NDRIMA NYA GIHEVBULO 23
‘Lihaladzo li ngu dzura gu fana ni malavbelavbe nya nilo’
“Gu vbisa [nya lihaladzo, ga] gu fanana ni guvbisa nya malavbelavbe nya nilo [wa Jehovha].” — GIZ. 8:6.
NDZIMO 131 “Egi gi hungidwego khu Nungungulu”
ESI HI NA SI HEVBULAGO AVBA NYA NDRIMA YEYIa
1. Bhibhiliya ya gu tshamuseya kharini lihaladzo nya lisine?
EDZI lihaladzo li vbisago khidzo, la “gu fanana ni guvbisa nya malavbelavbe nya nilo. Ma mwalo mati nya gutale ma dzi kodzago gu tshima lihaladzo leli, ambari [mitsongo] nya guete, gu li dzamisa.”b (Giz. 8:6, 7) Aya malito nya gu mbure ngudzu, ma tshamuseyago lihaladzo nya lisine. Malito yaya, ma gu tiyisa mipatwa yi tshadhidego, gu khayo: Yi nga yeyedzana lihaladzo nya mba vbeya.
2. Ginani mipatwa yi tshadhidego yi yedego gu gira, gasi lihaladzo lavo li si tshimegi?
2 Patwa wu tshadhidego wu yede gu dzi garadza gasi wu yeyedzana lihaladzo nya mba vbeya. Nga dundrugeya khesi, gasi gikho gi simama gu dzura, gi yede gu simama gu endzedzedwa go mba girwa isoso nilo wu na tshimega. Khu ndziya nyo fane, lihaladzo nya mwama ni nyamayi va tshadhidego li na simama gu tiya, ganiolu va gu simama gu li endzedzeya. Dzimbe dzitepo, patwa wu tshadhidego wu nga pimisa gu khuwo lihaladzo lavo la gu vbola, ngudzu-ngudzu tepo va tshanganago ni sigaradzo nya gu hamuge dzitsapawu, madwali mwendro gu dandrisa sanana. Abari gu u tshadhide, u nga gira kharini gasi malavbelavbe ya Jehovha ma simama umo nya mutshadhu wanu? Avba nya ndrima yeyi, hi na bhula khu silo siraru si na mi phasago gu tiyisa mutshadhu wanu ni gu tsakiswa khuwo.c
SIMAMANI GU TIYISA WUPARI WANU NI JEHOVHA
Gufana ni Josefa ni Mariya, mwama ni mwangadzi va yede gu manega ni wupari nyo tiye ni Jehovha (Wona paragrafu 3)
3. Gu manega ni wupari nyo tiye ni Jehovha, si nga phasa kharini mipatwa gu yeyedzana lihaladzo nyo tiye? (Muhevbudzi 4:12) (Wona fotu.)
3 Gasi malavbelavbe ya Jehovha ma simama pangoni gwanu, mwama ni ngadzi mu yede gu tiyisa wupari wanu ni Jehovha. Wupari wanu ni Jehovha wu nga mi phasa kharini omu nya mutshadhu wanu? Tepo patwa wu ningago lisima wupari wawe ni Papayi wawe wa ndzadzini, uwo wu na si kodza gu thumisa wusingalagadzi va ningwago khuye. Wusingalagadzi wowo wu na va phasa, gu potsa ni gu pala sigaradzo si vbodzisago lihaladzo lavo. (Leri Muhevbudzi 4:12.) Vale va gu na ni wupari nyo tiye ni Jehovha, va ngu dzi garadzeya gu pimedzeya makhalelo yaye nya nga wuwadi, gu laphisa monyo ni gu divaleya. (Efes. 4:32–5:1) Tepo patwa wu yeyedzago makhalelo yaya, lihaladzo lawe li ngu dandra. Ndriyathu moyo nyo pwani khu Lena a gu na ni 25 myaga ni gu vbindra na tshadhide wari khuye: “Si ngu vbevbuga gu haladza ni gu yeyedza githawo muthu a gu na ni wupari ni Jehovha.”
4. Khu ginani Jehovha a nga hatha Josefa ni Mariya gasi gu khala vavelegi va Mesiya?
4 Wona giyeyedzo gya omu nya Bhibhiliya. Tepo Jehovha a nga hatha patwa gasi gu khala vavelegi va Mesiya, a di hatha Josefa ni Mariya vbakari nya situgulwana nya singi sa Dhavhidhe. Khu ginani? Kholu vavavili va diri ni wupari nyo tiye ni Jehovha. Nigu Jehovha a di gu dziti gu khuye, avo va di hadzi gu mu thangisa ndrani nya mutshadhu wavo. Enu mu tshadhidego ginani mu gi hevbulago khu giyeyedzo gya Josefa ni Mariya?
5. Ginani egi vama va gi hevbulago ga Josefa?
5 Josefa a dzumede gu gimbidziswa khu Jehovha, nigu isoso si mu giride a khala mwama nya wadi. Khu gipimo nya dzitepo dziraru, uye a hakhide sileletelo sitago khiyo ga Nungungulu maningano ni ndranga yaye. Ga dzitepo dzatshavbo dzedzi, uye a di dzegeya gu engisa Jehovha ambari si nga ba si mu garadzeya. (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Khu gu landra gileletelo gya Nungungulu, Josefa a vhikede Mariya, a mu phasa ni gu mu tiyisa. Nga dundrugeya esi Josefa a giridego gasi Mariya a engedzeya gu mu haladza ni gu mu ninga githawo. Vama, mu nga pimedzeya giyeyedzo gya Josefa, khu gu mu vbweta wusingalagadzi omu nya Bhibhiliya gasi mu khathaleya dzindranga dzanu.d Tepo u thumisago wusingalagadzi wowo ambari na si gu garadza, uwe u na yeyedza gu khuwe u ngu haladza mwangadzi wago, nigu mutshadhu wanu wu na tiya. Ndriyathu moyo nya nyamayi wa Vanuatu, a gu na ni 20 myaga ni gu vbindra na tshadhide, wari khuye: “Tepo mwama wangu a vbwetago gu thumisa wusingalagadzi wa Jehovha, nya gu engedzeya gu mu ninga githawo nyi bwe nyi dzipwa na nyi vhikelegide ni gu tumba makungo a hungago.”
6. Vagadzi va nga hevbula ginani khu giyeyedzo gya Mariya?
6 Mariya a diri ni wupari nyo tiye ni Jehovha, nigu simamide gu tiyisa gukhodwa gwaye abune kholu a di gu yiti gwadi Milowo. (Wona nota avbo ga Luka 1:46.) Uye a di gu dzi ninga tepo nyo dundrugeye khesi a nga ba a leri. (Luka 2:19, 51) Ethu hi nga tiyisega gu khethu wupari owu Mariya a nga ba ari nawo ni Jehova, wu mu phaside gu khala mwangadzi nya wadi. Muhuno, vagadzi nya vangi va ngu pimedzeya giyeyedzo gya Mariya. Khu giyeyedzo, ndriyathu moyo nya nyamayi nyo pwani khu Emiko wari khuye: “Na nyi si tshadhi, eni nyi diri ni longoloko wangu wa liphuvboni, ganiolu hwane nyo ba nyi tshadhide, khu kotani nya olu mwama wangu a nga ba a hi gombeleya ni gu thangeya wukhozeyi nya ndranga, gukhodwa gwangu gu di gu gira gu khatshi gwa gu dzi seketeya avba nya esi uye a nga ba a gira. Khu kharato, eni nyi di wona gu kheni i tshukwana nyi simama gu tiyisa wupari wangu ni Jehovha khu nyabune. Olu, nya gu gira isoso khu gu nyi gombeya ga Nungungulu wangu, nyi leri milowo, nyi bwe nyi dundrugeya khesi nyi hevbulago.” (Gal. 6:5) Vagadzi, mwa gu simama gu tiyisa wupari wanu ni Jehovha, vama vanu va na mana gighelo nya gu mi zundze ni gu mi haladza. — Mav. 31:30.
7. Ginani egi mipatwa yi tshadhidego va gi hevbulago khu Josefa ni Mariya khu gu khozeya Jehovha gumogo?
7 Josefa ni Mariya gambe va di gu gira satshavbo gumogo gasi gu tiyisa wupari wavo ni Jehovha. Avo va di gu pwisisa lisima nya gu khozeye Jehovha gumogo kha nga ndranga. (Luka 2:22-24, 41; 4:16) Adzina kha sa va vbevbugeya gu gira isoso, ngudzu-ngudzu tepo va nga ba vari ni sanana nya singi. Ganiolu, avo va si kodzide gu gira isoso. Egi giyeyedzo nya gyadi ga mipatwa yi tshadhidego. Abari gu u na ni sanana gu fana ni Josefa ni Mariya, adzina si nga gu garadzeya gu hongola mitshanganoni, mwendro gu gira longoloko nyo gire wukhozeyi nya ndranga. Adzina si nga mi garadzeya gu mana tepo gasi gu bhula ni gu gombeya mwatshavbo, kha nga patwa. Abari kharato, dundrugani gu khenu ma gu khozeya Jehovha gumogo mu na tiyisa wupari wanu mwavavili, mu bwe mu tiyisa wupari wanu ni Jehovha. Khu kharato, thangisani wukhozeyi wa Jehovha womini gwanu.
8. Patwa wu tshanganago ni sigaradzo ndrani nya mutshadhu wawo, ginani va nga girago gasi va phasega khu gu gira wukhozeyi nya ndranga?
8 Ginani u nga girago abari gu wa gu tshangana ni sigaradzo ndrani nya mutshadhu wago? Gu tshangana gumogo gasi gu gira wukhozeyi nya ndranga, adzina saye si nga gira khatshi kha si tsakise, khu kharato mu nga pheya khu gu vbwetedzeya mahungu nyo role ma na mi tsakisago gu bhula khayo. Gu gira esi, si nga mi phasa gu tiyisa wupari wanu, mu bwe mu manega ni gu dogoreya nya gu gire silo sa liphuvboni kha nga patwa.
DZI NINGENI TEPO NYA GU KHALE MWATSHAVBO
9. Khu ginani mwama ni mwangadzi va yedego gu dzi ninga tepo nyo khale vatshavbo?
9 Enu mu tshadhidego, mu nga simama gu haladzana mwa gu dzi ninga tepo nya khale mwatshavbo. Mwa gu gira isoso, si na mi phasa gu tugula esi si gomogo mapimoni ya pari yago nya wugadzi ni edzi a dzipwago khidzo. (Gen. 2:24) Wona esi Lilia ni Ruslan va si tugudego hwane nya gu ba vari ni 15 myaga ni gu vbindra na va tshadhide. Lilia wari khuye: “Hi di tugula gu khethu kha hi na nga si kodza gu vbedza tepo nya yingi hatshavbo, kha nga edzi hi nga ba hi si pimisa khidzo. Tshigu ni tshigu ethu hi di gu pharega khu mithumo yathu nyo dzi vbanyise, mithumo ya ndrangani ni gu sayisa sanana. Ethu hi di tugula gu khethu, ha gu mba dzi tshiyela tepo nya gu khale hatshavbo kha nga patwa, hi di hadzi gu mba manega ni wupari nyo tiye.”
10. Mipatwa hi tshadhidego yi nga thumisa kharini litshina nya nayo li gomogo omu ga Vaefeso 5:15, 16?
10 Ginani egi mipatwa yi yedego gu gira gasi yi si kodza gu vbedza tepo vatshavbo? Va yede gu gira longoloko gasi va si kodza gu mana tepo nyo khale gumogo. (Leri Vaefeso 5:15, 16.) Ndriyathu moyo nya mwama nyo pwani khu Uzondu a vbanyago Nigéria wari khuye: “Tepo nyi girago longoloko nya mithumo nyi na girago, nya gu pata tepo nyi na vbedzago ni mwangadzi wangu kha nga patwa, nigu nyi ngu ninga ngudzu lisima tepo yeyi.” (Filp. 1:10) Wona edzi ndriyathu moyo nya nyamayi nyo pwani khu Anastasia a gu mwangadzi wa muwoneleyi nyo khaguri nya Sirkwitu Moldávia, a thumisago khidzo tepo yaye. Uye wari khuye: “Eni nyo zama gu gira mithumo yangu tepo mwama wangu a pharegidego khu gu gira mithumo yaye, gasi hi si kodza gu vbedza tepo hatshavbo guvbeyani nya litshigu.” Ganiolu, ahati milongoloko yanu yo ba yi mi gira mu si si kodzi gu mana tepo nyo khale mwatshavbo?
Mithumo muni mipatwa yi nga girago gumogo? (Wona dziparagrafu 11-12)
11. Mithumo muni Akila ni Prisila va nga ba va gira vatshavbo?
11 Mipatwa yi tshadhidego, yi nga hevbula khu giyeyedzo gya Akila ni Prisila, patwa wu nga ba wu ningwa ngudzu githawo khu Makristo nya mangi. (Rom. 16:3, 4) Ambari olu Bhibhiliya yi gu mba ganeya satshavbo maningano khu muthadhu wawe, iyo yi ngu ganeya gu khiyo avo va di gu thuma vatshavbo, va tshumayela vatshavbo, ni gu phasa vambe gumogo. (Mith. 18:2, 3, 24-26) Khu lisine, gwatshavbo omu Bhibhiliya yi ganeyago khu Akila ni Prisila, tepo yatshavbo ya gu va khumbuga vavavili.
12. Ginani egi mwama ni mwangadzi va yedego gu gira gasi gu va vbedza tepo vatshavbo? (Wona fotu.)
12 Mipatwa yi nga pimedzeya kharini Akila ni Prisila? Dundrugeya khesi uwe ni pari yago nya wugadzi mu yedego gu gira. Ina mu nga gira mithumo nyo khaguri gumogo, wulangani nya gu moyo ni moyo a gira enga? Khu giyeyedzo, Akila ni Prisila va di gu tshumayela gumogo. Ina u nga dzi vegeya misuwo nyo gire sasimweso? Akila ni Prisila avo gambe va di gu thuma gumogo. Adzina saye uwe ni pari yago nya wugadzi kha mu giri thumo wa wumowo, ganiolu mu nga gira mwatshavbo mithumo ya ndrangani. (Muh. 4:9) Tepo mu girago mwatshavbo thumo nyo khaguri, mwa gu dzipwa na mu thuma khu tsawa, nigu mwa gu mana lithomo nya gu manege ni mabhulo. Robert ni Linda va na ni 50 myaga ni guvbindra na va tshadhide. Robert wari khuye: “Khu lisine, ethu hi mwalo tepo nya yingi gasi gu hi hagana gumogo. Ganiolu, tepo nyi handzago dziparatu, mwangadzi wangu na gu dzi bangisa mwendro tepo nyi khathaleyago jardim, mwangadzi wangu a duga vbavbandze gasi guta thuma gumogo ni eni, eni nyo tsaka ngudzu. Tepo hi girago mithumo hatshavbo, isoso si ngu tiyisa wupari wathu nigu lihaladzo lathu li ngu simama gu dandra.”
13. Gasi mwama ni ngadzi va tiyisega gu khavo va ngu pwanana, ginani va yedego gu gira?
13 Dundruga gu khuwe gu khala mwatshavbo basi, kha si thuli gu khiso mu ngu pwanana. Ndriyathu moyo a tshadhidego wa Brazil wari khuye: “Muhuno, ethu ha gu khala ngudzu na hi gu pharegide, nigu si nga vbevbuga gu pimisa gu khethu hi ngu vbedza tepo hatshavbo kholu basi hi khalago ndranga mweyo. Eni nyi hevbude gu kheni hi yede gu gira nya singi guvbindra gu khala wulanga wumowo basi. Nigu eni gambe nyi tugude gu kheni, nyi yede gu khathaleya mwama wangu.” Wona esi Bruno ni mwangadzi waye Tays va girago gasi gu tiyisega gu khavo va ngu khathaleyana gwadi. Uye wari khuye: “Tepo hi gu romo ha vavili, ethu ha gu diga dzitelefoni dzathu hwindzo gasi hi londrola tepo hi gu romo hatshavbo.”
14. Patwa wu nga gira ginani wa gu ba wu si tsakiswi khu gu dzi ninga tepo nyo khale vatshavbo?
14 Ganiolu, abari gu uwe ni mwama wago kha mu tsakiswi khu gu dzi ninga tepo nya gu khale mwatshavbo ke? Adzina so girega isoso khu kotani nya olu mu gu mba gola silo nyo fane mwendro mo khaleya gu gorosana. Abari kharato, ginani mu nga girago? Dundrugeyani khu gikho hi gi khumbugidego gupheyani. Tepo u khondrisago nilo, uwo kha wu dzegeyi gu khondra ngudzu, gasi nilo wu si kodza gu khondra u yede gu endzedzeya ni gu thedzeya dzikhuni. Khu ndziya nyo fane, wa gu si wona kharini tshigu ni tshigu mu vbedza tepo nya yidugwana mwatshavbo. Girani silo mu na si golago mwa vavili nasiri gu gira silo si na wusago kudzudzwani. (Jak. 3:18) Mwa gu pheya khu silo nya sidugwana, mu na wona gu khenu lihaladzo lanu li naya li dandra vbadugwana-vbadugwana.
PHARA PARI YAGO NYA WUGADZI KHU GITHAWO
15. Khu ginani si gu na ni lisima, gu patwa wu ningana githawo gasi lihaladzo lavo li simama?
15 Githawo gilo nya lisima ndrani nya mutshadhu. Githawo gya gu fana ni phuvbo yi girago nilo wu simama gu dzura khu tshivba. Nya mba phuvbo, nilo wu nga vbiredziseya gu tshimega. Khu ndziya nyo fane, patwa wo mba ningana githawo lihaladzo lavo li nga tshimega. Khu yimbe ndziya, mwama ni ngadzi va dzi garadzeyago gu yeyedzana githawo, va gu thuma gumogo gasi lihaladzo lavo li simama. Kha si eneyi gu pimisa gu khenu mu ngu yeyedzana githawo, ganiolu nya lisima khu gu mu yede gu dzipwa na mu ningana githawo. Penny ni Aret va na ni 25 myaga nigu vbindra na va tshadhide. Penny wari khuye: “Khu kotani nya olu hi yeyedzanago githawo, ndragani gwathu hi ngu haladzana. Ethu hi ngu dzipwa na hi tshulegide gu ganeya edzi hi dzipwago khidzo, kholu hi ngu ningana lisima tepo hi ninganago mawonelo.” Khu kharato, ginani u nga girago gasi gu phasa mwama wago, mwendro mwangadzi wago gu dzipwa na ningwa githawo? Wona giyeyedzo gya Abrahama ni Sara.
Mwama nya Mukristo a yede gu yeyedza githawo edzi mwangadzi waye a dzipwago khidzo khu gu mu engiseya gwadi (Wona paragrafu 16)
16. Vama mu nga hevbula ginani khu giyeyedzo gya Abrahama? (1 Pedro 3:7) (Wona fotu.)
16 Abrahama a di gu phara Sara khu ndziya nya githawo. Uye engisede Sara a bwe a dundrugeya khedzi a nga ba a dzipwa khidzo. Ga tepo nyo khaguri Sara na garadzegide a di embeya Abrahama edzi a nga ba a dzipwa khidzo, a bwe a mu ninga nandru khesi si nga ba si girega. Ina Abrahama a zangaride khu kotani nya isoso? Ahihi. Uye a di gu dziti gu khuye Sara a di gu engisa nigu a diri mwangadzi nya wadi. Abrahama a mu engisede, a bwe a dzi garadzeya gu lulamisa gigaradzo. (Gen. 16:5, 6) Ginani hi gi hevbulago? Vama mu na ni fanelo nya gu hunge makungo mudzindrangani gwanu. (1 Kor. 11:3) Ganiolu, si na ba siri lihaladzo gupwa mawonelo ya mwangadzi wago na wu nga si hungi makungo, ngudzu-ngudzu sa gu ba si mu kuha. (1 Kor. 13:4, 5) Ga dzimbe dzitepo, mwangadzi wago a na garadzega a bwe a vbweta gu gu embeya edzi a dzipwago khidzo. Ina u ngu ninga githawo gudzipwa gwaye, khu gu mu engiseya gwadi? (Leri 1 Pedro 3:7.) Angela ni Dmitry va na ni 30 myaga na va tshadhide. Angela a gu tshamuseya edzi mwama waye a mu ningago khidzo githawo. Uye wari khuye: “Dmitry tepo yatshavbo a dzi emisede gu nyi engiseya, tepo nyi gorogago ni tepo nyi vbwetago gu bhula basi. Uye a ngu nyi laphiseya monyo ambari tepo nyi ganeyago nya mba ema.”
17. Ginani egi vagadzi va nga gi hevbulago khu giyeyedzo gya Sara? (1 Pedro 3:5, 6)
17 Sara a di gu ninga githawo Abrahama, khu gu seketeya makungo yaye. (Gen. 12:5) Ga giemo nyo khaguri, Abrahama a di hunga gu hakha vapfhumba va nga mba vava vireya, khavbovbo uye a di lomba Sara gu diga esi a nga ba a gira gasi gu gira dzipawu nya dzingi. (Gen. 18:6) Sara a di dzegeya gu gira gilogyo a bwe a seketeya makungo ya Abrahama. Vagadzi, mu nga pimedzeya giyeyedzo gya Sara khu gu mu seketeya makungo ya vama vanu. Tepo u girago isoso wa gu tiyisa mutshadhu wanu. (Leri 1 Pedro 3:5, 6.) Dmitry a khumbugidwego avbo nya paragrafu yi vbindridego, a tshamuseya edzi mwangadzi waye a girago khidzo gasi a dzipwa na ningwa githawo. Uye wari khuye: “Eni nyi ngu bonga ngudzu gu dzi garadza ogu Angela a gu girago gasi gu seketeya makungo yangu ambari na hiri ni mawonelo nya gu hambane. Silo sa gu mba duga gwadi, uye kha nyi konaniseyi.” Khu lisine, si ngu vbevbuga gu haladza muthu a gu ningago githawo.
18. Mipatwa yi tshadhidego yi nga phasega kharini khu gu thuma gumogo gasi lihaladzo lawe li simama?
18 Muhuno, Sathane a gu vbweta gu tshungunula wugadzi nya Makristo. Uye a ngu dziti gu khuye patwa wa gu diga gu haladzana, wupari wavo ni Jehovha wu na vbola. Ganiolu, lihaladzo nya lisine kha li tshungunudwi. Nigu lihaladzo lanu li yede gu fana ni eli li tshamusedwago omu ga Gizimba gya Solomoni. Khu kharato, dzi emiseyeni gu thangisa Jehovha ndrani nya mutshadhu wanu, mu dzi ninga tepo nyo khale mwatshavbo ni gu ningana githawo. Mwa gu gira isoso, mutshadhu wanu wu na ninga wuzundzu Jehovha, a gu gifefe nya lihaladzo nya lisine. Kha nga gikho gi endzedzedwago gasi gi dzura, lihaladzo lanu li na dzura kala gupindruga.
NDZIMO 132 Olu hi nyama mweyo
a Jehovha ningide vathu giningwa nya mutshadhu gasi mwama ni mwangadzi va tsaka khu lihaladzo va gu nalo. Ambari ulolo, dzimbe dzitepo lihaladzo lolo li nga vbola. Abari gu u tshadhide, ndrima yeyi yi na gu phasa gu simama gu haladza pari yago nya wugadzi, u bwe u mana litsako ndrani nya mutshadhu wago.
b Lihaladzo nya lisine li gu mba vbeya lo ranwa gu pwani malavbelavbe ya Jehovha, kholu Jehovha khuye muvangi nya lihaladzo lolo.
c Ambari pari yago nya wugadzi ya gu ba yi si thumeyi Jehovha, uwe u nga mana mawonelo ma na gu phasago gu tiyisa mutshadhu wanu. — 1 Kor. 7:12-14; 1 Ped. 3:1, 2.
d Khu giyeyedzo, vbweta wusingalagadzi omu nya sasamedzo nya dzindrima, “Ajuda para as famílias,” omu nya jw.org ni JW Library®.