August

Wonani kuti pa lemba la msanawale, pe fundu ziŵi zakukhumbika ukongwa: (1) Ŵanthu arunji akumana ndi masuzgu. (2) Yehova watititaska ku masuzgu ngidu. Kumbi Yehova watititaska wuli? Nthowa yakwamba nkhutiwovya kuti tiwonengi vinthu mwakwenere mucharu chiheni ichi. Chinanga kuti Yehova wakutilayizga kuti tikondwengi pakumuteŵete, kweni watitikambiyapu cha kuti pasonu panu tilekengi cha kukumana ndi masuzgu. (Yesa. 66:14) Iyu watitichiska kuti tiŵikengi maŵanaŵanu ngidu pa umoyu wa kunthazi, pa nyengu yo tazamukuŵa ndi umoyu wo iyu wakhumba kuti tizikondwi nawu kwamuyaya. (2 Akori. 4:​16-18) Kweni pasonu panu, iyu watitiwovya kuti tilutirizgengi kumuteŵete zuŵa lelosi. (Chite. 3:​22-24) Kumbi tisambiranji kwa ateŵeti akugomezgeka aku Yehova a mu nyengu yakali kweniso a mazuŵa nganu? Tingakumana ndi masuzgu ngamabuchibuchi. Kweni asani tithemba Yehova, iyu walekengepu cha kutiwovya.—Sali. 55:22. w23.04 14-15 ¶3-4

Tingasambira kwaku Yosefi ndi Mariya wo ŵenga akunozgeka kuvwiya ŵaraŵara amazaza chinanga mphanyengu yo venga vakusuzga kuchita viyo. (Luka 2:​1-6) Pa nyengu yo Mariya wenga ndi nthumbu ya myezi pafufupi 9, boma lakhumbanga kuti iyu ndi Yosefi achiti chinthu chinyaki chakusuzga ukongwa. Ogasito yo walamuliyanga mu Ufumu wa Roma, wangujalikiska dangu lakuti weyosi wakalembesi mutawuni yakwaki. Yosefi ndi Mariya akhumbikanga kuluta ku Betelehemu mtunda wa makilomita 150 ndipu akhumbikanga kujumpha mumapiri. Ulendu wenuwu wenga wakuvukisa ukongwa kwaku Mariya. Banja lenili litenere kuti lamufipiyanga mtima Mariya kweniso mwana yo wenga wechendaweku. Yiwu atenere kuti afipanga mtima kuti achitengi wuli asani Mariya wangatamiya munthowa. Iyu wenga ndi nthumbu ya mwana yo watingi wazijengi Mesiya. Kumbi venivi vatingi viŵachitiskengi kuleka kuvwiya dangu la boma? Chinanga kuti Yosefi ndi Mariya ŵenga ndi vifukwa vakuvwika vakufipiya mtima, kweni anguvwiya mbwenu dangu la boma. Yehova wanguŵatumbika chifukwa anguvwiya. Mariya wangufika umampha ku Betelehemu, wangubala mwana wanthazi ndipu wanguwovya so kuti uchimi wa mu Bayibolu ufiskiki!—Mika 5:2. w23.10 8 ¶9; 9 ¶11-12

Kumbi mungachita wuli asani muchita mantha kumukapu pa maunganu? Mungachita umampha kusaniya masachizgu ngo ngangakuwovyani kuti munozgekiyengi umampha. (Nthanthi 21:5) Asani mwayiziŵa umampha nkhani yo mwamusambira ku mpingu, vingakusuzgani cha kumukapu. Ndipuso muwonesesengi kuti ndemanga zinu zifupi. (Nthanthi 15:23; 17:27) Ndemanga zifupi zingakuwovyani kuti mulekengi kuchita mantha asani mumukapu. Mungalongo kuti mungunozgeke mwakukwana kweniso kuti mwayivwisa nkhani yo asani mupereka ndemanga yifupi mu mazu nginu ndi nginu. Nanga mungachita wuli asani mwayesa kugwiriskiya ntchitu masachizgu ngenanga kweni muchita mantha mbwenu kumukapu kanandi? Ziŵani kuti Yehova wawonga phamphu linu. (Luka 21:​1-4) Mukumbukengi kuti Yehova watitipempha kuchita vo tingatondeka kufiska cha. (Afi. 4:5) Simikizani vo mukhumba kuchita, jani ndi chilatu cha kuchita venivo ndipuso pempherani kuti Yehova wakuwovyeni kuti muleki kuchita mantha. Pakwamba mungajiŵikiya chilatu chakuti muperekengi ndemanga yifupi. w23.04 21 ¶6-8

Wakutumika Paulo watitiyeruzgiya ndi msilikali yo we masu kweniso yo wavwala vakuvwala vankhondu. Msilikali yo we kunkhondu waja wakunozgeka kulimbana ndi arwani ŵaki nyengu yeyosi. Ndimu so viliri ndi isi. Tilutirizga kunozgeke zuŵa laku Yehova mwakuvwala chakuvikiliya pachifuŵa cha chivwanu ndi chanju kweniso chisoti cha chilindizga. Chakuvikiliya pachifuŵa chivikiliya mtima wa msilikali. Mwakuyanana ŵaka, chivwanu kweniso chanju vivikiliya mtima widu wakuyeruzgiya. Mijalidu yeniyi yingatiwovya kulutirizga kuteŵete Chiuta ndi kuchita vo Yesu wachitanga. Chivwanu chititisimikiziya kuti Yehova wazakutipaska mphotu chifukwa chakumupenjapenja ndi mtima widu wosi. (Ahe. 11:6) Chitiwovyengi kuti tilutirizgi kuja akugomezgeka ku Mulongozgi widu Yesu, chinanga kuti tingakhumbika kukunthiyapu masuzgu ngakulu. Tingakholesa chivwanu chidu ndi chilatu chakuti tikunthiyepu masuzgu, mwakusambira vakuyeruzgiyapu va ŵanthu a mazuŵa nganu wo angulutirizga kuja akugomezgeka, chinanga kuti atombozgekanga pamwenga akumananga ndi masuzgu nga chuma. Tingakhwecha chiŵana chakwanja ukongwa ndalama, asani tiyezga ŵanthu wo angwamba kuja umoyu wambula kukhumba vinandi ndi chilatu chakuti aŵiki vinthu va Ufumu pamalu ngakwamba. w23.06 10 ¶8-9

Kanandi mazu ngakuti kujiko ngang’anamuwa kujikaniza wija kuti uleki kuchita chinthu chiheni. Jalidu lenili ndakukhumbika so ukongwa kwaku isi kuti tifiski vilatu vidu, ukongwa asani vo tikhumba kuchita vakusuzga pamwenga tilivi khumbu lakuchichitiya. Kumbukani kuti kujiko ndi jalidu lo mzimu utuzga. Mwaviyo, mumupemphengi Yehova kuti wakupaskeni mzimu wakupaturika kuti ukuwovyeni kuti muje ndi jalidu lenili. (Luka 11:13; Aga. 5:​22, 23) Mungakhazanga cha kuti vinthu viŵi umampha pe. Mucharu chiheni ichi, ndi nyengu zosi cha po vinthu viŵengi umampha. Asani tikhaza kuti vinthu viŵi umampha pe ndipu tifiskengi chilatu chidu, mbwenu titondekengi kuchifiska. Tingaŵavi mtima wakukhumbisiska asani tiwona kuti chilatu chidu ntchakusuzga kuchifiska. Asani ndimu viliri ndi yimwi, saniyani pakwambiya mumalu mwakulimbana nachu chosi. Asani chilatu chinu ntchakuti muje ndi jalidu linyaki lamampha, mungachita umampha kwamba kulongo jalidu lenili mu nthowa zimanazimana. Asani chilatu chinu ntchakuŵerenga Bayibolu losi, mungachita umampha kwamba kuliŵerenga kwa nyengu yimanavi ŵaka. w23.05 29 ¶11-13

Mazuŵa nganu ngakumaliya, Yehova wagwiriskiya ntchitu gulu laki kupereka chakurya chauzimu kuti watiwovyi kulutirizga kwenda pa “Msewu Wakupaturika.” (Yesa. 35:8; 48:17; 60:17) Tingakamba kuti munthu weyosi yo wazomera kusambira Bayibolu ndikuti we ndi mwaŵi wakwamba kwenda pa “Msewu Wakupaturika.” Anyaki atenda ŵaka mtunda umanavi mbwenu atuwapu pa msewu ukulu. Penipo anyaki akhumbisiska kulutirizga kwenda pa msewu wenuwu mpaka po amaliziya ulendu wenuwu. Kumbi ulendu wenuwu umaliya pani? Kwaku wo ŵe ndi chilindizga chakuluta kuchanya, “Msewu Wakupaturika” utiŵalongozge ku “paradayisu waku Chiuta” kuchanya. (Chivu. 2:7) Ndipu wo ŵe ndi chilindizga chakuzija pacharu chapasi, msewu ukulu wenuwu utiŵalongozge kukumaliya kwa vyaka 1,000 va ulamuliru waku Khristu pa nyengu yo weyosi wazamuja wakufikapu. Asani mazuŵa nganu mutenda pa msewu ukulu wenuwu, mungalereskanga kuvuli cha. Ndipu mungatuwangapu cha pa msewu wenuwu mpaka po mwamaliziya ulendu winu wakuchifika mucharu chifya! w23.05 17 ¶15; 19 ¶16-18

Asani muŵanaŵaniya vinthu vosi vamampha vo Yehova wakuchitiyani, mumuwongengi ndipuso mukhumbisiskengi kujipereka kwaku iyu. (Sali. 116:​12-14) Bayibolu likamba kuti “mphasu yeyosi yamampha ndipuso yakufikapu,” vituliya kwaku Yehova. (Yako. 1:17) Ndipu mphasu yikulu ukongwa yo wakukupaskani ndi sembi ya Mwana waki Yesu. Mphasu yeniyi njapade ukongwa ndipu yitovya kuti muje pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Kweniso wakukupaskani mwaŵi wakuti muzije ndi umoyu wamuyaya. (1 Yoha. 4:​9, 10) Nthowa yamampha ukongwa yakulongore kuti muwonga chanju cho Yehova wakukulongoni kweniso vinthu vosi vamampha vo wakukuchitiyani nkhujipereka kwaku iyu.—Doto. 16:17; 2 Akori. 5:15. w24.03 5 ¶8

Asani tiwona mijalidu yiheni yo ŵanthu achita mazuŵa nganu, tituvwa nge mo Loti wavwiyanga. Iyu “wasuzgikanga maŵanaŵanu chifukwa chakuti ŵanthu ambula kuvwiya marangu achitanga jalidu liheni mwambula soni” ndipu iyu waziŵanga kuti Awusefwi akuchanya atinkha jalidu liheni. (2 Petu. 2:​7, 8) Chifukwa chakuti Loti wawopanga Chiuta kweniso wamuyanjanga, wakhwechanga mijalidu yiheni yo ŵanthu wo wajanga nawu pafupi achitanga. Nasi tija ndi ŵanthu wo atizitumbika cha fundu zaku Yehova, pamwenga atizitumbika kamanavi. Chinanga kuti ve viyo, tingalutirizga kuja ndi mijalidu yamampha asani tilutirizga kwanja Yehova kweniso kumuwopa mu nthowa yakwenere. Yehova watitiwovya kuti tichiti venivi kuziya mu ulongozgi wakuchiska wo we mu buku la Nthanthi. Akhristu wosi, anthulumi, anthukazi, achinyamata kweniso akukota, angayanduwa asani aŵanaŵaniya ulongozgi wazeru wo usanirika mu buku lenili. Asani titopa Yehova, tikhwecha kwanjana ndi ŵanthu wo achita vinthu viheni. w23.06 20 ¶1-2; 21 ¶5

Panyaki pasonu panu mususkika ndi ŵanthu a mu banja linu, pamwenga mukuleka vinthu vinyaki kuti muŵikengi vinthu va Ufumu pamalu ngakwamba. (Mate. 6:33) Asani ndi viyo, mungakayikanga cha kuti Yehova wawona vosi vo mutimuchitiya pakumuteŵete. (Ahe. 6:10) Panyaki mwawona kufiskika kwa mazu ngo Yesu wangukamba ngakuti: “Palivi munthu yo waleka nyumba, avurwa ŵaki, aku ŵaki, azichi ŵaki, anyina, awisi, ŵana pamwenga minda chifukwa chaku ini kweniso chifukwa cha uthenga wamampha yo wangatondeka kulonde maulendu 100, nyumba, avurwa ŵaki, aku ŵaki, azichi ŵaki, anyina, ŵana pamwenga minda limoza ndi kutombozgeka mu nyengu yinu ndipuso umoyu wamuyaya mu nyengu yo yituza.” (Mariko 10:​29, 30) Vitumbiku vo mwasaniya vikulu ukongwa kuluska chechosi cho mukuleka.—Sali. 37:4. w24.03 9 ¶5

Pa nyengu yo Akhristu a ku Yudeya angukumana ndi suzgu la nja, abali a mu mpingu wa ku Antiyoke ‘angusimikiza kutumiza chovyu kwa abali wo ajanga ku Yudeya, mwakukoliyana ndi vo angafiska.’ (Machi. 11:​27-30) Chinanga kuti abali wo angukwaskika ndi nja ajanga kutali ukongwa, kweni Akhristu a ku Antiyoke angusimikiza kuŵawovya. (1 Yoha. 3:​17, 18) Isi nasi tingalongo lisungu mazuŵa nganu asani taziŵa kuti Akhristu anyidu akwaskika ndi masoka ngachilengedu. Tingachitapu kanthu mwaliŵi panyaki mwakupempha ŵara kuti tiwovyeku pa ntchitu ya kupereka chovyu, kupereka ndalama zakovya pa ntchitu ya pacharu chosi pamwenga kupemphere abali ndi azichi wo akwaskika ndi masoka ngachilengedu. Abali ndi azichi ŵidu angazikhumbika chovyu kuti asaniyi vinthu vakukhumbika pa umoyu. Pa nyengu yo Khristu Yesu yo ndi Fumu yidu waziyengi kuziyeruzga ŵanthu, tikhumba kuti wazitisaniyi kuti tichitiya lisungu anyidu kweniso tikhumba kuti wazitidani kuti ‘tizihari Ufumu.’—Mate. 25:​34-40. w23.07 4 ¶9-10; 6 ¶12

Yesu wayezganga Yehova pa nkhani ya koloŵa. Iyu wangutumika pacharu chapasi kuti wakapharazgiyi “mbereri zakusoŵa za nyumba yaku Isirayeli.” Kweni iyu wangulongo kuti wenga wakoloŵa pa nyengu yo wapharazgiyanga ŵanthu. Mwakuyeruzgiyapu, nyengu yinyaki munthukazi munyaki yo wenga wachiyisirayeli cha wangupempha Yesu kuti wachizgi mwana waki munthukazi yo ‘wasuzgikanga ukongwa ndi chiŵanda.’ Chifukwa cha lisungu, Yesu wanguchita vo munthukazi yo wangumupempha ndipu wangumuchizgiya mwana waki. (Mate. 15:​21-28) Tiyeni tikambiskani chakuwoniyapu chinyaki. Nyengu yinyaki wachichita uteŵeti ŵaki, Yesu wangukamba kuti: “Weyosi yo watindikana . . . , nani ndazakumukana.” (Mate. 10:33) Kweni kumbi Yesu wangumukana Peturo yo wangumukana maulendu ngatatu? Awa. Yesu wanguziŵa kuti Peturo wenga ndi chivwanu chakukho. Wati wayuskika, Yesu wanguwoneke kwaku Peturo ndipu viwoneka kuti wangumusimikiziya kuti wamugowoke kweniso kuti watimuyanja. (Luka 24:​33, 34) Yehova Chiuta kweniso Yesu Khristu mbakoloŵa. Nanga wuli isi? Yehova wakhumba kuti nasi tijengi akoloŵa. w23.07 21 ¶6-7

Kumbi tingaŵakambiyanji anyidu kuti tiŵasimikiziyi kuti venivi vazamuchitika nadi? Chakwamba, Yehova mweneku ndiyu wakukamba layizgu lenili. Buku la Chivumbuzi likamba kuti: “Yo wanguja pampandu waufumu wangukamba kuti: ‘Awonani! Ndipanga vinthu vosi kuŵa vifya.’” Iyu we ndi zeru, nthazi kweniso wakhumbisiska kuti wafiski layizgu lenili. Chachiŵi, layizgu lenili lazamufiskika nadi mwakuti kwaku Yehova vija nge kuti lafiskika kali. Ndichu chifukwa chaki wakukamba kuti: “Mazu yanga ngakugomezgeka ndipuso ngauneneska. . . . Ngafiskika!” Chachitatu, asani Yehova wayamba kuchita chinthu chinyaki, watichimaliza umamphaumampha, ndipu palivi cho chingamutondekesa. Ndichu chifukwa chaki wangukamba kuti: “Ini ndini Alefa ndi Omega.” (Chivu. 21:6) Yehova wazamulongo kuti Satana ngwaboza kweniso ngwakutondeka. Mwaviyo, iyu watikukambiyani kuti: “Layizgu lenili ndamampha, kweni ndigomezga cha kuti lazamufiskika nadi,” Muŵerengiyeni Chivumbuzi 21:​5, 6 ndipu mukonkhoskiyeni mavesi ngenanga. Mulongoni mo Yehova wasimikiziya layizgu lenili mwakuchita kusayina nge kuti walembapu siginecha yaki.—Yesa. 65:16. w23.11 7 ¶18-19

Yehova wangukamba layizgu lenili pa nyengu yo Abrahamu wenga ndi vyaka 75 kweniso wengavi mwana. Kumbi Abrahamu wanguwona kufiskika kwa layizgu lenili? Wanguwona kufiskika kosi cha. Wati wayambuka Msinji wa Yufureti ndi kulindizga kwa vyaka 25, Abrahamu wanguwona mwana waki Isaki wachiwaku mwakuziziswa. Ndipu pati pajumpha vyaka vinyaki 60, azuku ŵaki ŵaŵi Esawu ndi Yakobe anguwaku. (Ahe. 6:15) Kweni Abrahamu wanguwona cha mphapu yaki yichija mtundu ukulu kweniso kuhara Charu Chakulayizgika. Kweni munthu wakugomezgeka mwenuyu wenga pa ubwezi wakukho ndi Mlengi waki. (Yako. 2:23) Ndipu asani Abrahamu waziyuskika, watenere kuti wazamukondwa ukongwa kuziŵa kuti chivwanu chaki kweniso kuzikira, vinguwovya kuti mitundu yosi ya pacharu chapasi yitumbikiki! (Gene. 22:18) Kumbi tisambiranji penapa? Pasonu panu, tingawona cha Yehova wachifiska vosi vo wakulayizga. Kweni asani te akuzikira nge Abrahamu tingasimikiza kuti Yehova watitumbikengi sonu kweniso wazakutitumbika ukongwa mu charu chifya cho wakulayizga.—Mariko 10:​29, 30. w23.08 24 ¶14

Pa nyengu yo wenga munyamata, Fumu Uziya wenga wakujiyuyuwa. Iyu wangusambira kuti “wawopengi Chiuta wauneneska.” Iyu wanguja ndi umoyu kwa vyaka 68. Ndipu kwa nyengu yitali mu vyaka venivi, Yehova wangumutumbika. (2 Mbiri 26:​1-4) Uziya wanguthereska arwani ŵaki anandi ndipu wanguwonesesa kuti tawuni ya Yerusalemu njakuvikilirika. (2 Mbiri 26:​6-15) Uziya wangukondwa ukongwa ndi vosi vo Chiuta wangumuwovya kuchita. (Waku. 3:​12, 13) Fumu Uziya yinguziŵiriya kukambiya anyaki vakuchita. Panyaki venivi vinguyichitiska kuti yiŵanaŵani kuti yingachita chechosi cho yakhumba. Zuŵa linyaki, Uziya wangusere munyumba yakusopiyamu yaku Yehova. Mwakujikuzga iyu wangwamba kotcha vakununkhira pa guŵa lasembi kweni mafumu ngazomerezgekanga cha kuchita venivi. (2 Mbiri 26:​16-18) Wasembi Mura Azariya wangwesa kumukaniza, kweni Uziya wangukwiya ukongwa. Vachitima kuti Uziya wangulutirizga cha kuja wakugomezgeka kwaku Yehova ndipu Yehova wangumulanga ndi makhati. (2 Mbiri 26:​19-21) Vinthu vatingi vimuyendiyengi umampha ukongwa Uziya asani wangulutirizga kuja wakujiyuyuwa! w23.09 10 ¶9-10

Wakutumika Peturo wanangisanga mbwenu vinthu vinyaki chinanga mphanyengu yo wanguja Mkhristu wakusankhika. Mu 36 C.E., Peturo wengapu pa nyengu yo Koneliyasi yo wenga Myuda cha kweniso wambula kudumulika wangusankhika ndi mzimu wakupaturika. Venivi vingulongole limu kuti “Chiuta walivi sankhu” ndipu ŵanthu a mitundu yinyaki angaja mu mpingu wachikhristu. (Machi. 10:​34, 44, 45) Venivi vati vachitika, Peturo wangwamba kurya chakurya ndi ŵanthu wo ŵenga Ayuda cha, chinthu cho kali wachichitanga cha. Kweni Akhristu anyaki achiyuda awonanga kuti Ayuda ndi ŵanthu a mitundu yinyaki atenere cha kuryiya limoza. Akhristu achiyuda wo ŵenga ndi maŵanaŵanu ngenanga ŵati ŵaza ku Antiyoke, Peturo wanguleka kurya chakurya limoza ndi Akhristu wo ŵenga Ayuda cha. Panyaki iyu wanguchita venivi chifukwa chakopa kuguŵiska Akhristu wo ŵenga Ayuda. Wakutumika Paulo wanguwona vo Peturo wanguchita ndipu wangumuchenya pa masu pa ŵanthu wosi. (Aga. 2:​13, 14) Chinanga kuti Peturo wangunangisa, iyu wanguleka cha kuteŵete Yehova. w23.09 22 ¶8

Ŵara, kumbi mukhumbisiska kuliska mbereri zaku Yehova? Asani mungajifufuza mwauneneska mungawona kuti pe vinthu vinyaki vo mukhumbika kusintha, kweni mungagongowanga cha. Kumbukani kuti “Ambuya mbalisungu,” ndipu akuwovyeningi kuti musinthi. (1 Petu. 2:3) Wakutumika Peturo watitisimikiziya kuti: “Chiuta . . . wamalizengi kukusambizani. Iyu wakuwovyeningi kuti muŵi akukho.” Nyengu yinyaki Peturo wangujivwa kuti wenga wambula kwenere pa masu pa Mwana waku Chiuta. (Luka 5:8) Kweni Yehova ndi Yesu anguwovya Peturo kuti walutirizgi kuja wakusambira waku Khristu. Mwaviyo, Yehova wanguzomereza Peturo “kusere mu Ufumu wamuyaya wa Ambuyafwi kweniso Mtaski widu, Yesu Khristu.” (2 Petu. 1:11) Yeniyi ndi mphotu yamampha ukongwa! Asani mulekengi kuwere vuli nge mo Peturo wanguchitiya, kweniso kuzomereza kuti musambiziki ndi Yehova, ndikuti namwi mwazamulonde mphotu ya umoyu wamuyaya. Mwazamulonde “utaski winu, wo ntchilatu cha chivwanu chinu.”—1 Petu. 1:9. w23.09 31 ¶16-17

Chihema chenga ndi balaza limoza. Balaza ili ngenga malu ngakulu ngo angungazunguliza ndi mpanda ndipu asembi achitiyangamu uteŵeti wawu. Mubalaza ili mwenga guŵa la sembi lamkuŵa lakuperekiyapu sembi zakupiriza kweniso beseni lamkuŵa lo mwajanga maji lo asembi asambiyangamu ŵechendayambi kuchita uteŵeti wawu wakupaturika. (Eki. 30:​17-20; 40:​6-8) Mazuŵa nganu, akusankhika wo ŵeche pacharu chapasi, ateŵete mwakugomezgeka mubalaza lamukati la nyumba yakusopiyamu yauzimu pacharu chapasi. Beseni likulu la maji lo lajanga muchihema kweniso munyumba yakusopiyamu, litiŵakumbusa Akhristu ŵenaŵa kweniso Akhristu wosi kuti atenere kulutirizga kuja ndi mijalidu yamampha kweniso kuja akutowa mwauzimu. Nanga a “mzinda ukulu” wo atovya mwakugomezgeka abali akusankhika aku Khristu, ateŵete malu nanga? Wakutumika Yohane wanguwona kuti yiwu “anguma panthazi pa mpandu waufumu.” Kung’anamuwa mubalaza lakubwalu la nyumba yakusopiyamu yauzimu pacharu chapasi mo “[Chiuta] atimuchitiya uteŵeti wakupaturika msana ndi usiku munyumba yaki yakusopiyamu.” (Chivu. 7:​9, 13-15) Kukamba uneneska tikhumbika kumuwonga Yehova chifukwa cha ndondomeku ya kusopa kwauneneska! w23.10 28 ¶15-16

Nthowa yinyaki yo Yehova watitipaskiya nthazi nkhuziya mu ŵara. (Yesa. 32:​1, 2) Mwaviyo, asani vinthu vinyaki vitikufipisani mtima muŵakambiyengi ŵara. Asani atikuwovyani muzomerengi ndi mtima wosi. Yehova wangagwiriskiya ntchitu ŵara kuti wakupaskeni nthazi. Vinthu vo Yehova wakutilayizga kuti watichitiyengi kunthazi, vingatipaska nthazi kuti tilutirizgi kulindizga kuzija kwamuyaya pacharu chapasi muparadayisu. (Aro. 4:​3, 18, 19) Venivi vititiwovya kuti tikunthiyengepu mayeseru, tipharazgengi uthenga wamampha kweniso tichitengi mauteŵeti ngakupambanapambana mu mpingu. (1 Ate. 1:3) Chilindizga chenichi ndichu chinguchiska wakutumika Paulo. Iyu ‘wangukandirizgika,’ ‘wangumala zeru,’ ‘wangutombozgeka’ kweniso ‘wanguwisikiya pasi.’ Kusazgiyapu yapa umoyu waki wenga pangozi. (2 Akori. 4:​8-10) Kuŵanaŵaniya chilindizga cha munthazi kunguwovya Paulo kuti wasaniyi nthazi zakuti wakunthiyepu. (2 Akori. 4:​16-18) Paulo waŵanaŵaniyanga vinthu vo walindizganga kunthazi. Chilindizga chakuchija ndi umoyu wamuyaya kuchanya chenga ‘chikulu ukongwa’ kuluska masuzgu ngo wakumananga nangu. Paulo waŵanaŵaniyanga chilindizga chenichi ndipu chamuwovyanga kujivwa kuti ndi ‘mufya zuŵa ndi zuŵa. w23.10 15-16 ¶14-17

Asani mupemphera muŵanaŵaniyengi asani ndi nyengu yakuti Yehova wakupaskeni vo mukhumba. Tingakhumba kuti Yehova watimuki mapempheru ngidu nyengu yeniyo. Kweni uneneska ngwakuti Yehova waziŵa nyengu yakwenere yakutiwovye. (Ahe. 4:16) Asani tipaskika nyengu yeniyo ndi yeniyo cha vo tapempha, tingaŵanaŵana kuti Yehova watitimuka kuti, ‘Awa.’ Kweni vingaŵa kuti iyu watitimuka kuti, ‘Sonu dankha cha.’ Mwakuyeruzgiyapu, mnyamata wangupempha kuti wachizgiki ku matenda ngaki. Kweni iyu wanguchira cha. Asani Yehova wangamuchizga mwakuziziswa, Satana wangakamba kuti mubali uyu walutirizga kuteŵete Yehova ŵaka pakuti wachizgika. (Yobu 1:​9-11; 2:4) Kusazgiyapu yapa, Yehova wakuŵika nyengu yo wazamuchizgiya matenda ngosi. (Yesa. 33:24; Chivu. 21:​3, 4) Pasonu panu tikhaza cha kuti Yehova watichizgengi mwakuziziswa. Mwaviyo, mubali uyu wangapempha Yehova kuti wamupaski nthazi kweniso chimangu cha mu mtima kuti walutirizgi kukunthiyapu ndipuso kumuteŵete mwakugomezgeka. w23.11 24 ¶13

Samusoni wangunangisa ukongwa kweni wanguleka cha kuteŵete Yehova. Iyu wangusaniya mpata wakufiskiya uteŵeti wo wangupaskika ndi Chiuta wakuti wathereski Afilisiti. (Ŵeru. 16:​28-30) Samusoni wangupempha Yehova kuti: “Ndizomerezeni kuti ndiweze Afilisiti.” Chiuta wauneneska wangumuka pemphu laku Samusoni ndipu wangumupaska so nthazi zaki zakuchitiya vakuziziswa. Pa nyengu yeniyi, Samusoni wangubaya Afilisiti anandi kuphara wo wangubayapu kuvuli kosi uku. Chinanga kuti Samusoni wangukumana ndi masuzgu ngakulu chifukwa cha vo wangunangisa, kweni wanguleka cha kuchita khumbu laku Yehova. Nasi asani tanangisa chinthu chinyaki ndipu tikhumbika kupaskika ulongozgi pamwenga kuleka kuchita uteŵeti unyaki, titenere cha kuleka kuteŵete Yehova. Tikumbukengi kuti Yehova ngwakunozgeka kutigowoke. (Sali. 103:​8-9) Chinanga tinganangisa vinthu vinyaki, Yehova wangatigwiriskiya ntchitu mbwenu kuti tifiski khumbu laki nge mo wanguchitiya ndi Samusoni. w23.09 6 ¶15-16

Kukunthiyapu, kuchitiska kuti tije akuzomerezeka pa masu paku Yehova. Venivi ving’anamuwapu cha kuti Yehova wakondwa kuti mukumana ndi mayeseru pamwenga masuzgu. Kweni iyu wakondwa ndi yimwi kuti mukunthiyapu mwakugomezgeka. Vakuchiska ukongwa kuziŵa kuti asani tikunthiyapu, tikondwesa Yehova! (Sali. 5:12) Kumbukani kuti Abrahamu wangukunthiyapu mayeseru ndipu Yehova wangukondwa nayu. Yehova wamuwonanga kuti ndi murunji kweniso mubwezi Waki. (Gene. 15:6; Aro. 4:​13, 22) Venivi ndivu so vingatichitikiya. Uteŵeti wo tichita pamwenga unandi wa ntchitu yo tigwira pakumuteŵete ndivu vichitiska cha kuti Yehova watiyanjengi. Kweni iyu wakondwa nasi asani tikunthiyapu mwakugomezgeka. Ndipu vilivi kanthu kuti te a msinkhu wuli, vinthu ve wuli pa umoyu widu pamwenga te ndi malusu wuli, tosi tingakunthiyapu. Kumbi pasonu panu mukumana ndi mayeseru nganyaki ngo mukunthiyapu? Asani ndi viyo, ziŵani kuti Chiuta wakondwa namwi. Kuziŵa kuti Chiuta wakondwa nasi, kungatichiska ukongwa. Kungatiwovya kuti tisimikizengi ukongwa kuti vo Chiuta wakulayizga vazamufiskika nadi. w23.12 11 ¶13-14

Mubali wakhumbika kusambira mo wangakambiskiyana umampha ndi ŵanthu. Mubali yo we ndi lusu lenili, wavwisiya kweniso wavwisa maŵanaŵanu nga ŵanthu anyaki ndipuso mo avwiya mumtima. (Nthanthi 20:5) Iyu wangaziŵa mo munthu wavwiya chifukwa cha mo munthu yo walongolore, chisku chaki kweniso vo wachita pakulongoro. Vinthu venivi mungaviziŵa cha asani muleka kusaniya nyengu yakucheze ndi ŵanthu. Asani nyengu zosi mugwiriskiya ntchitu ma imelu kweniso mameseji pakukambiskana ndi ŵanthu, vingaŵa vakusuzga kuti mukambiskanengi umampha ndi ŵanthu pa masu ndi pa masu. Mwaviyo, musaniyengi nthowa zo mungakambiskiyana ndi ŵanthu pa masu ndi pa masu. (2 Yoha. 12) Mubali wakukhwima mwauzimu watenere kujiphwere yija kweniso kuphwere banja laki. (1 Timo. 5:8) Mungachita umampha kusambira lusu lo lingazikuwovyani kusaniya ntchitu. (Machi. 18:​2, 3; 20:34; Aefe. 4:28) Muziŵikengi kuti ndimwi munthu yo walimbikiya ntchitu kweniso watesesa kumaliza ntchitu yaki. Asani muchitengi viyo, vijengi vambula kusuzga kuti muzisaniyi ntchitu ndi kulutirizga kuja pa ntchitu. w23.12 27 ¶12-13

Asani Bayibolu likamba “zuŵa laku Yehova,” ling’anamuwa nyengu yeniyo Yehova wazamubaya ŵanthu aheni ndi kutaska ŵanthu ŵaki. Mu nyengu yakali, Yehova wangulanga mitundu yinyaki. (Yesa. 13:​1, 6; Ezeki. 13:5; Zefa. 1:8) Mu nyengu yidu yinu, “zuŵa laku Yehova” lazamukwamba asani alongozgi andali azibwanganduwa Babiloni Mukulu ndipu lazamumaliya pa nkhondu ya Aramagedoni. Kuti tiziponi pa “zuŵa” lenili, titenere kunozgeke pasonu panu. Yesu wangukamba kuti tikhumbika kunozgeke “chisuzgu chikulu” kweniso ‘kulutirizga kuja akunozgeka.’ (Mate. 24:21; Luka 12:40) Mu kalata yaki yakwamba yakuluta kwa Atesalonika, wakutumika Paulo wangugwiriskiya ntchitu vakuyeruzgiyapu vinandi kuti wawovyi Akhristu kulutirizga kunozgeke zuŵa likulu laku Yehova la cheruzgu. Paulo waziŵanga kuti zuŵa laku Yehova lizengi pa nyengu yeniyo cha. (2 Ate. 2:​1-3) Kweni iyu wanguchiska Akhristu anyaki kunozgeke zuŵa lenili nge kuti lizengi mawa, ndipu nasi tingagwiriskiya ntchitu ulongozgi wenuwu. w23.06 8 ¶1-2

Mu 1978 chinyumba chitali ukongwa chinguzengeka mutawuni ya Tokyo, ku Japan. Ŵanthu akayikiyanga asani chinyumba chenichi chingazilutirizga kukho chifukwa cha vidilirisi. Kumbi wo anguzenga chinyumba chenichi anguchitanji kuti chizileki kuwa asani kwachitika vidilirisi? Yiwu anguzenga chinyumba chenichi mu nthowa yakuti asani kwachitika chidilirisi, chigoŵekengi ŵaka ndipu chingadilizikanga cha. Akhristu nawu ŵe nge chinyumba chenichi. Mu nthowa wuli? Mkhristu wakhumbika kuja wakukho kweniso wakoloŵa. Iyu wakhumbika kuja wakukho kweniso wambula kusukunyika pa nkhani yakuvwiya marangu ngaku Yehova kweniso fundu zaki. Iyu ‘ngwakunozgeka kuvwiya’ ndipu wathera cha. Kweni iyu wakhumbika so kuja ‘wakoloŵa’ asani mphakwenere kuchita viyo. (Yako. 3:17) Mkhristu waviyo, wanonopesa ukongwa cha vinthu pamwenga kuvilekere. w23.07 14 ¶1-2

Yesu wakhumbikanga kukana mayeseru ngaku Satana Dyaboli kusazgapu ngo wangumukambiya pamasu ndi pamasu kuti waleki kuja wakugomezgeka kwaku Chiuta. (Mate. 4:​1-11) Satana wakhumbisiskanga kuti Yesu wachiti ubudi kuti waleki kupereka sembi yakuwombole. Pa nyengu yo Yesu wachitanga uteŵeti waki pacharu chapasi wangukunthiyapu so mayeseru nganyaki. Arwani ŵaki amutombozganga kweniso akhumbanga kumubaya. (Luka 4:​28, 29; 13:31) Iyu wakunthiyangapu so vinthu vo akusambira ŵaki anangisanga. (Mariko 9:​33, 34) Achimumba mulandu, angumutombozga kweniso kumunyoza. Pavuli paki, angumubaya nge chigeŵenga ndipu wavwanga urwirwi ukulu ukongwa. (Ahe. 12:​1-3) Pa nyengu yo iyu wakunthiyangapu mayeseru ngakumaliya, Yehova wangumuvikiliya cha. (Mate. 27:46) Yapa vilongore limu kuti Yesu wangukunthiyapu vinthu vinandi kuti wapereki sembi. Asani tiŵanaŵaniya vosi vo Yesu wangukumana navu kuti wapereki sembi yakutiwombo, titimuyanja ukongwa. w24.01 10-11 ¶7-9

Kuzikira kungawovya kuti tikoliyanengi ndi anyidu. Kungawovya kuti tivwisiyengi mwakuphwere asani anyidu alongoro. (Yako. 1:19) Kuzikira kutovya so kuti tijengi mwachimangu ndi anyidu. Kungawovya so kuti tilekengi kuchita vinthu mwakuthaŵiriya, ndipuso kukamba vinthu vinyaki viheni pa nyengu yo tatimbanyizgika maŵanaŵanu. Ndipu asani te akuzikira tingakwiya liŵi cha asani munthu munyaki watiguŵiska. Mumalu mwakuweze, tilutirizgengi “kuzizipizgiyana kweniso kugowokiyana ndi mtima wosi.”(Ako. 3:​12, 13) Kuzikira kungatiwovya so kuti tisankhengi vinthu mwazeru. Mumalu mwakuthaŵiriya pamwenga kuswera, tifufuzengi mwakukwana ndipu pavuli paki tisankhengi cho ntchamampha. Mwakuyeruzgiyapu, asani tipenja ntchitu, tingachichizgika kuti tizomeri ntchitu yo tasaniya pakwamba. Kweni asani te akuzikira, tiŵanaŵaniyengi mo ntchitu yo yingakwaskiya banja lidu kweniso umoyu widu wauzimu. Asani te akuzikira tikhwechengi kusankha vinthu uheni. w23.08 22 ¶8-9

Panyaki mungagongowa chifukwa chakuti mulimbana ndi makhumbiru ngaheni. Kukumbuka vo mungulayizga Yehova pa nyengu yo mwajiperekanga kwaku iyu, kukuwovyeningi kuti mulutirizgi kulimbana ndi mayeseru ngo mukumana nangu. Mu nthowa wuli? Asani mwajipereka kwaku Yehova ndikuti mwajikana mwija. Venivi ving’anamuwa kuti mukanengi makhumbiru nga liŵavu kweniso vilatu vo vileka kukondwesa Yehova. (Mate. 16:24) Mwaviyo, asani mwakumana ndi mayeseru mukhumbikengi kuŵanaŵana kaŵi katatu cha kuti muchitengenji. Chifukwa muŵengi kuti mukusankha kali vo muchitengi, kung’anamuwa kulutirizga kuja wakugomezgeka kwaku Yehova. Mujengi kuti mwasimikiza kuti mukondwesengi Yehova ndipu mujengi nge Yobu. Chinanga kuti wangukumana ndi mayeseru ngakulu ukongwa, iyu wangusimikiza kuti: “Ndilekengi cha kuja wakugomezgeka!”—Yobu 27:5. w24.03 9 ¶6-7

Yehova “Chiuta wachanju” we nasi! (2 Akori. 13:11) Iyu watanja weyosi waku isi pakuyija. Tisimikiza kuti ‘tazingilizika ndi chanju Chaki chambula kumala.’ (Sali. 32:10) Asani tiŵanaŵaniya ukongwa mo iyu walongore kuti watitiyanja, tisimikiza kuti iyu watitiŵanaŵaniya ndipu titijivwa kuti te nayu pafupi ukongwa. Tingapemphera kwaku iyu kwambula kopa ndi kumukambiya kuti tikhumbisiska kuti watiyanjengi. Tingamukambiya vosi vo vititifipiska mtima chifukwa tisimikiza kuti watitivwisa kweniso kuti wakhumbisiska kutiwovya. (Sali. 145:19) Nge mo tindelere kufupi ndi motu asani kwazizira, tindere kwaku Yehova chifukwa chakuti watitiyanja. Chanju chaku Yehova ntchikulu ukongwa. Mwaviyo mukondwengi chifukwa chakuti watikuyanjani. Ndipu chifukwa chakuti Yehova watitiyanja, tiyeni tosi tikambengi kuti: “Nditanja Yehova”!—Sali. 116:1. w24.01 31 ¶19-20

Yesu wanguchita vinandi kuluska ŵaka kukambiya ŵanthu kuti zina laku Chiuta ndi Yehova. Ayuda wo Yesu waŵasambizanga aliziŵanga kali zina laku Chiuta. Kweni Yesu wenga panthazi “[kukonkhoska] vakukwaskana ndi Iyu.” (Yoha. 1:​17, 18) Mwakuyeruzgiyapu, Malemba nga Chiheberi ngakamba kuti Yehova ngwalisungu kweniso ngwawezi. (Eki. 34:​5-7) Yesu wangukonkhoska umampha venivi po wangukamba ntharika ya mwana wakusoŵa ndi awisi. Ntharika yeniyi yikamba kuti awisi ŵati awona mwana wawu yo wangulapa “we chapataliku,” angutchimbiya kuchikumana nayu, angumuvumbatiya kweniso angumugowoke ndi mtima wawu wosi. Venivi vititiwovya kuvwisa umampha ukongwa kuti Yehova ngwalisungu kweniso ngwawezi. (Luka 15:​11-32) Vo Yesu wangukamba vinguwovya ŵanthu kuziŵa mo Yehova waliri. w24.02 10 ¶8-9

Yehova wasisipuwa kweniso kupembuzga wo akumana ndi masuzgu. Kumbi tingamuyezga wuli Yehova pa nkhani yakulongo lisungu kweniso kupembuzga anyidu? Nthowa yimoza yo tingachitiya venivi, nkhuja ndi mijalidu yo yingatiwovya kuti tilongongi lisungu kweniso tipembuzgengi anyidu. Kumbi yinyaki mwa mijalidu yeniyi ndi niyi? Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kulutirizga kwanja anyidu kweniso ‘kulutirizga kupembuzgana’ zuŵa lelosi? (1 Ate. 4:18) Tikhumbika kuŵanaŵaniyana, kwanja abali kweniso kuja alisungu. (Ako. 3:12; 1 Petu. 3:8) Kumbi mijalidu yeniyi yingatiwovya wuli? Asani titiŵalenge lisungu abali ndi azichi ŵidu kweniso titiŵaŵanaŵaniya nadi, tikhumbisiskengi kuŵapembuzga asani asuzgika. Nge mo Yesu wangukambiya, “mulomu ulongoro vo vazaza mumtima. Munthu wamampha watuzga vinthu vamampha kutuliya mu chuma chaki chamampha.” (Mate. 12:​34, 35) Kupembuzga abali ndi azichi ŵidu wo akhumbika chovyu, ndi nthowa yamampha yakulongore kuti titiŵayanja. w23.11 10 ¶10-11

Kuti tingavwisi mauchimi nga mu Bayibolu tikhumbika kuwovyeka ndi Yehova. Ŵanaŵaniyani chakuyeruzgiyapu ichi: Mwaluta ku malu nganyaki ngo mutingaziŵa umampha cha, kweni mubwezi winu yo mwalongozgana nayu watingaziŵa umampha malu ngo. Iyu waziŵa umampha po muli kweniso waziŵa nthowa zosi. Tikayika cha kuti mungakondwa chifukwa chakuti mubwezi winu wazomera kuti mulutiyi limoza! Mwakuyanana ŵaka, Yehova we nge mubwezi winu mwenuyu. Iyu waziŵa umampha vo vichitikengi kunthazi. Mwaviyo, kuti tivwisi umampha mauchimi nga mu Bayibolu, tikhumbika kupempha Yehova kuti watiwovyi. (Dani. 2:28; 2 Petu. 1:​19, 20) Nge mo mpapi wamampha wachitiya, Yehova wakhumba kuti ŵana ŵaki azikondwi kunthazi. (Yere. 29:11) Kweni mwakupambana ndi mpapi weyosi, Yehova wangatikambiya vo vichitikengi kunthazi, ndipu vo wakamba vichitika nadi. Yehova wakusankha ŵanthu kuti alembi mauchimi ngaki mu Bayibolu kuti tiziŵi vinthu vinyaki vakukhumbika ukongwa, vinthu vo vechendachitiki.—Yesa. 46:10. w23.08 8 ¶3-4