LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w99 11/1 p. 4-6
  • ʻOku Kamata ʻAfē ʻa e Mileniume Hono Tolú?

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • ʻOku Kamata ʻAfē ʻa e Mileniume Hono Tolú?
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Naʻe ʻAloʻi ʻAnefē ʻa Sīsū?
  • ʻE Fakamā ʻEnau Ngaahi ʻAmanaki ki he Mileniumé?
  • 2000—Ko ha Taʻu Kuo Fakaʻilongaʻi?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
  • Ko ha Afeʻi Taʻu Lelei Lahi ʻOku Ofi Mai
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1991
  • Ko e Afeʻi Taʻu Hono Tolú​—Te Ne Fakahoko ʻa Hoʻo Ngaahi ʻAmanakí?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1991
  • Ko e Mileniume Foʻoú—Ko e Hā ʻOku Tauhi Mai ʻe he Kahaʻú Maʻaú?
    Ko e Mileniume Foʻoú—Ko e Hā ʻOku Tauhi Mai ʻe he Kahaʻú Maʻaú?
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
w99 11/1 p. 4-6

ʻOku Kamata ʻAfē ʻa e Mileniume Hono Tolú?

KUÓ KE fanongo ʻi he taukaveʻi ʻe ʻikai ke kamata ʻa e mileniume hono tolú ʻi he taʻu 2000 ka ʻi he 2001? ʻOku tonu ʻa e taukaveʻi ko iá​—ʻo aʻu ki ha tuʻunga pau. Kapau ʻoku tau pehē naʻe ʻaloʻi ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he meʻa ʻoku ʻiloa he taimí ni ko e 1 K.M., ʻo hangē ko e fakamahalo ʻi he taimi ʻe taha ʻa e niʻihi, ko Tīsema 31, 2000 leva (ʻikai ko e 1999), te ne fakaʻilongaʻi moʻoni ʻa e ngataʻanga ʻo e mileniume hono uá, pea ko Sanuali 1, 2001, ʻa e kamataʻanga ʻo e mileniume hono tolú.a Kae kehe, ʻi he ʻahó ni ko e meimei kotoa ʻo e kau mataotaó ʻoku nau felotoi naʻe ʻikai ke ʻaloʻi ʻa Sīsū Kalaisi ia ʻi he 1 K.M. Sai, naʻe ʻaloʻi leva ia ʻanefē?

Naʻe ʻAloʻi ʻAnefē ʻa Sīsū?

ʻOku ʻikai ke fakahā ʻe he Tohitapú ia ʻa e ʻaho tonu ʻo e ʻaloʻi ʻo Sīsuú. Kae kehe, ʻoku pehē ai, naʻe ʻaloʻi ia “ʻi he kuonga ʻo e tuʻi ko Helota.” (Mātiu 2:1) ʻOku tui ʻa e kau mataotao Tohitapu tokolahi naʻe mate ʻa Hēlota ʻi he taʻu 4 K.M. pea naʻe ʻaloʻi ʻa Sīsū ki muʻa ʻi he taimi ko iá​—mahalo ʻi muʻa ʻi he 5 pe 6 K.M. ʻOku fakatuʻunga ʻa ʻenau ngaahi fakamulituku fekauʻaki mo e mate ʻa Hēlotá mei he ngaahi fakamatala ʻa e faihisitōlia Siu ʻi he ʻuluaki senitulí ko Falaviesi Siosifasi.b

Fakatatau kia Siosifasi, ʻi he taimi nounou ki muʻa ʻi he mate ʻa Hēlotá, naʻe ʻi ai ha mate ʻa e māhiná. ʻOku tuhu ʻa e kau mataotao Tohitapú ki ha mate fakakonga ʻa e māhiná ʻi Maʻasi 11, 4 K.M., ko ha fakamoʻoni ia kuo pau naʻe mate ʻa Hēlota ʻi he taʻu ko iá. Kae kehe, ʻi he taʻu 1 K.M., naʻe ʻi ai ha mate fakakātoa ʻa e māhiná ʻi Sanuali 8 pea mo ha mate fakakonga ʻi Tīsema 27. ʻOku ʻikai lava ke tala ʻe ha taha pe ko e ʻuhinga ʻa Siosifasí ia ki he taha ʻo e ngaahi mate ʻi he 1 K.M. pe ko e taha ko ia ʻi he 4 K.M. Fakatatau ki ai, ʻe ʻikai lava ke tau ngāueʻaki ʻa e ngaahi lea ʻa Siosifasí ke ne fakapapauʻi ʻa e taʻu tonu ʻo e mate ʻa Hēlotá. Neongo kapau te tau lava, ʻi he ʻikai ha fakamatala lahi angé ʻe kei ʻikai pē lava ke tau fakapapauʻi ʻe kitautolu ʻa e taimi naʻe ʻaloʻi ai ʻa Sīsuú.

Ko e fakamoʻoni mālohi taha ʻoku tau maʻu fekauʻaki mo e ʻaho ʻo e ʻaloʻi ʻo Sīsuú ʻoku haʻu ia mei he Tohitapú. ʻOku pehē ʻe he lēkooti fakamānavaʻí ko e tokotaha naʻe tokouaʻaki ʻe Sīsū ko Sione Papitaisó naʻe kamata ʻa ʻene ngāue ko ha palōfitá ʻi he taʻu hono 15 ʻo e ʻEmipola Loma ko Taipiliō Sisá. (Luke 3:​1, 2) ʻOku fakapapauʻi ʻe he hisitōlia ʻi he māmaní naʻe fakanofo ʻemipola ʻa Taipiliō ʻi Sepitema 15, 14 T.S., ko ia ko hono taʻu hono 15 ʻe lele ia mei he konga ki mui ʻo e 28 T.S. ki he konga ki mui ʻo e 29 T.S. Naʻe kamata ʻe Sione ʻa ʻene ngāue fakafaifekaú he lolotonga ʻa e taimi ko iá, pea ʻoku hā mahino naʻe kamata ʻa e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsuú ʻi he māhina ʻe ono ki mui ai. (Luke 1:​24-​31) Ko e meʻá ni, fakatahaʻi mo e fakamoʻoni kehe, te ne fokotuʻu ai ʻa e kamataʻanga ʻo e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsuú ʻi he faʻahitaʻu fakatōlau ʻo e 29 T.S.c ʻOku fakamatala ʻa e Tohitapú ko Sīsuú naʻe “feʻunga nai ia mo e tolungofulu taʻu” ʻi he taimi naʻá ne kamata ai ʻa ʻene ngāue fakafaifekaú. (Luke 3:​23) Kapau naʻá ne taʻu 30 ʻi he faʻahitaʻu fakatōlau ʻo e 29 T.S., kuo pau pē naʻe ʻaloʻi ia ʻi he faʻahitaʻu fakatōlau ʻo e 2 K.M. Sai, kapau te tau lau ʻa e taʻu ʻe ua afe mei he faʻahitaʻu fakatōlau ʻo e 2 K.M. (ʻo manatuʻi naʻe ʻikai ha taʻu noa; ko ia ai, mei he 2 K.M. ki he 1 T.S. ko e taʻu ia ʻe ua), ʻoku tau ʻiloʻi ai ko e mileniume hono uá kuo ngata ia pea ko e mileniume hono tolú naʻe kamata ia ʻi he faʻahitaʻu fakatōlau ʻo e 1999!

ʻOku mahuʻinga ia? Ko e fakatātaá, ʻe fakaʻilongaʻi ʻe he mileniume hono tolú ʻa e kamataʻanga ʻo e Pule Taʻu ʻe Taha Afe ʻa Sīsū Kalaisí, ʻa ia naʻe lave ki ai ʻi he tohi ʻa Fakahaá? ʻIkai. ʻOku ʻikai ha feituʻu ʻe fakahaaʻi ai ʻe he Tohitapú ha fehokotaki ʻi he vahaʻa ʻo e mileniume hono tolú pea mo e Pule Taʻu ʻe Taha Afe ʻa Kalaisí.

Naʻe fakatokanga ʻa Sīsū ki hono kau muimuí fekauʻaki mo e fakamahalo ʻo kau ki he ngaahi taʻú. Naʻá ne tala ki he heʻene kau ākongá: “ʻOku ʻikai ʻamoutolu ke ʻilo ʻa e ngaahi taimi mo e ngaahi kuonga, ʻa ia kuo taʻofi ʻe he Tamai ki heʻene faʻiteliha aʻana.” (Ngāue 1:7) Ki muʻa ange aí, naʻe fakahaaʻi ai ʻe Sīsū naʻa mo ia naʻe ʻikai te ne ʻiloʻi ʻi he taimi ko iá ʻa e taimi ʻe fakahoko ai ʻe he ʻOtuá ʻa e fakamaau ki he fokotuʻutuʻu fulikivanu ko ení, ʻo tofa atu ai ʻa e hala ki he Pule Mileniume ʻa Kalaisí. Naʻá ne pehē: “Ko e meʻa ki he ʻaho ko ia mo hono houa, ʻoku ʻikai ha taha ʻoku ʻilo ki ai; ʻio, pe ko e kau angelo ʻi he langi; pea naʻa mo e ʻAlo ʻoku ʻikai; ngata pe ʻi he Tamai toko taha.”​—Mātiu 24:36.

ʻOku ʻuhinga lelei ke ʻamanekina ʻe toe foki mai ʻa Kalaisi ʻi he taʻu ʻe 2000 tonu matematē mei he taimi ʻo hono ʻaloʻi mai ko ha tangatá? ʻIkai, ʻoku ʻikai. Kuo pau pē naʻe ʻiloʻi ʻe Sīsū ia ʻa e ʻaho ʻo hono ʻaloʻí. Pea ʻoku pau naʻá ne ʻiloʻi ʻa e anga ʻo hono lau ʻa e taʻu ʻe 2000 mei he taimi ko iá. Ka, naʻe ʻikai te ne ʻiloʻi ʻa e ʻaho mo e houa ʻo ʻene haʻú. ʻOku hā mahino, ʻe ʻikai faingofua ke fakapapauʻi ʻa e taimi ʻo ʻene toe foki maí! Ko e ‘taimí mo e ngaahi kuongá’ naʻe ʻi he faʻiteliha ia ʻa e Tamaí​—ko e taimi-tēpilé ʻoku ʻaʻana tokotaha pē ia ke ʻilo ki ai.

ʻIkai ngata aí, naʻe ʻikai fekauʻi ʻe Sīsū ʻa hono kau muimuí ke tatali kiate ia ʻi ha feituʻu fakasiokālafi pau. Naʻá ne tala ange kiate kinautolu, ke ʻoua te nau fakatahataha ʻo tatali, ka ke nau movete atu ki he “ngataʻanga ʻo māmani” ʻo ngaohi ʻa e kakai ʻo e ngaahi puleʻanga kotoa pē ko e kau ākonga. Kuo ʻikai ʻaupito te ne kaniseli ʻa e fekau ko iá.​—Ngāue 1:8; Mātiu 28:​19, 20.

ʻE Fakamā ʻEnau Ngaahi ʻAmanaki ki he Mileniumé?

Kae kehe, ko e kau poupou fakalotu ʻe niʻihi ʻoku lahi ʻenau ngaahi ʻamanaki ki he taʻu 2000. ʻOku nau tui ʻi he lolotonga ʻo e ngaahi māhina siʻi ka hoko maí, ʻe fakahoko moʻoni ai ʻa e ngaahi konga ʻo e tohi ʻa Fakahaá. Ko e moʻoni, ʻoku nau sio kiate kinautolu ʻoku nau kau fakafoʻituitui ʻi he fakahoko ko iá. Ko e fakatātaá, ʻoku nau tuhu ki he kikite ʻoku hiki ʻi he Fakahā 11:​3, 7, 8, ʻa ia ʻoku lau ai ki ha ongo fakamoʻoni ʻokú na kikite ʻi ha “malaʻe ʻo e kolo lahi, ʻa ia ʻoku ui fakalaumalie ko Sotoma mo Isipite, ko e potu naʻe kalusefai ai foki hona ʻEiki.” ʻI he ʻosi ʻena faifakamoʻoní, ʻoku tāmateʻi ʻa e ongo fakamoʻoní ʻe ha manu fekai fakamanavahē ʻoku ʻalu hake mei ha luo.

Fakatatau ki ha līpooti ʻi he The New York Times Magazine ʻo Tīsema 27, 1998, ko e taki ʻo ha kulupu fakalotu ʻe taha “kuó ne tala ki hono kau muimuí ko e taha ia ʻo e ongo fakamoʻoni ʻa ia kuo fakatufakangaʻi ke ne fanongonongo ʻa e fakaʻauha ʻo e māmaní pea mo e haʻu ʻa e ʻEikí​—pea ʻe toki tāmateʻi leva ia ʻe Sētane ʻi he ngaahi hala ʻo Selusalemá.” ʻOku mahino ʻa e hohaʻa ʻa e kau maʻu mafai ʻIsilelí. ʻOku nau manavahē naʻa feinga nai ha kau politiki tōtuʻa ke “fakahoko” ʻa e kikité ʻiate kinautolu pē​—ʻo ʻuhinga nai ia ko hano fakatupunga ha vākovi fakakautau! Kae kehe, ʻoku ʻikai ke fiemaʻu ʻe he ʻOtuá ia ʻa e “tokoni” ʻa e tangatá ke fakahoko ʻa ʻene taumuʻá. Ko e kotoa ʻo e ngaahi kikite ʻa e Tohitapú ʻe fakahoko ia ʻi he taimi tonu ʻa e ʻOtuá pea ʻi he founga tonu ʻa e ʻOtuá.

Ko e tohi ʻa Fakahaá naʻe hiki ia ʻi he “fakatātā.” Fakatatau ki he Fakahā 1:​1, naʻe loto ʻa Sīsū ke fakahaaʻi ki he “kau tamaioʻeiki” (ʻo ʻikai ko e māmaní fakalūkufua) ʻa e meʻa ʻe vave ʻa ʻene hokó. Ke mahinoʻi ʻa e tohi ʻa Fakahaá, ko e kau tamaioʻeiki, pe kau muimui ʻo Kalaisí, ʻe fiemaʻu ki ai ʻa e laumālie māʻoniʻoni ʻo e ʻOtuá, ʻa ia ʻoku foaki ʻe Sihova ki he faʻahinga ʻoku nau fakahōifuaʻi iá. Kapau ko e tohi ʻa Fakahaá ke mahinoʻi fakahangatonu, naʻa mo e kakai taʻetuí ʻe lava ke nau lau ia ʻo mahinoʻi. ʻE ʻikai leva ha toe fiemaʻu ia ki he kau Kalisitiané ke nau lotu ʻo kole ʻa e laumālie māʻoniʻoní koeʻuhi ke mahinoʻi ia.​—Mātiu 13:​10-​15.

Kuo tau vakai ʻo fakatatau ki he fakamoʻoni faka-Tohitapú, ko e mileniume hono tolu mei he ʻaloʻi ʻo Sīsuú ʻoku kamata ia ʻi he faʻahitaʻu fakatōlau ʻo e 1999 pea ʻoku ʻikai ko e ʻaho ko iá pe ko Sanuali 1, 2000, pe ko Sanuali 1, 2001, ʻe ʻi ai hano ʻaonga makehe. Ka, ʻoku ʻi ai ha mileniume ʻoku mahuʻinga lahi ki he kau Kalisitiané. Kapau ʻoku ʻikai ko e mileniume hono tolú, ko fē? Ko e kupu fakaʻosi ʻi he ngaahi hokohoko ko ení te ne tali ʻa e fehuʻi ko ení.

[Fakamatala ʻi lalo]

a Sio ki he puha ʻoku fakakaveinga ko e “2000 pe 2001?” ʻi he peesi 5.

b Fakatatau ki he fakahokohoko lau taimi ʻa e kau mataotao ko ení, ne mafoa ʻa e ata ʻo e mileniume ia hono tolú ʻi he 1995 pe 1996.

c Ki ha ngaahi fakaikiiki lahi ange, kātaki ʻo sio ki he Insight on the Scriptures, naʻe pulusi ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., Voliume 1, peesi 1094-1095.

[Puha ʻi he peesi 5]

2000 pe 2001?

Ke mahino ʻa e ʻuhinga ʻoku taukaveʻi ai ʻe he niʻihi ʻe mafoa ʻa e ata ʻo e mileniume hono tolú mei he ʻaloʻi ʻo Sīsuú ʻi Sanuali 1, 2001, fakakaukau angé ki he fakatātā ko ení. Tau pehē pē ʻokú ke lau ha tohi ʻoku peesi ʻe 200 ʻa hono lōloá. ʻI hoʻo aʻu ki he tumutumu ʻo e peesi 200, kuó ke ʻosi hono lau ʻa e peesi ʻe 199, mo e peesi ʻe taha ʻoku toe ke lau. ʻE ʻikai te ke ʻosiki ʻa e tohí kae ʻoua kuó ke hoko ki he ngataʻanga ʻo e peesi 200. ʻI he tuʻunga meimei tatau, ko e ngaahi taʻu ia ʻe 999 ʻo e mileniume lolotongá, hangē ko ia ʻoku vakai anga-maheni ki aí, ʻe fehopeʻaki ia ʻi Tīsema 31, 1999, fakataha mo e taʻu ʻe taha ʻe hoko mai ai kae ʻoua ke aʻu ki he ngataʻanga ʻo e mileniumé. ʻI he fakafuofua ko iá, ʻoku kamata ʻa e mileniume hono tolú ʻi Sanuali 1, 2001. Kae kehe, ʻoku ʻikai ʻuhinga iá, ʻi he taʻu ko iá ko e ngaahi taʻu tonu ʻe 2,000 ʻe hope mai mei he taimi ʻo e ʻaloʻi ʻo Sīsuú, hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻi he kupu ko ení.

[Puha ʻi he peesi 6]

Anga ʻo e Kamata ʻo e Founga ʻAho K.M.-T.S.

Ki muʻa ʻi he senituli hono ono T.S., naʻe vaheʻi ai ʻe Tuʻitapu Sōane I ha mōnike naʻe ui ko Taionisio ʻEkisikasi ke kamata ha founga fika ʻa ia ʻe fakaʻatā ai ʻa e ngaahi siasí ke nau fokotuʻu ha ʻaho fakaʻofisiale ki he Toetuʻú.

Naʻe kamata ngāue ʻa Taionisio. Naʻá ne fikaʻi fakaholomui ʻa e taimí, ʻo fakalaka ʻi he pekia ʻa Sīsuú, ki he meʻa naʻá ne pehē ko e taʻu ia ʻo e ʻaloʻi ʻo Sīsuú; peá ne toki fakafika leva ʻa e taʻu taki taha ʻo faai mai ai mei he tuʻunga ko iá. Naʻe fakahaaʻi ʻe Taionisio ʻa e vahaʻa taimi mei he ʻaloʻi ʻo Sīsuú ko e “A.D. (T.S.)” (ki he Anno Domini​—“ʻi he taʻu ʻo hotau ʻEikí [Sīsū].”) Lolotonga ʻa e fakataumuʻa ke faʻu ha founga falalaʻanga ʻo hono fikaʻi ʻo e Toetuʻú ʻi he taʻu taki taha, naʻe ʻomai taʻetokanga ai ʻe Taionisio ʻa e fakakaukau ʻo hono fakafika ʻo e ngaahi taʻú mei he ʻaloʻi ʻo Sīsuú ʻo faai mai ai.

Neongo ʻoku felotoi ʻa e tokolahi taha ʻo e kau mataotaó naʻe ʻikai ke ʻaloʻi ʻa Sīsū ʻi he taʻu naʻe ngāueʻaki ʻe Taionisio ʻo makatuʻunga mei ai ʻa ʻene ngaahi fiká, ko ʻene founga lau fakahokohoko taimí ʻoku fakaʻatā ai kitautolu ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi meʻá ʻi he tukuʻau mai ʻa e taimí pea sio ki heʻenau felāveʻiʻakí.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share