Ko e Hā ʻOkú Ne ʻAi ke Mātuʻaki Mahuʻinga ʻEtau Ngāue Fakafaifekaú?
1 Manatuʻi ʻoku tatau ai pē pe ko e hā ʻa e fakafeangai lolotonga ʻoku fai maí, ko ʻetau malangá ʻoku fakalāngilangiʻi ai ʻa Sihova pea fakahoko ai ha ngafa ʻi hono fakahoko ʻa ʻene taumuʻá. Kuo vavé ni ke hokosia ʻe he faʻahinga ko ia ʻoku ʻikai te nau talangofua ki he ongoongo leleí ʻa e tautea fakaefakamaau. Ko e anga ʻo e fakafeangai ʻa e kakaí ki heʻetau malangá ʻe hoko ko ha makatuʻunga ia ki he fakamāú. (2 Tes. 1:8, 9) ʻIkai ko ia pē, ʻe hoko ko ha fehālaaki ia ki ha Kalisitiane ke ne fakaʻuhinga ʻoku ʻikai fiemaʻu ʻa e malanga longomoʻuí ia koeʻuhí “ʻe ʻi ai ʻa e toetuʻu fakatouʻosi ʻa e māʻoniʻoní mo e taʻemāʻoniʻoní.” (Ngā. 24:15) ʻOku tau mahinoʻi mei he Folofola ʻa e ʻOtuá ko e faʻahinga ko ia ʻoku fakamāuʻi ko e “fanga kosí” te nau ʻalu atu “ki he tuʻusi taʻengata.” Ko ʻetau malangá ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e meesi ʻa e ʻOtuá, ʻo fakaava ai ʻa e hala ki he kakaí ke nau liliu pea ke nau maʻu ʻa e “moʻui taʻengata.” (Māt. 25:32, 41, 46; Loma 10:13-15) Kapau naʻe ʻikai ke tau malanga, naʻe mei maʻu fēfē ʻe he kakaí ʻa e faingamālie ke fanongo ai ki he pōpoaki ʻa ia ʻe lava ke maʻu ai ʻa e moʻuí?
2. Kuo anga-fēfē hoʻo maʻu ʻaonga fakatouʻosi mo e niʻihi kehé ʻi he kau ʻi hono malangaʻi ʻa e ongoongo leleí?
2 Ko hono malangaʻi ʻa e ongoongo leleí ʻoku toe ʻaonga ia kia kitautolu. (1 Tīm. 4:16) ʻIkai kuó ke ʻilo ko e lea fekauʻaki mo Sihova pea mo e ʻamanaki ʻo e Puleʻangá ʻokú ne ʻai ke mālohi hoʻo tuí mo hoʻo ʻofa ki he ʻOtuá? ʻIkai kuo tokoniʻi ai koe ke ke fakatupulekina ʻa e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalisitiané? ʻIkai ko hono fakahāhā hoʻo līʻoa ki he ʻOtuá ʻaki ʻa e kau ʻi he ngāue fakafaifekaú ʻoku tokoni ia ki hoʻo fiefiá? Ko e tokolahi ʻa ia kuo nau maʻu ʻa e monū ke nau akoʻi ʻa e moʻoní ki he niʻihi kehé kuo nau maʻu ʻa e fiefia ʻo e sio ki hono tokoniʻi ʻe he laumālie ʻo e ʻOtuá ʻa e faʻahinga peheé ke fakalakalaka ʻenau founga moʻuí.
3, 4. (a) Naʻe anga-fēfē hono fakahaaʻi ʻe Sīsū mo Paula tonu ʻa ʻena ʻāʻā mo fakatokanga meʻá? (e) Fakatātaaʻi angé ʻa e founga ʻe lava ke fakaleleiʻi ai ʻetau ngāue fakafaifekaú ʻi he hoko ʻo ʻāʻā mo fakatokanga meʻá.
3 Fakatokanga Meʻa: Ko e mahuʻingaʻia ʻa e faʻahinga tāutaha ʻi he ongoongo leleí ʻe lava ke fakaʻaaki ia ʻi he ngaahi founga kehekehe. ʻOku pehē pē ʻa e pau ke hoko ʻa e kau faifekau Kalisitiané ko e kau fakatokanga meʻa ʻāʻā. Ko Sīsū ʻa hotau faʻifaʻitakiʻangá. ʻI heʻene haohaoá, naʻe lava ke ne ʻiloʻi ʻa e ʻita ʻikai ke hā mai ʻa ha Fālesi, ko e fakatomala loto-moʻoni ʻa ha fefine angahalaʻia, mo e fakakaukau feilaulauʻi-kita ʻa ha uitou. (Luke 7:37-50; 21:1-4) Naʻe lava ke fakafeangai ʻa Sīsū ki he fiemaʻu fakalaumālie ʻa e tokotaha taki taha. Kae kehe, ko ha sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻikai fiemaʻu ia ke ne hoko ʻo haohaoa ke hoko ai ko ha tokotaha fakatokanga meʻa lelei. ʻOku fakatātaaʻi ia ʻe he ʻapositolo ko Paulá. Naʻá ne feʻunuʻaki ʻene malangá koeʻuhi ke fakamānako ki he kulupu kehekehe pea ki he kakai mo e ngaahi fakakaukau kehekehe.—Ngā. 17:22, 23, 34; 1 Kol. 9:19-23.
4 ʻI heʻetau feinga mālohi ke hoko ʻo ʻāʻā mo fakatokanga meʻa hangē ko Sīsū mo Paulá, ʻe lava ke tau ʻiloʻi ai ʻa e founga lelei taha ke fakaʻaaki ai ʻa e mahuʻingaʻia ʻi he faʻahinga ko ē ʻoku tau fetaulaki mo iá. Ko e fakatātaá, ʻi hoʻo fakaofiofi ki he faʻahinga tāutahá, kumi ki ha fakaʻilonga ʻe fakahaaʻi ai ʻenau anga fakafonuá, ngaahi mahuʻingaʻiá, pe tuʻunga fakafāmilí. Mahalo pē ʻe lava ke ke fakatokangaʻi ʻa e meʻa ʻoku nau fai he taimi ko iá pea fai ha fakamatala anga-fakaʻapaʻapa fekauʻaki mo ia ʻi hoʻo kamataʻi ha fetalanoaʻaki.
5. Lolotonga ʻa e kau ʻi he ngāue fakafaifekaú, ko e hā ʻoku totonu ai ke tau tokanga fekauʻaki mo ʻetau fetalanoaʻakí?
5 Ko ha tokotaha fakatokanga meʻa ʻāʻā ʻokú ne feinga ke fakaʻehiʻehi mei he ngaahi fakahohaʻá. Lolotonga ʻa e ʻi he ngāue fakafaifekaú, ko e talanoa mo hotau hoa ngāué ʻe lava ke hoko ia ʻo fakatupu langa hake. Neongo ia, ʻoku tau loto ke manatuʻi ko ʻetau taumuʻa ʻi he kau atu ki he malaʻe fakafaifekaú ke malanga ki he niʻihi kehé. (Koh. 3:1, 7) Ko ia ʻoku totonu ke tau tokanga ke ʻoua ʻe fakahohaʻasi ʻe heʻetau fetalanoaʻaki he vahaʻa ʻo e ngaahi ʻapí ʻa ʻetau ngāue fakafaifekaú. Ko e lāulea ki he ngaahi fakakaukau ʻa ia te tau saiʻia ke vahevahe ki he faʻahinga mahuʻingaʻiá ko ha founga lelei ia ke tauhi ai hotau ʻatamaí ke fakahangataha ki heʻetau taumuʻá. Pehē foki, neongo ʻe tokoni nai he taimi ʻe niʻihi ha telefoni toʻotoʻo ke tau hoko ʻo ola lelei ʻi heʻetau ngāue fakafaifekaú, ʻoku totonu ke tau fou ʻi ha ngaahi sitepu ke fakapapauʻi heʻikai fakahohaʻasi ʻe ha tatangi ʻa e telefoní ʻa ʻetau fetalanoaʻaki mo ha tokotaha-ʻapi.
6, 7. (a) ʻE lava fēfē ke tau ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku mahuʻingaʻia ai ha tokotaha? (e) Ko e hā nai ʻe fakaʻaaki ʻaki ʻa e mahuʻingaʻia ʻa e kakaí ʻi he ngaahi meʻa fakalaumālié?
6 Fakahāhā ʻa e Mahuʻingaʻia Fakafoʻituitui: Ko e kau faifekau ʻoku nau ʻāʻā mo tokangá ʻoku nau fanongo lelei ki he faʻahinga ʻoku nau fetaulaki mo iá. Ko e hā e ngaahi fehuʻi ʻe lava ke ke ʻohake koeʻuhí ke ʻai ai ha taha ʻi ho feituʻu ngāué ke ne fakahaaʻi mai ʻene ngaahi ongoʻí? ʻOkú ne hohaʻa nai fekauʻaki mo e lahi ʻo e ngaahi lotú, ko e fakamālohi he feituʻú, pe ko e taʻelavameʻa ʻa e ngaahi founga-pulé? ʻE lava ke ke fakaʻaaki ha mahuʻingaʻia ʻi he ngaahi meʻa fakalaumālié ʻaki ʻa e fakamatala ki he tisaini fakaofo ʻo e ngaahi meʻamoʻuí pe ko hono fakahaaʻi ʻa e ʻaonga ʻo e faleʻi ʻa e Tohi Tapú? Ko e lotú ʻoku mahuʻingaʻia ai ʻa e kakai ʻo e meimei anga fakafonua kotoa, naʻa mo e kau fakaʻikaiʻi-ʻOtua ʻe niʻihi. ʻOku fifili ʻa e tokolahi pe ʻoku fanongo mai nai ha taha ki he ngaahi lotú. ʻOku fakamānako nai ki he niʻihi ʻa e ongo fehuʻi: ʻOku fanongo mai ʻa e ʻOtuá ki he ngaahi lotu kotoa pē? Kapau ʻoku ʻikai, ko e hā ʻoku totonu ke tau faí ke fanongo mai ai ʻa e ʻOtuá?
7 ʻOku ngalingali ʻe lava ke tau ako ʻa e meʻa lahi fekauʻaki mo e pōtoʻi ʻi hono kamataʻi ʻa e ngaahi fetalanoaʻakí ʻi hono siofi ʻa e anga hono fai ia ʻe he kau malanga taukeí. Fakatokangaʻi ʻa e anga ʻo ʻenau fakaʻehiʻehi mei he ʻai ke hā ʻoku nau fai ha fakafehuʻi pe fieʻiló. ʻOku anga-fēfē hono fakahaaʻi ʻe he tō ʻo honau leʻó mo e anga ʻo ʻenau sió ʻa ʻenau mahuʻingaʻia ko ia ke mahinoʻi ʻa e ngaahi fakakaukau ʻa e tokotaha-ʻapí?—Pal. 15:13.
8. Ko e hā ʻoku totonu ai ke hoko ʻa e anga-leleí ko e konga ia ʻo ʻetau ngaahi feinga ke malangá?
8 Ko e Anga-Leleí mo e Pōtoʻí: ʻOkú ke saiʻia ke fakaʻaaki koe mei ha mohe maʻu? Ko e tokolahi ʻoku ʻikai te nau fakafeangai lelei ʻi he taimi ʻoku fakaʻaaki fakafokifā ai kinautolú. Ko ha fakaofiofi anga-fakaalaala ʻoku faʻa sai ange ia. ʻOku hoko moʻoni ʻa e meʻa tatau fekauʻaki mo e ngaahi feinga ke fakaʻaaki fakalaumālie ʻa e kakaí. Ko e fakatātaá, kapau ʻoku fakafeangai ʻita mai ha taha ki hoʻo ʻaʻahí, ko e hā ʻoku faʻa hoko ko e fakafeangai lelei tahá? Fakahaaʻi ʻi he anga-lelei ʻoku moʻoni ʻa ʻene ongoʻí, fakamālō kiate ia ʻi heʻene lea moʻoní, pea mavahe anga-mokomoko. (Pal. 15:1; 17:14; 2 Tīm. 2:24) Ko hoʻo anga-leleí ʻe ueʻi nai ai ha tokotaha pehē ke ne fakafeangai lelei ange ʻi he taimi hono hoko ʻe ʻaʻahi atu ai ha tokotaha Fakamoʻoní.
9, 10. ʻE lava fēfē ke tau ngāueʻaki ʻa e vavanga fakaefakakaukaú ʻi heʻetau ngāue fakafaifekaú?
9 ʻI ha ngaahi tuʻunga kehe, te ke malava nai ke ikuʻi ha fakafeangai ʻikai lelei mai. ʻE pehē nai ʻe ha taha, “ʻIkai mālō. ʻOku ʻi ai pē ʻeku lotu ia ʻaʻaku,” pe “ʻOku ʻikai te u mahuʻingaʻia au” koeʻuhí pē ʻoku hā ngali ko e founga faingofua taha ia ke fakangataʻaki ʻa e fetalanoaʻakí. Neongo ia, ʻi he pōtoʻi mo e kīvoi ʻi he anga-leleí, te ke malava nai ke langaʻi ha fehuʻi fakamānako ʻe fakaʻaaki ai ʻa e mahuʻingaʻia ʻa e tokotaha-ʻapí ʻi he ngaahi meʻa fakalaumālié.—Kolose 4:6.
10 ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻi heʻetau fetaulaki mo e kakai ʻoku nau ongoʻi ʻoku nau fuʻu femoʻuekina ke fanongó, ko e lelei tahá ke fakahaaʻi ʻoku tau mahinoʻi ʻa e tuʻungá pea mavahe. Neongo ia, ʻi ha taimi, ʻokú ke ʻiloʻi nai ʻe lava ke ke leaʻaki ai ha meʻa nounou mo mohu ʻuhinga. ʻOku malava ʻe he fanga tokoua ʻe niʻihi ke fakaava ʻa e Tohi Tapú, lau ha konga tohi fakatupunga-fakakaukau, pea tuku ki he tokotaha-ʻapí ha foʻi fehuʻi—ʻo fai kotoa ia ʻo siʻi hifo he miniti ʻe tahá. Ko ʻenau tuʻuaki nounoú kuo fakaʻaaki ai he taimi ʻe niʻihi ha mahuʻingaʻia lahi ʻo ʻiloʻi ai ʻe he tokotaha-ʻapí ʻoku ʻikai te ne fuʻu femoʻuekina ke fai ha fetalanoaʻaki nounou. Fēfē kapau te ke feinga ke fai ia ʻi he taimi ʻoku fakaʻatā ai ia ʻe he tuʻunga ʻoku ʻi aí?
11. Ko e hā ʻe lava ke tau fai ke hoko ai ʻo ola lelei ange ʻi he faifakamoʻoni ʻi he founga ʻikai anga-mahení?
11 ʻI he taimi ʻoku tau fetaulaki ai mo e kakaí lolotonga ʻetau ngaahi ngāue fakaʻahó, ʻe faʻa lava ke tau fakaʻaaki ʻenau mahuʻingaʻia ʻi he ongoongo leleí kapau ʻoku tau mateuteu ke faifakamoʻoni ʻi he founga ʻikai anga-mahení. Ko e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine tokolahi ʻoku nau faʻo ha tohi ʻi he kato honau valá pe kato toʻotoʻó. ʻOku nau toe fakakaukau nai ki ha konga Tohi Tapu pau ke vahevahe ki he niʻihi kehé kapau ʻe malanga hake ha faingamālie. ʻE lava ke ke talanoa mo e ʻovasia ngāué pe ko e kau tāimuʻa ʻi hoʻo fakatahaʻangá fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke ke teuteu tonu ai ke fai ʻa e meʻa ko iá.
12. Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ai ke tau liʻaki ʻa e ngaahi feinga ke tokoniʻi ʻa hotau kāingá?
12 Hotau Kāingá: ʻOku fakanatula pē ʻa ʻetau saiʻia ke tokoniʻi hotau kāingá ke nau tali ʻa e ongoongo leleí. (Sios. 2:13; Ngā. 10:24, 48; 16:31, 32) Kapau ʻoku talitekeʻi ʻetau muʻaki feingá, ʻe lava ke fakasiʻisiʻi ʻe he meʻa ko iá ʻetau loto-māfana ke toe fai ha feingá. Te tau fakakaukau nai ʻoku siʻi ʻa e meʻa ʻe lava ke tau fai pe leaʻaki ʻa ia ʻe liliu ai ʻenau fakakaukaú. Kae kehe, ko e ngaahi meʻa ʻoku hokó ʻe lava ke ne fakatupunga ha liliu ʻi he moʻui pe fakakaukau ʻa ho kāingá. Pe, kuó ke fakalakalaka nai ʻi hoʻo malava ke fakamatalaʻi ʻa e moʻoní, ʻo ke lava ai ʻo maʻu he taimí ni ha ola ʻoku kehe.
13. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e fakapotopotó ʻi heʻetau lea ki he ngaahi kāingá?
13 ʻOku totonu ke tau fakaʻehiʻehi mei he hoko ʻo ʻikai ongongofua ki he ngaahi ongoʻi ʻa hotau kāingá. (Loma 2:4) ʻIkai ʻoku totonu ke tau lea anga-lelei kiate kinautolu ʻo hangē pē ko ia ʻoku tau fai ki he faʻahinga ko ia ʻoku tau fetaulaki ʻi he ngāue fakamalangá? Lea ʻi he anga-malū mo e fakaʻapaʻapa. ʻI he ʻikai tala hangatonu ki he kakaí ʻa e meʻa ke faí, ʻoatu ʻa e fakamoʻoni ki he anga hono ʻai koe ʻe he moʻoní ʻo ke hoko ai ʻo ʻulungaanga leleí. (ʻEf. 4:23, 24) Fakahaaʻi mahino ʻa e anga hono fakakoloa ʻe Sihova ʻa hoʻo moʻuí, ʻo “ako koe ke fai meʻa ʻaonga.” (ʻAi. 48:17) Tuku ke sio atu ho kāingá ko ha faʻifaʻitakiʻanga koe ʻo e moʻui faka-Kalisitiané.
[Fehuʻi ki he Ako]