Lutirizgani Kukondwa Chinanga Kuti Mukukota

1-2. Kumbi Yehova watiŵawona wuli Akhristu akukota akugomezgeka? (Salimo 92:​12-14; wonaniso chithuzi.)

MUVYARU vinyaki ŵanthu awonapu suzgu cha asani munthu wakota chifukwa arara aziŵa vinandi. Penipo muvyaru vinyaki ŵanthu achita vosi vo angafiska kuti alekengi kuwoneka kuti mbakukota. Mwakuyeruzgiyapu, asani awona kuti sisi linyaki layamba nyivu, atesesa kulithotho. Kweni kwali angachitanji, yiwu angawuthaŵa cha ukoti.

² Kweni kumbi Awusefwi akuchanya atiŵawona wuli ateŵeti ŵawu wo akukota? (Nthanthi 16:31) Yiwu atiŵawona nge vimiti vakubiriŵira umampha. (Ŵerengani Salimo 92:​12-14.) Ntchifukwa wuli Yehova watiŵayeruzgiya ndi vimiti venivi? Kanandi vimiti vo vajaku kwa vyaka vinandi vija vakutowa chifukwa chakuti vija ndi mani kweniso maluŵa nganandi. Mwakuyeruzgiyapu, ku Japan kwe mtundu unyaki wa vimiti vo vija kwa vyaka vinandi. Mwakuti vinyaki mwa vimiti venivi vaja kwa vyaka 1,000 ndipu vakutowa ukongwa. Mwakuyanana ndi vimiti venivi, Akhristu akukota wo mbakugomezgeka, Chiuta watiŵawona kuti mbakutowa ukongwa. Iyu wawona mijalidu yawu yamampha. Yiwu aja achiteŵete Yehova kwa vyaka vinandi ndipu alutirizga kuja akugomezgeka kwali vinthu ve wuli pa umoyu wawu.

3. Kambani vakuyeruzgiyapu vo vilongo kuti Yehova wagwiriskiya ntchitu ateŵeti ŵaki akukota kuti wafiski khumbu laki.

³ Yehova walutirizga kutiwona kuti te akuzirwa chinanga kuti tingakota.a Tikamba venivi chifukwa mu nyengu yakali, Yehova wangugwiriskiyapu ntchitu ateŵeti ŵaki akukota kuti wafiski khumbu laki. Mwakuyeruzgiyapu, Sara wenga wakukota pa nyengu yo Yehova wangumukambiya kuti wazamuja ndi mwana ndipu mwana yo wazamupanga mtundu ukulu kweniso wazamuja mpapi waku Mesiya. (Gene. 17:​15-19) Mozesi wenga ndi vyaka vinandi pa nyengu yo Yehova wangumutuma kuti wakalongozgi Ayisirayeli kutuwa mucharu cha Ijipiti. (Eki. 7:​6, 7) Ndipu wakutumika Yohane wenga wakukota pa nyengu yo Yehova wangumugwiriskiya ntchitu kulemba mabuku 5 nga mu Bayibolu.

4. Mwakukoliyana ndi Nthanthi 15:​15, ntchinthu wuli cho chingawovya akukota kukunthiyapu masuzgu ngo akumana nangu? (Wonaniso chithuzi.)

⁴ Akukota akumana ndi masuzgu nganandi ngo ngatuza chifukwa cha ukoti. Mzichi munyaki wakukota wangukamba mwamyati kuti, “Ukoti ndi ntchitu yakawana cha.” Kweni likondwab lingaŵawovya ŵanthu akukota kukunthiyapu masuzgu ngo ngatuza chifukwa cha ukoti. (Ŵerengani Nthanthi 15:15.) Munkhani iyi, tikambiskanengi masachizgu ngo ngangawovya akukota kuti alutirizgi kukondwa. Tiwonengi so mo abali ndi azichi angawovye akukota a mumpingu wawu. Kweni chakwamba, tiyeni tiwoni chifukwa cho nkhwakusuzga kulutirizga kuja akukondwa asani tikota.

UKOTI UNGACHITISKA KUTI MULEKENGI KUKONDWA

5. Ntchinthu wuli cho chiguŵiska ŵanthu anyaki akukota?

⁵ Kumbi ntchinthu wuli cho chingakuguŵiskani? Panyaki mungaguŵa chifukwa chakuti mutondeka kuchita vinthu vo mwachitanga kali. Ndipu mungakumbuka mazuŵa ngo mwenga anyamata kweniso mwenga ndi nthazi. (Waku. 7:10) Mwakuyeruzgiyapu, mzichi munyaki zina laki Ruby wangukamba kuti: “Ndisuzgika kuvwala malaya chifukwa chakuti ndituvwa kupweteka kweniso ndisuzgika kwenda. Ndisuzgika ndi kusoska lundi viyo kuti ndivwali sokosi. Manja ngangu ndi vikumbu viŵaŵa ukongwa mwakuti ndisuzgika chinanga nkhugwira ntchitu zimanazimana.” Ndipu mubali Harold, yo wateŵete pa Beteli wangukamba kuti: “Nyengu zinyaki ndiguŵa ukongwa chifukwa chakuti nditondeka kuchita vinthu vo kali ndachitanga umamphaumampha. Kali ndenga ndi nthazi ndipu ndayanjanga kutchaya baseball. Ŵanthu ayanjanga kukamba kuti, ‘Mupaskeni Harold bola, chifukwa chakuti wambwita cha.’ Kweni sonu, ndiwona kuti ndingafiska cha kuponya bola.”

6. (a) Kumbi ndi vinthu vinyaki nivi vo vingaguŵisa so ŵanthu akukota? (b) Kumbi ndi vinthu wuli vo vingawovya ŵanthu akukota kusankha kulutirizga kwendesa galimotu pamwenga kuleka? (Wonani nkhani yo ye mumagazini yinu yakuti “Kumbi Ndileki Kwendesa Ndija Galimotu?”)

⁶ Mungaguŵa asani ŵanthu anyaki ayamba kukuwovyani kuchita vinthu vo pakwamba mwachitanga mwija. Mwakuyeruzgiyapu, panyaki sonu muja ndi ŵana ŵinu pamwenga pe munthu munyaki yo watikuphweriyani chifukwa chakuti mukhumbika chovyu pa vinthu vinyaki. Kweniso panyaki muguŵa ukongwa chifukwa chakuti mutamatama ndipuso muwona umampha cha mwakuti mutondeka kuluta kumunda, mungayendesa cha galimotu, honda kweniso njinga pamwenga mutondeka kuluta mwija kumalu nganyaki. Venivi vingakuguŵiskani ukongwa. Mbuneneska kuti pasonu panu mutondeka kujiphwere mwija, muja ndi ŵanthu anyaki pamwenga mukuleka kwendesa galimotu. Kweni kukumbuka kuti Yehova ndipuso ŵanthu anyaki ŵechekukuwonani kuti mwe akuzirwa kungakuwovyani ukongwa. Ndipu mutenere kukumbuka kuti Yehova wavwisa mo muvwiya. Kweni Yehova waziŵa kuti mutimuyanja ukongwa kweniso mutanja Akhristu anyinu. Ndipu venivi ndivu vakukhumbika ukongwa kwaku iyu.—1 Samu. 16:7.

7. Ntchinthu wuli cho chingawovya wo agongowa kuti afwengi ŵaka kwambula kuwona umaliru wa charu ichi?

⁷ Panyaki mugongowa chifukwa chakuŵanaŵana kuti muyambengi ndimwi kufwa nkhondu ya Aramagedoni yechendazi. Asani muŵanaŵana viyo, kumbi ntchinthu wuli cho chingakuwovyani? Mukumbukengi kuti Yehova walindizga mwakuzikira kuti watuzgepu charu chiheni ichi. (Yesa. 30:18) Kweni ntchifukwa wuli iyu wachita venivi? Yehova wazikira chifukwa walindizga kuti ŵanthu anyaki anandi asambiri vakukwaskana ndi iyu ndi kusankha kumuteŵete. (2 Petu. 3:9) Mwaviyo asani mugongowa, mukumbukengi kuti pe ŵanthu anandi wo angayanduwa ndi kuzikira kwaku Yehova umaliru wechendazi. Ndipu anyaki mwa ŵanthu ŵenaŵa angaŵa abali ŵinu.

8. Kumbi ndi vinthu nivi vo ŵanthu akukota angachita chifukwa cha ukoti?

⁸ Asani tatama, tosi kwali te akukota pamwenga cha, tikamba pamwenga kuchita vinthu vo pavuli paki tidandawula navu. (Waku. 7:7; Yako. 3:2) Mwakuyeruzgiyapu, Yobu yo wenga munthu wakugomezgeka, ‘wangulongoro bweka’ pa nyengu yo wasuzgikanga. (Yobu 6:​1-3) Mwaviyo, tizizwa cha asani chifukwa cha matenda pamwenga munkhwala wo atumwa, akukota akamba pamwenga achita vinthu vinyaki vo atingi achitengi cha. Chinanga kuti ve viyo, akukota atenere cha kuja ndi chiziŵiriza chakukamba pamwenga kuchita vinthu viheni ndi kubisamiya ku ukoti. Ndipu asani taziŵa kuti takamba pamwenga tachita chinthu cho chaguŵiska munthu munyaki, titenere kupepesa.—Mate. 5:​23, 24.

VO MUNGACHITA KUTI MULUTIRIZGI KUKONDWA

9. Ntchifukwa wuli mukhumbika kuzomera kuti anyinu akuwovyeni? (Wonaniso vithuzi.)

⁹ Muzomerengi chovyu. (Aga. 6:2) Pakwamba vingakusuzgani kuzomera kuti ŵanthu anyaki akuwovyeni. Mzichi munyaki zina laki Gretl wangukamba kuti: “Nyengu zinyaki ndikana kuti ŵanthu anyaki andiwovyi chifukwa nditijivwa kuti nditiŵasuzga ŵaka. Vanditole nyengu kuti ndisinthi maŵanaŵanu ngenanga ndi kwamba kuzomera mwakujiyuyuwa kuti ŵanthu andiwovyengi.” Mukumbukengi kuti asani muzomera kuti ŵanthu anyaki akuwovyeningi, yiwu akondwengi chifukwa cha mtima wawu wakupaska. (Machi. 20:35) Kweniso vikuwovyeningi kuti mujiwone mwija kuti ŵanthu anyaki atikuyanjani kweniso atikuŵanaŵaniyani.

10. Ntchifukwa wuli mukhumbika kuwonga? (Wonaniso vithuzi.)

¹⁰ Muwongengi. (Ako. 3:15; 1 Ate. 5:18) Asani ŵanthu anyaki atichitiya vinthu vamampha tiwonga mumtima kweni nyengu zinyaki tiluwa kuŵawonga. Kweni kumwemwete ndi kukamba kuti yewu, kungachitiska anyidu kujivwa kuti tiwonga vo atichitiya. Leah yo wachita uteŵeti wakuphwere akukota pa Beteli wangukamba kuti: “Yumoza wa azichi wo nditiŵaphwere, watanja kundilembe timakalata takundiwonga. Chinanga kuti timakalata iti tija tifupi, kweni ndichiskika ukongwa. Ndikondwa ukongwa kulonde timakalata teniti chifukwa chakuti mzichi uyu walongo kuti wawonga pa vo nditimuchitiya.”

11. Kumbi mungaŵawovya wuli ŵanthu anyaki? (Wonaniso vithuzi.)

¹¹ Muyesesengi kuwovya ŵanthu. Asani muyesesa kuŵanaŵaniya kweniso kuwovya anyinu, vikuwovyeningi kuti mulekengi kuŵanaŵaniya ukongwa masuzgu nginu. Akukota tingaŵayeruzgiya ndi buku lo mwe zeru zinandi. Kweni asani ŵanthu atiliŵerenga cha buku lenili, palivi cho angayanduwa. Mwakuyanana ŵaka, palivi cho achinyamata angasambira asani yimwi muleka kuŵakonkhoske vo muziŵa kweniso vo mwakumanapu navu pa umoyu. Aziŵeni umampha achinyamata mwakuŵafumba mafumbu ndi kuŵavwisiya. Muŵasambizengi kuti aziŵi kuti kulondo fundu zaku Yehova pa umoyu nkhwamampha ukongwa nyengu zosi kweniso kuŵawovyengi kuti akondwengi. Namwi mukondwengi ukongwa asani muchiska kweniso mupembuzga achinyamata.—Salimo 71:18.

12. Mwakukoliyana ndi lemba la Yesaya 46:​4, kumbi Yehova watiŵalayizganji akukota? (Wonaniso vithuzi.)

¹² Mupempherengi kwaku Yehova kuti wakupaskeni nthazi. Chinanga kuti nyengu zinyaki mungavuka, kweni mukumbukengi kuti Yehova “wavuka cha pamwenga kulakatuka.” (Yesa. 40:28) Kumbi Yehova watizigwiriskiya wuli ntchitu nthazi zaki zambula mphaka? Nthowa yimoza yo wagwiriskiya ntchitu nthazi zaki nkhuchiska Akhristu akugomezgeka akukota. (Yesa. 40:​29-31) Iyu wakuchita kulayizga kuti waŵawovyengi. (Ŵerengani Yesaya 46:4.) Ndipu nyengu zosi Yehova wafiska vo walayizga. (Yoswa 23:14; Yesa. 55:​10, 11) Asani mupemphera kwaku Yehova ndi kujiwone mo iyu watikuyanjiyani kweniso kukuwovyiyani, mungakondwa ukongwa.

13. Mwakukoliyana ndi 2 Akorinto 4:​16-18, kumbi tikhumbika kukumbukanji? (Wonaniso vithuzi.)

¹³ Mukumbukengi kuti vinthu visinthengi. Asani tikumbuka kuti masuzgu ngo tikumana nangu nga kanyengu kamanavi, tisuzgika cha kukunthiyapu. Ndipu Bayibolu lititikambiya mwakuvwika umampha kuti ukoti kweniso matenda, vakanyengu kamanavi. (Yobu 33:25; Yesa. 33:24) Mwaviyo kukumbuka kuti kunthazi mwazamuja ndi liŵavu lamampha ukongwa, lanthazi kweniso mwazamuja akutowa ukongwa kuluska mo mwenge kali, kungakuwovyani kuti mukondwengi. (Ŵerengani 2 Akorinto 4:​16-18.) Kweni kumbi ŵanthu anyaki angakuwovyani wuli?

VO TINGACHITA PAKOVYA AKUKOTA

14. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuyende pamwenga kuŵambiya foni akukota?

¹⁴ Muŵayendiyengi pamwenga kuŵambiya foni kaŵikaŵi abali ndi azichi akukota. (Ahe. 13:16) Nyengu zinyaki akukota achita phukwa. Mubali munyaki zina laki Camille yo watenda cha wangukamba kuti: “Ndija panyumba kutuwa mlenji mpaka mazulu. Nyengu zinyaki nditijivwa nge nkharamu yakukota yo ayijaliya muwaya. Mwaviyo, ndiboweka ukongwa kweniso ndiguŵa.” Asani titiŵayende Akhristu akukota, yiwu atijivwa kuti titiŵawona kuti mbakukhumbika kweniso titiŵayanja. Chifukwa chakuti titangwanika ukongwa, nyengu zinyaki tituŵa ndi maŵanaŵanu ngakuti tiyende pamwenga tiŵambiyi foni abali ndi azichi akukota a mumpingu mwidu kweni venivi vimaliya ŵaka mumazira. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuchita “vinthu vakukhumbika ukongwa” vo visazgapu kwende Akhristu akukota? (Afi. 1:10) Mungachita umampha kulemba mazina nga Akhristu akukota wo ŵe mumpingu winu kweniso mazuŵa ngo mukhumba kuŵalembe meseji pamwenga kuŵambiya foni. Mungasankha so mazuŵa ngo mungaŵayende. Kuchita venivi kungakuwovyani kuti muleki kuluwa.

15. Kumbi ndi vinthu nivi vo achinyamata kweniso akukota angachitiya limoza?

¹⁵ Asani ndimwi wachinyamata, mungajifumba kuti mwamukambanji pamwenga mwamuchitanji pakucheza ndi Akhristu akukota. Kweni mukhumbika cha kufipa mtima. Mukhumbika ŵaka kuja bwezi lamampha. (Nthanthi 17:17) Mungacheza ndi Akhristu akukota maunganu ngechendayambi kweniso asani ngamala. Mungaŵapempha kuti akukambiyeni lemba lo atanja pamwenga vinthu vo ayanjanga kuchita ŵeche achinyamata vo vaŵakondwesanga. Mungaŵadana so kuti muziwonere limoza pulogilamu ya JW Broadcasting^®. Mungaŵawovya so kuchita vinthu vo angafiska cha pakuŵija. Mwakuyeruzgiyapu, mungaŵawovya kupanga apudeti foni pamwenga tabuleti yawu kweniso kuŵapangiya dawunilodi mabuku ngasonu. Mzichi munyaki zina laki Carol wangukamba kuti: “Musaniyengi nyengu yakuchitiya limoza vinthu vo mutanja ndi akukota. Chinanga kuti nde wakukota, kweni ndikondwa kuchita vinthu vakupambanapambana nge kuchigula vinthu, kuchirya chakurya ku resitilanti kweniso kuchiwona malu ngakutowa.” Ndipu mzichi munyaki zina laki Maira wangukamba kuti: “Mubwezi wangu munyaki we ndi vyaka 90. Tipambana vyaka 57. Kweni kanandi ndiluwa venivi chifukwa chakuti tiseke limoza ndipuso tiwonere mafilimu limoza. Ndipu asani takumana ndi masuzgu, tiwovyana.”

16. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuŵaperekeza kuchipatala akukota?

¹⁶ Muŵaperekezengi kuchipatala. Kusazgiyapu pa kuŵaperekeza kuchipatala, mujengepu asani akambiskana ndi dokotala pamwenga nesi kuti aŵawovyengi mwakwenere. (Yesa. 1:17) Asani mwaluta nawu kuchipatala, mulembengi vo dokotala wakamba. Mzichi munyaki wakukota zina laki Ruth wangukamba kuti: “Kanandi asani ndaluta ndija kuchipatala, madokotala ngatinditoliyaku kanthu cha. Nyengu zinyaki madokotala ngatindikambiya kuti, ‘Mwatama cha, mupusikiya ŵaka kuti mwatama.’ Kweni asani ndaluta ndi munthu munyaki kuchipatala, madokotala ngatindipaska chovyu chakwenere. Nditiŵawonga ukongwa abali ndi azichi wo atindiperekeza kuchipatala.”

17. Kumbi ndi nthowa nizi zo mungawovye akukota kuti nawu apharazgengi?

¹⁷ Mupharazgengi nawu limoza. Akhristu anyaki akukota angatondeka kuchipharazga kunyumba ndi nyumba. Mwaviyo, mungachita umampha kuchipharazgiya nawu limoza mwakugwiriskiya ntchitu kashelufu. Ndipu mungaŵapingiya mpandu kuti akajepu. Mungaluta nawu so ku sambiru linu la Bayibolu pamwenga mungachitiskiya sambiru linu kunyumba kwawu kuti nawu akaŵepu. Ŵara mumpingu angapanga ndondomeku yakuti unganu wakunozgeke uteŵeti akachitiyengi kunyumba ya mubali pamwenga mzichi wakukota kuti nawu asanirikengepu ndi kusere mu uteŵeti. Yehova wakondwa ukongwa asani titesesa kuchita vosi vo tingafiska kuti tilongo kuti titanja kweniso kutumbika akukota.—Nthanthi 3:27; Aro. 12:10.

18. Kumbi tikambiskanengenji munkhani yakulondopu?

¹⁸ Nkhani iyi yatikumbusa kuti Yehova watiŵayanja kweniso watiŵatumbika ukongwa abali ndi azichi akukota. Ndipu tosi mumpingu titiŵayanja kweniso kuŵatumbika ukongwa abali ndi azichi ŵenaŵa! Ukoti ngwakusuzga, kweni ndi chovyu chaku Yehova mungalutirizga kukondwa. (Salimo 37:25) Vakuchiska ukongwa kuziŵa kuti kunthazi mwazamuja ndi liŵavu lamampha ukongwa, lanthazi kweniso mwazamuja akutowa ukongwa kuluska mo mwenge kali! Kweni mumpingu mwe so Akhristu anyaki wo aphwere abali ŵawu wo mbakukota, mwana pamwenga munthu munyaki yo watama. Kumbi yiwu angachita wuli kuti alutirizgi kukondwa? Tazamukambiskana fumbu lenili munkhani yakulondopu.