Novembro

Kha nga olu hi gu mbati satshavbo esi Jona a nga emisana naso, si nga gira hi pimisa gu khethu a diri muthu nya mba tumbega. Uye rumidwe khu Jehovha guya huweleya mahungu nya gu lamudwe ga Ninivha. Ganiolu wulangani nyo engise gileletelo gya Jehovha, Jona a di khileya ngalava a hongola wumbe wulanga, “hwindzo ni khovbe ya PFHUMU Nungungulu.” (Jona 1:1-3) Nari khatshi khuwe, ina na wu mu ningide limbe lithomo nyo hongole omu a nga ba a yede gu hongola? Adzina ne. Ganiolu Jehovha si wonide na si gu ningana gu mu ninga limbe lithomo. (Jona 3:1, 2) Jona yeyedzide makhalelo yaye nya lisine omu nya nombelo waye. (Jona 2:1, 2, 9) Kha si kanakanisi gu khiso Jona gombede ga Jehovha dzitepo nya dzingi. Ga moyo nya milombelo yaye, owu a wu giridego nari ndrani nya ndzandzi, wa gu hi phasa gu pwisisa gu khethu khandri a di bani a tutuma thumo wule. Malito yaye ma gu yeyedza gu khayo a diri muthu nyo dzi nogise, nyo bonge a nga ba a dzi emisede gu engisa Jehovha. Kha si hi samadzisi gu beni Jehovha a sa vega gupima avba nya sihoso saye a bwe a simama gu thumisa muprofeti waye. Khya lisima gu lidhota ni lidhota li pheya khu guti satshavbo si pategago na li si ningi wusingalagadzi muthu! w20.04 15-16 ¶4-6

Vapizane va Jesu va lizana-myaga nyo pheye va di gu khodwa ga sihevbudzo nya wukristu nigu va di gu tumba gu khavo liphuvbo nya guage li na va phasa gu pwisisa Lito la Nungungulu. Va di gu gira wugevisisi gasi va tiyisega gu khavo sihevbudzo soso si di gu seketedwa khu Milowo. (Mith. 17:11, 12; Hebh. 5:14) Kha va nga ba va seketeya gukhodwa gwawe ga esi va nga ba va si wona ni edzi va nga ba va dzipwa khidzo. Nigu kha va nga ba va thumeya Jehovha khu gu va dzipwa na va tsakide vo ba vari gumogo ni sithumi sa Jehovha. Wulangani nya isoso, gukhodwa gwawe gu di gu seketedwa khu “guti Nungungulu.” (Kol. 1:9, 10) Lisine nya Lito la Nungungulu kha li vbindrugedzi. (Ndzi. 119:160) Khu giyeyedzo, kha li vbindrugedzi o tshuka ndriyathu a hi ghoheya mwendro o gira gighoho nya gikhongolo. Nigu kha li vbindrugedzi ho tshuka hi emisana ni sigaradzo. Khu kharato, gu vbwetega hi siti gwadi sihevbudzo nya Bhibhiliya hi bwe hi tiyisega gu khethu lisine. Ho seketeya gukhodwa gwathu avba lisine nya Bhibhiliya, hi na si kodza gu simama na hi tumbegide ga Jehovha ho tshangana ni sigaradzo. w20.07 9-10 ¶6-7

Jesu a gu wona esi hi gireyago vandriyathu va todzidwego nga khatshi ha gu gireya uye. (Mat. 25:34-40) Ndziya nyo pheye hi va phasedzeyago khiyo khu gu patega ngudzu thumoni nyo gire vapizane owu Jesu a leletedego valandreyi vaye gasi va wu gira. (Mat. 28:19, 20) Vandriye va Kristo va nga si kodza basi gu gira thumo nya gutshumayele wu girwago matshiguni yathu khu gu phaswa khu “dzimbe dzinvuta.” (Joh. 10:16) Wo ba u gira gipandre nya dzimbe dzinvuta, tepo ni tepo u tshumayelago wa gu yeyedza gu khuwe u ngu haladza vandriyathu va todzidwego ni Jesu. Ha gu gira gambe wupari ni Jehovha ni Jesu khu gu gira miningelo gasi gu phasedzeya thumo va wu gimbidzisago. (Luka 16:9) Khu giyeyedzo, hi nga ningeya gilogyo gasi gu phasedzeya thumo wu girwago mafuni gwatshavbo, wu patago gu phasedzeya vale va thegedwego khu dzimhango nya tumbunugo. Hi nga gira miningelo nyo khaguri gasi gu phasedzeya gambe libandla lathu ni gu phasedzeya vandriyathu va vbwetago giphaso. — Mav. 19:17. w20.04 24 ¶12-13

Kha nga gu ganeya ga giprofeto gegi, pfhumu ya wuronga kha ya “thela kota khu vanungungulu va vababe vaye.” Khu ndziya muni? Khu gu makungo nya mufumo wa União Soviética gu diri gu fuvisa wukhongeyi, khu kharato, wu di zama gu vbedza tshivba dzihengeledzano nya wukhongeyi. Gasi gu vboheya makungo yoyo, khu 1918, mufumo wa União Soviética wu di vega nayo nya gu omu nya dzixikola gu hevbudzwa gu pwani gu mwalo Nungungulu, si ranwago pwani (Ateísmo). Pfhumu yeyi ya wuronga yi khozede “nungungulu nya makhokhola” khu ndziya muni? Mufumo wa União Soviética wu thumiside dzitsapawu nya dzingi gasi gu tiyisa masotshwa yawe ni gu gira siphisa nya tshivba ngudzu. Pfhumu ya wuronga ni pfhumu ya marandzi va di hegisa khu gu manega ni siphisa nya sikhongolo si gu ni tshivba nyo songe dzibhiliyoni nya vathu khu gumogo! Pfhumu ya wuronga ya gu phasedzeya pfhumu ya marandzi gasi gu gira gilo gimwegyo nya lisima ngudzu. Avo va gu gira “manyala nya guthise.” Manyala yoyo nya gu thise Nações Unidas. — Dhan. 11:31. w20.05 6-7 ¶16-17

Khu mani a nga phasedzeyago gu vbwetedzeya ava va emidego gu dzi tshanganisa ni libandla? Hatshavbo— madhota, vapiyonero, valongo vaye ni vahuweleyi nya libandla. Ina u ni pari mwendro nongo a vbodego khu liphuvboni? U di nga mana muthu a vbodego khu liphuvboni thumoni nyo tshumayele khu ndranga ni ndranga mwendro nu gu thuma khu gikarinyana? Mu tshamuseye gu khuwe a gu ba a dzina gu endredwa khu madhota a nga gu ninga numeri yaye nya telefone gasi u ya ma ninga. Lidhota limwedo nyo pwane khu Thomas, lari khilo: “Nyo pheya khu gu wudzisa vandriyathu va tigo omu va nga fuluga vaya khala umo. Mwendro gu wudzisa vahuweleyi gukheni va nguti muthu a emidego guta mitshanganoni gani. Khu hwane, tepo nyi endreyago ndriyathu a vbodego khu liphuvboni nyo mu wudzisa khu sanana saye ni valongo vaye. Vambe va vbodego khu liphuvboni va di gu hongola ni sanana sawe mitshanganoni nigu iso adzina si di phede gu thuma kha nga vahuweleyi. Aniso gu vbwetega si phaswa gu bweleya ga Jehovha.” w20.06 24 ¶1; 25 ¶6-7

Ga satshavbo sivangwa si giridwego mafuni, vathu khavo basi va gu ni makodzelo nyo hevbule gilogyo guvbanyani khu gu dundruga esi si hi dugeledego gale. Isoso si ngu hi phasa gu vbindrugedza mapimiselo yathu ni mavbanyelo yathu. (1 Kor. 6:9-11; Kol. 3:9, 10) Khu lisine, hi nga si kodza gu hevbudza livhalo lathu gasi li kodza gu hambanisa silo nya sadi ni silo nyo vivbe. (Hebh. 5:14) Hi nga si kodza gu hevbula gu yeyedza lihaladzo, pweya-wusiwana ni wuhindzi. Hi nga hevbula gambe gu pimedzeya gululama ga Jehovha. Mweyo nya dzindziya hi nga yeyedzago khiyo gubonga khu giningwa gyathu nyo dundruge silo khu gu gi thumiseya gasi gu dundruga dzitepo dzatshavbo edzi Jehovha a hi phasidego ni gu hi tiyisa. Isoso si na hi phasa gu hi tumba gu khethu a na hi phasa ni ga dzitepo dzitago. (Ndzi. 77:12; 78:4, 7) Yimbe ndziya khu gu hi dundruga silo nya sadi esi vambe vathu va hi gireyago hi bwe hi bonga khu silo soso. Vagevisisi nyo khaguri va tugude gu khavo vathu va kodzago gu bonga tepo va giredwago silo va ngu khala na va tsakide. w20.05 23-24 ¶12-13

Nga dundrugeya khedzi Mosi a dzi pwidego khidzo tepo a nga ba a khade vbagiwindrini a wona giwoniso gi nga ba gi yeyedza wuzundzo wa Jehovha. “Si nga gira egi nari giwoniso nyo samadzise ngudzu ga satshavbo si wonidwego khu vathu Jesu na si guti mafuni!” Mosi pwide malito yaya ma landreyago, adzina ma ganedwego khu ngilozi: “[Jehovha, Jehovha]! Nungungulu nya wuhindzi ni pwela wusiwana; A hwelago gu goroga, A tadego khu wuwadi ni gutumbega, wuhindzi waye wu thaphelago kala ga gitugulwana nya likhumi mazana, A tsetselelago guvivba, guyeyisa ni gughoha.” (Ekiso. 33:17-23; 34:5-7) Si nga gira Mosi na dundrugide esi tepo a nga ba a thumisa lina, Jehovha ga malito a ganedego ga lowo wa muhuno. Tepo hi pimisago khu lina, Jehovha, gwadi gu hi dundrugeya khu makhalelo ya mune lina leli. Gu vbwetega hi dundruga makhalelo yaye nya nga tshivba, guti, gululama ni lihaladzo. Gu dundrugeya khu makhalelo yaya ni mambe si na hi gira hi manega ni githawo nya gikhongolo khu Jehovha. — Ndzi. 77:11-15. w20.06 9 ¶3-4

Jesu ganede gu khuye vapizane vaye va di hadzi tidwa khu gu haladzana. (Joh. 13:34, 35) Ganiolu gasi gu manega ni gukhodwa gu tiyidego gu vbwetega hi gira simbe silo. Gukhodwa gwathu kha gu yeli gu seketedwa basi khu lihaladzo li gu na ni vathu va Nungungulu. Khu ginani? Nga dundrugeya o tshuka ndriyathu nyo khaguri, lidhota mwendro piyonero a gira gighoho nya gikhongolo! Ahati wo tshuka u gandrwa ginyalana khu ndriyathu ke? Mwendro o tshuka muthoyo a wugeya lisine a ganeya gu khuye esi hi si hevbulago malipha! Go tshuka gu dugeleya silo nya nga esi, ina u na diga gu thumeya Jehovha? Khu kharato, lisine kheli: Wo seketeya gukhodwa gwago avba nya lihaladzo li wonegago ga vathu va Nungungulu basi ganiolu u si tiyisi wabune wupari wago ni Jehovha gukhodwa gwago kha gu na nga tiya. Gukhodwa u gu nago khu Jehovha kha gu yeli gu vbahwa khu silo nyo vbevbuge, nya nga edzi u dzipwago khidzo mwendro esi u si wonago basi ganiolu gu vbwetega u gu vbaha khu silo nyo tiye, nya nga gu hevbula Bhibhiliya tshigu ni tshigu, u gira wugevisisi gasi gu pwisisa silo nyo khaguri u si hevbulago. Gu vbwetega u tiyisega gu khuwe esi u si hevbulago maningano ni Jehovha lisine. — Rom. 12:2. w20.07 8-9 ¶2-3

Singi siyeyedzo si yeyedzago gu khiso dzingilozi dzi ngu hi phasedzeya gu mana vathu va vbodego khu liphuvboni va vbwetago gu bweleya ga Jehovha. (Gutu. 14:6) Khu giyeyedzo, Silvio wa Equador, a di gombeya a lomba gu khuye Jehovha a rumeya muthu gasi a ta mu phasa gu bweleya libandlani. Na nga si vbedzi ni gu gira nombelo, madhota mavili ma di vboha gaya gwaye. Ndrani nya mabhulo yawe, avo va tsakisidwe khu gu mu phasa. Hi na mana gutsaka nya gukhongolo tepo hi phasago ava va vbodego khu liphuvboni gu bweleya ga Jehovha. Nga wona esi si ganedwago khu piyonero moyo nyo pwani khu Salvador, a khathalago khu vale va vbodego khu liphuvboni: “Tepo nyi dundrugeyago khu vathu va nga ba va vbode khu liphuvboni ganiolu va widego ga Jehovha so nyi gira nyi thesa marongo khu gutsaka. Si ngu nyi tsakisa ngudzu gu dundrugeya khedzi Jehovha a vbulugisidego khidzo mweyo nya dzinvuta dzaye nyo golege ga litigo leli la Sathane ni guti gu kheni aneni nyi mu phasedzede avba nya thumo wowu.” Wa gu ba u emide gu dzi tshanganisa ni vathu va Jehovha, tiyisega gu khuwe Jehovha a nga gu gu haladza ngudzu. Jehovha o khala na dongide gasi gu gu hakha nigu a na gu hoyozeya khu mandza mavili. w20.06 29 ¶16-18

Kha nga Muhevbudzi wathu nya Khongolo, Jehovha a hi ningide siyeyedzo omu nya Bhibhiliya gasi hi hevbula khiso. (Isa. 30: 21) Tepo hi lerigo Bhibhiliya hi ngu hevbula khu siyeyedzo sa vale va yeyedzidego gudzinogisa, hi hevbula gambe khu siyeyedzo sa vale va nya mba dzinogisa. (Ndzi. 37:37; 1 Kor. 10:11) Nga dundrugeya khesi si dugeledego Pfhumu Sawule. Na ngari lidzhaha a di gu dziti gu khuye khandri satshavbo a si kodzago gu gira nyo bwe a bomba gu hakha mithumo nyo khaguri. (1 Sam. 9:21; 10:20-22) Khu gu gimbiya nya tepo Sawule a di pheya gu dzi khusedza nyo bwe a gira silo si nga ba si si mu lumbi. Uye phede gu manega ni makhalelo yoyo tepo a nga khala pfhumu. Litshigu limwedo uye a di tandrega gu laphisa monyo tepo a nga ba a vireya muprofeti Samuweli nigu a di manega ni makolo a ningeya muphaso nyo vbiswe a gu thumo wu nga ba wu si mu lumbi. Jehovha a di pheya gu mba tsakiswa khu Sawule khu gu gimbiya nya tepo a dzegedwa wufumu. (1 Sam. 13:8-14) Gu vbwetega hi si pimedzeyi giyeyedzo gya Sawule khu gu hi si giri silo si gu mba hi lumba. w20.08 10-11 ¶10-11

Khu kotani ya Kristo, Jehovha a ngu hi ninga vama gasi gu hi thangeya. (Efes. 4:8) Vama vovo vo pata Huwo nya Guthangeye, vaphasedzeyi vawe, sivbango nya Kometi nya Litamo, vawoneleyi nya sipandre, vahevbudzi nya dzixikola nya Mufumo, madhota ni vaphasedzeyi nya libandla. Vatshavbo vandriyathu vovo va emisidwe khu liphuvbo nya guage gasi gu khathaleya dzinvuta dza Jehovha ni gu tiyisa libandla. (1 Ped. 5:2, 3) Liphuvbo nya guage li ngu hatha vandriyathu gasi gu khathaleya silo nyo hambanehambane. Gu fana ni sivbango nya givili, nya nga mawogo ni migondro si thumisanago gasi gu phasa givili gyatshavbo, vandriyathu va hathidwego khu liphuvbo nya guage anavo va ngu thuma khu gu dzi garadza gasi gu phasa libandla. Kha va dwaneyi gu zundzwa. Wulangani nya isoso, vo dzi garadzeya gu tiyisa vandriyawe. (1 Tes. 2:6-8) Hi ngu mu bonga Jehovha kholu a hi ningidego vandriyathu vava va dzi garadzeyago gu thumeya vambe. w20.08 21 ¶5-6

Gimwegyo nya sighelo si hi kutsago gu tshumayela khu gu vathu va “gu tshaniseka ni gu legalegiswa, nga dzinvuta nya mba na muhavisi” nigu va lambede ngudzu gu hevbula lisine khu Mufumo wa Nungungulu. (Mat. 9:36) Jehovha o vbweta gu khuye vathu vatshavbo vati lisine gasi va vbulugiswa. (1 Thim. 2:4) Gu dundrugeya khedzi thumo wathu nyo tshumayele wu nga vbulugisago khidzo vathu si na engedzeya gudogoreya gwathu nyo vbwete gu tshumayela. Ethu ha gu vbulugisa womi nya vathu. (Rom. 10:13-15; 1 Thim. 4:16) Gu vbwetega gambe hi manega ni satshavbo si vbwetegago gasi hi tshumayela khiso hi bwe hiti mathumiselo yaso. Jesu hevbudzide vapizane vaye a bwe a va embeya omu va nga ba va yede gu tshumayela umo ni esi va nga ba va yede gu ganeya. (Mat. 10:5-7; Luka 10:1-11) Hengeledzano ya Jehovha muhuno, yi ngu dusa dziferameta nyo hevbudze khidzo dzi hi phasago thumoni nyo tshumayele. Nigu yi ngu hi hevbudza edzi hi nga dzi thumisago khidzo. Isoso si ngu hi phasa guti edzi hi nga tshumayelago khidzo ni edzi hi nga khalago khidzo vahevbudzi nya vadi. — 2 Thim. 2:15. w20.09 4 ¶6-7, 10

Nga dundrugeya khu gutsaka a gu pwidego mupostoli Johane tepo a ngapwa gupwani vale a va phasidego gu hevbula lisine va ngo simama gu thumeya Jehovha khu gutumbega! Va emisanide ni sigaradzo nya singi, ganiolu Johane dzi garadzide gasi gu tiyisa gukhodwa gwawe kholu a di gu va wona kha nga sanana saye khu liphuvboni. Khu ndziya nyo fane, anethu hi ngu tsaka tepo hi wonago sanana sathu nyo si velege mwendro ava hi va hevbudzidego lisine na va gu hendzeledza womi wawe ga Jehovha va bwe va simama gu mu thumeya. (3 Joh. 3) Khu 98 Matshiguni Yathu, Jehovha a thumisidego liphuvbo nya guage gasi gu ninga tshivba Johane nyo love malangaliya mararu. Makungo nya malangaliya yoyo gu diri gu kutsa maKristo nyo tumbege gu simama ni gukhodwa gwawe ga Jesu ni gu vbanya khu lisine. Johane a di gu garadzega khu gu wona gu khuye vathu va di gu hevbudza malipha libandlani. (1 Joh. 2:18, 19, 26) Vahevbudzi vovo nya malipha va di gu khavo va ngu muti Nungungulu ganiolu va di si landreyi milayo ya Jehovha. w20.07 20-21 ¶1-3

Hi ngu khodwa avba nya mahungu hi tshumayelago, khu kharato, gu vbwetega hi tshumayela khavba hi si kodzago khavbo. Hi ngu tumba situmbiso sa Nungungulu si gomogo omu nya Lito Laye. (Ndzi. 119:42; Isa. 40:8) Hi ngu wona gutadzisega nya siprofeto nya Bhibhiliya muhuno. Hi ngu wona gambe vathu na va gu vbindrugedza mavbanyelo yawe va bwe va vbanya khu matshina nya milayo nya Bhibhiliya. Isoso si ngu hi gira gi khodwa gu khethu mahungu nya yadi nya Mufumo wa Nungungulu khiso kamo vathu va si vbwetago. Ethu hi ngu khodwa gambe ga Jehovha, a gu uye Gifefe nya mahungu nya yadi hi tshumayelago nigu hi ngu khodwa gambe ga Jesu a gu oyu Jehovha a mu emisidego gasi a khala Pfhumu nya Mufumo wa Nungungulu. Ambari ho ba hiri ga giemo muni, Jehovha a na simama nari wuthavelo wathu ni tshivba yathu. (Ndzi. 46:1-3) Khu gu thumisa tshivba eyi Jesu a ningidwego khu Jehovha, hi ngu tumba gu khethu a na simama gu thangeya thumo nyo tshumayele. (Mat. 28:18-20) Gukhodwa gu ngu tiyisa gutumba gwathu nyo khethu Jehovha a na kategisa gudzigaradza gwathu. w20.09 12-13 ¶15-17

Dzimbe dzitepo, vandriyathu nya vanyamayi va ngu vbweta gu vhikedwa tepo va emisanago ni sigaradzo nya sikhongolo. (Isa. 1:17) Khu giyeyedzo, ndriyathu nya nyamayi a nga fedwa khu mwama waye mwendro a nga tshula mutshadho, khu kharato a nga vbweta giphaso gyathu gasi hi mu phasa khu yimbe mithumo yi nga ba yi girwa khu mwama waye. Ndriyathu nya nyamayi a dandridego khu tanga, a nga vbweta giphaso gyathu gasi a hongola xipitali. Mwendro ndriyathu nya nyamayi a thumago kha nga piyonero na gu khathaleya yimbe mithumo nya hengeledzano, a nga vbweta giphaso gyathu vo tshuka vandriyathu va pheya gu mu konaniseya khu gu mba hongola thumoni nyo tshumayele matshigu yatshavbo. Wona giyeyedzo gya Jesu. Jesu a di si khali mihuni gu vhikeya vandriyaye va liphuvboni tepo va nga ba va konanisedwa. Khu giyeyedzo, vhikede Mariya tepo a nga konanisedwa khu Marta. (Luka 10:38-42) Uye gambe vhikede Mariya tepo vambe va nga mu konaniseya kholu a nga theya mafura nyo dhure hungoni ga Jesu. (Marko 14:3-9) Vbavbandze nyo konaniseye Mariya, Jesu a di mu zundza. Jesu a di bwe a profeta khuye: ‘Ni hayini yi na gu hevbudwago ivhangeli yeyi tigoni gwatshavbo, gu na khumbugwa esi a giridego nyamayi yoyu gasi a alakanywa khiso.’ w20.09 24 ¶15-16

Muhavisi nya wadi a ngu pwisisa gu khuye nvuta yi nga tshuka yi dzimeya. Yo tshuka nvuta nyo khaguri yi dzimeya muhavisi kha nga ba a yi tshanisa mwendro gu yi veta. Hongoleni hi wona giyeyedzo hi vegedwego khu Nungungulu tepo a phasidego sithumi saye nyo khaguri si nga ba si mu digide khu tepo nyo khaguri. Muprofeti Jona, tutumide thumo a nga ba a ningidwe khu Jehovha. Ambari ulolo, Jehovha kha vbiredzeya gu mu tsukula. Gufana ni muhavisi nya wadi, Jehovha mu divalede a bwe a mu phasa gu manega ni tshivba yi nga ba yi vbwetega gasi gu gira thumo a nga ba a mu rumide. (Jona 2:7; 3:1, 2) Khu gu gimbiya nya tepo, Nungungulu thumiside tshafura gasi gu phasa Jona gu pwisisa lisima nya womi nya muthu ni muthu. (Jona 4:10, 11) Ginani hi gi hevbulago? Madhota gu vbwetega ma si vbiredzeyi gu tsukula vale va vbodego khu liphuvboni. Madhota gu vbwetega ma zama gu pwisisa sighelo si giridego nvuta yi dzi hambanisa ni tshambi. Nigu tepo nvuta yeyi yi wuyago ga Jehovha madhota ma yede gu simama gu yi yeyedza gukhathala ni lihaladzo. w20.06 20-21 ¶10-12

Hwane nyo ba mufumo wa União Soviética wu tshungunugide khu 1991, sithumi sa Nungungulu si nga ba si fumedwa khuwo si manegide ni gutshulega khu tepo nyo khaguri. Dhaniyeli tshamusede gutshulega gogo kha nga “giphaso nya gidugwana” gi nga hadzi manwa khu sithumi sa Nungungulu. Kha nga handro wakona, va si kodzide gu tshumayela khu gutshulega nigu nya mba hweya gu di manega mazanazana nya vahuweleyi mayigoni ma nga ba gu fumedwa khu União Soviética. Hwane nya myaga nyo khaguri, Rússia ni vaphasedzeyi vaye va di khala pfhumu ya wuronga. Gasi mufumo nyo khaguri wu khala pfhumu ya wuronga gu vbwetega wu gira silo siraru: 1) wu tshanisa vathu va Nungungulu khu ndziya nyo wonege, 2) wu yeyedza khu mithumo yawo gu khuwo nala wa Jehovha ni vathu vaye wu bwe 3) wu dwanisana ni yimbe pfhumu. Rússia ni vaphasedzeyi vaye va ngu tshanisa vathu va Nungungulu khu ndziya nyo wonege khu gu himbedzeya thumo wawe nyo tshumayele va bwe va tshanisa vandriyathu nya vangi. Mithumo yawe yo yeyedza gu khiyo avo va ngu nyenya Jehovha ni sithumi saye. Nigu avo va ngu dwanisana ni pfhumu ya marandzi, a gu mufumo nya tshivba wa Anglo-Amerika wu wumbwago khu Grã-Bretanha ni Estados Unidos. w20.05 12-13 ¶3-4

Kha nga olu gu hevbudza gu gimbeleyanago ni gu gira vapizane, gu vbwetega hi khala vahevbudzi nya vadi. Hi ngu gimbidzisa dzimiliyoni nya sihevbulo nya Bhibhiliya mafuni gwatshavbo. Hi ngu ma gola mahungu hi hevbudzago ma gomogo omu nya Lito la Nungungulu. Khu kharato, adzina hi nga lingwa gu ganeya ngudzu khesi hi si golago. Ambari ulolo, gani gu gimbidzisa gihevbulo nya Mukhedziseyi, gani gihevbulo nya Bhibhiliya nya libandla mwendro gihevbulo nya Bhibhiliya ndrangani, muhevbudzi kha yeli gu tadza silo nyo ganeye. Ni wevbini muhevbudzi a ngu vbweta gu thumisa gwadi Bhibhiliya tepo a hevbudzago, khu kharato yede gu dzi woneya gasi a si tadzi silo nyo ganeye ni gu a si zami gu tshamuseya silo satshavbo a sitigo khu livhesi nyo khaguri nya Bhibhiliya mwendro mahungu nyo khaguri. (Joh. 16:12) Nga dundrugeya khu silo nya singi u sitigo khu Bhibhiliya olu ni esi u nga ba u siti tepo u nga hongola uya bhabhatiswa. Kha si kanakanisi gu khiso tepo u nga bhapatiswa khiyo u di guti silo nya litshina basi. (Hebh. 6:1) Si dzegide myaga nya yingi gasi gu hevbula esi u sitigo muhuno, khu kharato, u nga zami gu tadza hungo gihevbuli gyago nya Bhibhiliya khu gu gi embedzeya satshavbo u sitigo khu gumogo. w20.10 14-15 ¶2-4

Jehovha hathede Jesu vavelegi nya vadi. (Mat. 1:18-23; Luka 1:26-38) Malito ya Mariya ma gomogo omu nya Bhibhiliya mo yeyedza edzi a nga ba a mu haladza khidzo Jehovha ni Lito laye. (Luka 1:46-55) Ndziya eyi Josefa a nga engisa khiyo gileletelo gya Jehovha si yeyedzide gu khiso a di gu haladza Nungungulu nigu a di gu vbweta gu mu tsakisa. (Mat. 1:24) Wona gu khuwe Jehovha kha hatheya Jesu vavelegi nyo ghanye. Ningelo owu Josefa ni Mariya va ningedego hwane nya gu velegwe ga Jesu wu yeyedzide gu khuwo avo va diri sisiwana. (Luka 2:24) Avo va diri mwalo dzitsapawu nya dzingi mwendro dzithomba, ngudzungudzu khu kotani nya olu va nga ba vari ni 7 sanana ni guvbindra. (Mat. 13:55, 56) Jehovha vhikede Jesu ga dzimhango nyo khaguri, ganiolu kha mu vhikeya ga satshavbo sigaradzo. (Mat. 2:13-15) Khu giyeyedzo, Jesu a diri ni valongo va nga ba va si khodwi gwaye, va nga ba va si khodwi gu khavo khuye Mesiya! (Marko 3:21; Joh. 7:5) So wonega khatshi Josefa fude Jesu na ngari gyanana, nigu kha hi kanakani gu khethu isoso si mu vbiside ngudzu. w20.10 27 ¶4-6

Ina u di nga dzipwa nga khatsi gu mwalo muthu a nga gu phasago gu timiseya sigaradzo? Nya vangi va ngu dzipwa kharato, gu pata ni sithumi nyo tumbege sa Jehovha. (1 Dzipf. 19:14) Wo ba u dzipwa kharato, dundruga esi Jehovha a tumbisago: “Eni gima kha nyi na mi diga.” Khu kharato, hi nga ganeya na hi tiyide gu khethu: ‘Jehovha khuye muphasedzeli wangu, eni kha nyi thavi gilo. A nga nyi gira ginani muthu?’ (Hebh. 13:5, 6) Mupostoli Pawulo lovede malito yaya maKristo ya Judheya khu 61 matshiguni yathu. Malito yaye ma gu hi dundrugisa esi mulovi nya dzindzimo a lovidego omu ga Ndzimo 118:5-7. Kha nga a ganedego muembi nya dzindzimo, Pawulo a di gu dziti gu khuye Jehovha muphasedzeyi waye kholu a di mu phaside ga dzitepo nya dzingi. Myaga mivili hwane na si gu lovi lidangaliya laye ga vaHebheru, Pawulo emisanide ni dziphuvbo nyo thise matini ga liendro laye. (Mith. 27:4, 15, 20) Avba nya liendro leli, ni ga myaga hwane na si gu dugeledwi khesi Jehovha phaside Pawulo khu dzi ndziya nya dzingi. w20.11 12 ¶1-2

Khu ginani si gu wupumbu gu pimisa gu khethu womi wa gale wu diri tshukwana? Gu vega gupima avba nya silo sa gale si nga hi gira hi khaleya gu dundrugeya basi khu silo nya sadi si hi dugeledego gale. Wona giyeyedzo gya vaIsrayeli va gale. Hwane nyo ba va dugide khu Egipito, avo va di divala dzatshavbo dzitshanisa va tshanganidego nadzo eyi. Avo va di vega gupima avba nya guhodza nya gwadi va nga ba va dzi buza khugo. Avo va di khavo: “Ha gu alakanya dzindzandzi hi nga bani hi hodza mahala tigoni ga Egipito; marigiri ni madzwani ni dzisobola nya guhambanehambane ni ayo.” (Mite. 11:5) Ina guhodza va nga ba va hodza gu diri “mahala” kamo? Ahihi. Vaisrayeli va tshanisekide ngudzu nigu ga tepo yoyo, va di girwa dzigumbi Egipito. (Ekiso. 1:13, 14; 3:6-9) Ambari ulolo, avo va di divala dzitshanisa dzodzo va emisanidego nadzo gale. Avo va di vega gupima avba nya gu tshambe va gu pwidego gale, vbavbandze nyo vege gupima avba nya silo nya sadi esi Jehovha a nga ba a va gireya. Jehovha kha tsakiswa ne vbadugwana khesi va giridego. — Mite. 11:10. w20.11 25 ¶5-6

Dzimbe dzitepo hi ngu khala hi dundrugeya khedzi womi wu rodego khidzo ni edzi ‘wu tadego khidzo khu sigaradzo.’ (Joba 14:1) Khu kharato, si ngu pwisisega gu khu ginani dzimbe dzitepo hi vbeyago tshivba. Sithumi nya singi sa Jehovha sa gale si dzipwide niso kharato. Simbe si di bwe si lomba ni gufa. (1 Dzipf. 19:2-4; Joba 3: 1-3, 11; 7: 15, 16) Ganiolu Jehovha a gu Nungungulu oyu si nga ba si mu tumba a di si thaveleya ni gu si tiyisa tepo yatshavbo. Matimu yaso ma lovidwe omu nya Bhibhiliya gasi ma hi thaveleya ni gu hi hevbudza. (Rom. 15:4) Wona giyeyedzo gya Josefa gyanana gya Jakobe. Khu gitepwana basi, Josefa a di diga gu khala gyanana nyo godwe khu papayi waye, a khala gumbi nya mba phasa gilo Egipito, a thumeya mwama moyo a nga ba a si muti Jehovha. (Gen. 37:3, 4, 21-28; 39:1) Khavbovbo, ngadza Potifari a di singedza Josefa gu khuye a di vbweta gu mu pfinya. Potifari kha vbweta gu wudziseya gasi guti lisine, a di dzegeya gu rumeya Josefa pasoni, omu a nga khala na hungeledwe khu dzikorenti. (Gen. 39:14-20; Ndzi. 105:17, 18) Khu lisine, Josefa a diri ni sighelo nya singi nyo vbeye tshivba. w20.12 16-17 ¶1-4

Jesu a di khuye gu agisa lina la Jehovha si ni lisima ngudzu nigu hi yede gu si thangisa avba nya milombelo yathu. Ganiolu ma gu thula ginani malito ya Jesu? Gu agisa gilo nyo khaguri so thula gu gi handza. Ganiolu si nga gira vambe va wudzisa gu khavo: ‘Ina lina la Jehovha kha la aga gukhugeya gale?’ Gasi gu hlamula giwudziso gegi gu vbwetega hi pimisa khesi si pategago avba nya lina nyo khaguri. Lina khandri lito basi nyo khaguri li lowago avba nya lidangaliya mwendro li ganedwago. Nga wona esi Bhibhiliya yi si ganeyago: “Gu manega nuri ni lina nya ladi, guvbindra thomba nya gutale.” (Mav. 22:1; Muh. 7:1) Khu ginani lina li gu na ni lisima ngudzu? Kholu la gu pata ni esi vathu va si tigo khu mune nya lina lolo. Khu kharato, gilo nya lisima khandri edzi lina lolo li lowago khidzo mwendro edzi li ranwago khidzo ganiolu khesi vathu va si pimisago tepo va pwago lina lolo. Tepo vathu va ganeyago malipha khu Jehovha va gu zama gu gira vambe va pimisa silo nyo vivbe khuye. Khu kharato, tepo va wonago silo soso nyo vivbe va gu rwega nandru wakona Nungungulu khavbovbo va nyenyezisa lina laye. w20.06 3 ¶5-7

Ethu hi nga garadzega ngudzu khu kotani nya sigaradzo nyo bwe hi tandrega gu pimisa khu gimbe gilo. Khu giyeyedzo, ethu hi nga garadzega khu gu khethu kha hi na nga mana dzitsapawu nyo eneye gasi gu renga esi hi si vbwetago. Hi nga garadzega khu gu khethu hi na dwala hi si kodzi gu thuma mwendro gu wu luza thumo kamo. Hi nga garadzega gambe khu gu khethu kha hi na nga si kodza gu tumbega tepo hi lingwago gu fanya nayo wa Nungungulu. Nugunugu Sathane a na gira gu vale a va thangeyago va wugeya vathu va Nungungulu, khu kharato, adzina hi nga garadzega khu gu khethu ina hi na si kodza gu emisana ni gu wugedwa gogo gani. Adzina hi nga dzi wudzisa gu khethu: ‘Ina si vivbide gu nyi garadzega khu kotani nya silo sesi?’ Hi ngu dziti gu khethu Jesu a embede valandreyi vaye khuye: “Mu nga garadzegi.” (Mat. 6:25) Ina Jesu a di gu vbweta gu khuye kha hi yeli gu garadzega khu gilo? Khu lisine ne! Dundruga gu khuwe gale simbe sithumi sa Jehovha si emisanide ni gu garadzega. Ganiolu Jehovha a di gu si tsakeya sithumi saye. (1 Dzipf. 19:4) Khu lisine, Jesu a di gu vbweta gu khuye kha hi yeli gu garadzega ngudzu khu sigaradzo nya guvbanya nyo bwe hi wona khatsi gu thumeya Nungungulu khandri gilo nya lisima womini gwathu. w21.01 3 ¶4-5

Mwama a na dzi hlamuleya ga Jehovha ni Jesu khedzi a pharago khidzo ndranga yaye. (1 Ped. 3:7) Kha nga olu Jehovha a gu hungo nya ndranga yaye yatshavbo si ngu pwala gu a vega milayo a bwe a vireya gu khuye sanana saye satshavbo si yi engisa. (Isa. 33:22) Kha nga olu Jesu a gu hungo nya libandla nya wuKristo, anuye a na ni fanelo nyo vege milayo a bwe a vireya gu khuye hi yi engisa. (Gal. 6:2; Kol. 1:18-20) Gufana ni Jehovha ni Jesu, hungo nya ndranga a na ni fanelo nyo vegeye milayo ndranga yaye. (Rom. 7:2; Efes. 6:4) Ambari ulolo, wuthangeyi waye wu ngu hegedwa. Khu giyeyedzo, milayo a vegeyago ndranga yaye yi yede gu seketedwa khu matshina nya milayo nya Bhibhiliya. (Mav. 3:5, 6) Nigu hungo nya ndranga a mwalo fanelo nyo vegeye milayo vale va si lumbigu ndranga yaye. (Rom. 14:4) Nigu gambe tepo sanana si dandrago si duga ndrangani si yede gu simama si ninga githawo papayi waso, ganiolu, si mwalo gambe vbavbatshi nya wuthangeyi waye. — Mat. 19:5. w21.02 2-3 ¶3-5

Ndziya mweyo nya lisima eyi hungo nya ndranga wu yeyedzago khiyo lihaladzo khu ndranga yayo, gu yi khathaleya khu silo sa nyamani. Ganiolu a yede gu dundruga gu khuye nya lisima ngudzu gu phasa ndranga yaye gu yi manega ni wupari nyo tiye ni Jehovha. (Mat. 5:3) Tepo Jesu a nga a khokhotedwa avba nya simbo nya tshanisa a di gu vbweta gu tiyisega gu khuye Mariya a di hadzi khathalewa. Ambari olu a nga ba apwa guvbisa, Jesu lombide Johane gu khuye a khathaleya Mariya. (Joh. 19:26, 27) Ndriyathu a gu hungo nya ndranga si nga gira nari ni silo nya singi gasi gu si khathaleya. Uye yede gu thuma khu gudzigaradza thumoni gwaye nyo dzi vbanyise gasi si resa wuzundzo ga Jehovha. (Efes. 6:5, 6; Tit. 2:9, 10) Nigu si nga gira nari ni mithumo a yedego gu yi khathaleya libandlani nya nga gu tiyisa vandriyathu ni gu thangeya thumo nyo tshumayele. Khu tepo ya mweyo, si na ni lisima gu a hevbula Bhibhiliya tshigu ni tshigu ni mwangadzi waye ni sanana saye. Sivbango nya ndranga si na tsaka ngudzu khu gudzigaradza a gu girago gasi gu si khathaleya khu nyamani ni liphuvboni nigu si phasa gu simama ni wupari waso ni Jehovha. — Efes. 5:28, 29; 6:4. w21.01 12-13 ¶15, 17

Bhibhiliya yi ngu ganeya khu silo nya sadi esi nyamayi nya sighingi a girago. Khu giyeyedzo, a nga woneleya mithumo yi girwago ndrangani, a renga silo nyo khaguri, a rengisa sipeto ni gu gira dzinogosi. (Mav. 31:15, 16, 18) Nyamayi kha wonwi nga gumbi eyi yi gu mwalo fanelo nyo ningeye mawonelo ndrangani. Vbavbandze nya isoso, mwama waye a ngu mu tumba a bwe a engiseya mawonelo yaye. (Mav. 31:11, 26) Mwama a gu phara mwangadzi waye khu ndziya nya githawo, si na gira gu mwangadzi waye a tsaka khu gu mu engisa. Ambari olu Jesu a giridego silo nya sikhongolo uye kha pimisi gu khuye si vbindredwe gu dzi vega vbavbatshi nya wuthangeyi wa Jehovha. (1 Kor. 15:28; Filp. 2:5, 6) Khu ndziya nyo fane, nyamayi nya sighingi a landreyago giyeyedzo gya Jesu kha na nga pimisa gu khuye a mwalo lisima khu gu dzi vega vbavbatshi ga mwama waye. Uye a na seketeya mwama waye na siri kholu a mu haladzago basi, ganiolu, kholu a haladzago Jehovha ni gu mu ninga githawo. Mwangadzi nya muKristo nyo dzi vege vbavbatshi kha na nga seketeya mwama waye a gu mu kutsedzeya gu fanya matshina nya milayo nya Bhibhiliya. w21.02 11 ¶14-15; 12 ¶19

Lihaladzo khu Nungungulu tepo yatshavbo li phaside sithumi sa Jehovha gu timiseya guwugedwa. Khu giyeyedzo, ga tepo nyo khaguri, tribhunali nya yikhongolo ya Judha yi himbedzede vapostoli gu tshumayela, ganiolu vapostoli va di gu mu haladza ngudzu Nungungulu. Khu kharato va di hatha “gu yingela Nungungulu guvbindra gu yingela vathu.” (Mith. 5:29; 1 Joh. 5:3) Esi khiso si dugeleyago vandriyathu muhuno. Vandriyathu nya vangi va ngu wugedwa khu mifumo nyo vivbe nya tshivba ngudzu. Ganiolu lihaladzo lawe khu Jehovha, li ngu va phasa gutimiseya. Khu kharato, tepo litigo li hi nyenyago ethu kha hi vbeyi tshivba, ganiolu, ha gu si wona kha nga lithomo. (Mith. 5:41; Rom. 5:4, 5) Adzina gilingo nya gikhongolo gi ngata khiyo ga valongo vathu kamwe. Tepo hi pheyago gu gola lisine vambe valongo vathu va nga pimisa gu khavo ha gu kanganyiswa. Vambe va nga pimisa khavo ha gu handruga. (Fananisa ni Marko 3:21) Avo va nga hi wugeya khu dzindziya dzatshavbo. Ganiolu isoso kha si yeli gu hi hlamadzisa. Jesu a di khuye: “Valala nya muthu va na ba vari va ndrangani gwaye.” — Mat. 10:36. w21.03 21 ¶6-7

Tepo u hongolago ni muhuweleyi nyo khaguri gasi aya gimbidzisa gihevbulo gyaye, vega gwadi gu pima tepo muhevbudzi ni gihevbuli va ganeyago. Wa gu gira isoso, u na si kodza gu phasa. Ganiolu u yede gu pimisa na wu si ganeyi. Khu giyeyedzo, u nga tadzi silo nyo ganeye, u nga piyi muhevbudzi a gu ba a tshamuseya gilo nyo khaguri mwendro gu pheya mambe mabhulo nyo hambane ni aya ma bhudwago. Ganiolu u nga phasa gihevbuli gu pwisisa mahungu ma bhudwago khu gu ningeya tshamuselo nyo role, giyeyedzo nyo khaguri mwendro gu gira giwudziso. Dzimbe dzitepo, wa gu wona gu khuwe u mwalo gilo nyo ganeye avba nya gihevbulo, zundza gihevbuli nya Bhibhiliya u bwe u yeyedza gu khuwe u ngu khathala khigyo. Isoso si na gi phasa gu dandra khu liphuvboni. Wa gu wona gu khuwe isoso si nga phasa gihevbuli, u nga gi bhuleya edzi u hevbudego khidzo lisine, sigaradzo u tshanganidego naso ni edzi Jehovha a gu phasidego khidzo womini gwago. (Ndzi. 78:4, 7) Matshangu yago si nga gira kamo nari esi gihevbuli gi nga ba gi vbweta gu sipwa. Ayo ma nga tiyisa gukhodwa nya gihevbuli mwendro gu gi kutsa gu dandra khu liphuvboni kala giya bhabhatiswa. w21.03 10-11 ¶9-10

Khu mani a yedego gu zundzwa khu mihandro nya yadi hi yi manago thumoni nyo tshumayele? Pawulo hlamude giwudziso gegi tepo a nga loveya malito yaya libandla la Korinto: “Eni nyi yade, Apolo thedzede mati, aholu, Nungungulu khuye a dandrisago. Khu kharato, oyu a yalago khandri gilo, ni oyu nuye a thedzelago mati khandri gilo; vbavbandze basi ga Nungungulu a gu uye a dandrisago.” (1 Kor. 3:6, 7) Gu fana ni Pawulo, tepo yatshavbo gu vbwetega hi ninga wuzundzo Jehovha khu yatshavbo mihandro nya yadi hi yi manago thumoni nyo tshumayele. Hi nga yeyedza kharini gubonga khu lithomo nyo thume gumogo ni Nungungulu, Kristo ni dzingilozi? (1 Kor. 6:1) Hi nga gira isoso khu gu thuma khu sighingi gasi gu tshumayela mahungu nya yadi vambe. Kha hi yeli basi gu yala dzimbewu nya lisine ganiolu gu vbwetega hi dzi thedzeya mati. A gu tshuka muthu nyo khaguri a yeyedza gutsakeya gu vbwetega hi dzi garadzeya gu mu bweleleya gasi gu pheya gihevbulo nya Bhibhiliya. Hi ngu tsaka tepo hi wonago Jehovha na gu phasa gihevbulo nya Bhibhiliya gu vbindrugedza mapimiselo ni mavbanyelo. w20.05 30-31 ¶14, 16-18