Tokoniʻi ʻa e Fānau ʻOku Uesia ʻEnau Malava ke Akó
MEI HE TOKOTAHA-TOHI ʻĀ HAKE! ʻI MEKISIKOU
Ko Steven ʻoku faingataʻaʻia ʻi he lautohí. ʻI he taimi kotoa ʻokú ne ʻiloʻi ai ʻe kole ange ke ne lautohi leʻo-lahi ʻi he kalasí, ʻoku hoko ai ʻo ne langa kete.
Neongo ʻa e fakakolekole ʻa ʻene faiakó, ʻoku palopalemaʻia ʻa Maria ʻi he tohi ke mahinó. ʻOku laui houa pea toki ʻosi ʻene homueká.
ʻOku toutou lau ʻe Noah ʻa e meʻa tatau ʻi he akó. Neongo ia, ʻoku ngalo ʻiate ia ʻa e fakamatalá pea fāinga ke ʻalu ki ʻolunga ʻa hono māká.
KO Steven, Maria mo Noah ʻoku uesia ʻenau ngaahi malava ke akó, ʻa ia ko e meʻa ʻoku lahi taha aí ko e taʻemalava ke lautohí. Ko e fakatātaá, ko e tisilekisia, ʻoku faʻa fetoʻoaki ai ʻa e ngaahi mataʻitohi ʻoku meimei fuo tataú. Ko e uesia ʻe taha ʻo e malava ke akó ko ha mahaki ʻoku uesia ai ʻa e tohinimá mo e faingataʻaʻia ʻi he fiká. Neongo ia, ko e tokolahi taha ʻo e faʻahinga ko ia ʻoku uesia ʻenau malava ke akó ʻoku nau maʻu ʻa e poto feʻunga pe māʻolunga ange ai.
Ko e ngaahi fakaʻilonga ʻo e uesia ʻa e malava ke akó ʻoku kau ai ʻa e tuai ʻa e poto he leá, faingataʻaʻia ʻi hono ʻai ke ongo tatau ʻa e ngaahi foʻi leá, angaʻaki ʻa e puʻaki hala, ngāueʻaki pē ʻa e lea fakapēpē, faingataʻaʻia ʻi hono ako ʻa e ngaahi mataʻitohí mo e mataʻifiká, taʻemalava ke puʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea faingofua, fetoʻoaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku ongo tataú, pea faingataʻaʻia ʻi he muimui ki he fakahinohinó.a
Tokoniʻi Hoʻo Tamasiʻí ke Fekuki mo Ia
Ko e hā ʻe lava ke ke faí kapau ʻoku hā ngali uesia ʻa e malava ke ako ʻa hoʻo kiʻi tamasiʻí? ʻUluakí, ʻai ke sivi ʻa ʻene fanongó mo ʻene sió ke ʻiloʻi ʻa e tupuʻangá.b Pea feinga leva ke maʻu mai ʻa e fakafuofua fakafaitoʻo ki he tuʻunga ko iá. Kapau ʻoku uesia ʻa e malava ke ako ʻa hoʻo kiʻi tamasiʻí, te ne fiemaʻu ʻa hoʻo poupou fakaeongó. Manatuʻi, ko ha uesia ʻa e malava ke akó ʻoku ʻikai felāveʻi ia mo e ʻatamaiʻia ʻa e kiʻi tamá.
Ngāueʻaongaʻaki ha polokalama makehe pē ʻoku maʻu nai ʻi he ʻapiako ʻo hoʻo kiʻi tamasiʻí, hangē ko e akoʻi fakatāutahá. Kole ki heʻene faiakó ke ngāue fāitaha mo ia. Mahalo pē ʻe lava ke fakaʻatā hoʻo kiʻi tamasiʻí ke tangutu ʻi muʻa ʻi he loki akó ʻo ne maʻu ai ha taimi lahi ange ke ʻai ke ʻosi ʻa e meʻa ʻoku vaheʻi ke ne faí. ʻE lava ke ʻoange ʻe heʻene faiakó kiate ia ʻa e fakahinohino kuo tohi pe ʻi he lea pea fakaʻatā ke ne sivi tala ngutu. ʻI he faʻa loto-ngalongalo mo ʻikai fokotuʻutuʻu maau ʻa e fānau ʻoku uesia ʻenau malava ke akó, ʻe lava ke ʻomai ha tohi ako hono ua ke nau ngāueʻaki ʻi ʻapi. ʻE lava ke fakafaingamālieʻi ke ngāueʻaki ha komipiuta ʻoku vakaiʻi ai ʻa e sipelá ʻi he kalasí pe ʻi he homueká.
ʻAi hano taimi lautohi nounou fakaʻaho. ʻOku lelei taha ki ha kiʻi tamasiʻi ʻoku uesia ʻene malava ke lautohí ke ne lau leʻo-lahi, koeʻuhi ke ke maʻu ai ʻe koe mātuʻa tauhi fānaú ha faingamālie ke fai haʻo fokotuʻu mo fai ha fakatonutonu. ʻUluaki lau leʻo-lahi ʻe koe, ʻo ʻai ke muimui ai hoʻo kiʻi tamasiʻí. Hokó, lau leʻo-lahi fakataha ʻa e konga tohi tatau. Pea toki ʻai leva ke lau toko taha ʻe hoʻo kiʻi tamasiʻí. ʻAi ke ne ngāueʻaki ha lula ʻi lalo ʻi he laine taki taha ʻi heʻene laú, pea mo ha peni lanu mataʻāʻā ke fakaʻilongaʻiʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea faingataʻá. Ko e ngāue ko ení ʻe miniti nai ʻe 15 ʻi he ʻaho.
Ko e poto ʻi he fiká ʻe lava ke akoʻi ia ʻi he ngaahi founga ʻaonga, hangē ko hono fua ʻa e lahi ʻo e meʻa ke ngāueʻaki ʻi he founga feimeʻatokoní, ngāueʻaki ʻo ha lula ʻi he tufungá, pe ko e ʻalu ʻo faifakataú. ʻE tokoni nai ʻa e pepa kalafí mo e tā fakatātaá ʻi hono fikaʻi ʻo ha meʻa. ʻI he faingataʻaʻia ʻi he tohí, ʻahiʻahi ngāueʻaki ʻa e pepa ʻoku vahaʻa laine lalahí mo e peni vahevahe mata matolú. Ko e ngaahi ʻalafapeti ʻoku fakapipiki makinito ki ha funga meʻa mētalé ʻe tokoniʻi nai ai hoʻo kiʻi tamasiʻí ke poto he sipelá.
ʻOku toe ʻi ai foki ʻa e ngaahi founga ʻaonga ke fekukiʻaki mo e taʻemangoí. Ki muʻa ke lea ki ha kiʻi tamasiʻi ʻoku uesia ʻi he ʻikai lava ke tokangataha ki ha meʻá, sio hangatonu ki hono matá. Vaheʻi ha feituʻu lōngonoa ke fai ai ʻene homueká, pea tuku ha taimi ke toutou mālōlō ai ʻa hoʻo kiʻi tamasiʻí. Ngāueʻaki ʻene taʻemangoí ke vaheʻi ange ki ai ha fanga kiʻi ngāue longomoʻui, hangē ko e ʻalu ʻo faifakatau.
Malava ke Lavameʻa
Langa hake ʻi he mālohinga ʻo hoʻo kiʻi tamasiʻí, ʻo fakaʻaiʻai ha malava pe talēniti pē nai ʻokú ne maʻu. Fakamālōʻiaʻi pea fakapaleʻi haʻane lavameʻa pē, tatau ai pē pe ʻoku siʻisiʻi. Vahevahe ke iiki ange ʻa e fanga kiʻi ngāué, ke lahi ange ʻa e ngāue ʻe lava ke ne faí koeʻuhi ke lava ai ʻo ne aʻusia ʻa e fiemālie ʻi he lavameʻá. Ngāueʻaki ʻa e ngaahi fakatātā pe taiakalami ʻo e ngaahi sitepu kuo pau ke fou ai koeʻuhi ke ne ʻai ke ʻosi ha ngāue.
ʻI he fakamulitukú, ko e poto tefito ʻi he lautohí, tohí mo e pōtoʻi ʻi he fiká ʻoku mahuʻinga ia ki ha talavou. ʻOku lava ke ke fakapapauʻi ko hono fakaʻaiʻai mo tokoniʻi totonú, ʻe lava ai ke ako ʻa hoʻo kiʻi tamasiʻí—ʻe kehe nai ʻene fai iá mei he niʻihi kehé pea ʻe kiʻi lōloa ange.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Ko e uesia ʻa e malava ke akó ʻoku faʻa fakaʻilongaʻi ia ʻaki ʻa e taʻemangoi, tōʻonga loto-ʻoho, mo ha taʻemalava ke tokangataha ki ha meʻa. Sio ki he Awake! ʻo Fepueli 22, 1997, peesi 5-10.
b ʻOku ngāueʻaki ʻa e tamasiʻí ʻi he kupu ko ení koeʻuhi ko e tamaiki tangatá ʻoku liunga tolu ʻa e ngalingali ʻasi ʻia kinautolu ʻa e fakaʻilonga ʻo e uesia ʻa e malava ke lautohí mo e taʻemangoí ʻo lahi ange ia ʻi he tamaiki fefiné.
[Puha ʻi he peesi 17]
KO HA KOLOA ʻA E UESIA ʻO E MALAVA KE AKÓ
“ʻI he taimi naʻá ku sio ai ki ha ngaahi foʻi lea ʻi ha pēsí, ko ha ngaahi takohi noaʻia pē ia ʻo ha fanga kiʻi lailaine. Naʻe hangē pē ia ha lea mulí. Naʻe ʻikai ʻuhinga kiate au ʻa e ngaahi foʻi leá kae ʻoua kuo toki lau leʻo-lahi mai ia ʻe ha taha. Naʻe fakakaukau ʻa e kau faiakó naʻá ku fakapikopiko pe taʻefakaʻapaʻapa pe naʻe ʻikai te u feinga pe ʻikai fanongo ki he ngaahi lēsoní. Naʻe ʻikai moʻoni ke toe ʻi ai ha fakalakalaka ia. Naʻá ku fanongo pea feinga mālohi, ka naʻe ʻikai pē malava ke u mahinoʻi ʻe au ʻa e lautohí mo e tohí. Ko e ngaahi lēsoni kehé, hangē ko e fiká, naʻe ʻikai faingataʻa ia kiate au. ʻI heʻeku kei siʻí, naʻe vave ʻeku ako ke tokangataha ki he ngaahi meʻa hangē ko e sipotí, pōtoʻi ʻi he fefakatauʻakí, ʻātí mo ha meʻa pē naʻe kau ki ai hono ngāueʻaki ʻa hoku nimá, kehe pē naʻe ʻikai felāveʻi ia mo e lautohí pea mo e tohí.
“Ki mui ai, naʻá ku fili ai ke ngāueʻaki ʻa hoku nimá, ko ia naʻá ku hoko ai ko ha tufunga. Naʻe taki atu eni ki he monū ko e ngāue ʻi he langa fakavahaʻapuleʻanga ʻe nima ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Koeʻuhi ʻoku fiemaʻu kiate au ʻa e feinga lahi ange ke lautohi, naʻá ku hehema ai ke malava ʻo manatuʻi ʻa e meʻa lahi naʻá ku laú. ʻI he hoko ko ha tokotaha ako ʻo e Tohi Tapú, kuó u ʻiloʻi ʻoku ʻaonga lahi ʻaupito eni, tautefito ʻi heʻeku ngāue fakafaifekau faka-Kalisitiané. Ko ia ai, ʻi he ʻikai vakai ki he taʻemalava ko ení ko ha vaivaiʻangá, ʻoku ou vakai ki ai ko ha koloa.”—Ko Peter, ko ha tokotaha ʻoku uesia ʻene malava ke lautohí ko ha faifekau taimi-kakato ia ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.
[Fakatātā ʻi he peesi 16]
ʻE lava ke pōtoʻi ʻaupito ʻa e fānaú ʻi he “tā fakatātā ʻa e noutí” lolotonga ʻenau fanongo tokangá