Ŵana Kweniso Kucheza pa Intaneti—Chigaŵa 2: Sambizani Ŵana Ŵinu Achinyamata mo Angayigwiriskiya Ntchitu Umampha Intaneti

Chifukwa cha masuzgu nganandi ngo ŵana ŵawu angakumana nangu, apapi anyaki atiŵazomereza cha kugwiriskiya ntchitu malu ngakucheziyapu nga pa Intaneti. Asani mwana winu mwamuzomereza kugwiriskiya ntchitu Intaneti, kumbi mungamuwovya wuli kuti waziŵi mo wangakhweche vinthu viheni ndipuso kuti waziŵi mo wangayigwiriskiya ntchitu mwazeru?

Mu nkhani iyi mwe fundu izi

• Vo mwana winu wawona kuti vakukhumbika ukongwa

• Mo mwana winu wakwaskikiyengi

• Vo mwana winu wachitengi asani wacheza pa Intaneti

• Mafumbu ngo mungakambiskana ndi mwana winu

Vo mwana winu wawona kuti vakukhumbika ukongwa

Vo mukhumbika kuziŵa: Chifukwa chakuti ŵanthu anandi amaliyapu nyengu, mwana winu wangakhumbika kuti mumuwovyi kuti waziŵi unandi wa nyengu yo wangamaliya pa Intaneti.

Vo Bayibolu likamba: “Musimikizi kuti vinthu vakukhumbika ukongwa ndi nivi.”—Afilipi 1:10.

Ŵanaŵaniyani fumbu ili: Kumbi mwana winu wagwiriskiya ntchitu Intaneti pa nyengu yo wakhumbika kugone, kuŵerenge vakusukulu pamwenga pa nyengu yakucheze ndi banja linu? Akufufuza akamba kuti achinyamata akhumbika kugona maola pafufupi 9 zuŵa lelosi, kweni wo amaliya maola anandi pa Intaneti kanandi akwanisa cha maola 7.

Vo mungachita: Kambiskanani vinthu vakukhumbika ukongwa ndi mwana winu ndipu kambiskanani umampha wakuleka kumaliya nyengu yinandi pa Intaneti. Mumupaskengi marangu ngakuvwika umampha, nge lakuti ndi usiku kuchipinda kwaki kungasanirikanga chipangizu chechosi cha chakuselere pa Intaneti. Chilatu chinu nkhuwovya mwana winu kuti wajikongi, ndipu lenili ndi jalidu lo lingazimuwovya asani wakuwa.—1 Akorinto 9:25.

Mo mwana winu wakwaskikiyengi

Vo mukhumbika kuziŵa: Asani mwana winu wawona vithuzi ndipuso mavidiyo ngo anyaki aŵika pa Intaneti ngakulongo kuti akondwa, vingamuchitiska kuti wayambi kuchita phukwa, wasuzikengi maŵanaŵanu ndipuso walekengi kukondwa.

Vo Bayibolu likamba: “Lekani . . . bina.”—1 Peturo 2:1.

Ŵanaŵaniyani mafumbu yanga: Kumbi Intaneti yitimupangisa mwana winu kuti wajiwonengi kuti ngwambula kwenere ndi mo wawoneke? Kumbi wawona kuti anyaki wosi anjoya ndi umoyu kweni iyu wanjoya cha?

Vo mungachita: Kambiskanani ndi mwana winu kofya kwa kujiyeruzgiya ndi ŵanthu anyaki. Ziŵani kuti asungwana akwaskika ukongwa kupambana ndi anyamata, chifukwa asungwana awona kuti ubwezi wawu ndi anyawu kweniso mo awoneke ndivu vakukhumbika ukongwa. Mungamukambiya mwana winu kuti nyengu zinyaki wapumuwengepu kugwiriskiya ntchitu Intaneti. Wachinyamata munyaki zina laki Jacob wangukamba kuti: “Nyengu yinyaki ndingutuzgamu app yakucheze pa Intaneti mu foni yangu. Venivi vingundiwovya kuti ndichitengi vinthu vakukhumbika ukongwa, ndijiwonengi mwakwenere kweniso ndiwonengi anyangu mwakwenere.”

Vo mwana winu wachitengi asani wacheza pa Intaneti

Vo mukhumbika kuziŵa: Kuja pa Intaneti kuyanana waka ndi kuja pagulu la ŵanthu. Venivi vingachitiska kuti muyambanengi ndipuso muleki kukoliyana ndi anyinu.

Vo Bayibolu likamba: “Tayani kutali kufinga kwamtundu wewosi, kukwiya, ukali, kugazamuka, mazu ngaheni . . . Muchitiyanengi lisungu.”—Aefeso 4:31, 32.

Ŵanaŵaniyani fumbu ili: Kumbi Intaneti yipangisa mwana winu kwamba mijalidu yiheni nge kukamba vinthu viheni va anyaki, kupindana kweniso kukamba mazu ngaheni?

Vo mungachita: Muwovyeni mwana winu kuti waziŵi mo wangayigwiriskiya ntchitu umampha Intaneti. Buku lakuti Digital Kids likamba kuti: “Mbudindu wa apapi kusambiza ŵana wawu kuti akhumbika cha kuchita vinthu mwauryarya pamasu ndi pamasu pamwenga pa Intaneti.”

Kumbukani kuti Intaneti njakukhumbika ukongwa cha ndipu ndi mbapapi wosi cha wo angazomereza ŵana ŵawu kuti ayigwiriskiyengi ntchitu. Asani mwamuzomereza mwana winu kuti wagwiriskiyengi ntchitu Intaneti, muwonesesengi kuti wafika pa msinkhu wakuti wangajiŵikiya yija nyengu yo wangacheze pa Intaneti, wangasankha mabwezi ngamampha ndipuso wangakhwecha vinthu viheni.