Tiyisega gu khuwe Jehovha a na gu phasa dziteponi nyo garadze

1-2. a) Gupwanana muni gu gomogo avba nya giemo gyathu ni giemo gya Vajudha va nga bweleya Jerusalema? b) Tshamuseya sigaradzo esi Vajudha va tshanganidego naso. (Wona kwadru yi gu khiyo: “Matshigoni ya Agewu, Zakariya ni Ezira.”)

INA DZIMBE dzitepo u ngu garadzega khu wumindru? Adzina saye u luzide thumo wago nigu wa gu garadzega khedzi u na sayisago khidzo ndranga yago. Uwe adzina saye u ngu garadzega khu gu sayisega nya ndranga yago khu kotani nya giemo nya politika, gu wugedwa mwendro gu wugedwa nya thumo wathu nyo tshumayele. Ina u ngu tshangana ni gimwegyo nya sigaradzo sesi? Abari gu ina, u na tiyiswa ngudzu khu gu wona edzi Jehovha a phasidego khidzo Vaisrayeli va gale tepo va nga tshangana ni sigaradzo nyo fane.

² Vajudha va di yede gu manega ni gukhodwa nya gu tiye gasi gu diga dzithomba dzawe ni gu khadzisega va nga ba vari nago Bhabhiloni va endra va hongola ga lidhoropa va nga ba va si liti gwadi. Tepo va nga vboha, avo va di dzegeya gu tshangana ni gigaradzo nya gu hamuge thumo gasi gu sayisa dzindranga dzawe ni gu gambe va di kuhwa khu pfilupfilu wu nga ba wu romo ndrani nya politika ni gu wugedwa. Vathu nyo khaguri si va garadzede gu vega gupima avba nya gu vbahedzwe nya tempele ya Jehovha. Khu kharato, khu 520 na ma si vbohi matshigu yathu, Jehovha a di rumeya muprofeti Agewu ni Zakariya gasi guya phasa vathu gu wusedza sighingi sawe. (Agewu 1:1; Zak. 1:1) Kha nga hi na si wonago, thumo wu giridwego khu vaprofeti vava wu phaside ngudzu. Na gu vbindride 50 myaga, vale va nga bweleya Jerusalema va di gu vbweta gambe gu tiyiswa. Ezira, mulovi a nga ba a wuti gwadi Nayo, a di khuga khu Bhabhiloni kala Jerusalema gasi guya tiyisa vathu va Nungungulu gu thangisa wukhozeyi nya lisine womini gwawe. — Ezira 7:1, 6.

3. Siwudziso muni hi na hlamulago? (Mavingu 22:19)

³ Kha nga muprofeti Agewu ni Zakariya va nga phasa vathu va Nungungulu gale gu simama gu tumba Jehovha tepo va nga tshangana ni sigaradzo, avo va nga hi phasa muhuno gu simama gu tumba giphaso gya Jehovha ambari tepo hi tshanganago ni sigaradzo womini gwathu. (Leri Mavingu 22:19.) Tepo hi yago hi hevbula khu mahungu ya Nungungulu ma ganedwego khu Agewu ni Zakariya ni gu hevbula khu giyeyedzo gya Ezira, hi na hlamula siwudziso sesi: Vajudha vale va kuhidwe kharini khu satshavbo sigaradzo soso? Khu ginani hi yedego gu vega gupima gwathu avbo nya gu gire gugola ga Nungungulu tepo hi tshanganago ni sigaradzo? Nigu dziteponi nyo garadze, hi nga tiyisa kharini gutumba hi gu nago khu Jehovha?

SIGARADZO SI GIRIDE VAJUDHA VA VBELEDWA KHU SIGHINGI

4-5. Khu ginani adzina saye Vajudha va nga vbeledwa khu sighingi nyo vbahe tempele?

⁴ Tepo Vajudha va nga vboha Jerusalema, avo va diri ni thumo nya wungi gasi gu gira. Avo nya mba hweya va di vbaha altari ya Jehovha ni gu pheya gu vbaha tempele. (Ezira 3:1-3, 10) Ganiolu, va tshanganide ni sigaradzo nya singi si nga va gira va vbeledwa khu sighingi. Vbavbandze nya gu va vbaha tempele basi, avo va di yede gu vbaha dzinyumba dzawe, va lima ni gu sayisa dzindranga dzawe. (Ezira 2:68, 70) Gu diga isoso, va wugedwe gambe khu valala vawe va nga ba va gira satshavbo gasi gu emisa gu vbahwa nya tempele. — Ezira 4:1-5.

⁵ Vajudha va nga bweleya Jerusalema va tshanganide ni gigaradzo nya gu hamugi thumo ni gu kuhwa khu giemo nya politika. Litigo lawe li di gu gira gipandre nya mufumo wa Perisiya. Tepo Kiro, pfhumu ya Perisiya yi ngafa khu 530 ma na si vbohi matshigu yathu, Cambises, pfhumu yi nga landreya yi di gu vbweta gu wandra Egipto. Tepo yi nga ba yi hongola Egipto, libutho laye adzina saye li lombide Vaisrayeli guhodza, mati ni wulanga nyo khale, iso si nga va engedzeleya sigaradzo. Tepo pfhumu Dhariyo a nga pheya gu fuma gu di ngari ni sigaradzo nya singi, nya nga wugeyi ni pfilupfilu ndrani nya mufumo wa Perisiya. Siemo sesi si giride Vajudha nya vangi va garadzega khedzi va na sayisago khidzo dzindranga dzawe. Khu kotani nya sigaradzo va tshanganidego naso, Vajudha nyo khaguri va di gu pimisa gu khavo yile yi di siri tepo nya yadi gasi gu vbaha tempele ya Jehovha. — Agewu 1:2.

6. Guya khu Zakariya 4:6, 7 sigaradzo muni esi Vajudha va nga tshangana naso, nigu gitiyisegiso muni Zakariya a va ningidego?

⁶ Leri Zakariya 4:6, 7. Vbavbandze nya gu hamugi dzitsapawu ni gu emisana ni pfilupfilu nya politika, Vajudha va di yede gu emisana ni guwugedwa. Khu 522 na ma si vbohi matshigu yathu, valala vawe va di kutsedzeya pfhumu ya Perisiya gu himbedzeya gu vbahedzwa nya tempele ya Jehovha. Ganiolu, Zakariya a tiyisegiside Vajudha gu khuye Jehovha a di hadzi gu va phasa gu simama gu vbahedza tempele ambari olu va nga ba va tshangana ni sigaradzo. Khu 520 na ma si vbohi matshigu yathu, pfhumu Dhariyo a di dzumeleya Vajudha gu simama gu vbahedza tempele ni gu va ninga dzitsapawu a bwe a leleteya dzipfhumu dza mule gasi dzi va phasedzeya. — Ezira 6:1, 6-10.

7. Tepo Vajudha va nga thangisa gu gira gugola ga Nungungulu, makategwa muni va ma manidego?

⁷ Khu gu thumisa Agewu ni Zakariya, Jehovha a di tumbisa vathu vaye gu khuye a na va phasedzeya va gu thuma khu sighingi gasi gu vbaha tempele. (Agewu 1:8, 13, 14; Zak. 1:3, 16) Khu gu kutswa khu vaprofeti, Vajudha va di pheledza gu vbahedza tempele khu 520 na ma si vbohi matshigu yathu, nigu kha va vbedza 5 myaga na va ngo gu vbaha tempele. Khu kotani nya olu Vajudha va nga thangisa gu gira gugola ga Nungungulu ambari olu va nga ba va tshangana ni sigaradzo, Jehovha va ningide esi va nga ba va si vbweta khu nyamani ni liphuvboni. Kha nga handro wakona, avo va di khozeya Jehovha khu gu tsaka. — Ezira 6:14-16, 22.

SIMAMA GU VEGA GUPIMA AVBA NYA GU GIRE GUGOLA GA NUNGUNGULU

8. Agewu 2:4 o hi phasa kharini gu vega gupima avba nya gu gire gugola ga Nungungulu? (Wona tshamuselo wa vbavbatshi.)

⁸ Khu kotani nya olu tshanisa nya yikhongolo yi gomogo vbafuvbi, si na ni lisima ngudzu gu dundruga gu khethu hi yede gu engisa gileletelo nya gu tshumayele mahungu nya yadi. (Marko 13:10) Adzina si nga hi garadzeya gu vega gupima avba nya thumo wathu nyo tshumayele, ha gu ba hi tshangana ni gigaradzo nya gu hamugi dzitsapawu mwendro ho ba hi wugedwa. Ginani gi na hi phasago gu thangisa Mufumo wa Nungungulu? Hi yede gu dundruga gu khethu: “[Jehovha nya dzinyimbi] womo gumogo [ni ethu].”b Uye a na hi phasa ha gu simama gu thangisa Mufumo waye nasiri gugola gwathu. Khu kharato, kha hi yeli gu thava gilo.— Leri Agewu 2:4.

9-10. Patwa nyo khaguri wu wonide kharini gu tadzisega nya malito ya Jesu ma gomogo umu ga Matewu 6:33?

⁹ Wona giyeyedzo nya patwa nyo khaguri nyo pwani Oleg ni Irina,c va thumago kha nga vapiyoneru. Hwane nya gu ba va fulugide vaya phasedzeya limbe libandla gipandreni gwawe, avo va di luza thumo wawe khu kotani nya gu hamugege nya dzitsapawu dhoropani gwawe. Ambari olu va nga vbedza mwaga mowo na va si kodzi gu mana thumo, avo va wonide giphaso gya Jehovha nigu dzimbe dzitepo va hakhide giphaso gya vandriyathu. Ginani gi va phasidego tepo va nga tshangana ni sigaradzo? Oleg, oyu a nga ba a garadzega gupheyani wari, khuye: “Guvbisega thumoni nyo tshumayele si hi phaside gu vega gupima ga esi si nga ba siri ni lisima womini gwathu.” Tepo uye ni mwangadzi waye va nga ba va simama gu vbwetedzeya thumo nyo dzi vbanyise, avo va di simama gu thuma khu sighingi thumoni nyo tshumayele.

¹⁰ Litshigu limwedo tepo va nga ba va wuya khu thumoni nyo tshumayele, va tugude gu khavo pari yawe yi di gu gimbide tanga nya 160 dzikilometru gasi gu va reseya guhodza. Oleg wari, khuye: “Nyi di wona gambe edzi Jehovha ni libandla va hi khathaleyago khidzo. Ethu hi di tiyisega gu khethu Jehovha gima kha na nga divala sithumi saye ambari na siri mwalo lipindru.” — Mat. 6:33.

11. Ginani hi nga gi vireyago ha gu simama gu vega gupima avba nya gu giri gugola ga Nungungulu?

¹¹ Jehovha o vbweta gu khuye hi vega gupima ga thumo hi gu nawo nya gu vbulugise vathu, a gu gu gira vapizane. Kha nga si nga khumbugwa avba nya paragrafu 7, Agewu a di kutsa vathu va Jehovha gu pheledza gu vbahedza tempele ya Jehovha. Va gu gira isoso, Jehovha a di tumbisa gu khuye a di hadzi gu va “kategisa.” (Agewu 2:18, 19) Anethu hi nga tiyisega gu khethu Jehovha a na kategisa gu dzi garadza hi gu girago, ha gu thangisa thumo waye womini gwathu.

TIYISA GUTUMBA U GU NAGO KHU JEHOVHA

12. Khu ginani Ezira ni vambe va nga ba va yede gu manega ni gukhodwa nyo tiye?

¹² Khu 468 na ma si vbohi matshigu yathu, Ezira a di endra ni tsawa nya wuvili nya Vajudha wu nga ba wu khuga khu Bhabhiloni va hongola Jerusalema. Ezira gumogo ni vambe va di yede gu manega ni gukhodwa nyo tiye gasi gu gira liendro leli. Avo va diri ni Ouro ni Prata nya yingi va nga ningwa khu Pfhumu gasi yi thumiswa tempeleni. Khu kharato, si di hadzi gu vbevbuga gu dhumedwa khu dzimbafa. (Ezira 7:12-16; 8:31) Nigu gambe va tugude gu khavo, lidhoropa la Jerusalema kha la nga ba li vhikelegide. Dhoropani mule kha va nga ba va vbanya vathu nya vangi nigu madimba yakona ma di gu vbweta gu lungiswa. Ginani hi gi hevbulago khu giyeyedzo gya Ezira maningano khu gu tumba ngudzu Jehovha?

13. Ezira a tiyiside kharini gutumba gwaye ga Jehovha? (Wona tshamuselo wa vbavbatshi.)

¹³ Ezira a wonide edzi Jehovha a phasidego khidzo vathu vaye tepo va nga tshangana ni silingo. Na wu nga si vbohi mwaga nya 484 na ma si gu vbohi matshigu yathu, sa gu wonegisa gu khatshi Ezira a di gu vbanya Bhabhiloni tepo Pfhumu Asuwero a nga dusa nayo nya gu songe Vajudha Mufumoni wa Perisiya. (Est. 3:7, 13-15) Ezira ni vatshavbo Vajudha va di romo mhangoni. Tepo va ngati isoso, va di garadzega ngudzu nyo bwe va ema gu hodza va bwe va liya na va gu lomba giphaso Jehovha. (Est. 4:3) Dundrugeya khedzi Ezira ni vambe Vajudha va dzipwidego khidzo tepo valala vawe va nga songwa. (Est. 9:1, 2) Esi si nga dugeleya ga tepo yile, si dongisede Ezira gasi gu emisana ni sigaradzo a nga hadzi gu tshangana naso mindru watshigu ni gu tiyisa gutumba gwaye nya gu khuye Jehovha a na vhikeya vathu vaye.d

14. Ginani hi gi hevbulago khu ndriyathu nya nyamayi a nga phaswa khu Jehovha tepo a nga tshangana ni sigaradzo?

¹⁴ Tepo hi wonago edzi Jehovha a hi khathaleyago khidzo tepo hi tshanganago ni sigaradzo, ha gu engedzeya gu tumba gu khethu uye a na hi vhikeya mindru watshigu. Wona giyeyedzo gya Anastasia a vbanyago Europa Central. Uye a di lomba gu ema gu thuma gasi a si dzi bedzedzeyi umo nya politika. Uye wari, khuye: “Eyi yi diri tepo nya gu pheye womini wangu nyi nga khala na nyi tsonide.” Uye o engedza khuye: “Eni nyi di gombeya ga Jehovha nyi bwe nyi wona edzi a nga ba a nyi khathaleya khidzo. Nya gu tshuka nyi luza gambe thumo wangu, eni kha nyi na nga garadzega. Abari gu Papayi wangu wa ndzadzini a ngu nyi khathaleya muhuno, uye a na simama gu nyi khathaleya mindru watshigu.”

15. Ginani gi phasidego Ezira gu simama gu tumba Jehovha? (Ezira 7:27, 28)

¹⁵ Ezira a wonide edzi Jehovha a nga ba a mu phasa khidzo. Gu dundrugeya khu dzitepo dzatshavbo Jehovha a nga mu khathaleya, si phaside Ezira gu tiyisa gutumba a nga ba ari nago khu Jehovha. Ezira ganede gu khuye: “Nyi di tiyiswa hwambo, khu kotani nya gyandza gya PFHUMU Nungungulu.” (Leri Ezira 7:27, 28.) Ezira a ganede malito yaya 6 nya ugo omu nya libhuku a lovidego. — Ezira 7:6, 9; 8:18, 22, 31.

16. Ga giemo muni adzina hi nga wonago edzi Jehovha a hi phasago khidzo? (Wona fotu.)

¹⁶ Jehovha a na hi phasa tepo hi tshanganago ni sigaradzo. Khu giyeyedzo, tepo hi lombago folga patrawu wathu gasi gu hongola kongresu mwendro mitshanganoni yatshavbo, hi na wona edzi Jehovha a hi phasago khidzo. Hi na hlamadziswa khu mihandro nya yadi hi na yi manago, nigu isoso si na hi gira hi engedzeya gu tumba Jehovha.

17. Ezira yeyedzide kharini gudzinogisa tepo a nga tshangana ni gigaradzo? (Wona fotu avba nya kapa.)

¹⁷ Khu gu dzi nogisa, Ezira a di lomba giphaso Jehovha. Tepo a nga ba a garadzega khu kotani nya silo nyo khaguri a nga ba a giride, uye a di gombeya ga Jehovha. (Ezira 8:21-23; 9:3-5) Esi Ezira a ganedego si kuhide ava a nga ba ari navo, nigu avo va mu seketede ni gu pimedzeya giyeyedzo gyaye. (Ezira 10:1-4) Tepo hi garadzegago khu silo nyo khaguri hi si vbwetago mwendro gu khadzisega nya ndranga yathu, hi yede gu lomba giphaso Jehovha khu nombelo.

18. Ginani gi na hi phasago gu engedzeya gu tumba Jehovha?

¹⁸ Ha gu vbweta giphaso gya Jehovha hi bwe hi dzumeya giphaso gya vandriyathu, gutumba hi gu nago khu Jehovha gu na engedzeya. Mamayi nyo khaguri nyo pwani khu Erika a gu na ni 3 sanana a simamide gu tumba Jehovha ambari tepo a nga ba a tshangana ni sigaradzo. Khu tepo nyo khaguri, uye a di fedwa khu gyanana gi nga ba gi romo ndrani ni gu fedwa khu mwama waye. Na gu dundrugeya khu satshavbo si mu giregedego uye wari, khuye: “Kha wu na nga dziti edzi Jehovha a na gu phasago khidzo. Uye a nga gu phasa khu dzindziya nyo hlamadzisi. Eni nyi wonide gu kheni Jehovha a di thumisa dzipari dzangu gasi gu hlamula milombelo yangu, khesi va nga ba va ganeya ni gu gira. Ha gu bhuleya dzipari dzathu edzi hi dzipwago khidzo si na va vbevbugeya gu hi phasa.”

SIMAMA GU TUMBA JEHOVHA KALA MAHEGISO

19-20. Ginani hi gi hevbulago khu Vajudha va nga mba si kodza gu bweleya Jerusalema?

¹⁹ Hi nga hevbula gambe nya singi khu Vajudha va nga mba si kodza gu bweleya Jerusalema. Vambe gwawe kha va si kodza gu bweleya khu kotani nya giemo nya dzindranga dzawe, gu dandra khu tanga mwendro madwali. Ganiolu, avo va tsakide kholu va nga si kodza gu seketeya ava va nga bweleya, khu gu va ninga silo nya singi va nga hadzi gu si vbweta gasi gu vbaha tempele. (Ezira 1:5, 6) 19 myaga hwane tsawa nyo pheye na wu bwelede Jerusalema, Vajudha va nga tshala Bhabhiloni va di gu simama gu rumeya miningelo yawe Jerusalema. — Zak. 6:10.

²⁰ Ambari ho ba hi si si kodzi gu gira satshavbo hi nga ba hi si dogoreya thumoni ga Jehovha, hi nga tiyisega gu khethu Jehovha a ngu wona gudzigaradza hi gu girago khu monyo wathu watshavbo gasi gu mu tsakisa. Ha gu dziti kharini? Matshigoni ya Zakariya, Jehovha a di lomba Muprofeti waye gu gira korowa khu ouro ni prata yi nga rumedwa khu Bhabhiloni. (Zak. 6:11) “Gihugu nya wuzundzu” mwendro korowa, yi di hadzi gu khala “gidundrugiso” nya miningelo yawe yi khugeyago monyoni. (Zak. 6:14) Hi nga tiyisega gu khethu Jehovha gima kha na nga divala gudzigaradza hi gu girago gasi gu mu thumeya tepo hi tshanganago ni sigaradzo. — Hebh. 6:10.

21. Ginani gi na hi phasago gutumba Jehovha ni ga gevbini gigaradzo hi na tshanganago nagyo mindru watshigu?

²¹ Nya mba kanakana hi na tshangana ni sigaradzo matshigoni yaya nyo hegise, nigu giemo gi na engedzeya gu lemeya mindru watshigu. (2 Thim. 3:1, 13) Ganiolu, kha hi yeli gu garadzega ngudzu. Dundruga malito ya Jehovha a embedego vathu vaye matshigoni ya Agewu. Uye a di khuye: “Eni nyi womo gumogo nanu . . . Mu nga thavi gilo.” (Agewu 2:4, 5) Ethu gambe hi nga tiyisega gu khethu Jehovha a na ba ari ni ethu tepo yatshavbo, ha gu gira satshavbo hi si kodzago gasi gu gira gugola gwaye. Ha gu thumisa esi hi si hevbudego ga Muprofeti Agewu, Zakariya ni giyeyedzo gya Ezira, hi na simama gu tumba Jehovha ambari ha gu tshangana ni sigaradzo mindru watshigu.