LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • bsi00 p. 7-8
  • Tohi Tohitapu Fika 8—Lute

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Tohi Tohitapu Fika 8—Lute
  • “Potu Folofola Kotoa Pe”—Moʻoni Alafalalaʻanga mo ʻAonga, Voliume 7
  • Kaveinga Tokoni
  • ʻUHINGA ʻOKU ʻAONGA AÍ
“Potu Folofola Kotoa Pe”—Moʻoni Alafalalaʻanga mo ʻAonga, Voliume 7
bsi00 p. 7-8

Tohi Tohitapu Fika 8—Lute

Tokotaha-Tohí: Sāmiuela

Feituʻu Naʻe Tohi Aí: ʻIsileli

Kakato Hono Tohí: 1090 K.M. n.

Vahaʻa Taimi: Taʻu ʻe 11 ʻo e pule ʻa e kau fakamāú

1. (a) Ko e hā ʻoku mahulu hake ai ʻa e tohi ʻa Luté mei ha foʻi talanoa ʻofa peé? (e) Ko e hā ʻa e lave makehe ʻoku fai kia Lute ʻi he Tohitapú?

KO E tohi ʻa Luté ko ha foʻi tulama mālie ʻaupito ʻoku tupulaki ʻo hoko ko e foʻi talanoa fakaʻofoʻofa fekauʻaki mo e feʻofaʻaki ʻa Pōasi mo Luté. Kae kehe, ʻoku ʻikai ko ha foʻi maau fakavīkiviki ʻofa pē. ʻOku ʻikai ko ʻene taumuʻá ia ke fai ha fakafiefia. ʻOku fakaeʻa ʻe he tohí ʻa e taumuʻa ʻa Sihova ke ʻai ha ʻea ki he Puleʻangá, pea ʻoku hakeakiʻi ai ʻa ʻEne anga-ʻofá. (Lute 1:8; 2:20; 3:10) Ko e tuʻunga lahi ʻo e ʻofa ʻa Sihová ʻoku hā ia ʻi heʻene fili ha fefine Mōape, ko ha tokotaha lotu ki muʻa ʻa e ʻotua pangani ko Kīmosí, ʻa ia naʻe tafoki ki he lotu moʻoní, ke ne hoko ko ha kui-fefine ʻa Sīsū Kalaisi. Ko Luté ko e taha ia ʻo e kau fefine ʻe toko fā ʻoku lave ki honau hingoá ʻi he tohi hohoko meia ʻĒpalahame kia Sīsuú. (Mt. 1:​3, 5, 16) Ko Lute, fakataha mo ʻĒseta, ko e taha ia ʻo e ongo fefine ʻoku ui ʻaki hona hingoá ha ongo tohi Tohitapu.

2. Naʻe hoko ʻanefē ʻa e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻia Luté, naʻe tohi ʻa e tohí ʻanefē, pea ʻe hai?

2 “Pea ko eni ʻi he taimi naʻe pule ai ʻa e Kau Fakamāu . . .” ʻAki ʻa e ngaahi foʻi lea kamatá ni, ʻoku kamataʻi ai ʻe he tohi ʻa Luté ʻa ʻene talanoa fakatupu-fiefiá. ʻOku mahino mei he ngaahi leá ni naʻe toki tohi ʻa e tohí ki mui mai, ʻi he taimi ʻo e ngaahi tuʻi ʻo ʻIsilelí. Kae kehe, ko e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻoku lave ki ai ʻi he tohí ʻoku kātoi ai ha vahaʻa taimi ko e taʻu nai ʻe 11 ʻi he taimi ʻo e kau fakamāú. Neongo ʻoku ʻikai fakahaaʻi mai ai ʻa e hingoa ʻo e tokotaha-tohí, ʻoku mātuʻaki hangē pē ia ko Sāmiuelá, ʻa ia ʻoku toe hangehangē ko ia naʻá ne tohi ʻa e Fakamāú pea ko e tokotaha anga-tonu tuʻu-ki-muʻa ʻi he kamataʻanga ʻo e vahaʻa taimi ʻo e ngaahi tuʻí. Koeʻuhi ʻoku fakahā ʻe he ngaahi veesi fakaʻosí naʻe ʻosi hoko ʻa Tēvita ia ʻo tuʻu-ki-muʻa ai, ʻoku fokotuʻu ai ʻe he meʻá ni ʻa hono tohí ʻi he 1090 K.M. nai. Ko Sāmiuela, ʻa ia naʻe maheni lelei mo e talaʻofa ʻa Sihova fekauʻaki mo ha “laione” mei he matakali ʻo Siutá, pea ko ia naʻe ngāueʻaki ʻe Sihova ʻi hono pani ʻo Tēvita ʻo e matakali ko iá ke hoko ko e tuʻi ʻi ʻIsilelí, te ne mahuʻingaʻia loloto ʻi hono faʻu ha lēkooti ʻo e hohoko tohi ʻoku aʻu mai kia Tēvitá.​—Sen. 49:​9, 10; 1 Sam. 16:​1, 13; Lute 1:1, 4; 4:​13, 18-22.

3. Ko e hā ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻa ʻoku nau fakapapauʻi ʻa e kau moʻoni ʻa e tohi ʻa Luté?

3 Ko e mafai fakaetohi fakamoʻoniʻanga ʻa Luté kuo ʻikai ʻaupito ke poleʻi. Ko e fakapapauʻi feʻunga ʻo iá naʻe ʻomai ia ʻi hono fakamānavaʻi ʻe Sihova ʻa hono fakahokohoko ʻo Lute ʻi he tohi hohoko ʻo Sīsū ʻi he Mātiu 1:5. Naʻe ʻiloʻi maʻu pē ʻa e tohi Luté ʻe he kau Siú ko ha konga ʻo e tohi fakamoʻoniʻanga faka-Hepeluú. Ko ia, ʻoku ʻikai fai ha ofo, ko e ngaahi kongokonga ʻo e tohí naʻe maʻu ia fakataha mo e ngaahi tohi kehe ʻo e tohi fakamoʻoniʻangá ʻi he ngaahi Takainga Tohi Tahi Maté ʻa ia naʻe maʻu ʻo kamata ʻi he 1947. ʻIkai ngata aí, ʻoku fehoanaki kakato ʻa Lute mo e ngaahi taumuʻa ʻa Sihova ki he Puleʻangá pea pehē ki he ngaahi fiemaʻu ʻa e Lao ʻa Mōsesé. Neongo ko e mali mo e kau Kēnani pea mo e kau Mōape lotu-ʻaitolí naʻe tapui ia ki he kau ʻIsilelí, naʻe ʻikai fakamavaheʻi ai heni ʻa e kau muli hangē ko Luté ʻa ia naʻá ne koloaʻaki ʻa e lotu ʻa Sihová. ʻI he tohi ʻa Luté, ko e lao ki he toe fakatau maí mo e mali mo e tuongaʻane-ʻi-he-fonó ʻoku tauhi ia ai ʻi hono fakaikiikí kotoa.​—Teu. 7:1-4; 23:3, 4; 25:5-10.

ʻUHINGA ʻOKU ʻAONGA AÍ

9. ʻI he ngaahi tafaʻaki fē ʻoku hoko ai ko ha ngaahi faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻa e faʻahinga tefito ʻi he foʻi tulama ʻo Luté kiate kitautolu ʻi he ʻaho ní?

9 Ko e lēkooti fakafiefiá ni ʻoku ʻaonga moʻoni, ʻi hono tokoniʻi ʻa e kau ʻofa ki he māʻoniʻoní ke nau langa hake ha tui mālohi. Ko e faʻahinga tefito kotoa ʻi he tulama fakafiefiá ni naʻa nau fakahaaʻi ʻa e tui tuʻu-ki-muʻa kia Sihova, pea naʻa “nau maʻu kotoa pe ha ongoongolelei ʻi heʻenau tui.” (Hep. 11:39) Naʻa nau hoko ko e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga lelei kiate kitautolu ʻi he ʻaho ní. Naʻe fakahāhaaʻi ʻe Nāomi ʻa e falala loloto ki he anga-ʻofa ʻa Sihová. (Lute 1:8; 2:20) Naʻe liʻaki loto-lelei ʻe Lute hono fonua totonú kae tuli ki he lotu ʻa Sihová; naʻá ne fakamoʻoniʻi ʻa ʻene hoko ʻo mateaki mo anganofó, pea pehē foki ko ha tokotaha ngāue loto-lelei. Ko e houngaʻia moʻoni ʻa Pōasi ʻi he lao ʻa Sihová pea mo ʻene anga-fakatōkilalo ʻo fakamoʻulaloa ʻi hono fai ʻa e finangalo ʻo Sihová, pea pehē ki heʻene ʻofa ki he tokotaha anga-tonu ko Nāomí pea mo e tokotaha faʻa ngāue ko Luté, naʻe taki atu ai ia ke ne fakahoko hono monū ko e mali ke toe fakatau mai.

10. Ko e hā ʻoku totonu ai ke ʻai ʻe he lēkooti ʻia Luté ke mālohi ʻetau falala ki he ngaahi talaʻofa ʻo e Puleʻangá?

10 Ko e tokonaki ʻa Sihova ʻa e malí, pea ʻi he mali ko ʻeni ke toe fakatau maí, naʻe ngāueʻaki ia ki hono lāngilangí. Ko Sihova ʻa e Tokotaha-Fokotuʻutuʻu ʻo e mali ʻa Pōasi mo Luté, pea naʻá ne tāpuakiʻi ia ʻo fakatatau ki heʻene anga-ʻofá; naʻá ne ngāueʻaki ia ko ha founga ke fakatolonga hokohoko mai ai ʻa e laine fakatuʻi ʻo Siuta naʻe taki mai ai kia Tēvita pea fakaʻosi mai kia Tēvita Lahi Ange, ko Sīsū Kalaisi. Ko e tokanga faʻa leʻo ʻa Sihova ʻi hono ʻomai ʻa e ʻEa ki he Puleʻangá ʻo fakatatau ki heʻene tokonaki fakalaó ʻoku totonu ke ne ʻai ke mālohi ʻetau loto-papaú mo ʻai kitautolu ke tau hanga atu ki muʻa mo e loto-falala ki he fakahoko ʻa e kotoa ʻo e ngaahi talaʻofa fekauʻaki mo e Puleʻangá. ʻOku totonu ke ueʻi ai kitautolu ke tau femoʻuekina ʻi he ngāue utu-taʻu ʻi onopōní, ʻo falala ki ha totongi haohaoa meia Sihova, ko e ʻOtua ʻo ʻIsileli fakalaumālié, ʻa ia ‘kuo tau haʻu ke hufanga ʻi hono lalo kapakaú’ pea ko e ngaahi taumuʻa ʻa hono Puleʻangá ʻoku nau ngaʻunu mātuʻaki lāngilangiʻia atu ai pē ki muʻa ki honau fakahoko kakató. (2:12) Ko e tohi ʻa Luté ko ha toe fehokotaki mātuʻaki mahuʻinga ia ʻi he lēkooti ʻoku taki atu ki he Puleʻanga ko iá!

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share