava ke loto-mamahi ai ʻa e fanga tokouá ʻi heʻenau fakakaukau atu ki he mole ha vāhenga-ngāue ʻoku nau ʻofa lahi ai. ʻOku fakamamahi nai kia kinautolu ke fakakaukau atu ki hono tukuange ʻa e ngāue makehe ʻoku nau fiefia aí. Pe ʻoku nau hohaʻa nai kapau heʻikai ke nau tataki ʻa e ngāué, ʻe ʻikai ke fakahoko lelei ia. Mahalo ʻoku nau ongoʻi ʻoku ʻikai ke nau maʻu ha taimi ke akoʻi ai ʻa e niʻihi kehé. ʻI he taimi tatau, ʻoku fiemaʻu ki he kau tangata kei iiki angé ke nau anga-kātaki ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke ʻoange ai kia kinautolu ha fatongia lahi angé.

5. Ko e hā ʻa e ngaahi fehuʻi te tau lāulea ki ai ʻi he kupu ko ení?

5 Ko ia ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki he faʻahinga taʻumotuʻá ke nau tokoniʻi ʻa e faʻahinga kei iiki angé ke nau fua ha fatongia lahi angé? ʻE lava fēfē ke nau fai ení? (2 Tīm. 2:2) Pea ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ki he faʻahinga kei iiki angé ke nau maʻu ʻa e fakakaukau totonu ʻi heʻenau ngāue fakataha mo e fanga tokoua taʻumotuʻa mo taukei angé, pea ako meiate kinautolú? Ke kamataʻakí, tau sio angé ki he founga naʻe teuʻi ai ʻe Tuʻi Tēvita hono fohá ki ha ngāue mātuʻaki mahuʻinga.

TEUʻI ʻE TĒVITA ʻA SOLOMONE

6. Ko e hā naʻe loto ʻa Tuʻi Tēvita ke ne faí? Ko e hā naʻe tala ʻe Sihova kiate iá?

6 Naʻe fakatangaʻi ʻa Tēvita ʻi ha ngaahi taʻu pea pau ke ne hiki mei he feituʻu ki he feituʻu. Pea hili ʻene hoko ko e tuʻí, naʻá ne nofo ʻi ha fale lelei. Ko ia naʻá ne tala ange ki he palōfita ko Nētané: “Vakai, ʻoku ou nofo au ʻi ha fale sita, ka ko e Aake ʻo e Kovinanite ʻo Sihova ʻi ha fale tupenu.” Naʻe fakaʻamu ʻa Tēvita ke ne langa ha temipale fakaʻofoʻofa moʻo Sihova. Naʻe tala ange ʻe Nētane kiate ia: “ʻIlonga ha meʻa ʻoku ʻi ho loto, fai; he ʻoku ʻiate koe ʻa Elohimi.” Ka naʻe ʻikai ke fiemaʻu eni ʻe Sihova. Naʻá ne tala ange kia Nētane ke tala kia Tēvita: “ʻE ʻikai te ke langa ʻekoe ha fale moʻoku ke u nofo ai.” Neongo naʻe talaʻofa ʻe Sihova kia Tēvita te ne ʻiate ia maʻu pē, naʻe ʻiloʻi ʻe Tēvita ko e taha ʻo hono ngaahi fohá te ne langa ʻa e temipalé. Naʻe anga-fēfē fakafeangai ki ai ʻa Tēvitá?—1 Kal. 17:1-4, 8, 11, 12; 29:1.

7. Naʻe anga-fēfē ʻa e fakafeangai ʻa Tēvita ki he fakahinohino ʻa Sihová?

7 Naʻe fiemaʻu moʻoni ʻe Tēvita ke ne langa ha temipale moʻo Sihova, pea naʻá ne mei loto-mamahi lahi nai ai. Ka naʻá ne kei poupouʻi kakato ʻa e ngāue ʻe tataki ʻe hono foha ko Solomoné. Naʻe tokoni ʻa Tēvita ki hono fokotuʻutuʻu ʻa e kau ngāué pea tānaki ʻa e ukamea, kopa, siliva, koula mo e papa. Naʻe ʻikai ke ne hohaʻa pe ko hai te ne maʻu ʻa e lāngilangi ki hono langa ʻa e temipalé, ʻa ia naʻe ʻiloa ia ki mui ko e temipale ʻo Solomoné. ʻI hono kehé, naʻá ne fakalototoʻaʻi ʻa Solomone, ʻi heʻene pehē: “Pea ko eni tama, ke ʻiate koe ʻa Sihova: Pea ʻofa ke ke tuʻumalie, pea ke langa ʻa e fale ʻo Sihova ko ho ʻOtua, ʻo hange ko ʻene folofola ʻiate koe.”—1 Kal. 22:11, 14-16.

8. Ko e hā naʻe mei fakakaukau nai ai ʻa Tēvita naʻe ʻikai ke taau ʻa Solomone ke ne langa ʻa e temipalé? Ka ko e hā naʻe fai ʻe Tēvitá?

8 Lau ʻa e 1 Kalonikali 22:5. Naʻe mei ongoʻi nai ʻe Tēvita kuo teʻeki ai ke mateuteu ʻa Solomone ke tataki ʻa e ngāue mahuʻinga ko iá. Naʻe pau ke hoko ʻa e temipalé ʻo “hulu ʻaupito,” pea ko Solomoné “ko e tamasiʻi kei ngavaivai.” Ka naʻe ʻiloʻi ʻe Tēvita ʻe tokoniʻi ʻe Sihova ʻa Solomone ʻi hono fakahoko ʻa e ngāue makehe ko ení. Ko ia naʻe fai ʻe Tēvita ʻa e kotoa ʻo ʻene malavá ke tokoniʻi ʻa Solomone ke ne mateuteu ki he ngāue kāfakafa ko ení.

FIEFIA ʻI HONO AKOʻI ʻA E NIʻIHI KEHÉ

Fiefia ha tokoua ta‘umotu‘a ‘i hono fai ‘e ha tokoua kei si‘i ange ‘a e Ako Taua Le‘o ‘a ia na‘á ne ako‘i

ʻOku tau fiefia ʻi he sio ki he kau tangata kei iiki angé ʻoku nau fua ha fatongia lahi ange (Sio ki he palakalafi 9)

9. ʻE lava fēfē ke ongoʻi fiefia ʻa e faʻahinga taʻumotuʻá fekauʻaki mo hono ʻoange ʻa e ngaahi fatongiá ki he niʻihi kehé? ʻOmai ha fakatātā.

9 ʻOku ʻikai totonu ki he fanga tokoua taʻumotuʻá ke nau ongoʻi loto-siʻi ʻi he taimi ʻoku fiemaʻu ai ke nau ʻoange ha fatongia ki he kau tangata kei iiki angé. ʻOku tau ʻiloʻi kotoa ko e meʻa mahuʻinga taha ʻi he ʻaho ní ko e ngāue ʻa Sihová. Ko hono akoʻi ʻa e kau tangata kei iiki angé ke nau fua ʻa e ngaahi fatongiá ʻe tokoni ia ke fakahoko ʻa e ngāue ko ení. Fakakaukau ki he meʻá ni. ʻI he taimi naʻá ke kei siʻi aí, ngalingali naʻá ke siofi ʻa e fakaʻuli meʻalele hoʻo tamaí. ʻI hoʻo lahi haké, naʻá ne fakamatalaʻi atu ʻa e meʻa naʻá ne faí. ʻI he faai mai ʻa e taimí, naʻá ke maʻu hoʻo laisení pea kamata ke ke fakaʻuli. Neongo ia, ʻoku kei faleʻi pē koe ʻe hoʻo tamaí. ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻokú mo taufetongi ʻi he fakaʻulí. Ka ʻi he hoholo ke motuʻa ange hoʻo tamaí, naʻe lahi ange hoʻo fakaʻulí. Naʻe loto-mamahi ai hoʻo tamaí? ʻIkai, naʻá ne fiefia nai ke ke fakaʻuli holo ia. ʻI ha founga meimei tatau, ʻoku fiefia ʻa e fanga tokoua taʻumotuʻá ke sio ki he kau tangata kei iiki ange naʻa nau akoʻí ʻoku nau mateuteu ke fua ʻa e ngaahi fatongia ʻi he kautaha ʻa Sihová.

10. Naʻe anga-fēfē ʻa e ongoʻi ʻa Mōsese ki he monū mo e fatongia naʻá ne maʻú?

10 Kuo pau ke tau tokanga ke ʻoua te tau meheka ʻi he vāhenga-ngāue ʻoku maʻu ʻe he niʻihi kehé. ʻE lava ke tau ako mei he anga ʻo e fakafeangai ʻa Mōsese ʻi he taimi naʻe kamata ke ngāue fakapalōfita ai ʻa e kau ʻIsileli ʻe niʻihi. (Lau ʻa e Nōmipa 11:24-29, PM.) Naʻe loto ʻa Siosiua ke taʻofi kinautolu, ka naʻe pehē ʻe Mōsese: “Oku ke meheka koeuhi ko au? oku amujiaage e au ki he Otua ke kikite ae kakai kotoabe a Jihova, bea ke tuku e Jihova a hono laumalie kiate kinautolu.” Naʻe ʻiloʻi ʻe Mōsese naʻe tataki ʻe Sihova ʻa e ngāué. ʻI he ʻikai ke ne kumi maʻana ha lāngilangí, naʻe loto ʻa Mōsese ke maʻu ʻe he kau sevāniti kotoa ʻa Sihová ha vāhenga-ngāue. Fēfē kitautolu? ʻOku tau fiefia ʻi he taimi ʻoku maʻu ai ʻe he niʻihi kehé ha vāhenga-ngāue ʻi he ngāue ʻa Sihová?

11. Ko e hā naʻe leaʻaki ʻe ha tokoua ʻe taha fekauʻaki mo hono ʻoange ha fatongia ki he niʻihi kehé?

11 ʻOku tokolahi ʻa e fanga tokoua kuo nau ngāue mālohi ʻi he ngāue ʻa Sihová ʻi he laui hongofuluʻi taʻu pea kuo nau akoʻi ʻa e kau tangata kei iiki angé ke nau fua ha fatongia lahi ange. Ko e fakatātaá, tau fakakaukau ki ha tokoua ko Peter. Lolotonga ʻa e taʻu ʻe 74 ʻo ʻene ngāue taimi-kakató, naʻá ne fakamoleki ai ʻa e taʻu ʻe 35 ʻi ha ʻōfisi vaʻa ʻi ʻIulope. ʻI ha taimi fuoloa, ko e ʻovasia ia ʻo e Potungāue Ngāué. Pea naʻe ʻoange leva ʻa e vāhenga-ngāue ko ení kia Paul, ko ha tangata kei siʻi ange ʻa ia naʻe akoʻi ʻe Peter. Naʻe ongoʻi loto-mamahi ʻa Peter fekauʻaki mo e liliu ko ení? ʻIkai. Naʻá ne pehē: “ʻOku ou fiefia ʻaupito he ʻoku ʻi ai ʻa e fanga tokoua kuo akoʻi ke nau tali ha fatongia lahi ange pea ʻoku nau fakahoko lelei ʻa e fatongia ko iá.”

FAKAMAHUʻINGAʻI ʻA E KAU TAʻUMOTUʻÁ

12. Ko e hā ʻe lava ke tau ako mei he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Lehopoamé?

12 ʻI he taimi naʻe tuʻi ai ʻa Lehopoame, foha ʻo Solomoné, naʻá ne kole faleʻi ki he kau tangata taʻumotuʻá ki he founga ke fakahoko ai ʻene vāhenga-ngāue foʻoú. Ka naʻá ne talitekeʻi leva ʻenau faleʻí! ʻI hono kehé, naʻá ne muimui ki he faleʻi ʻa e kau tangata kei iiki naʻa nau tupu fakataha haké. Ko e olá naʻe fakatuʻutāmaki. (2 Kal. 10:6-11, 19) Ko e hā ʻe lava ke tau akó? ʻOku fakapotopoto ke kole faleʻi ki he faʻahinga ʻoku nau motuʻa mo taukei ange ʻia kitautolú. ʻOku totonu ke ʻoua ʻe ongoʻi ʻe he faʻahinga kei iiki angé ʻoku tenge kinautolu ke nau hanganaki fai ʻa e ngaahi meʻa tofu pē naʻa nau fai ʻi he kuohilí. Neongo ia, ʻoku totonu ke nau fakaʻapaʻapaʻi moʻoni ʻa e ngaahi fakakaukau ʻa e kau taʻumotuʻá pea ʻoku totonu ke ʻoua te nau vave ke fakakaukau ʻe ʻikai ke ʻaonga ʻa e founga ʻo ʻenau fai ʻa e ngāue ko iá.

13. Ko e hā ʻoku totonu ai ke ngāue fakataha ʻa e faʻahinga kei iiki angé mo e kau taʻumotuʻá?

13 ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻoku ʻoange ki he faʻahinga kei iiki angé ʻa e fatongia ke tokangaʻi ʻa e ngāue ʻa e fanga tokoua taʻumotuʻa mo taukei angé. ʻE fakapotopoto ke nau ako mei he kau taʻumotuʻa ko ení. Ko e faʻifaʻitakiʻanga naʻa tau lāulea ki ai ki muʻá, hili hono fetongi ʻe Paul ʻa Peter ko e ʻovasia ʻo ha potungāue ʻi he Pētelí, naʻá ne pehē, “Naʻá ku vaheʻi ʻa e taimi ke kumi faleʻi kia Peter, pea naʻá ku fakalototoʻaʻi ʻa e niʻihi kehe ʻi he potungāué ke nau fai ʻa e meʻa tatau.”

14. Ko e hā ʻoku tau ako mei he founga naʻe ngāue fakataha ai ʻa Tīmote mo e ʻapositolo ko Paulá?

14 Naʻe kei siʻi ange ʻa Tīmote ʻi he ʻapositolo ko Paulá, ka naʻá na ngāue fakataha ʻi he ngaahi taʻu lahi. (Lau ʻa e Filipai 2:20-22.) Naʻe tala ʻe Paula ki he kau Kolinitoó: “ʻOku ou fekau atu ai ʻa Tīmote kiate kimoutolú, he ko ʻeku tama ʻofeina mo faitōnunga ia ʻi he ʻEikí; pea te ne fakamanatu atu kiate kimoutolu ʻa ʻeku ngaahi foungá ʻi he felāveʻi mo Kalaisi Sīsuú, hangē tofu pē ko ia ʻoku ou faiako ʻaki ʻi he feituʻu kotoa pē he ngaahi fakatahaʻanga kotoa pē.” (1 Kol. 4:17) Mei he meʻá ni, ʻoku lava ke tau ʻiloʻi lelei ai naʻe ngāue fāitaha ʻa Paula mo Tīmote peá na fepoupouaki. Naʻe vaheʻi ʻe Paula ʻa e taimi ke akoʻi ʻa Tīmote ki heʻene “ngaahi foungá ʻi he felāveʻi mo Kalaisi,” pea naʻe ʻiloʻi lelei ia ʻe Tīmote. Naʻe ʻofa ʻa Paula ʻia Tīmote pea naʻá ne fakapapauʻi te ne tokangaʻi lelei ʻa e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ʻi Kolinitoó. ʻE lava ke faʻifaʻitaki ʻa e kau mātuʻá ki he ʻapositolo ko Paulá ʻi heʻenau akoʻi ha kau tangata ke nau takimuʻa ʻi he fakatahaʻangá.

ʻOKU TAU MAʻU TAKI TAHA HA FATONGIA MAHUʻINGA

15. ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe he Loma 12:3-5 ke tau fekuki mo ha liliu?

15 ʻOku tau moʻui ʻi he ngaahi taimi fakafiefia. Ko e konga fakaemāmani ʻo e kautaha ʻa Sihová ʻoku tupulaki ia ʻi he ngaahi founga kehekehe. ʻOku ʻuhinga ení ʻe hokohoko liliu ʻa e ngaahi meʻá. Ko e niʻihi ʻo e ngaahi liliu ko ení ʻe uesia fakafoʻituitui ai kitautolu pea ʻikai faingofua ke fekuki mo ia. ʻE tokoni kiate kitautolu kapau ʻoku tau anga-fakatōkilalo pea tokangataha ki he lelei maʻá e ngāue ʻo e Puleʻangá kae ʻikai nai ko ʻetau ngaahi fiemaʻu fakafoʻituituí. ʻI heʻetau fai ení, te tau nofoʻaki fāʻūtaha ai. Naʻe tohi ʻa Paula ki he kau Kalisitiane ʻi Lomá: “ʻOku ou tala ai ki he tokotaha kotoa ʻi hena ʻi homou lotolotongá ke ʻoua ʻe fakakaukau kiate ia tonu ʻo mahulu hake ia ʻi he meʻa ʻoku totonu ke fakakaukau ki aí.” Naʻá ne fakamatalaʻi leva hangē pē ko e kehekehe ʻa e ngāue ʻo e konga taki taha hotau sinó, ko e mēmipa taki taha ʻo e fakatahaʻangá ʻoku nau maʻu ʻa e fatongia kehekehe.—Loma 12:3-5.

16. Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he Kalisitiane taki taha ke tauhi maʻu ʻa e melinó mo e fāʻūtahá ʻi he kautaha ʻa Sihová?

16 Ko e kotoa ʻo e kakai ʻa Sihová ʻoku nau loto ke poupouʻi ʻa e Puleʻangá pea fai ha meʻa pē ʻoku kole ange kia kinautolu. ʻE lava ke akoʻi ʻe he fanga tokoua taʻumotuʻá ʻa e faʻahinga kei iiki angé. ʻE lava ʻa e fanga tokoua kei iiki angé ke nau fua ha fatongia lahi ange ʻi ha founga angavaivai mo fakaʻapaʻapa. Pea ʻoku houngaʻia ʻa e fanga tokoua ʻosi malí ʻi he taimi ʻoku poupouʻi ai kinautolu ʻe honau ngaahi uaifí naʻa mo e taimi ʻoku liliu ai ʻa e tuʻungá. ʻE lava ʻa e kau fefine ko ení ke nau faʻifaʻitaki kia Pīsila, ʻa ia naʻá ne ngāue faitōnunga fakataha mo hono husepāniti, ko ʻAkuilá.—Ngā. 18:2.

17. Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Sīsū ke fai ʻe heʻene kau ākongá?

17 Naʻe fokotuʻu ʻe Sīsū ʻa e faʻifaʻitakiʻanga lelei taha ʻo e loto-lelei ke akoʻi ʻa e niʻihi kehé. Naʻe ʻiloʻi ʻe Sīsū ko e niʻihi kehé ʻe fiemaʻu ke nau hokohoko atu ʻene ngāué. Ko hono moʻoní, naʻá ne ʻiloʻi naʻe taʻehaohaoa ʻene kau ākongá. Ka naʻá ne falala-pau te nau malava ke fakamafola atu ʻa e ongoongo leleí ʻo toe lahi ange ia ʻi he meʻa naʻá ne faí. (Sione 14:12) Naʻá ne akoʻi lelei kinautolu, pea naʻa nau malava ke malanga ʻi he fonua kotoa pē te nau malava ke ʻalu ki aí.—Kol. 1:23.

18. Ko e hā ʻa e ngāue te tau maʻu ʻi he kahaʻú?

18 Hili ʻa e pekia ʻa Sīsuú, naʻe fokotuʻu hake ia ʻe Sihova pea ʻoange kiate ia ʻa e ngāue lahi ange ke ne fai, pea pehē ki he mafai “ʻa ia ʻoku māʻolunga mamaʻo ia ʻi he puleʻanga mo e mafai mo e mālohi mo e tuʻunga ʻeiki kotoa pē.” (ʻEf. 1:19-21) Neongo kapau te tau mate ʻi he tuʻunga ko e kau sevāniti faitōnunga ʻa Sihova ki muʻa ʻi ʻĀmaketone, te tau toe moʻui pea maʻu ʻa e ngāue lahi mo mohu ʻuhinga ʻi he māmani foʻoú. Pea ʻi he taimí ni ʻoku tau maʻu ʻa e vāhenga-ngāue fakafiefia ko hono malangaʻi ʻa e ongoongo leleí mo ngaohi ākonga. Ko ia tatau ai pē pe ʻoku tau kei siʻi pe taʻumotuʻa, ko kitautolu taki taha ʻe lava ke “lahi fau maʻu ai pē ʻa e meʻa ke fai ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí.”—1 Kol. 15:58.

ʻUHINGA ʻOKU FAINGATAʻA NAI AI KE TAU TUKUANGE HA NGĀUE

1

ʻOku tau hohaʻa nai naʻa ʻikai ke tau maʻu ʻa e lāngilangi ʻo e ngāué.

Ka ke tau manatuʻi ko e lāngilangi kotoa ʻoku ʻa Sihova ia.—Saame 115:1.

2

ʻOku ʻikai ke tau loto ke tukuange ʻa e ngāue ʻoku tau fiefia aí.

Ka ko hono akoʻi ʻa e niʻihi kehé ʻoku lava ke ʻomai ai kiate kitautolu ʻa e fiefiá.—Ngāue 20:35.

3

ʻOku tau fakakaukau ʻe ʻikai ke fakahoko lelei ʻa e ngāué.

Ka ʻi hono tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ke fakahoko ʻa e ngāué, ʻe lava ke ne tokoniʻi mo e niʻihi kehé.—Saame 37:5.

4

ʻOku ʻikai ke tau loto ke tukuange hano tokangaʻi ha vāhenga-ngāue.

Ka ʻoku tokangaʻi maʻu pē ia ʻe Sihova.—ʻAisea 45:6, 7.

5

ʻOku tau ongoʻi ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha taimi ke akoʻi ʻa e niʻihi kehé.

Ka ko hono akoʻi ʻa e niʻihi kehé ʻi he taimi ní ʻe fakahaofi moʻoni ai ʻa e taimi ʻi he kahaʻú.—ʻEfesō 5:15, 16.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share