Naʻe Faʻu Ia Ke Pehē?
Ko e Pōtoʻi Keli ʻa e Vāsua Mata-Helé
● Neongo ʻene hā ʻikai hano mālohi feʻunga ke keli ʻi he ʻoneʻoné, ko e vāsua mata-helé ʻoku keli vave ʻaupito ia ʻi he ʻoneʻone maʻopoʻopó ʻo ui ai ia “ko e oma taha ʻi he kau keli ʻi kilisitahí.” Naʻe toʻoa ai ʻa e kau fakatotoló. “Naʻa mau ʻiloʻi naʻa nau fai ha meʻa pōtoʻi ʻaupito” ko e lau ia ʻa Anette Hosoi, ko ha palōfesa maʻu mataʻitohi ʻi he Akoʻanga Tekinolosia ʻo Massachusetts. Ko e hā ʻa e fakapulipuli ʻa e vāsua mata-helé?
Fakakaukau: Ko e vāsua mata-helé ʻokú ne vili hono vaʻé ʻi he ʻoneʻoné, ʻo faʻu ai ha kiʻi taluo ʻoku fonu vave ʻi he vaí mo e ʻoneʻoné. ʻOku ngaʻunu leva ʻa e vāsuá ki ʻolunga mo lalo lolotonga ia ʻokú ne fakaava mo tāpuni ʻa hono ngeʻesí. ʻOku tupu mei ai ha fio vai ʻoneʻone ʻoku lava ke faingofua ai ʻa e keli ʻa e vāsuá. Ko e vāsua mata-helé ʻoku lava ke ne keli ha senitimita ʻe 70 ʻi ha vave ko e senitimita ʻe taha he sekoni. ʻI heʻene keli pē ʻo nofo lelei aí, ʻoku faingataʻa ke toʻo ʻa e vāsuá. Ko hono moʻoní, ko e lāuʻilo ki hono mālohi ke piki maʻú mo e lahi ʻo e mālohi ʻokú ne ngāueʻaki ke fakamaʻu ʻaki iá, ko e vāsuá ʻoku liunga hongofulu hono mālohí ʻi he meʻa piki maʻu lelei taha ʻoku ngaohi ʻe he tangatá.
Kuo tākiekina ʻa e kau ʻenisiniá ʻe he vāsua mata-helé ki hono faʻu ʻa e meʻa ʻoku nau ui ko e ʻuluaki meʻa piki maʻu “fakaeonopōní.” “ʻOku fakaava mo tāpuni ia, pea ngaʻunu ki ʻolunga mo lalo, ʻo hangē ha vāsua moʻoní,” ko e lau ia ʻa Hosoi. Ko ha meʻa piki maʻu fefeka mo mālohi ʻiate ia peé ʻoku lava ke ʻaonga ia ki he ngaahi vaka fakatotolo ʻi kilisitahí, ngaahi keliʻanga lolo ʻi tahí, mo e ngaahi meʻangāue keli ʻoku nau fakaʻauha ʻa e mainá.
Ko e hā hoʻo fakakaukaú? Naʻe hokonoa mai ʻa e pōtoʻi keli ʻa e vāsua mata-helé? Pe naʻe faʻu ia ke pehē?
[Fakatātā ʻi he peesi 18]
Ko e sīpinga eni ʻo ha meʻa piki maʻu “fakaeonopooni” ko e faʻifaʻitaki ki he founga keli ʻa e vāsua mata-helé
[Credit Lines]
Razor clams: © Philippe Clement/naturepl.com; “smart” anchor: Courtesy of Donna Coveney, Massachusetts Institute of Technology