Lisima nya gu dzi vbevbugise

1. Sihevbuli ni sithumi khwathu si nga hi wudzisa ginani?

WA GU dzipwa kharini tepo gihevbuli mwendro githumi khwathu gi gu girago siwudziso maningano khesi u si khodwago? Ina u ngu goroga? Nya vangi gwathu va ngu goroga. Siwudziso hi girwago, si na hi phasa guti esi va pimisago khethu ni gu hi ninga lithomo nya gu ganeye khu mahungu nya yadi. Dzimbe dzitepo, vathu va gu hi gira siwudziso gasi hi ganedzisana. Isoso kha si hi samadzisi. Vathu nya vangi va ngupwa mahungu nya malipha khesi hi si khodwago. (Mith. 28:22) Gu diga isoso, ethu ho vbanya “matshigoni nya guhegise,” a gu tepo eyi vathu nya vangi va “gu mba gola gu gira gurula” nigu va gu na ni “gihafane.” — 2 Thim. 3:1, 3.

2. Khu ginani hi vbwetago gu khala vathu nya gu dzi vbevbugise?

² Adzina u nga dzi wudzisa gu khuwe, ‘nyi na simama kharini na nyi rude tepo muthu nyo khaguri a vbwetago gu ganedzisana khu mahungu nyo khaguri nya Bhibhiliya?’ Ginani gi na gu phasago? Gu dzi vbevbugisa. Muthu a dzi vbevbugisago, a ngu si kodza gu simama na rude tepo a khuthedzedwago mwendro na siti gilo nyo hlamule. (Mav. 16:32) Khu lisine, isoso si ngu vbevbuga gu ganeya gu vbindra gu gira. U nga khala kharini muthu nya gu dzi vbevbugise? U nga hlamula kharini nu rude tepo muthu nyo khaguri a gu wudzisago khesi u si khodwago? Abari gu u muvelegi u nga phasa kharini sanana sago gu emeya gukhodwa gwaso khu gurula? Hi na si wona avba nya ndrima yeyi.

HI NGA KHALA KHARINI VATHU NYO DZI VBEVBUGISE?

3. Khu ginani hi ganeyago gu khethu gu dzi vbevbugisa kha si thuli gu divala, ganiolu likhalelo nya vathu nyo tiye? (2 Thimoti 2:24, 25)

³ Gu dzi vbevbugisa kha si thuli gu khiso hi divade. Ganiolu, eli likhalelo nya vathu nyo tiye. Hi yede gu tiya gasi hi simama na hi rude tepo hi tshanganago ni gigaradzo nyo khaguri. Gu dzi vbevbugisa likhalelo nya “mihandro nya liphuvbo.” (Gal. 5:22, 23) Lito “gu dzi vbevbugisa” khu Gigreki, li di gu thumiswa gasi gu tshamuseya kavhalu nya likhabi yi nga trenarwi. Ambari olu yi nga ba yi rula yi di gu simama na yi tiyide. Ethu ke, hi nga khala kharini vathu nyo rule, ganiolu hi simama na hi tiyide? Kha hi yeli gu gira esi khu mati yathu. Hi yede gu lomba liphuvbo nya guage la Jehovha gasi li hi phasa gu haguleya likhalelo leli nya gu dzi vbevbugise. Nigu gu na ni vathu nya vangi va si kodzidego gu haguleya likhalelo leli. Vandriyathu nya vangi va simamide gu rula ambari tepo vathu va nga ba va va khuthedzeya. Isoso si phaside vambe gu manega ni mawonelo nya yadi khu Dzifakazi dza Jehovha. (Leri 2 Thimoti 2:24, 25.) U nga simama kharini gu manega ni likhalelo leli nya lisima?

4. Hi nga hevbula ginani khu giyeyedzo gya Isaki?

⁴ Omu nya Bhibhiliya gu na ni matimo nya mangi ma yeyedzago gu khayo gu dzi vbevbugisa likhalelo nya lisima ngudzu. Wona giyeyedzo gya Isaki. Tepo a nga fuluga a hongola a ya vbanya Gerari, vavhizinyu vaye va nga ba vari Vafilisitiya va di mu pweya lidiwo va bwe va futeya minambo yi nga ba yi kembidwe khu sithumi sa papayi waye. Ganiolu, wulangani nya gu dwane navo khu kotani nya minambo, Isaki ni ndranga yaye va di fuluga va hongola hwindzo avbo va nga kemba yimbe minambo. (Gen. 26:12-18) Ganiolu, Vafilisitiya va di ganeya gu khavo mati nya minambo nya yiphya va nga kela ma di ri yawe. Ambari ulolo, Isaki a di simama na rude. (Gen. 26:19-25) Ginani gi mu phasidego gu simama gu rula ambari tepo vathu va nga ba va mu khuthedzeya? Khu lisine, uye a hevbude khu giyeyedzo gya papayi waye Abrahama a nga ba a ri muthu nya gu rule ni giyeyedzo gya Sara a nga ba a ‘rude ni gu dzi vbevbugisa’. — 1 Ped. 3:4-6; Gen. 21:22-34.

5. Giyeyedzo muni gi yeyedzago gu khigyo vavelegi va nga hevbudza sanana savo gu khala vathu nya gu dzi vbevbugise?

⁵ Vavelegi, mu nga phasa sanana sanu gu khala vathu nyo dzi vbevbugise. Wona giyeyedzo gya Maxence, a gu na ni 17 myaga. Uye a di yede gu emisana ni vathu va golago pfilupfilu xikwatunu ni thumoni nyo tshumayele. Ganiolu, vavelegi vaye va di gu laphisa monyo, nigu va mu hevbudzide gu dzi vbevbugisa. Vavelegi va Maxence va di ganeya gu khavo: “Maxence a di pwisisa gu khuye si ngu vbevbuga gu hlamula khu ndziya nya mba yadi tepo hi khuthedzedwago, ganiolu muthu a tiyidego a ngu si kodza gu simama na rude.” Esi si tsakisago khu gu Maxence a hevbulede gu khala muthu nya gu dzi vbevbugise.

6. Nombelo wu nga hi phasa kharini gu yeyedza gu dzi vbevbugisa?

⁶ Ginani hi yedego gu gira tepo muthu nyo khaguri a hi khuthedzeyago, khu gu ganeya silo nya mba sadi khu Jehovha ni Bhibhiliya? Hi yede gu gombeya ga Jehovha hi mu lomba liphuvbo nya guage ni guti gasi hi si kodza gu gira silo khu ndziya nya gu rule. Ganiolu, ginani hi yedego gu gira ha gu tugula gu khethu hi di gira silo khu ndziya nya mba yadi? Hi nga gombeya hi bwe hi pimisa esi hi na girago ha gu khuthedzedwa khu yimbe tepo. Ha gu gira isoso, Jehovha a na hi ninga liphuvbo laye nya guage gasi li hi phasa gu dziphara ni gu simama na hi rude.

7. Ginani gi nga hi phasago gu dundruga mavhesi ma na hi phasago ga siemo nyo garadze? (Mavingu 15:1, 18)

⁷ Mavhesi nya mangi nya Bhibhiliya ma na hi phasa gu ganeya khu ndziya nyo rule ga siemo nyo garadze. Liphuvbo nya guage li nga hi phasa gu dundruga mavhesi yoyo. (Joh. 14:26) Khu giyeyedzo, matshina hi ma manago omu nya libhuku la Mavingu ma nga hi phasa gu khala na hi rude. (Leri Mavingu 15:1, 18.) Libhuku leli nya Bhibhiliya li ngu yeyedza gambe gu khilo khu ginani si gu na ni lisima gu yeyedza gu dzi vbevbugisa ga siemo nyo garadze. — Mav. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

GU DUNDRUGEYA KHESI HI VBWETAGO GU GANEYA

8. Khu ginani hi yedego gu dundrugeya gwadi khesi hi vbwetago gu ganeya, tepo muthu nyo khaguri a hi girago siwudziso maningano khesi hi si khodwago?

⁸ Gu dundrugeya khesi hi vbwetago gu ganeya, si nga hi phasa ngudzu. (Mav. 19:11) Muthu a gu na ni mapimo, a ngu kodza gu dziphara tepo muthu nyo khaguri a mu girago siwudziso maningano khesi a si khodwago. Dzitepo nya dzingi, vathu va girago siwudziso kha va hi embeyi gighelo nya lisine gi va girago va gira siwudziso soso. Khu kharato, khyadi ngudzu gupheya khu gu dundrugeya khesi hi vbwetago gu ganeya, kholu ethu kha hi giti gighelo gi nga gira muthu yoyo a hi gira giwudziso nyo khaguri. — Mav. 16:23.

9. Gidhiyoni yeyedzide kharini guti ni gu dzi vbevbugisa tepo a nga emisana ni vama va Efrayimi?

⁹ Wona esi Gidhiyoni a giridego tepo vama va Efrayimi va nga ganeya naye khu ndziya nya mba yadi. Avo va di gu vbweta gu dziti gu khavo khu ginani Gidhiyoni a nga mba va rana gasi gu ya dwana ni valala va Israyeli. Ganiolu, ginani gi nga va gira va ganeya khu ndziya nya mba yadi? Ina va di dzipwa na va khunguvanyisidwe? Na gi si khathadzisegi gighelo gi nga va gira va ganeya khu ndziya yile, Gidhiyoni yeyedzide gu khuye a di gu dzi vbevbugisa. Uye a zamide gu pwisisa esi si nga gira vama vale va ganeya khu ndziya nya mba yadi a bwe a hlamula khu ndziya nya gu rule. Khu yevbini mihandru yakona? Bhibhiliya yari, khiyo: “Likhulo lawe li di bosa.” — Val. 8:1-3.

10. Ginani gi na hi phasago gu hlamula vathu va hi girago siwudziso maningano khesi hi si khodwago? (1 Pedro 3:15)

¹⁰ Adzina saye githumi mwendro gihevbuli khwathu gi nga hi wudzisa gu khigyo, khu ginani hi vbanyago khu milayo nya Bhibhiliya. Tepo hi hlamulago, hi na gira satshavbo hi si kodzago gasi gu emeya esi hi si khodwago, ganiolu khu tepo yayimweyo hi na yeyedza githawo khu mawonelo ya muthu yoyo. (Leri 1 Pedro 3:15.) Khu kharato, wulangani nya gu pimise gu khethu olu a nga gira giwudziso gegi a gu vbweta gu hi wugeya, hi yede gu wona giwudziso a giridego kha nga lithomo nya guti esi si gu na ni lisima gwaye. Gighelo gi nga gira muthu yoyo a gira giwudziso nyo khaguri gimwalo ngudzu lisima, ganiolu hi yede gu hlamula khu ndziya yo rule ni wuwadi. Hlamulo wathu wu nga phasa muthu yoyo gu dundrugeya khu mawonelo yaye. Ambari na garadza mwendro na gola pfilupfilu, ethu tepo yatshavbo hi yede gu ganeya khu ndziya nya yadi. — Rom. 12:17.

11-12. a) Ginani hi yedego gu dundrugeya khigyo na hi si hlamuli giwudziso nyo garadze? (Wona fotu.) b) Ninga giyeyedzo nya edzi u nga hlamulago khidzo muthu nyo khaguri khu ndziya nya yadi.

¹¹ Adzina saye githumi khwathu gi nga vbweta guti gu khigyo khu ginani u gu mba dundruga matshigu nya gu velegwe. Dundrugeya khesi: Ina uye a gu pimisa gu khuye kha hi dzi vbungadzi? Mwendro a gu pimisa gu khuye khu gu ba u si pategi avba nya gu dundruge matshigu nya gu velegwe wa gu girisa gu, gu si manegi gupwanana thumotuno? Ethu adzina hi nga zundza githumi khwathu khu kotani nya olu gi khathalago khu vambe ni gu pwanana gu gomogo thumotuno, hi bwe hi gi tiyisegisa gu khethu hi ngu tsaka nethu khu gu manega ga wulanga gu gomogo gupwanana. Ha gu gira isoso, si na hi ninga lithomo nya gu manege ni mabhulo nya yadi maningano khesi Bhibhiliya yi si ganeyago khu gu dundruga matshigu nya gu velegwe.

¹² Hi nga gira sasimweso a gu tshuka muthu nyo khaguri a hi gira simbe siwudziso nyo garadze. Khu giyeyedzo, gihevbuli khwathu gi nga ganeya gu khigyo Dzifakazi dza Jehovha dzi yede gu vbindrugedza mawonelo yadzo maningano ni gu dzegana nya mwama ni mwama mwendro nyamayi ni nyamayi. Ina gyo ganeya silo sesi khu kotani nya olu gi gu mba pwisisa gwadi esi Dzifakazi dza Jehovha dzi si khodwago? Mwendro adzina saye gi na ni pari mwendro nongo a gu gay? Ina gyo pimisa gu khigyo ethu ho nyenya dzi gay? Adzina saye si na ba si ri sadi gu tshamuseya gu khethu hi ngu khathala khu vathu vatshavbo, hi ngu va ninga githawo nigu hi ngu dziti gu khethu moyo ni moyo wathu tshulegide gu dzi hatheya esi a si vbwetago.b (1 Ped. 2:17) Ethu adzina hi nga mana lithomo nya gu yeyedze wuyelo hi wu manago khu gu landrisa matshina nya Bhibhiliya.

13. U nga phasa kharini muthu a ganeyago gu khuye kha si pwali gu khodwa ga Nungungulu?

¹³ Tepo hi bhulago ni muthu nyo khaguri a gu mba dzumeleyana ni esi hi si khodwago, kha hi yeli gu pimisa gu khethu hi ngu giti gighelo gi girago muthu yoyo a pimisa khu ndziya yoyo. (Tit. 3:2) Khu giyeyedzo, ginani u nga hadzi gu gira gihevbuli-kwanu gyo ganeya gu khigyo kha si pwali gu khodwa ga Nungungulu? Ina u di hadzi dzegeya gu pimisa gu khuwe igyo gya gu khodwa avba nya evholusawu nigu gi ngu mati gwadi mahungu ma ganeyago khu isoso? Adzina saye, gya gu ganeya silo gi si pwidego ni vambe ni gu adzina gi si emi gi pimisa khu mahungu yoyo. Wulangani nyo zame gu pheya mabhulo khu gu ganeya khu evholusawu, zama gu ganeya gilo gi phasago gihevbuli-kwanu gu pimisa. U nga gi yeyedza mahungu ma ganeyago khu tumbunugo ma gomogo omu nya jw.org. Nigu limbe litshigu mu nga bhula khu ndrima mwendro vhidhyu gi nga yi mana omu nya sayiti yathu. Tepo hi yeyedzago githawo khu ndziya yeyi, isoso si nga mu phasa gu vbweta gu hevbula nya singi khu Bhibhiliya.

14. Niall a thumiside kharini jw.org gasi gu phasa gihevbuli-khwathu gu yeyedza gu khuye esi vathu va ganeyago khu Dzifakazi dza Jehovha khandri lisine?

¹⁴ Muphya moyo nya pwani khu Niall, a thumiside sayiti jw.org gasi gu yeyedza gu khuye esi vathu va ganeyago khu Dzifakazi dza Jehovha khandri lisine. Uye wari, khuye: “Gihevbuli-khwathu gi di gu khaleya gu ganeya gu khigyo eni kha nyi khodwi avba nya siyensiya khu kotani nya olu nyi khodwago avba nya Bhibhiliya, a gu libhuku li lovidwego khu vathu.” Kha nga olu gihevbuli gile gi nga ba gi si dzini gu mu engiseya, Niall a di gi embeya gasi gu beya omu nya jw.org gi wona gipandre “A Ciência e a Bíblia.” Khu gu gimbiya nya tepo, Niall a di tugula gu khuye gihevbuli-kwawe gi di bede omu nya sayiti yathu, kholu gi di dzi emisede gu bhula naye khu sivangwa. Adzina u nga mana mihandro yayimweyo.

PHASA NDRANGA YAGO

15. Vavelegi va nga phasa kharini sanana sawe gu hlamula khu ndziya nya gu vbevbuge tepo si girwago siwudziso maningano ni gukhodwa gwaso?

¹⁵ Vavelegi va nga phasa sanana sawe guti edzi si nga hlamulago khidzo tepo si girwago siwudziso maningano khu gukhodwa gwaso. (Jak. 3:13) Vambe vavelegi va gu si trenari avba nya wukhozeyi nya ndranga. Avo va gu thumisa siwudziso nyo khaguri adzina sanana savo si wudziswago xikwatunu, va bwe va gira siyeyedzo nya edzi va nga ningeyago khidzo mihlamulo. Avo gambe, vo hevbudza sanana savo gu ganeya khu ndziya nyo vbevbuge ni gu ndrindra gupima ga vambe.— Wona kwadru yi gu khiyo: “Hevbula ni ndranga yago.”

16-17. Gu trenari si nga phasa kharini vaphya gu hlamula siwudziso va girwago?

¹⁶ Gu trenari si nga phasa vaphya gu tshamuseya vambe esi va si khodwago, va bwe va tiyisega gu khavo va na ni sighelo nya singi nya gu khodwe esi Bhibhiliya yi ganeyago. Gipandre gi gu khigyo: “Os jovens perguntam” omu nya sayiti jw.org gi ngu yeyedza mahungu ma nga phasago vaphya. Gipandre gyogyo, gi giridwe gasi gu phasa vaphya gu tiyisa gukhodwa gwawe ni gu dongiseya mihlamulo khu malito yawe. Tepo ndranga yi hevbulago dzindrima dzedzi, vatshavbo va nga hevbula edzi va nga emeyago khidzo gukhodwa gwawe khu ndziya nya gu vbevbuge yi ndrindrago gupima ga vambe.

¹⁷ Muphya moyo nyo pwani khu Matthew a gu tshamuseya edzi gu trenari gu mu phasidego khidzo. Uye wari, khuye: “Avba nya wukhozeyi nya ndranga, ethu hi di gu dundrugeya khu siwudziso si talago gu girwa khu sihevbuli-khwathu xikwatunu, khavbovbo hi gevisisa edzi nyi nga hadzi hlamula khidzo. Tepo nyi nga ba nyi pwisisa gwadi gighelo gi nga ba gi nyi gira nyi khodwa avba nya Bhibhiliya nyi di gu dzipwa na nyi tiyide, nigu si di gu nyi vbevbugeya gu hlamula khu ndziya nya yadi tepo vambe va nga ba va nyi gira siwudziso.”

18. Libhuku la Vakolosi 4:6 la gu hi hevbudza ginani?

¹⁸ Ambari tepo hi tshamuseyago esi hi si khodwago khu ndziya nya yadi, khandri vatshavbo va na dzumeyago esi hi ganeyago. Ganiolu, si nga phasa ha gu ganeya khu ndziya nya yadi ni gu vbevbuga. (Leri Vakolosi 4:6.) Gu ganeya khesi hi si khodwago sa gu fana ni gu khaveya bhola mumbe muthu. Ethu hi nga khava khu gwadi mwendro khu tshivba, ha gu mba khava bhola khu tshivba si na vbevbugeya mumbe muthu gu yi mana a bwe a simama gu veteya. Khu ndziya nyo fane, ha gu ganeya khu ndziya nya yadi ni gu vbevbuga, si na phasa vathu gu dzi emiseya gu hi engiseya hi bwe hi simama ni mabhulo. Khu lisine, muthu a gu vbweta gu ganedzisana ni ethu mwendro gu ganeya silo nya mba sadi khesi hi si khodwago, kha hi yeli gu simama ni mabhulo. (Mav. 26:4) Ganiolu, khandri vatshavbo va na girago isoso, nya vangi va na hi engiseya.

19. Ginani gi yedego gu hi kutsa gu ganeya khu ndziya nya yadi tepo hi emeyago esi hi si khodwago?

¹⁹ Hi na wuyedwa ngudzu ha gu hevbuleya gu khala vathu nya dzi vbevbugise. Gombeya ga Jehovha u mu lomba tshivba u yi vbwetago gasi u simama na wu rude wa gu vbweta gu hlamula muthu nyo khaguri a gu girago siwudziso mwendro gu wugeya esi u si khodwago. Dundruga gu khuwe hlamulo wago nya gu vbevbuge wu na potsa gu mu hegisa khu gu ganedzisana. Nigu hlamulo nya wadi wu yeyedzago githawo, wu nga phasa vathu nyo khaguri gu vbweta gu hi engiseya va bwe va vbindrugedza mawonelo yawe maningano khethu ni Bhibhiliya. ‘Khala na wu dongide gu hlamula’ siwudziso maningano khesi u si khodwago, u ‘gira isoso khu gurula ni githawo nya gikhongolo.’ (1 Ped. 3:15) Dzi emiseye gu gira silo khu ndziya nyo vbevbuge ni gu yeyedza gu khuwe u muthu nya gu tiye.