Ko e Hā ʻEku Fili ʻo Kau ki he Fanga Kiʻi Konga Iiki ʻo e Totó mo e Founga Fakafaitoʻo ʻOku Fekauʻaki mo Hoku Totó Tonu?
ʻOku fekauʻi ʻe he Tohi Tapú ʻa e kau Kalisitiané ke nau “fakaʻehiʻehi mei he . . . toto.” (Ng. 15:20) Ko ia ai, ʻoku ʻikai ke tali ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e huhu ʻo e toto kakató pe ko e ngaahi konga tefito ʻe fā ʻo e totó—ʻa ia ko e ngaahi sela toto kulokulá, sela toto hinehiná, peletiletí mo e pelesimaá. ʻOku ʻikai foki ke nau foaki pe tauhi honau totó tonu ke ngāueʻaki ki he huhu totó.—Liv. 17:13, 14; Ng. 15:28, 29.
Ko e hā ʻa e fanga kiʻi konga iiki ʻo e totó, pea ko e hā ko ha fili ai ia ʻa e Kalisitiane taki taha fekauʻaki mo hono ngāueʻakí?
Ko e fanga kiʻi konga iiki ʻo e totó ko e ngaahi ʻelemēniti ia mei he totó ʻa ia ʻoku maʻu ʻo fakafou ʻi hano vahevahe fakakongokonga. Ko e fakatātaá, ko e pelesimaá, ʻa e taha ʻo e konga tefito ʻe fā ʻo e totó, ʻe lava ke vahevahe ia ki he ngaahi meʻa ko ʻení: vai, ko e peseti nai ʻe 91; ngaahi polotini hangē ko e albumin, globulin mo e fibrinogen, peseti nai ʻe 7; mo e ngaahi meʻa kehe, hangē ko e ivi fakameʻatokoni, hōmone, ngaahi kasa, vaitamini, meʻa taʻeʻaonga mo e ngaahi māsima ʻi he totó, ʻa ia ko e peseti nai ʻe 1.5.
ʻOku kau ʻa e fanga kiʻi konga īkí ni ʻi he fekau ke fakaʻehiʻehi mei he totó? Heʻikai lava ke ʻoatu ha tali pau. ʻOku ʻikai ke ʻomai ʻe he Tohi Tapú ia ha fakahinohino pau fekauʻaki mo e fanga kiʻi konga iiki ʻo e totó.a Ko e moʻoni, ʻoku lahi ʻa e fanga kiʻi konga iiki ʻoku toʻo ia mei he toto kuo foaki ki he ngaahi taumuʻa fakafaitoʻó. ʻOku totonu ke fai ʻe he Kalisitiane taki taha ha fili fakakonisēnisi pe te ne tali pe ʻikai ʻa hono ngāueʻaki fakafaitoʻo ʻo e fanga kiʻi konga iiki ko ʻení.
ʻI hono fai ʻa e ngaahi fili ko iá, fakakaukau ki he ongo fehuʻi ko ʻení: ʻOku ou lāuʻilo ko hono fakafisingaʻi kotoa ʻa e fanga kiʻi konga iiki ʻo e totó ʻoku ʻuhinga iá heʻikai te u tali ha faitoʻo ʻe niʻihi, hangē ko ha faʻahinga faitoʻo ke ne tauʻi ʻa e vailasí mo e ngaahi mahakí pe ko ha tokoni ki hono fakafatu ʻa e totó koeʻuhi ke taʻofi ʻene fānoá? ʻE lava ke u fakamatalaʻi ki ha toketā ʻa e ʻuhinga ʻoku ou tali pe ʻikai tali ai ʻa hono ngāueʻaki ʻo e fanga kiʻi konga iiki ʻe niʻihi ʻo e totó?
Ko e hā ko ha fili fakafoʻituitui ai ʻa e ngaahi ngāue ʻe niʻihi ʻoku kau ai hono ngāueʻaki fakafaitoʻo ʻa hoku totó tonu?
Neongo ʻoku ʻikai ke foaki pe tauhi ʻe he kau Kalisitiané honau totó tonu ke ngāueʻaki ki ha huhu toto, ko e ngaahi ngāue pe ngaahi sivi ʻe niʻihi ʻoku kau ai ʻa e toto ʻo ha taha, ʻoku ʻikai ke fuʻu hā māʻalaʻala ʻa ʻene fepaki mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻa e Tohi Tapú. Ko ia ai, ʻoku totonu ki he tokotaha taki taha ke ne fai ha fili fakakonisēnisi pe te ne tali pe ʻikai ha faʻahinga ngāue fakafaitoʻo ʻoku kau ai ʻa hono ngāueʻaki ʻa hono totó tonu.
ʻI hono fai ʻa e ngaahi fili ko iá, ʻeke hifo kiate koe ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení: Kapau ko ha konga ʻo hoku totó ʻe afeʻi ki tuʻa mei hoku sinó pea ʻe kiʻi tuʻu ʻa ʻene tafe takaí, ʻe ʻataʻatā nai hoku konisēnisí ke u vakai atu ki he toto ko ʻení ʻoku kei hoko pē ia ko e konga ʻoʻoku, ʻo ʻikai fiemaʻu ai ke ‘lilingi ia ki he kelekelé’? (Teu. 12:23, 24) ʻE fakahohaʻasi nai hoku konisēnisi kuo akoʻi mei he Tohi Tapú kapau ʻi he lolotonga ʻo ha ngāue fakafaitoʻo naʻe toʻo ha konga ʻo hoku totó ʻo fai ha ngāue ki ai pea toe fakafoki ki hoku sinó? ʻOku ou lāuʻilo ko hono fakafisingaʻi kotoa ʻa e ngaahi ngāue fakafaitoʻo ʻoku kau ai ʻa hono ngāueʻaki ʻo hoku totó tonu ʻoku ʻuhinga iá ʻoku ʻikai te u tali ʻa e faʻahinga ngāue fakafaitoʻo hangē ko e dialysis (founga fakamaʻa toto) pe ko hono ngāueʻaki ha mīsini ke ne fai ʻa e ngāue ʻa e mafú mo e maʻamaʻá? Kuó u lotu ki he ʻOtuá ki ha tataki fekauʻaki mo e meʻá ni ki muʻa ke u fai ha filí?b
Ko e hā ʻeku ngaahi fili fakafoʻituituí?
Vakai ki he ongo foomu ʻi he peesi ʻe ua hoko maí. ʻOku lisi ʻi he Foomu 1 ʻa e niʻihi ʻo e fanga kiʻi konga iiki ʻoku toʻo mei he totó pea mo e founga ʻoku lahi ngāueʻaki fakafaitoʻo ai kinautolú. Tohi hoʻo fili fakafoʻituituí pe te ke tali pe ʻikai ʻa hono ngāueʻaki ʻo e fanga kiʻi konga taki taha ko ʻení. ʻOku lisi ʻi he Foomu 2 ʻa e ngaahi ngāue fakafaitoʻo anga-maheni ʻoku fekauʻaki mo hoto totó tonu. Tohi hoʻo fili fakafoʻituituí pe te ke tali pe ʻikai ʻa e ngaahi ngāue ko ʻení. Ko e ongo foomu ko ʻení ʻoku ʻikai ko e ongo foomu fakalao, ka te ke ngāueʻaki nai hoʻo ngaahi tali ʻi hení ke tokoni ki hono fakakakato hoʻo kaati HCD (Fakahinohino ki he Tokangaʻi ʻo e Moʻuí).
ʻOku totonu ko koe pē ke ke fai hoʻo ngaahi filí kae ʻikai ko ha tokotaha kehe ke ne fai ia maʻau. Pehē pē, ʻoku ʻikai totonu ke fakaangaʻi ʻe ha taha ʻa e fili ʻa ha Kalisitiane ʻe taha. ʻI he ngaahi meʻá ni, “kuo pau ke taki taha fua ʻene kavenga aʻana.”—Kal. 6:4, 5.
b ʻOku maʻu ha fakamatala ʻaonga fekauʻaki mo e kaveingá ni ʻi he ʻīsiu ʻo e Taua Leʻo ʻo ʻOkatopa 15, 2000, peesi 30-1 mo e Transfusion Alternatives—Documentary Series—On DVD.
cdefghijFakatokangaʻi: Ko hono ngāueʻaki taki taha ʻo e ngaahi ngāue fakafaitoʻo ko ʻení ʻoku kehekehe mei he toketā ki he toketā. ʻOku totonu ke ke kole ki hoʻo toketaá ke ne fakamatalaʻi atu ʻa e meʻa tofu pē ko ia ʻoku kau ki he faʻahinga ngāue ʻoku fokotuʻu maí ke fakapapauʻi ʻoku fehoanaki ia mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú pea pehē ki hoʻo fili fakakonisēnisí tonu.