Vakai ki he Māmaní
Ko e Potungāue ki he Ngaahi Meʻa Fakalotu ʻa Sēpiá kuó ne tali ʻa e tohi kole ke lēsisita ʻa e kautaha fakalao ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Fakatatau ki he ngaahi lēkooti fakapuleʻangá, kuo ngāue ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi he feituʻú talu mei he 1930 nai.
ʻOku fakafuofua ko e peseti ʻe 95 ʻo e fasi kuo hiki mei he komipiutá ʻi māmani lahi ʻi he 2009 naʻe taʻefakalao.—TIME, ʻAmelika.
Ngaahi Mofuiké—“Ko e Ngaahi Fakatamaki Fakatupu Mate Lahi Tahá”
“Ko e ngaahi mofuiké kuó ne fakatupunga ʻa e ngaahi fakatamaki fakatupu mate lahi taha ʻi he hongofuluʻi taʻu kuohilí,” ko e lau ia ʻa e Palani Fakavahaʻapuleʻanga ʻa e Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá ki he Fakasiʻisiʻi ʻa e Fakatamakí, ʻoku ʻulu ʻi Siniva, Suisalani. ʻI he faʻahinga ko ia naʻe mate koeʻuhi ko e ngaahi fakatamaki ʻi he vahaʻa taimi ko ení, ko e meimei peseti ʻe 60 naʻe mate ʻi he ngaahi mofuiké. Ko e “fakatuʻutāmaki fakanatula” ko ení ʻoku hokohoko atu ʻene fakatupunga ha fakatuʻutāmaki mafatukituki, he ko e 8 ʻi he kolo lalahi ko ia ʻe 10 ʻoku tokolahi taha hono kakai ʻi māmani lahí ʻoku tokoto ia ʻi he ngaahi halanga ʻoku uesiangofua ʻe he mofuiké. Ko e taʻu ʻe hongofulu fakamuimuí kuo mātā ai ʻo laka hake ʻi he kakai ʻe toko 780,000 kuo mate ʻi he ngaahi meʻa naʻe hoko ʻe 3,852 naʻe fakakalasi ko e ngaahi fakatamaki.
Ngāue Fakatuʻutāmaki
“Ko ha kau faiongoongo fakakātoa ʻe toko 110 naʻe mate koeʻuhi ko ʻenau ngāué ʻi he 2009, ʻo ʻai ai ʻa e taʻu kuo ʻosí ko e taʻu fakatuʻutāmaki taha ia ʻi he hongofuluʻi taʻu kuohilí” ki he ngāue ko ení, ko e lau ia ʻa e Kautaha Ongoongo Fakavahaʻapuleʻanga, ʻoku ʻulu ʻi Viena, ʻAositulia. ʻI he ngaahi feituʻu vāvākoví, hangē ko Pākisitani, Somālia, ʻAfikānisitani, mo ʻIulakí, kuo ʻi ai ha “tāketi fakahangatonu ki he kau faiongoongó” ʻi he ngaahi taʻu ki mui ní, ko e lau ia ʻa e līpōtí. Kuo taki atu eni ki he siʻi ange ʻa e ongoongó mo ha “hohaʻa ʻi he siʻi ʻa e mahinoʻi ʻo e . . . ngaahi meʻa fihi ʻoku hoko” ʻi he ngaahi ʻēlia ko ení. Ko ʻIulaki ʻa e fonua fakatuʻutāmaki lahi taha ki he kau faiongoongó ʻi he hongofuluʻi taʻu kuohilí, hoko atu ai ʻa e ʻOtu Motu Filipainí, Kolomupia, Mekisikou, mo Lūsia ʻi he fakahokohoko ko iá.
Maʻamaʻa ʻa e Koloa Hū Maí, Siʻi Ange ʻa e Kaihaʻá
“Ko hano hū lahi mai ʻo e ngaahi koloa fakaʻilekitulōnika maʻamaʻá” ʻe ʻai nai ai ʻa e kau kaihaʻa Pilitāniá ke ʻikai haʻanau ngāue, fakatatau ki ha fakamatala ongoongo Reuters mei Lonitoni, ʻi hono hiki ʻa e lea fekauʻaki mo e faihiá ʻa James Treadwell, ʻo e ʻUnivēsiti ʻo Leicester, ʻIngilani. Ko e fakatātaá, ko e totongi maʻamaʻa ʻo e ngaahi mīsini DVD foʻoú, ʻoku ʻuhinga iá ko e ngaahi koloa ko iá kuo meimei halaʻatā ke ʻi ai hano tupu ka toe fakatau atu. ʻOku “ʻikai pē taau ia ke kaihaʻasi,” ko e lau ia ʻa Treadwell. Kae kehe, ko e ngaahi holoki ʻo e totongí kuo ʻikai fakangata ai ʻa e faihiá. ʻI hono kehé, ʻoku tāketi ʻa e kau kaihaʻá he taimí ni ki he ngaahi meʻa totongi mamafa ange mo ala fakamāketiʻi lahi ange, ‘hangē ko e ngaahi telefoni toʻotoʻó mo e ngaahi ʻaipotí, ʻa ia ʻoku toʻotoʻo takai holo ʻe he kakaí.’ Ko ia ʻoku maliu ai ʻa e kau kaihaʻa ki muʻá ki he ngaahi faihia kehe, hangē ko e ngaahi kaihaʻa fakamālohi.