Vo Tisambirapu pa Mazu ngo Yakobe Wangukamba Wepafupi Kufwa—Chigaŵa 2

1. Kumbi tikambiskanengenji munkhani iyi?

ŴANA aku Yakobe anguja mwakumuzunguliya ndipu avwisiyanga mwakuphwere po awusewu wo ŵenga akukota aperekanga vitumbiku kwaku weyosi. Nge mo tingusambiriya munkhani yajumpha, ŵana aku Yakobe atenere kuti anguzizwa ndi vo awusewu angukambiya Rubeni, Simiyoni, Levi, ndipuso Yuda. Mwaviyo, yiwu atenere kuti alindizganga mwalinweka kuvwa vo Yakobe watingi wakambiyengi ŵana ŵaki 8 wo angujaku. Tiyeni tiwoni vo tisambirapu pa mazu ngo wangukambiya Zebuloni, Isakara, Dani, Gadi, Ashere, Nafutali, Yosefi ndipuso Benjamini.a

ZEBULONI

2. Kumbi Yakobe wangumukambiyanji Zebuloni, nanga mazu ngaki ngangufiskika wuli? (Genezesi 49:13) (Wonaniso bokosi.)

² Ŵerengani Genezesi 49:13. Yakobe wangukambiya limu kuti fuku laku Zebuloni lazamujanga mumphepeti mwa nyanja chakumpotu kwa Charu Chakulayizgika. Pati pajumpha vyaka vakujumpha 200, fuku laku Zebuloni lingulonde nadi chihara chawu pakati pa Nyanja ya Galileya ndi Nyanja ya Meditereniyani. Mozesi wangukambiya limu kuti: “Yiwi Zebuloni, kondwa uchituwa.” (Doto. 33:18) Panyaki Mozesi wangukamba venivi chifukwa chakuti ŵanthu a fuku laku Zebuloni atingi asuzgikengi cha kuchita bizinesi chifukwa chakuti ajanga pakati pa nyanja ziŵi. Kwali wangukamba venivi pa chifukwa wuli, kweni fundu njakuti ŵanthu a fuku laku Zebuloni, ŵenga ndi chifukwa chakuvwika chakukondwe.

3. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingatiwovya kuti tikhorwengi ndi vo tenavu?

³ Kumbi tisambiranjipu? Nasi te ndi vifukwa vakuvwika vakukondwe kaya tija pani pamwenga tikumana ndi masuzgu wuli! Kuti tikondwengi nyengu zosi, titenere kukhorwa ndi vo tenavu. (Salimo 16:6; 24:5) Nyengu zinyaki tiguŵa chifukwa chakuti tiŵanaŵaniya ukongwa vinthu vo tilivi mumalu mwakuti tikondwengi ndi vinthu vamampha vo tenavu. Mwaviyo, nyengu zosi tikumbukengi vinthu vamampha vo tenavu ndipu venivi vingatiwovya kuti tikondwengi.—Aga. 6:4.

ISAKARA

4. Kumbi Yakobe wangumukambiyanji Isakara, nanga mazu ngaki ngangufiskika wuli? (Genezesi 49:​14, 15) (Wonaniso bokosi.)

⁴ Ŵerengani Genezesi 49:​14, 15. Yakobe wangumulumba Isakara chifukwa chakugwira ntchitu mwaphamphu. Iyu wangumuyeruzgiya ndi bulu yo wapinga vinthu vizitu. Yakobe wangukamba so kuti Isakara wazamulonde charu chamampha. Mwakukoliyana ndi mazu ngaku Yakobe, fuku laku Isakara lingulonde nadi charu cha nyata mumphepeti mwa Msinji wa Yorodani. (Yoswa 19:22) Tikayika cha kuti ŵanthu ŵenaŵa alimbikiyanga kulima ndipuso awovyanga anyawu. (1 Mafu. 4:​7, 17) Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu yo Baraki yo wenga wakweruzga ndipuso mchimi munthukazi Debora angupempha Ayisirayeli anyawu kuti aŵawovyi kuchita nkhondu ndi Sisera, fuku laku Isakara lenga mugulu la mafuku ngo ngangujipereka. Kweniso nyengu zosi ŵanthu a mu fuku ili ajiperekanga ukongwa asani pabuka nkhondu.—Ŵeru. 5:15

5. Kumbi tingaŵayezga wuli ŵanthu a mu fuku laku Isakara, nanga ntchifukwa wuli?

⁵ Kumbi tisambiranjipu? Nge mo ve nge ndi ŵanthu a mu fuku laku Isakara, Yehova wawonga ukongwa phamphu lo tilongo pakumuteŵete. (Waku. 2:24) Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani ntchitu zo ŵara agwira mwaphamphu pakuphwere mpingu. (1 Timo. 3:1) Chinanga kuti abali yaŵa achitaku nkhondu chayiyu cha nge mo venge ndi fuku laku Isakara, kweni atijipereka ukongwa pa ntchitu yakuvikiliya ŵanthu aku Chiuta ku vinthu vo vingatimbanyizga ubwezi wawu ndi Yehova. (1 Akori. 5:​1, 5; Yuda 17-23) Yiwu atijipereka so ukongwa kunozgeke ndi kukamba nkhani zo zichiska mpingu.—1 Timo. 5:17.

DANI

6. Kumbi ŵanthu a mu fuku laku Dani angupaskika uteŵeti wuli? (Genezesi 49:​17, 18) (Wonaniso bokosi.)

⁶ Ŵerengani Genezesi 49:​17, 18. Yakobe wangukamba kuti Dani we nge njoka yo yiluma hachi yo ndi nyama yikulu yo atiyigwiriskiya ntchitu pa nkhondu. Fuku laku Dani lenga nadi ndi chiganga ndipu lawopanga cha kulimbana ndi arwani ŵa Ayisirayeli. Achiluta ku Charu Chakulayizgika, ŵanthu a mu fuku laku Dani ndiwu “ŵenga kuvuli kwa magulu ngosi ndipu angavikiliyanga.” (Nume. 10:25) Chinanga kuti Ayisirayeli wosi awonanga cha vinthu vo ŵanthu a mu fuku laku Dani achitanga chifukwa chakuti ŵenga kuvuli, kweni uteŵeti wawu wenga wakukhumbika ukongwa.

7. Kumbi tikhumbika kukumbukanji asani tichita mauteŵeti mu gulu laku Yehova?

⁷ Kumbi tisambiranjipu? Kumbi mukuchitapu uteŵeti wo mwawonanga kuti palivi yo wawonanga vo mwachitanga? Kumbi mungugwiraku ntchitu yakutowesa pamwenga kunozga Nyumba ya Ufumu, mungujipereka kuti muwovyeku pa unganu wadera pamwenga wachigaŵa ndipuso panyaki mungugwiraku ntchitu yinyaki? Asani ndi viyo titikuwongani chifukwa cha vo munguchita! Mukumbukengi kuti nyengu zosi Yehova wawona kweniso wawonga vo mutimuchitiya. Iyu wakondwa ukongwa asani mutimuteŵete chifukwa chakuti mutimuyanja mumalu mwakumuteŵete kuti ŵanthu akuthamikeni.—Mate. 6:​1-4.

GADI

8. Ntchifukwa wuli venga vipusu kuti arwani ŵa Ayisirayeli ayukiyi fuku laku Gadi? (Genezesi 49:19) (Wonaniso bokosi.)

⁸ Ŵerengani Genezesi 49:19. Yakobe wangukambiya limu kuti gulu la vigaŵenga lazakumuyukiya Gadi. Pati pajumpha vyaka pafufupi 200, fuku laku Gadi lingulonde charu kuvuma kwa Msinji wa Yorodani. Malu ngenanga ngenga kumphaka ndi arwani ŵa Ayisirayeli. Chifukwa chakuti ŵenga mphunu ndi mulomu ndi arwani ŵawu, venga vipusu kuti aŵayukiyengi. Kweni ŵanthu a fuku laku Gadi angusankha kuja kwenuku chifukwa chakuti ngenga malu ngamampha ngakuliskaku viŵetu. (Nume. 32:​1, 5) Viwoneke limu kuti ŵanthu a fuku laku Gadi ŵenga ndi chiganga. Kusazgiyapu yapa, yiwu athembanga kuti Yehova ndiyu waŵawovyengi pakulimbana ndi magulu nga vigaŵenga kuti avikiliyi malu ngo Chiuta wanguŵapaska. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu angutumiza asilikali ŵawu kuti akawovyi mafuku nganyaki kulonda chigaŵa chosi cha Charu Chakulayizgika kuzambwi kwa Yorodani, ndipu asilikali ŵenaŵa anguchijaku kwa vyaka vinandi. (Nume. 32:​16-19) Yiwu agomezganga kuti Yehova wavikiliyengi awolu ŵawu kweniso ŵana ŵawu pa nyengu yo ŵenga ku nkhondu yeniyi. Yehova wanguŵatumbika chifukwa cha chiganga chawu kweniso kujipereka kuti awovyi anyawu chinanga kuti venga vakusuzga kuchita viyo.—Yoswa 22:​1-4.

9. Kumbi tingasankhanji asani tithemba Yehova?

⁹ Kumbi tisambiranjipu? Kuti tilutirizgi kuteŵete Yehova pa nyengu yo tikumana ndi masuzgu, tikhumbika kumuthemba. (Salimo 37:3) Ateŵeti aku Yehova anandi mazuŵa nganu, alongo kuti athemba Yehova mwakujipereka kugwiraku ntchitu zakuzenga, kuluta kuchiteŵete ko kukhumbika apharazgi anandi pamwenga kugwiraku ntchitu zinyaki chinanga kuti vipusu cha kuchita viyo. Yiwu achita venivi chifukwa chakuti agomezga kuti nyengu zosi Yehova waŵaphweriyengi.—Salimo 23:1.

ASHERE

10. Kumbi ŵanthu a fuku laku Ashere angutondeka kuchitanji? (Genezesi 49:20) (Wonaniso bokosi.)

¹⁰ Ŵerengani Genezesi 49:20. Yakobe wangukambiya limu kuti fuku laku Ashere lazamuja lakukhupuka ndipu venivi ndivu vinguzichitika nadi. Malu ngo fuku laku Ashere lingulonde ndingu ngenga nganyata ukongwa mucharu chosi cha Isirayeli. (Doto. 33:24) Malu yanga ngachitanga mphaka ndi Nyanja ya Meditereniyani kweniso kwenga jiti lakutchuka pankhani za bizinesi lo lenga mutawuni ya Sidoni ku Fonike. Kweni fuku laku Ashere lingutondeka kudikisa Akanani mucharu chenichi. (Ŵeru. 1:​31, 32) Viwoneka kuti ŵanthu a mu fuku laku Ashere angutoliyaku mijalidu ya Akanani ndipu aŵikanga ukongwa maŵanaŵanu pa vinthu vakuliŵavu. Venivi vinguchitiska kuti aleki kuchita phamphu pakusopa Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, Baraki yo wenga wakweruzga wati wapempha Ayisirayeli wosi kuti awovyani pakulimbana ndi Akanani, ŵanthu a fuku laku Ashere anguzaku cha. Venivi vinguchitiska kuti aleki kuwona vinthu vakuziziswa vo Yehova wanguchitiya Ayisirayeli kuti apundi nkhondu “mumphepeti mwa maji nga ku Megido.” (Ŵeru. 5:​19-21) Yiwu atenere kuti anguchita soni panyengu yo avwanga sumu yo Baraki ndi Debora ambanga chifukwa chakuti angupunda nkhondu. Sumu yo yenga ndi mazu ngakuti: “Ashere wanguja cheti mulikumba.”—Ŵeru. 5:17.

11. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuja ndi maŵanaŵanu ngakwenere pa nkhani ya chuma?

¹¹ Kumbi tisambiranjipu? Nasi tikhumbika kuchita vosi vo tingafiska kuti timupaskengi vinthu vamampha ukongwa Yehova. Kuti tichiti venivi, tikhumbika kuphwere kuti tilekengi kuwona chuma nge mo ŵanthu a mucharu ichi atichiwone. (Nthanthi 18:11) Titesesa kuwona ndalama mwakwenere. (Waku. 7:12; Ahe. 13:5) Ndipu tizomereza cha kuti timaliyengi nyengu yidu ndi nthazi zidu kuti tisaniyi vinthu vambula kukhumbika. Mumalu mwaki, titesesa kugwiriskiya ntchitu nthazi zidu kweniso nyengu yidu pakuteŵete Yehova chifukwa tiziŵa kuti wazakutipaska umoyu wamampha kunthazi.—Salimo 4:8.

NAFUTALI

12. Kumbi mazu ngo Yakobe wangukambiya Nafutali ngangufiskika wuli? (Genezesi 49:21) (Wonaniso bokosi.)

¹² Ŵerengani Genezesi 49:21. Yakobe wangukamba kuti Nafutali wazamukamba “mazu ngamampha.” Panyaki Yakobe wang’anamuwanga vo Yesu watingi wazilongorongi pa uteŵeti waki. Yesu wasambizanga mwalusu ndipu wangujamu nyengu yitali mutawuni ya Kaperenao yo yenga muchigaŵa cha fuku laku Nafutali. Ndichu chifukwa chaki tawuni ya Kaperenao yaziŵikanga kuti ndi ‘tawuni ya kwaki.’ (Mate. 4:13; 9:1; Yoha. 7:46) Pakukamba vakukwaskana ndi Yesu, Yesaya wangukambiya limu kuti ŵanthu a fuku laku Zebuloni ndi Nafutali azamuwona “ukweru ukulu.” (Yesa. 9:​1, 2) Chifukwa cha vo wasambizanga, Yesu waziŵika kuti ‘mbukweru chayiwu wo uŵaliya munthu weyosi.’—Yoha. 1:9.

13. Kumbi tingachita wuli kuti vo tilongoro vikondwesengi Yehova?

¹³ Kumbi tisambiranjipu? Vo tilongoro vitimukwaska ukongwa Yehova. Kumbi tingachita wuli kuti tilongorongi “mazu ngamampha” ngo ngakondwesa Yehova? Chakwamba, nyengu zosi tikambengi uneneska. (Salimo 15:​1, 2) Chachiŵi, tingachiska anyidu asani titiŵawonga kweniso asani tileka kuŵajumajuma pa chechosi cho anangisa pamwenga kudandawula. (Aefe. 4:29) Chachitatu, tingajiŵikiya chilatu chakuti tije ndi lusu pa nkhani yakwamba kukambiskana ndi ŵanthu kuti tiŵapharazgiyi.

YOSEFI

14. Kumbi mazu ngo Yakobe wangukambiya Yosefi ngangufiskika wuli? (Genezesi 49:​22, 26) (Wonaniso bokosi.)

¹⁴ Ŵerengani Genezesi 49:​22, 26. Yakobe watenere kuti wamunyadiyanga ukongwa mwana waki Yosefi, ndipu wenga “wakusankhika pakati pa abali ŵaki.” Yakobe wangukamba kuti Yosefi ndi “mphanda yo yabuka pachimiti chakupasa vipasu.” Yakobe ndiyu wenga chimiti chenichi ndipu Yosefi wenga mphanda yo yingubuka. Yosefi wenga mwana wakwamba yo Yakobe wangubaliya paku Rakelu yo wenga muwolu waki yo wamuyanjanga ukongwa. Yakobe wangukambiya limu kuti Yosefi ndiyu walondiyengi vigaŵa viŵi vo Rubeni yo wenga mwana wakwamba waku Leya watingi walondiyengi. (Gene. 48:​5, 6; 1 Mbiri 5:​1, 2) Uchimi wenuwu ungufiskika nadi chifukwa Efurayemu ndi Manasi wo ŵenga ŵana ŵawi aku Yosefi, nawu anguŵerengeka nge mafuku ngaŵi ngaku Isirayeli, ndipu mafuku ngosi ngaŵi ngenanga nangu ngangulonde malu ngawu ndi ngawu.—Gene. 49:25; Yoswa 14:4.

15. Kumbi Yosefi wanguchita wuli pa nyengu yo wakumananga ndi vinthu vambula urunji?

¹⁵ Yakobe wangukamba so kuti “akuponya mivi mwakugwiriskiya ntchitu uta amusuzganga [Yosefi], angumuhoma ndi uta kweniso angulutirizga kumufinga.” (Gene. 49:23) Akuponya mivi ŵenaŵa ŵenga abali ŵaki wo amuchitiyanga sanji ndipuso angumuchitiya vinthu vinandi vambula urunji. Kweni Yosefi wanguŵakwiyiya cha abali ŵaki pamwenga kumumba mulandu Yehova. Mwakuti Yakobe wangulutirizga kukamba vakukwaskana ndi Yosefi kuti: “Kweni uta waki ungusukunyika cha, ndipu manja ngaki ngangulutirizga kuja nganthazi kweniso ngapusu.” (Gene. 49:24) Mumalu mwakuweze pamwenga kugwiriskiya ntchitu uta waki, Yosefi wanguŵagowoke abali ŵaki kweniso wanguchita nawu vinthu mwalisungu. Iyu wathembanga Yehova pa nyengu yo wakumananga ndi masuzgu. (Gene. 47:​11, 12) Yosefi wanguzomereza kuti masuzgu ngamuwumbi. (Salimo 105:​17-19) Venivi vinguchitiska kuti Yehova wamugwiriskiyi ntchitu munthowa yapade.

16. Kumbi tingamuyezga wuli Yosefi asani takumana ndi masuzgu?

¹⁶ Kumbi tisambiranjipu? Nasi tingazomerezanga cha kuti masuzgu ngatipatuski kwaku Yehova kweniso kwa abali ndi azichi ŵidu. Tikumbukengi kuti Yehova wangagwiriskiya ntchitu masuzgu kuti watisambizi. (Ahe. 12:​7, mazu ngamumphata.) Venivi vingatiwovya kuja ndi mijalidu ya Chikhristu nge lisungu kweniso kugowoka. (Ahe. 12:11) Yehova wazakutitumbika chifukwa cha kukunthiyapu kwidu nge mo wanguchitiya ndi Yosefi.

BENJAMINI

17. Kumbi mazu ngo Yakobe wangukambiya Benjamini ngangufiskika wuli? (Genezesi 49:27) (Wonaniso bokosi.)

¹⁷ Ŵerengani Genezesi 49:27. Yakobe wangukambiya limu kuti ŵanthu a mu fuku laku Benjamini azamukuŵa ndi lusu pakuchita nkhondu nge mphumphi. (Ŵeru. 20:​15, 16; 1 Mbiri 12:2) Sauli ndiyu wenga fumu “ndi mlenji,” kung’anamuwa kukwamba chayiku kwa ufumu wa Isirayeli, ndipu wenga wa mu fuku laku Benjamini. Iyu wangulimbana ndi Afilisiti mwachiganga. (1 Samu. 9:​15-17, 21) Ndipu “ndi mazulu,” pamwenga kuti pati pajumpha vyaka vinandi, Fumukazi Esiteri ndi Modikayi wo ŵenga a mu fuku laku Benjamini, angutaska Ayisirayeli kuti aleki kubayika mu nyengu ya Ufumu wa Peresi.—Esite. 2:​5-7; 8:3; 10:3.

18. Kumbi tingaŵayezga wuli ŵanthu a mu fuku laku Benjamini pankhani yakuja akugomezgeka?

¹⁸ Kumbi tisambiranjipu? Tikayika cha kuti ŵanthu a mu fuku laku Benjamini angukondwa ukongwa kuwona kuti munthu wa fuku lawu waja fumu. Kweni Yehova wati wapaska ufumu Davidi yo wenga wa mu fuku laku Yuda, ŵanthu a mu fuku laku Benjamini angumuwovya Davidi. (2 Samu. 3:​17-19) Pati pajumpha vyaka, mafuku nganyaki ngangugarukiya fuku laku Yuda, kweni ŵanthu a mu fuku laku Benjamini angulutirizga kuja kuchigaŵa cha fuku laku Yuda ndipuso kuwovya fumu yo Yehova wangusankha. (1 Mafu. 11:​31, 32; 12:​19, 21) Nge ŵanthu a mu fuku laku Benjamini, tiyeni nasi tilutirizgi kuja akugomezgeka ku ŵanthu wo Yehova wakuŵasankha kuti atilongozgengi mazuŵa nganu.—1 Ate. 5:12.

19. Kumbi mazu ngo Yakobe wangukamba wepafupi kufwa ngangatiwovya wuli?

¹⁹ Mazu ngo Yakobe wangukamba wepafupi kufwa ngangatichiska ukongwa. Kuwona mo mauchimi ngenanga ngangufiskikiya kungatiwovya kuti tigomezgengi kuti mauchimi nganyaki ngo nge mu Bayibolu, nangu ngazamufiskika. Ndipuso kuŵanaŵaniya mo ŵana aku Yakobe angutumbikikiya kungatiwovya kuziŵa vo tingachita kuti tikondwesengi Yehova.