VAHE HONGOFULUMĀUA
Moʻui ʻi ha Founga ʻOku Fakahōifuaʻi Ai ʻa e ʻOtuá
ʻE lava fēfē ke ke hoko ko e kaumeʻa ʻo e ʻOtuá?
ʻI he founga fē ʻokú ke kau ai ki he pole ʻa Sētané?
Ko e hā ʻa e ʻulungāanga ʻoku taʻefakahōifua kia Sihová?
ʻE lava fēfē ke ke moʻui ʻi ha founga ʻoku fakahōifuaʻi ai ʻa e ʻOtuá?
1, 2. ʻOmai ha ngaahi fakatātā ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻa ia naʻe vakai ki ai ʻa Sihova ko hono ngaahi kaumeʻa ofi.
KO E faʻahinga tokotaha fēfē te ke fili ko hao kaumeʻá? ʻOku mātuʻaki ngalingali te ke loto ke feohi mo ha taha ʻokú ne maʻu ʻa e vakai, mahuʻingaʻia mo e ngaahi tuʻunga tatau mo koe. Pea ʻe tohoakiʻi koe ki ha taha ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi ʻulungāanga lelei, hangē ko e faitotonú mo e anga-leleí.
2 ʻI he kotoa ʻo e hisitōliá, kuo fili ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faʻahinga pau ʻo e tangatá ke nau hoko ko hono ngaahi kaumeʻa ofi. Ko e fakatātaá, naʻe ui ʻe Sihova ʻa ʻĒpalahame ko hono kaumeʻa. (Aisea 41:8; Semisi 2:23) Naʻe lave ʻa e ʻOtuá kia Tēvita ko ha “tagata tatau mo hoku loto” koeʻuhí he ko e faʻahinga tokotaha ia ʻoku ʻofa ai ʻa Sihová. (Ngāue 13:22, PM) Pea naʻe vakai ʻa Sihova ki he palōfita ko Tanielá ko e tokotaha ke “ʻofeina lahi.”—Taniela 9:23.
3. Ko e hā ʻoku fili ai ʻe Sihova ʻa e faʻahinga pau ʻo e tangatá ke nau hoko ko hono ngaahi kaumeʻá?
3 Ko e hā naʻe vakai ai ʻa Sihova kia ʻĒpalahame, Tēvita mo Taniela ko hono ngaahi kaumeʻá? Sai, naʻá ne tala kia ʻĒpalahame: “Kuo ke tuitala ki heʻeku lea.” (Senesi 22:18) Ko ia ʻoku ʻunuʻunu ofi ʻa Sihova ki he faʻahinga ʻoku nau fai anga-fakatōkilalo ʻa e meʻa ʻokú ne fiemaʻu meiate kinautolú. “Mou fakaongo ki heʻeku lea,” ko ʻene tala ia ki he kau ʻIsilelí, “pea te u hoko ko homou ʻOtua, pea ko kimoutolu te mou hoko ko hoku kakai.” (Selemaia 7:23) Kapau te ke fakaongo kia Sihova, ʻe lava ke ke hoko mo koe foki ko hono kaumeʻa!
FAKAIVIMĀLOHIʻI ʻE SIHOVA ʻA HONO NGAAHI KAUMEʻÁ
4, 5. ʻOku anga-fēfē hono fakahāhā ʻe Sihova ʻa hono mālohí maʻa hono kakaí?
4 Fakakaukau atu ki he ʻuhinga ʻo e kaumeʻa mo e ʻOtuá. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú ʻoku kumi ʻa Sihova ki he ngaahi faingamālie “ke fakaha malohi a ene afio ke kau mo kinautolu oku tokaga totonu [pe kakato] ho nau loto kiate ia.” (2 Kalonikali 16:9, PM) ʻE lava fēfē ke fakahaaʻi ʻe Sihova ʻa hono mālohí maʻau? Ko e founga ʻe taha ʻoku ʻomai ia ʻi he Sāme 32:8 (PM), ʻa ia ʻoku tau lau: “Ko au [Sihova] teu fakabotoʻi koe mo akonakiʻi koe i he hala aia te ke alu ai: teu fakahinohino koe aki hoku mata.”
5 Ko ha fakahāhā maongo moʻoni ia ʻo e tokanga ʻa Sihová! Te ne ʻoatu kiate koe ʻa e tataki ʻoku fiemaʻú pea leʻohi koe ʻi hoʻo ngāueʻaki iá. ʻOku finangalo ʻa e ʻOtuá ke tokoniʻi koe ke ke kātekina ho ngaahi ʻahiʻahí mo e ngaahi siví. (Sāme 55:22) Ko ia kapau ʻokú ke tauhi kia Sihova ʻaki ha loto kakato, ʻe lava ke ke loto-maʻu tatau mo e tokotaha-tohi-sāmé ʻa ia naʻá ne pehē: “Kuo u ʻai ʻa Sihova ʻi hoku ʻao maʻu pē; ko e meʻa ʻi heʻene ʻi hoku toʻomataʻu ko ia ai ʻe ʻikai te u ngaūe.” (Sāme 16:8; 63:8) ʻIo, ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe Sihova ke ke moʻui ʻi ha founga ʻoku fakahōifuaʻi ai iá. Kae hangē ko ia ʻokú ke ʻiloʻí, ʻoku ʻi ai ha fili ʻo e ʻOtuá ʻa ia te ne saiʻia ke taʻofi koe mei hono fai ení.
POLE ʻA SĒTANÉ
6. Ko e hā ʻa e tukuakiʻi naʻe fai ʻe Sētane fekauʻaki mo e faʻahinga ʻo e tangatá?
6 Ko e Vahe 11 ʻo e tohí ni naʻe fakamatala ai ki he founga naʻe poleʻi ai ʻe Sētane ko e Tēvoló ʻa e tuʻunga-hau ʻo e ʻOtuá. Naʻe tukuakiʻi ʻe Sētane ʻa e ʻOtuá ʻaki ʻa e loi pea fakahuʻunga naʻe taʻefaitotonu ʻa Sihova ʻi he ʻikai tuku ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ke na fili maʻanaua ʻa e meʻa naʻe tonú mo ia naʻe halá. Hili ʻa e faiangahala ʻa ʻĀtama mo ʻIví pea ʻi he kamata ke fonu ʻa e māmaní ʻi heʻena fānaú, naʻe fehuʻia ai ʻe Sētane ʻa e fakaueʻiloto ʻa e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá. “ʻOku ʻikai tauhi ʻa e kakaí ki he ʻOtuá koeʻuhí ʻoku nau ʻofa kiate ia,” ko e tukuakiʻi ia ʻa Sētané. “ʻOmai haku faingamālie, pea ʻe lava ke u fakatafokiʻi ha taha pē mei he ʻOtuá.” Ko e talanoa ki he tangata ko Siopé ʻoku fakahaaʻi ai ko e meʻa eni naʻe tui ki ai ʻa Sētané. Ko hai ʻa Siope, pea naʻe anga-fēfē ʻene kau ki he pole ʻa Sētané?
7, 8. (a) Ko e hā naʻá ne ʻai ʻa Siope ke tuʻu-ki-muʻa ʻi he haʻohaʻonga ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻi he taimi ko iá? (e) Naʻe anga-fēfē hono fehuʻia ʻe Sētane ʻa e fakaueʻiloto ʻa Siopé?
7 Naʻe moʻui ʻa Siope ʻi he taʻu nai ʻe 3,600 kuohilí. Ko ha tangata lelei ia, he naʻe pehē ʻe Sihova: “ʻA e ʻikai ha taha ʻi mamani ʻoku tatau mo ia? he ko e tangata haohaoa mo angatonu, ʻoku ʻapasia ki he ʻOtua mo afe mei he kovi.” (Siope 1:8) Naʻe fakahōifua ʻa Siope ki he ʻOtuá.
8 Naʻe fehuʻia ʻe Sētane ʻa e fakaueʻiloto ʻa Siope ki he tauhi ki he ʻOtuá. Naʻe tala ange ʻe he Tēvoló kia Sihova: “ʻIkai kuo ke ʻaʻi takai ia [Siope] mo hono fale, mo e meʻa kotoa ʻoku ne maʻu? Kuo ke tapuakiʻi ʻa e ngaue ʻa hono nima, pea ko ʻene monumanu ʻoku nau ʻufiʻufi ʻa e fonua. Ka ko eni, ala atu muʻa ki heʻene ngaahi meʻa; pea talaatu te ne matuʻaki tafuli meiate koe.”—Siope 1:10, 11.
9. Naʻe anga-fēfē ʻa e tali ʻa Sihova ki he pole ʻa Sētané, pea ko e hā hono ʻuhingá?
9 Naʻe fakakikihiʻi ai ʻe Sētane naʻe tauhi pē ʻa Siope ki he ʻOtuá ko e meʻa naʻá ne maʻu mei aí. Naʻe toe tukuakiʻi ʻe he Tēvoló kapau naʻe ʻahiʻahiʻi ʻa Siope, te ne tafoki mei he ʻOtuá. Naʻe anga-fēfē ʻa e tali ʻa Sihova ki he pole ʻa Sētané? Koeʻuhi ko e ʻīsiu ko ení naʻe kau ki ai ʻa e fakaueʻiloto ʻa Siopé, naʻe fakaʻatā ai ʻe Sihova ʻa Sētane ke ne ʻahiʻahiʻi ʻa Siope. ʻI he foungá ni, ko e ʻofa ʻa Siope ki he ʻOtuá—pe ʻikai ʻofá—ʻe fakahāhā mahino ai.
ʻAHIʻAHIʻI ʻA SIOPE
10. Ko e hā ʻa e ngaahi ʻahiʻahi naʻe hoko kia Siopé, pea naʻe anga-fēfē ʻene tali ki aí?
10 Naʻe ʻahiʻahiʻi leva ʻe Sētane ʻa Siope ʻi ha ngaahi founga kehekehe. Naʻe kaihaʻasi ʻa e niʻihi ʻo e fanga monumanu ʻa Siopé, pea tāmateʻi mo e niʻihi. Ko e tokolahi taha ʻo ʻene kau sevānití naʻe tāmateʻi. Naʻe ʻomai ʻe he meʻá ni ʻa e faingataʻa fakaʻekonōmika. Naʻe toe hoko ha mamahi lahi ange ʻi he taimi naʻe mate ai ʻi ha afā ʻa e fānau ʻe toko hongofulu ʻa Siopé. Kae kehe, neongo ʻa e ngaahi meʻa fakalilifu ko eni naʻe hokó, “naʻe ʻikai fai hala ʻa Siope, pea naʻe ʻikai te ne tuku ha kovi ki he ʻOtua.”—Siope 1:22.
11. (a) Ko e hā ʻa e tukuakiʻi hono ua naʻe fai ʻe Sētane fekauʻaki mo Siopé, pea naʻe anga-fēfē ʻa e tali ʻa Sihová? (e) Naʻe anga-fēfē ʻa e tali ʻa Siope ki hono mahaki fakamamahí?
11 Naʻe ʻikai ke foʻi ʻa Sētane. Kuo pau pē naʻá ne fakakaukau neongo naʻe lava ʻa Siope ke ne kātekina ʻa e mole ʻo ʻene koloá, kau sevānití mo e fānaú, te ne tafoki mei he ʻOtuá kapau te ne hoko ʻo puke. Naʻe tuku ʻe Sihova ʻa Sētane ke ne taaʻi ʻa Siope ʻaki ha mahaki palakū mo langa lahi. Ka naʻa mo eni naʻe ʻikai fakatupunga ai ke mole ʻa e tui ʻa Siope ki he ʻOtuá. ʻI hono kehé, naʻá ne lea papau: “Teu mate be ka e ikai teu tukuage eku agatonu meiate au”!—Siope 27:5, PM.
Naʻe fakapaleʻi ʻa Siope ʻi hono ʻalunga faitōnungá
12. Naʻe anga-fēfē ʻa e tali ʻa Siope ki he pole ʻa e Tēvoló?
12 Naʻe ʻikai lāuʻilo ʻa Siope ko Sētane ʻa e tupuʻanga ʻo ʻene ngaahi faingataʻá. ʻI he ʻikai ʻiloʻi ʻa e ngaahi fakaikiiki fekauʻaki mo e poleʻi ʻe he Tēvoló ʻa e tuʻunga-hau ʻo Sihová, naʻe manavahē ʻa Siope naʻa ko e ʻOtuá ʻa e tupuʻanga ʻo ʻene ngaahi palopalemá. (Siope 6:4; 16:11-14) Neongo ia, naʻá ne tauhi ʻa ʻene anga-tonu kia Sihová. Pea ko e taukaveʻi ʻa Sētane ʻo pehē naʻe tauhi ʻa Siope ki he ʻOtuá ʻi ha ngaahi ʻuhinga siokitá naʻe fakamoʻoniʻi ʻa ʻene loí ʻaki ʻa e ʻalunga faitōnunga ʻo Siopé!
13. Ko e hā naʻe hoko koeʻuhi ko e faitōnunga ʻa Siope ki he ʻOtuá?
13 Ko e faitōnunga ʻa Siopé naʻe ʻoange ai kia Sihova ha tali mālohi ki he pole fakatupu maumau ʻa Sētané. Ko Siopé ko ha kaumeʻa moʻoni ia ʻo Sihova, pea naʻe fakapaleʻi ia ʻe he ʻOtuá ʻi hono ʻalunga faitōnungá.—Siope 42:12-17.
FOUNGA ʻO HOʻO KAU KI AÍ
14, 15. Ko e hā ʻoku lava ai ke tau pehē ko e pole ʻa Sētane fekauʻaki mo Siopé ʻoku ngāueʻaki ia ki he faʻahinga kotoa ʻo e tangatá?
14 Ko e ʻīsiu ʻo e anga-tonu ki he ʻOtuá ʻa ia naʻe langaʻi hake ʻe Sētané naʻe ʻikai fakahangatonu pē ia kia Siope toko taha. ʻOkú ke kau mo koe foki ki ai. ʻOku fakahaaʻi mahino eni ʻi he Palovepi 27:11 (PM), ʻa ia ʻoku pehē ai ʻe he Folofola ʻa Sihová: “E hoku foha, ke ke boto koe, bea ke fakafiefiaʻi hoku loto, koeuhi keu faa tali ia aia oku manuki kiate au.” Ko e ngaahi leá ni, ʻi hono tohi ʻi he laui teau taʻu hili ʻa e mate ʻa Siopé, ʻoku fakahaaʻi ai ʻoku kei manukiʻi pē ʻe Sētane ʻa e ʻOtuá pea mo tukuakiʻi ʻa ʻEne kau sevānití. ʻI he taimi ʻoku tau moʻui ai ʻi ha founga ʻoku fakahōifuaʻi ai ʻa Sihová, ʻoku tau tokoni moʻoni ai ke ʻoange ha tali ki he ngaahi tukuakiʻi loi ʻa Sētané, pea ʻi he founga ko iá ʻoku tau ʻai ai ʻa e loto ʻo e ʻOtuá ke fiefia. ʻOku anga-fēfē hoʻo ongoʻi fekauʻaki mo iá? ʻIkai ʻe hoko ʻo fakaofo ke kau ʻi hono tali ʻa e ngaahi taukaveʻi loi ʻa e Tēvoló, neongo ai pē kapau ʻoku ʻuhinga iá ko hono fai ha ngaahi liliu ʻi hoʻo moʻuí?
15 Fakatokangaʻi naʻe pehē ʻe Sētane: “ʻE ʻatu ʻe ha tangata ʻene meʻa kotoa telia ʻene moʻui.” (Fakaʻītali ʻamautolu; Siope 2:4) ʻI he pehē “ʻe ha tangata,” naʻe ʻai ai ʻe Sētane ke mahino ko ʻene tukuakiʻí naʻe ʻikai ke ngāueʻaki pē ia kia Siope ka ki he faʻahinga kotoa ʻo e tangatá. Ko ha poini mahuʻinga ʻaupito ia. Kuo fehuʻia ʻe Sētane ʻa hoʻo anga-tonu ki he ʻOtuá. ʻE saiʻia ʻa e Tēvoló ke ne sio atu ʻokú ke talangataʻa ki he ʻOtuá pea liʻaki ha ʻalunga māʻoniʻoni ʻi he taimi ʻoku malanga hake ai ʻa e ngaahi faingataʻá. ʻE anga-fēfē nai ʻa e feinga ʻa Sētane ke fakahoko ení?
16. (a) ʻI he ongo founga fē ʻoku feinga ai ʻa Sētane ke fakatafokiʻi ʻa e kakaí mei he ʻOtuá? (e) ʻE anga-fēfē nai hono ngāueʻaki ʻe he Tēvoló kiate koe ʻa e ongo founga ko ení?
16 Hangē ko ia naʻe lāulea ki ai ʻi he Vahe 10, ʻoku ngāueʻaki ʻe Sētane ʻa e founga kehekehe ʻi he feinga ke fakatafokiʻi ʻa e kakaí mei he ʻOtuá. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻokú ne ʻoho “ʻo hange ko ha laione ngungulu, heʻene kumi ha taha ke ne matuʻaki folo.” (1 Pita 5:8) Ko ia ai, ko e tākiekina ʻa Sētané ʻoku lava ke hā ia ʻi he taimi ʻoku fakafepakiʻi ai ʻe he ngaahi kaumeʻá, kāingá, pe niʻihi kehé ʻa hoʻo ngaahi feinga ke ako ʻa e Tohi Tapú pea ngāueʻaki ʻa e meʻa ʻokú ke akó.a (Sione 15:19, 20) ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ko Sētané “oku fakakehe foki ia koe agelo oe mama.” (2 Kolinito 11:14, PM) ʻOku lava ke ngāueʻaki ʻe he Tēvoló ʻa e ngahi founga olopoto ke takihalaʻi mo tohoakiʻi mamaʻo ʻaki koe mei ha founga fakaʻotua ʻo e moʻuí. ʻOku lava ke ne toe ngāueʻaki ʻa e fakalotosiʻí, ʻi hono fakatupunga nai ke ke ongoʻi ʻoku ʻikai te ke lelei feʻunga ke fakahōifuaʻi ʻa e ʻOtuá. (Palovepi 24:10) Pe ʻoku ngāue ʻa Sētane ʻo hangē “ko ha laione ngungulu” pe fakahaaʻi ia “koe agelo oe mama,” ko ʻene polé ʻoku kei tatau ai pē: ʻOkú ne pehē ko e taimi ko ia ʻokú ke fehangahangai ai mo e ngaahi ʻahiʻahí pe fakatauelé, ʻe tuku ʻa hoʻo tauhi ki he ʻOtuá. ʻE lava fēfē ke ke tali ʻa ʻene polé pea fakamoʻoniʻi ʻa hoʻo anga-tonu ki he ʻOtuá, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Siopé?
TALANGOFUA KI HE NGAAHI TUʻUTUʻUNI ʻA SIHOVÁ
17. Ko e hā ʻa e ʻuhinga tefito ke talangofua ai ki he ngaahi tuʻutuʻuni ʻa Sihová?
17 ʻE lava ke ke tali ʻa e pole ʻa Sētané ʻaki ʻa e moʻui ʻi ha founga ʻoku fakahōifua ki he ʻOtuá. Ko e hā ʻoku kau ki hení? ʻOku tali ʻe he Tohi Tapú: “Te ke ofa kia Jihova ko ho Otua aki ho loto kotoa, mo hoo moui kotoa, mo ho malohi kotoa.” (Teutalonome 6:5, PM) ʻI he tupulaki ʻa hoʻo ʻofa ki he ʻOtuá, te ke fonu ai ʻi ha holi ke fai ʻa e meʻa ʻokú ne fiemaʻu meiate koé. “Ko eni ia ʻa e ʻofa ki he ʻOtua,” ko e tohi ia ʻa e ʻapositolo ko Sioné, “ʻa ʻetau tauhi ki heʻene ngaahi tuʻutuʻuni.” Kapau ʻokú ke ʻofa kia Sihova ʻaki ho lotó kotoa, te ke ʻiloʻi ai “ʻoku ʻikai ke fakamafasia ʻene ngaahi tuʻutuʻuni.”—1 Sione 5:3, 4a.
18, 19. (a) Ko e hā ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi tuʻutuʻuni ʻa Sihová? (Sio ki he puha ʻoku fakakaveinga ko e “Fakaʻehiʻehi mei he Meʻa ʻOku Fehiʻa Ai ʻa Sihová.”) (e) ʻOku anga-fēfē ʻetau ʻiloʻi ʻoku ʻikai fiemaʻu mai ʻe he ʻOtuá ha meʻa ʻoku fuʻu lahi meiate kitautolu?
18 Ko e hā ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ʻa Sihová? Ko e niʻihi ʻo kinautolu ʻoku kau ki ai ʻa e tōʻonga kuo pau ke tau fakaʻehiʻehi mei ai. Ko e fakatātaá, sio angé ki he puha ʻoku fakakaveinga ko e “Fakaʻehiʻehi mei he Meʻa ʻOku Fehiʻa Ai ʻa Sihová.” Te ke ʻiloʻi ai ha fakahokohoko ʻo e tōʻonga ʻoku fakahalaiaʻi mahino ʻe he Tohi Tapú. ʻI he ʻuluaki sio ki aí, ʻoku ʻikai nai ke hā ngali fuʻu kovi ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi tōʻonga ʻoku fakahokohoko aí. Ka ʻi he hili ʻa e fakalaulauloto ki he ngaahi konga Tohi Tapu ʻoku ʻasí, ngalingali te ke sio ai ki he fakapotopoto ʻa e ngaahi lao ʻa Sihová. Ko hono fai ʻa e ngaahi liliu ʻi hoʻo tōʻongá ʻe hoko nai ia ko e pole lahi taha kuo faifai ange peá ke fetaulaki mo iá. Neongo ia, ko e moʻui ʻi ha founga ʻoku fakahōifua ki he ʻOtuá ʻoku ʻomai ai ʻa e fiemālie mo e fiefia lahi. (Aisea 48:17, 18) Pea ko e meʻa ia ʻe lava ke ke aʻusia. ʻOku anga-fēfē ʻetau ʻiloʻi iá?
19 ʻOku ʻikai ʻaupito fiemaʻu ʻe Sihova meiate kitautolu ha meʻa lahi ange ʻi he meʻa ʻoku lava ke tau faí. (Teutalonome 30:11-14) ʻOkú ne ʻafioʻi ʻetau malavá mo hotau ngaahi ngataʻangá ʻo lelei ange ia ʻiate kitautolu. (Sāme 103:14) ʻIkai ngata aí, ʻoku lava ke ʻomai ʻe Sihova kiate kitautolu ʻa e mālohi ke talangofua ai kiate iá. Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Paulá: “Ko e ʻOtua ko e toko taha ʻoku fai ki heʻene lea, pea ʻe ʻikai te ne fakangofua ke ʻahiʻahiʻi kimoutolu ʻo makehe atu ʻi hoʻomou mafai; kae kehe, te ne ngaohi fakataha mo e ʻahiʻahi hono haoʻanga foki mei ai, koeʻuhi ke lava hono katakiʻi.” (1 Kolinito 10:13) Ke tokoniʻi koe ke ke kātakí, ʻoku aʻu ʻo lava ke tokonaki atu ʻe Sihova kiate koe ʻa e “makehe atu ʻo e mafai.” (2 Kolinito 4:7) Hili hono kātekina ʻa e ngaahi ʻahiʻahi lahi, naʻe lava ai ke pehē ʻe Paula: “ʻOku ou mafeia ʻa e meʻa kotoa pe ʻiate ia ʻoku ne fakakaukaua au.”—Filipai 4:13.
FAKATUPULEKINA ʻA E ʻULUNGĀANGA FAKAʻOTUÁ
20. Ko e hā ʻa e ngaahi ʻulungāanga fakaʻotua ʻoku totonu ke ke fakatupulekiná, pea ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e ngaahi meʻá ni?
20 Ko e moʻoni, ʻoku kau ʻa e meʻa lahi ange ia ki hono fakahōifuaʻi ʻa Sihová ʻi he fakaʻehiʻehi pē mei he ngaahi meʻa ʻokú ne fehiʻa aí. ʻOku toe fiemaʻu ke ke ʻofa ki he meʻa ʻokú ne ʻofa aí. (Loma 12:9) ʻIkai ʻokú ke ongoʻi ʻoku tohoakiʻi koe ki he faʻahinga ʻoku nau tatau mo koe ʻi he fakakaukaú, ngaahi mahuʻingaʻiá mo e ngaahi tuʻungá? ʻOku pehē foki mo Sihova. Ko ia, ako ke ʻofa ʻi he ngaahi meʻa ʻoku ʻofa ai ʻa Sihová. Ko e niʻihi ʻo e ngaahi meʻá ni ʻoku fakamatalaʻi ia ʻi he Sāme 15:1-5, ʻa ia ʻoku tau lau ai fekauʻaki mo e faʻahinga ʻoku vakai mai ʻa e ʻOtuá ko hono ngaahi kaumeʻá. Ko e ngaahi kaumeʻa ʻo Sihová ʻoku nau fakahāhā ʻa e meʻa ʻoku ui ʻe he Tohi Tapú ko e “fua ʻo e Laumalie.” ʻOku kau ki ai ʻa e ngaahi ʻulungāanga hangē ko e “ʻofa, fiefia, melino, kātaki-fuoloa, anga-lelei, lelei, tui, anga-malū mo e mapuleʻi-kita.”—Kaletia 5:22, 23, NW.
21. Ko e hā te ne tokoniʻi koe ke ke fakatupulekina ʻa e ngaahi ʻulungāanga fakaʻotuá?
21 Ko hono lau mo ako maʻu pē ʻa e Tohi Tapú ʻe tokoniʻi ai koe ke ke fakatupulekina ʻa e ngaahi ʻulungāanga fakaʻotuá. Pea ko hono ako ʻa e meʻa ʻoku fiemaʻu ʻe he ʻOtuá ʻe tokoniʻi ai koe ke fakafehoanaki hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e fakakaukau ʻa e ʻOtuá. (Aisea 30:20, 21) Ko e lahi ange hoʻo ʻai ke mālohi ʻa hoʻo ʻofa kia Sihová, ko e lahi ange ai pē ia ʻa hoʻo holi ke moʻui ʻi ha founga ʻoku fakahōifuaʻi ai ʻa e ʻOtuá.
22. Ko e hā te ke lavaʻí kapau ʻokú ke moʻui ʻi ha founga ʻoku fakahōifuaʻi ai ʻa e ʻOtuá?
22 ʻOku fiemaʻu ʻa e feinga ke moʻui ʻi ha founga ʻoku fakahōifuaʻi ai ʻa Sihová. ʻOku fakatatau ʻe he Tohi Tapú ʻa e liliu ʻa hoʻo moʻuí ki hono huʻi ʻa ho angaʻitangata motuʻá pea ʻai kiate koe ha angaʻitangata foʻou. (Kolose 3:9, 10) Ka ʻi he fekauʻaki mo e ngaahi tuʻutuʻuni ʻa Sihová, naʻe tohi ʻa e tokotaha-tohi-sāmé: “ʻI hono tauhi ʻoku iku ai ki ha fuʻu totongi.” (Sāme 19:11) Ko koe foki te ke ʻiloʻi ko e moʻui ʻi ha founga ʻoku fakahōifuaʻi ai ʻa e ʻOtuá ʻoku fakapaleʻi lahi. ʻI he fai peheé, te ke ʻoange ai ha tali ki he pole ʻa Sētané pea ʻai ai ʻa e loto ʻo Sihová ke fiefia!
a ʻOku ʻikai ʻuhinga ení ia ko e faʻahinga ʻoku nau fakafepakiʻi koé ʻoku puleʻi fakafoʻituitui kinautolu ʻe Sētane. Ka ko Sētane ʻa e ʻotua ʻo e fokotuʻutuʻu ko eni ʻo e ngaahi meʻá pea ko e māmaní kotoa ʻoku ʻi hono mafaí. (2 Kolinito 4:4; 1 Sione 5:19) Ko ia ai, ʻoku lava ke tau ʻamanekina ko e moʻuiʻaki ha moʻui fakaʻotuá ʻe hoko ia ko ha ʻalunga taʻemanakoa, pea ʻe fakafepakiʻi koe ʻe he niʻihi.