Mitshamuselo yi gomogo omu nya mabhuku ma khumbugidwego omu nya Gibhukwana nya mitshangano nya thumo ni mavbanyelo
6-12 NYA JULHO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | EKISODHA 6–7
“Olu u na wona iso nyi na girago ga Faro”
(Ekisodha 6:1) PFHUMU Nungungulu a di embela Mosi, khuye: “Olu u na wona iso nyi na girago ga Faro; kholu khu gyandza gyangu nya tshivba a na va diga va hongola, khu gyandza gyangu nya tshivba, a na va tutumisa tigoni gwaye.”
(Ekisodha 6:6, 7) “Khu guralo, embela sanana sa Israyeli, khuwe: Eni kheni PFHUMU Nungungulu, nyi na mi dusani vbavbatshi nya rwalo nya gulemele wa Egipito, nyi na mi tshulani wugumbini gwawe, nyi na thawuludza libogo langu nya tshivba nyi mi dzegiso ni gu mi phodzela. 7 Nyi na mi dzegani mu khala vathu vangu, Eni nyi na khala Nungungulu wanu, mu na dzitini nya gukhenu eni kheni PFHUMU Nungungulu wanu, nyi mi dusago vbavbatshi nya mirwalo ya Vagipiti.
it-3 paj. 16, ndri. 7
Mosi
Gu manegide gambe guvbindrugedza nya gukhongolo ga vama va Israyeli. Gu pheyani avo va di dzumede wufakazi wa Mosi, ganiolu hwane nya gu tshaniswe khu Faro, va di ngurangureya Mosi, nyo kala a vbeya tshivba a lomba giphaso ga Jehovha. (Eks 4:29-31; 5:19-23) Ga tepo yoyo Jehovha a di mu tiyisa khu gu mu embeya khuye A di hadzi tadzisa esi si nga ba si viredwa khu Abrahama, Isaki ni Jakobe, a gu gu tivegiswa nya lina laye, Jehovha, khu gu tshudzisa Israyeli a bwe a emisa vaIsrayeli kha nga lifumbo ga litigo nya gitumbiso. (Eks 6:1-8) Ambari kharato vathu va Israyeli kha va engisa Mosi. Ganiolu, hwane nya tungu nya wu 9, va mu seketede kamo gwadi, si nga gira gu avba nya tungu nya wu 10 Mosi a si kodza gu va thangeya ni gu va sasamedza gwadi gasi va duga gwadi khu tigoni mule “na va dongide matshari.” — Eks 13:18.
(Ekisodha 7:4, 5) Ambari ulo, Faro kha na nga mi yingisani, eni nyi na Iemedzisa mandza yangu tigoni ga Egipito, nyi na dusa mabutho yangu, ni vathu vangu, sanana sa Israyeli tigoni ga Egipito khu sitsayiso nya sikhongolo ngudzu. 5 Khavbo avbo, Vagipiti, va na dziti gukhavo Eni kheni PFHUMU Nungungulu, avbo Eni nyi na thawuludzago mandza yangu nyi bayisa Vagipiti, nyi dusa sanana sa Israyeli vbakari gwawe.
it-3 paj. 16, dzindri. 5-6
Mosi
Mbeli ga Faro wa Egipito. Mosi ni Aroni va diri avo vathangeyi vakone avba nya ‘nyimbi ya vanungungulu.’ Faro a di lomba dzitshivba ga vanungungulu vatshavbo nya malipha va Egipito gasi va feya gu wugeya tshivba ya Jehovha mbeli ga dzinyanga, avbo dzipfhumu dzakona dzi nga ba dzi ranwa pwani Janesi ni Jambiri. (2Tm 3:8) Giliwugiso nyo pheye egi Aroni a giridego mbeli ga Faro, na gu leletedwa khu Mosi, gi di yeyedza wukhongolo wa Jehovha avba ga vanungungulu va Egipito, ambari olu Faro a nga engedzeya gu bangeleya gwavo. (Eks 7:8-13) Khu hwane, tepo gu nga manega tungu nya wuraru, gu dzega ni vaphasi nya mhamba va di hlamala khavo: “Khu Nungungulu a girago esi!” Va di pomedwa khu tungu nya gu duge sithunya, nyo bwe va sindrwa ni gu hongola ga Faro gasi va wugeya Mosi ndrani nya tungu wule. — Eks 8:16-19; 9:10-12.
Mitungu yi nga resa gutsaka ni gu banga hungo. Mosi ni Aroni khavo va nga tivisa likhumi mitungu moyo khu moyo. Mitungu yi di girega guya khedzi yi tivisidwego khidzo, si yeyedza kharato thumo a ningidwego Mosi oyu a nga ba a emeya Jehovha. Lina la Jehovha li di tivegiswa nigu gu di gu genedwa khilo Egipito, gu di manega kharato gutsaka ni gu banga hungo khu kotani nya lina leli, vaIsrayeli ni vambe vaGipito va di tsaka, ganiolu Faro ni vasingaladzi vaye ni ava va nga ba va mu emeya va di banga hungo. (Eks 9:16; 11:10; 12:29-39) Vbavbadze nya gu khodwe khavo va di vade vanungungulu vawe, vaGipito va di gu dziti gu khavo khu Jehovha a na lamulago vanungungulu vawe. Hwane nya gu girege tungu nya wu 9, Mosi nuye a di khala muthu nya “tshivba nya guthavisege tigoni ga Egipito, mahoni ga sithumi sa Faro ni ga vathu va tigoni.” — Eks 11:3.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
(Ekisodha 6:3) Nyi dzi wonegiside ga Abrahama, ga Isaki ni ga Jakobe, kha nga Nungungulu nya Tshivba Yatshavbo, aholu, khu lina langu nya PFHUMU Nungungulu kha nya tidwa gwadi.
it-3 paj. 723, dzindri. 6-7
Nya tshivba yatshavbo
Jehovha thumiside maranelo yaya nya gu pwane “Nungungulu nya tshivba yatshavbo” (ʼEl Shad·daiʹ) tepo a nga gira gitumbiso ga Abrahama maningano ni gu velegwa ga Isaki, gitumbiso gegi gi di gu lomba gu Abrahama a manega ni gu gukhodwa nyo tiye avba nya tshivba ya Nungungulu nya gu tadzise situmbiso saye. Gu khugeya vbale maranelo yoyo ma di thumiswa tepo gu nga ba gu ganedwa khu Nungungulu oyu a nga hadzi kategisa Isaki ni Jakobe kha nga si hodza thomba avba nya gidzumeledzwano gya Abrahama. — Ge 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.
Maningano ni isoso, Jehovha khu gu gimbiya nya tepo a di hadzi embeya Mosi khuye: ‘Nyi dzi wonegiside ga Abrahama, ga Isaki ni ga Jakobe, kha nga Nungungulu nya Tshivba Yatshavbo, [beʼElʹ Shad·daiʹ], aholu, khu lina langu nya Jehovha Nungungulu kha nya tidwa gwadi.’ (Eks 6:3) Isoso si di si thuli khiso vama vava va di si liti lina la Jehovha, kholu gale va di gu li thumisa tepo yatshavbo. (Ge 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) Khu lisine omu nya libhuku la Genesi li ganeyago khu womi wa vama va dziteponi dza Abrahama, lito “Nya tshivba yatshavbo” lo manega 6 dzitepo basi, ganiolu lina la Jehovha li lovidwe 172 dzitepo omu nya milowo nya gihebheru. Ambari olu vama vava va dzitponi dza Abrahama va nga si wona khu vabune gu khavo Nungungulu na ni fanelo nigu a ngu yedwa khu gu ranwa pwane “Nya tshivba yatshavbo”, va di nga si mani lithomo nya guti tshamuselo watshavbo nya lina laye, Jehovha, ni esi si pategago avba nya lina lolo. Khu kharato O Novo Dicionário da Bíblia (Vol. 1, p. 411) ya ri khiyo: “Gupheyani, gu dzitivegisa ga Nungungulu ga vama va dzitepo dza Abrahama gu di gu ganeya khu situmbiso si nga hadzi girega mindru ga tshigu, khu kharato si di gu lomba kamo gu va khodwa gu khavo Uye, Yahweh, a diri Nungungulu (ʼel) a gu ni makodzelo (shadday) nya gu tadzise situmbiso soso. Gu dzi tivegisa gwaye avba nya simbo nyo khondre, gu diri gilo nyo samadzise ngudzu, kholu tshivba ni gu dzi wonegisa nya githugedza ga Nungungulu gwawe, si pategide avba nya lina la Yahweh.” — Editado por J. D. Douglas, 1966.
(Ekisodha 7:1) Khavbo avbo, PFHUMU Nungungulu a di embela Mosi, khuye: “U ngu wona, nyi ngu gu gira Nungungulu mahoni ga Faro. Ndriyago Aroni a na khala muprofeti wago.
it-3 paj. 16, ndri. 3
Mosi
Mosi kha dusedwa malungelo kholu a nga ba ari ni dzitshoni. Ganiolu, Mosi a diri ni dzitshoni, nyo ka a ganeya khuye kha kodzi gu ganeya gwadi. Avba Mosi a di vbindrugedzide, a di hambanide ni tepo yile a nga si khugeya abune adzi ningedza gasi gu tshudzisa va na Israyeli 40 myaga hwane. Uye a di simama gu lomba Jehovha gasi a si giri gambe thumo wule. Ambari olu isoso si nga zangarisa Jehovha, kha tshukula Mosi, ganiolu a di mu ninga Aroni ndriyaye kha nga muganeyi waye. Khu kharato, kha nga olu Mosi a nga ba a emeya Nungungulu, Mosi anuye khade Nungungulu ga Aroni a nga ba a ganeya kha nga muganeyi waye. Khu kharato, khanga olu Mosi a nga ba a emeya Nungungulu, uye a di khala “Nungungulu” ga Aroni, oyu a nga ba ari muganeyi wa Mosi. Ndrani nya tshangano ni madhota ya Israyeli ni tepo a nga a manana ni Faro, so wonega khatshi Nungungulu a di gu ninga Mosi sileletelo ni milayo, khavbovbo Mosi a embeledzeya Aroni, si vegago guagani gu khiso Aroni khuye a nga ba a ganeya mbeli ga Faro (mutshikedzi wa Faro hwane nya gu Mosi na thavide 40 myaga hwane). (Eks 2:23; 4:10-17) Khu hwane nya tepo, Jehovha a di rana Aroni khuye “muprofeti” wa Mosi, na gu vbweta gu ganeya khuye, kha nga olu Mosi a nga ba ari muprofeti wa Jehovha, na gu gimbidziswa khu Uye, Aroni anuye a di yede gu gimbidziswa khu Mosi. Nigu Mosi embedwe pwani a di gu khala “Nungungulu mahoni ga Faro,” si thulago khiso khu kotani nya tshivba ni wuthangeyi a nga ba a ri nawo gu vbidra Faro, kha nga ba a yede gu thava pfhumu ya Egipito.— Eks 7:1, 2.
13-19 NYA JULHO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | EKISODHA 8–9
“Mwama nya gu dzi khusedze nyo pwani khu Faro, a di tadzisa makungo ya Nungungulu na si dziti”
(Ekisodha 8:15) Aholu, avbo Faro a nga dzipwago na hefemudzidwe, a di bangisa gambe monyo waye, a bomba gu yingisa kha nga idzo a nga ganelago khidzo PFHUMU Nungungulu.
it-3 paj. 117
Gu banga mihungo
Edzi Jehovha a pharago khidzo vathu, ambari olu va yedwago khu gufa, si ngu gira gu khu gu laphisa monyo a va dzumeleya gu vbanya kala muhuno. (Ge 15:16; 2Pe 3:9) Tepo vambe va dzi garadzeyago gu mana wuhindzi (Jos 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15), vambe va gu bangisa mihungo yawe va wugeya Jehovha ni vathu vaye. (Dhet 2:30-33; Jos 11:19, 20) Kha nga olu Jehovha a gu mba himbedzeya vathu gu va bangisa mihungo yawe, uye a gu ranwa pwani khoyu ‘a digago vathu va bangisa mihungo yawe’ mwendro ‘myonyo yawe.’ Khu guhegisa, tepo a lamulago ava va bangisago mihungo yawe, kha nga handro wa kona go wonega tshivba yaye nya nyi khongolo nigu isoso so gira gu lina laye li tivegiswa. — Fananisa ni Eks 4:21; Joh 12:40; Ro 9:14-18.
(Ekisodha 8:18, 19) Dzinyanga dzi di pima gu gira idzosaye khu wugengeli wawe nya gusihalege, gasi guvelegisa dzindraya, aholu dzi di tandrega. Dzindraya dzi di pomela vathu ni sirengo. 19 Khu guralo, dzinyanga dzi di embela Faro, khidzo: “Khu Nungungulu a girago esi.” Aholu monyo wa Faro wu di banga, kha nga idzo a nga ganelago PFHUMU Nungungulu.
(Ekisodha 9:15-17) Kholu nari gukhwatshi nyi khuside libogo langu; nari pwani nyi thumiside tshivba yangu nyi gu veta khu tungu, uwe ni vathu vago, olu na mu mbembide mu vbela mafuni. 16 Aholu nyi gu digide u vbanya, khu gufela gukheni u wone tshivba yangu, ni gukheni lina Iangu li tidwe tigoni gwatshavbo. 17 Aholu, uwe u nga gu simama sago gu dzi gugumugisa, u bomba gu tshula vathu vangu va hongola, gani?
it-2 paj. 397, dzindri. 1-3
Wuvivbi
Gu diga isoso, Jehovha Nungungulu a ngu vbindrugedza silo khu ndziya nya gu avo nya guvivbe, va tadzisa makungo yaye na va si dziti. Ambari olu avo va wugeyago Nungungulu, Uye a ngu gira esi si vbwetegago gasi gu vhikeya gu tumbega ga sithumi saye ni gu gira gu mithumo yi girwago khu vathu nya gu vivbe yi yeyedza gululama Gwaye. (Ro 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Ndz 76:10) Isoso si ngu yeyedzwa omu ga Mavingu 16:4: “Satshavbo silo a giridego PFHUMU Nungungulu a si vegede thumo waye, ambari avo nya guvivbedwe khu myonyo, va vegedwe litshigu nya mhango.”
Hi na ni giyeyedzo gya Faro, khu gu thumisa Mosi ni Aroni Jehovha a di embeya Faro gu a tshudzisa vaIsrayeli va nga ba va ri dzigumbi. Khandri Nungungulu a nga gira gu muthangeli yoyu wa Egipito a khala muthu nyo vivbe, ganiolu uye dzumelede Faro gu a simama guvbanya nigu Jehovha a di gira silo si nga gira gu Faro a dzi yeyedza kha nga muthu nyo vivbe nyo bwe a yedwa khu gufa. Makungo ya Jehovha tepo a nga gira isoso ma ngu yeyedzwa avba ga Ekisodha 9:16: “Aholu nyi gu digide u vbanya, khu gufela gukheni u wone tshivba yangu, ni gukheni lina Iangu li tidwe tigoni gwatshavbo.”
10 mitungu yi nga thegeya vaGipiti, gu pata ni gu mbembiswa ga Faro ni masotshwa yaye yiphwani nya gu fuviye, so yeyedza guagani gu khiso Jehovha a na ni tshivba. (Eks 7:14–12:30; Ndz 78:43-51; 136:15) Na gu vbindride myaga nya yingi mayigo ya vbafuvbiyana mule ma di ngo ganeya khiso nigu lina la Nungungulu li di gu tivegiswa kharato ga vathu vatshavbo mafuni. (Jos 2:10, 11; 1Sa 4:8) Nari khatshi Jehovha a di dzegede gu songa Faro khu givbiredza, giyeyedzo gegi nya tshivba gasi gu resa wudhumo waye ni gu tshudzisa vathu vaye na gya sa kodzega.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
(Ekisodha 8:21) Kholu wa gumba tshula vathu vangu va duga, nyi na rumela mabhawa gwago ni ga sithumi sago, ga vathu va tigoni gwago, ni dzinyumbani gwago. Mabhawa ma na tala dzinyumbani ga Vagipiti, ma fenengedza myamba ni tigoni va na gu bani vari umo.
it-3 paj. 33
Mabhawa
Gomo gu kanakana nyo khaguri maningano ni giregwanana nyo khaguri gi wuyago khu lito nya gihebheru li gomogo omu nya Escrituras com referência tungu, a gu tungu nya wu 4 wu nga thegeya vaGipiti, nigu khuwo nyo pheye owu wu nga ne thegeya vaIsrayeli tigoni ga Goseni. (Eks 8:21, 22, 24, 29, 31; Ndz 78:45; 105:31) ʽA·rovʹ yi vbindrugedzedwe khu mambe maranelo nya nga “mabhawa” (JB, NW, Ro), “gififinini” (Yg), “phuga” (AS, KJ, RS), “dzindraya” ni “mabhowa”(LXX).
Lito “mabhawa” la gu pata silo nya gu hambanehambane nya nga mabhowa ni dziphuga. Mabhowa nya migadzi ma gu pola lidowo nya sirengo ambari nya vathu ma seya novha. Dziphuga na dzi ngari dzidugwana dza gu vbanya nga sirengwanana nya sidugwana omu nya givili nya sirengo ni vathu; edzi dzi tshanisago vathu dza gu manega omu nya malanga gu talago gu vbisa ngudzu. Khu kharato, tungu wowo nya mabhawa adzina wu tshaniside ngudzu Vagipiti ni sirengo sawe, nigu ga dzimbe dzitepo si vanga gufa.
(Ekisodha 8:25-27) Khavbo avbo, Faro a di rana Mosi ni Aroni a va embela, khuye: “Indrani mu ya ningela miphaso nya dzimhamba ga Nungungulu wanu tigoni momu.” 26 Mosi a di hakha, khuye: “Ahihi, kha yi yeli gu gira kharato, kholu hi nga girela PFHUMU Nungungulu wathu muphaso yi dzi kodzago gu khunguvanyisa Vagipiti. Ha gu gira miphaso yi lolelago mahoni ga Vagipiti, ina kha va na hi pfara khu siwindri va hi songa, gani? 27 Hi dige hi gira liendro nya matshigu mararu, hi hongola giwulani hi ya phasela PFHUMU Nungungulu wathu dzimhamba gukhedza khu edzi, Uye a na gu hi lombago khidzo.”
w04 15/3 paj. 25, ndri. 9
Dzithomba dza omu nya libhuku la Ekisodha
8:26, 27 — Khu ginani Mosi a nga ganeya khuye miphaso ya va na Israyeli yi di hadzi ‘loleya mahoni ga Vagipiti’? Egipito gu di gu khozedwa mafumbu nya mangi nya sirengo. Khu kharato, gu gira miphaso si diri ni tshivba nigu si di gu gira gu esi Mosi a nga ganeya nya gu khuye vaIsrayeli va di yede gu dzumeledwa gu duga khu mule gasi va ya gireya miphaso Jehovha si pwala gwadi.
20-26 NYA JULHO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | EKISODHA 10–11
“Mosi ni Aroni va di yeyedza gu tiya-hwambo nya gu khongolo”
(Ekisodha 10:3-6) Khu kharato, Mosi ni Aroni va di ya ganela ni Faro, va mu embela, khavo: “PFHUMU Nungungulu wa Vahebheru, a ngu ganela kharati, khuye: ‘Kala lini na wu gu bomba gu dzi nogisa mbeli gwangu? Diga vathu vangu va hongola gasi va ya nyi thumela. 4 Kholu wa gu simama gu bomba gu tshula vathu vangu va hongola, mindru nyi na guhula mbasa tigoni gwago gwatshavbo. 5 Mbasa yi na fenengedza mafuni gwatshavbo ni mafu kha ma na nga wonega. Yi na hodza satshavbo esi si nga tshalago ni esi si nga vbuluga maralala; yi na hodza ni misimbo yatshavbo yi thungago marembweni gwanu. 6 Dzinyumba dzago ni dzinyumba dza vathu vago vatshavbo va tigoni ga Egipito dzi na tala khu mbasa, eyi nya gu ambari vababe vago ni vakokwe vago gima kha va yi wona, gukhugela guvelegwa kala litshigu la muhuno.’” Na vbedzide a di thendregedza a gu khuga mbeli ga Faro.
w09 15/7 paj. 20, ndri. 6
Pimedzeya Jesu—Tshumayela khu gu tiya
Nga dundrugeya khu gu tiya ga Mosi tepo a nga ganeya ni Faro, mufumeyi a nga ba a si wonwi kha nga muemeyi nya vanungungulu, ganiolu uye a diri nungungulu khu abune, gyanana gya nungungulu nya lihani Rá. Si nga gira gu uye ni vambe vaFaro, na va gu khozede sithombe sawe. Lito la Faro li diri nayo; uye a di gu fuma khu nayo. Mwama yoyu nya tshivba yatshavbo, nya matshandza ni gu gu banga hungu, Faro, kha nga ba a olovede gu hakha milayo. Khavbo ga mwama yoyu, Mosi muhevbudzi nya gurule, a nga hongola gwaye khu dzitepo nya dzingi—nya mba ranwa ne nya mba hakwa gwadi. Ginani egi Mosi a ganedego? Mitungu yi nga vbisisa monyo. Ginani a nga lomba? Gu dzumedziswa gasi gu dzimilioni nya dzigumbi dza Faro dzi duga khu tigoni mule! Ina Mosi a di yede gu manega ni gu tiya-hwambo? Nya mba kanakana! — Mite. 12:3; Hebh. 11:27.
(Ekisodha 10:24-26) Khavbo avbo, Faro a di rana Mosi a mu embela, khuye: “Indrani mu ya phasela Nungungulu wanu. Aholu mitshambi yanu nya dzinvuta ni dzimombe yi na tshale avba. Sanana sanu mu ngu dzi kodza gu hongola naso.” 25 Aholu Mosi a di khuye: “U na hi ninga gambe uwe sirengo nya miphaso nya guhodzwe ni esi nya guvbiswe hi yelago gu ya gira khiso dzimhamba ga PFHUMU Nungungulu wathu. 26 Sifuyo sathu gambe hi na hongola naso. Kha gu na nga tshala ni girengo gimwegyo basi; kholu khiso hi na si thumisago gu gira khiso miphaso hi khozela PFHUMU Nungungulu wathu. Kala hi gu ya vboha iyoyo, kha hi pimi gilo gukhethu dzimhamba muni hi yelago gu ya mu phasela khidzo. Isoso hi na ya siti basi na hi vbohide.”
(Ekisodha 10:28) Khavbo avbo, Faro a di embela Mosi, khuye: “Khuga mbeli gwangu! Dzi wonele, u nga engedzi gambe, ni litshigu limwedo gu wona khovbe yangu, kholu litshigu lolo u na wonago khovbe yangu, dziti nya gukhuwe u fude.”
(Ekisodha 11:4-8) Mosi a di engedza gambe a ganela, khuye: “PFHUMU Nungungulu a ngu ganela kharati, khuye: Ni vbakari nya wutshigu nyi na vbindra khu vbakari ga Egipito?” 5 Si nafa sanana satshavbo nya matiwula tigoni ga Egipito, gukhugela matiwula ya Faro, wule a na khalago vbagikhalotunu nya wufumu waye, kala matiwula ya githumi nya nyamayi gi tshindrago sivbila ni matiwula yatshavbo nya sirengo. 6 Gu na bani guri gililo nya gikhongolo ngudzu tigoni gwatshavbo ga Egipito, egi nya gu gima gi di si gu manegi, ne kha gi na manega gambe. 7 Aholu, ga sanana satshavbo sa Israyeli, kha gu na manega muthu mwendro gifuyo gi na huhudwago, khu yimbwa, mufela gu dzitini gukhenu PFHUMU Nungungulu vegide mivbingano, a hambanisa litigo la Egipito ni Israyeli. 8 Khavbo avbo, sithumi sago satshavbo si na relela si ta gwangu si ta nyi khidzimela, khiso: “Duga uwe ni vathu vago vatshavbo u va thangelago. Hwane nya ugo, nyi na duga.” Khavbo avbo, Mosi a di duga khu ga Faro na garadzegide ngudzu.
it-3 paj. 17, ndri. 1
Mosi
Gutiya-hwambo ni gu khodwa gu nga ba gu vbwetega gasi gu ganeya ni Faro. Mosi ni Aroni va si kodzide gu tadzisa thumo va nga ba va ningidwe khu kotani nya tshivba ya Jehovha ni gu gimbidziswa khu liphuvbo laye. Nga dundrugeya wufumo wa Faro, pfhumu ya potência mundial dziteponi dzile. Vbale gu diri ni gu ngangamela nya gu khongolo ngudzu, Faro a di gu wonwa nari khongolo ngudzu, nyo bwe pwani uye nungungulu, na randredwe khu masingalagadzi yaye, masotshwa, dzighadhi ni dzi gumbi. Gu diga isoso, gu diri ni vathangeyi nya dzitshetshe, dzinyanga, ni vawugeyi va Mosi. Vama vava, vbavbandze ga Faro, va diri avo nya tshivba vbawufumutunu. Gwatshavbo gu ngangameya gule nyo samadzise gu di fodzisedwe gasi gu phasedzeya Faro, gasi gu emeya vanungungulu va Egipito. Mosi ni Aroni va di hongola ga Faro, nasiri khu tepo mweyo, ganiolu khu dzitepo nya dzingi, nigu monyo wa Faro wu di engedzeya gu banga, kholu a di hungide gu simama gu khala ni dzigumbi dzaye nya vahebheru na dzi fumwa khuye. Khu lisine, Mosi ni Aroni, hwane nya gu tivise tungu nya 8, va di tutumiswa mahoni ga Faro nigu hwane nya gu tivise tungu nya wu 9 gu di vegwa nayo nya gu pwane kha va nga ba va yede gambe gu ya wona khovbe ya Faro, kholu va gu mba gira isoso va na songwa. — Eks 10:11, 28.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
(Ekisodha 10:1, 2) PFHUMU Nungungulu a di embela Mosi, khuye: “Indra u ya ganela ni Faro, kholu nyi bangiside monyo waye ni myonyo ya dzindruna dzaye, nyifela gu wonegisa siliwugiso sangu vbakari gwawe, 2 gasi uwe ufela gu embeledzela dzindzeveni ga sanana sago ni situgulwana sago edzi nyi nga va gira khidzo Vagipiti ni siliwugiso nyi giridego vbakari gwawe, gasi enu mufela gu dzitini gukhenu Eni kheni PFHUMU Nungungulu.”
w95 1/9 paj. 11, ndri. 11
Dzifakazi dzi wugeyago vanungungulu nya malipha
Tepo vaIsrayeli va nga ba va romo Egipito, Jehovha a di rumeya Mosi ga Faro khuye: “Indra u ya ganela ni Faro, kholu nyi bangiside monyo waye ni myonyo ya dzindruna dzaye, nyifela gu wonegisa siliwugiso sangu vbakari gwawe, gasi uwe ufela gu embeledzela dzindzeveni ga sanana sago ni situgulwana sago edzi nyi nga va gira khidzo Vagipiti ni siliwugiso nyi giridego vbakari gwawe, gasi enu mufela gu dzitini gukhenu Eni kheni PFHUMU Nungungulu.” (Ekisodha 10:1, 2) VaIsrayeli va nga ba va engisa va di gu tshamuseya matshango nya mithumo nya tshivba ya Jehovha ga sanana sawe. Sanana soso niso, si di gu tshamuseya ga sanana saso niso, si girwa kharato ga mimela ni mimela. Khu kharato mithumo nya tshivba ya Jehovha yi di gu dundrugwa tepo yatshavbo. Khu gufana, vavelegi muhuno va na ni rwalo nya gu hevbudze sanana sawe maningano ni Jehovha. — Dhewuteronome 6:4-7; Mavingu 22:6.
(Ekisodha 11:7) Aholu, ga sanana satshavbo sa Israyeli, kha gu na manega muthu mwendro gifuyo gi na huhudwago, khu yimbwa, mufela gu dzitini gukhenu PFHUMU Nungungulu vegide mivbingano, a hambanisa litigo la Egipito ni Israyeli.’
it-2 paj. 79, ndri. 1
Ekisodha
Khu kharato, khu giyeyedzo nyo samadzise nya tshivba, Jehovha a di khusedza lina laye, a bwe a vbulugisa Israyeli. Gu vbulugiswa gwawe bambe nya Yiphwa nya Gufuviye, Mosi a di thangeya sanana sa Israyeli avba nya ndzimo, ganiolu ndriyaye Miriyamu, nyamayi nya muprofeti a di phara tandrandra mandzani, vanyamayi vatshavbo va di duga vbavbandze ni mitandrandra yawe, va hana, na va gu hlamula vathu khu dzindzimo. (Eks 15:1, 20, 21) Gu manega kharato guhambana ga vaIsrayeli ni valala vawe. Tepo va nga duga khu Egipito, mwalo muthu mwendro girengo gi nga bayiswa; yi mwalo yimbwa yi nga thurugiseya vaIsrayeli mwendro gu va wuseya kudzudzwani. (Eks 11:7) Ambari olu matimu ya Ekisodha ma si ganeyigo khayo Faro bede matini ni masotshwa yaye a mbembiswa, Ndzimo 136:15 yo vega guagani gu khiyo Jehovha “mbembiside Faro ni masotshwa yaye Yiphwani nya Gufuvile.”
27 NYA JULHO–2 NYA AGOSTO
DZITHOMBA NYA LITO LA NUNGUNGULU | EKISODHA 12
“Tshamuselo nya Phasika ga maKristo”
(Ekisodha 12:5-7) Guvbwetega nvutana mweyo mwendro giphongwana nyamba hasa, nya matune, gya tshambini, nya mwaga moyo basi. 6 Mu na gi sayisa kala litshigu nya likhumi na mana nya ngima yoyu; tshangano watshavbo wa Israyeli wu na gi songa gupfolani nya lidambo. 7 Va na dzega novba wakone va todza khuwo mihasimo ya mivili ni vbatshani nya mwanya nya dzinyumba va na hodzelago umo.
w07 1/1 paj. 20, ndri. 4
‘U yede gu nengedziswa khu satshavbo’
Jesu fude khu 14 nya nisani nya 33 E.C. Tigoni ga Israyeli. Litshigu nya 14 nya nisani gu diri litshigu nya gu tsakise ngudzu nya mubuzu nya phasika. Myaga yatshavbo, dzindranga dzi di gu tshangana gasi gu hodza gumogo nvutana nya mba hasa khu litshigu lile. Khu kharato va di gu dundruga lisima nya novba nya nvutana avba nya gu vbulugiswa ga matiwula ya vana Israyeli, tepo ngilozi nya gufa yi nga songa yatshavbo matiwula ya vaGipiti khu 14 nya nisani khu mwaga nya 1513 A.E.C. (Ekisodha 12:1-14) Nvutana nya phasika yi di gu emeya Jesu, oyu mupostoli Pawulo a nga geneya khuye, khuye: “Kristo, Nvutana yathu nya Phasika, songidwe.” (1 Vakorinto 5:7) Gu fana ni novba nya nvutana nya phasika, novba wa Jesu wu vbaladzidwego wu resede gu vbanya vathu nya vangi. — Johane 3:16, 36.
(Ekisodha 12:12, 13) Ni wutshigu wowo, nyi na vbindra tigoni ga Egipito, nyi na songa satshavbo sanana nya matiwula ya tigoni ga Egipito, nya vathu ni sifuyo; nyi na lamula vanungungulu vatshavbo va Egipito. Eni kheni PFHUMU Nungungulu! 13 Novba wa mudzinyumbani mu na bani muri umo, wu na khala giwonegiso nya gu mi vhikele: Nya gu wona novba, nyi na vbindra mbeli, enu mu vbuluga ga mhango nya gusonge, gikhati Eni nyi na mbembisago litigo la Egipito.
it-3 paj. 181, ndri. 4
Phasika
Silo nyo khaguri nya mubuzo nya phasika si tadzisegide avba ga Jesu. Gumogo nya gu tadzisega gogo ga gu gimbeleyana ni novba wu todzidwego avba nya dzinyumba, wu vbulugisidego sanana sa vaIsrayeli mandzani nya ngilozi nya gu mbembise. Pawulo a gu ganeya khu maKristo ma todzidwego kha nga libandla nya matiwula (Heb 12:23) ni Kristo kha nga mutshudzisi wawe, khu gu thumisa novba waye. (1Tes 1:10; Ef 1:7) Gimwalo ni girambo gimwegyo gi nga ba gi yede gu fanywa. Gu di profetidwe gu pwani kha gi na fanywa ne ni girambo gimwegyo gya Jesu, nigu isoso si tadzisegide tepo a ngafa. (Ndz 34:20; Joh 19:36) Khu kharato, phasika yi nga ba yi sayiswa khu vaJudha khu myaga nya yingi gu diri gimwegyo nya esi nayo wu nga ba wu yeyedza khigyo mahemanyana nya esi si nga hadzi girega mindru ga tshigu nigu si di gu thula Jesu Kristo “Nvutana ya Nungungulu.” — Heb 10:1; Joh 1:29.
(Ekisodha 12:24-27) “Khu guralo, mu na sayisani sileletelo sesi, si na bani siri nayo wu hungago enu ni sanana sanu kala gupindruga. 25 Na mu vbohide tigoni mule PFHUMU Nungungulu a tumbisidego gu mi ninga, mu na sayisa milayo yeyi kha nga a ganedego. 26 Mwa gu wudziswa khu sanana sanu, khiso: ‘Ahati phaselo yoyu, wa gu tshamusela ginani?’ 27 Enu mu na va hakhani, khenu: ‘Phaso nya Phasika nya gurungudze PFHUMU Nungungulu a nga vbindrago mbeli nya dzinyumba dza sanana sa Israyeli tigoni ga Egipito, litshigu a nga mbembisa Vagipiti a gu vbanyisa dzindranga dzathu.’” Khavbo avbo, vathu va di noga va khozela.
w13 15/12 paj. 20, dzindri. 13-14
‘Litshigu leli li na khala gidundrugiso’
Tepo yi nga ba yi manega mimelana nya yiphya, vavelegi va di gu hevbudza sanana sawe sihevbudzo nya lisima. Gimwegyo nya sihevbudzo soso gi di hadzi vhikeya vakhozeyi vaye. Sanana si di gu hevhula khiso Jehovha khandri gu diri gilo nya mba pwala mwendro malipha. Jehovha, Nungungulu a gomogo, a vbanyago, a khathaleyago ni gu vhikeya vathu vaye. Uye yeyedzide isoso tepo a “nga mbembisa Vagipiti”, ganiolu a vhikeya matiwula ya vaIsrayeli.
Muhuno vavelegi nya maKristo khadri myaga yatshavbo va tshamuseyago sanana savo tshamuselo nya phasika yile. Ganiolu, ina u ngu hevbhudza sanana sago gihevbudzo gya gimwegyo, nya gu khuwe Jehovha a ngu vhikeya vathu vaye? Ina u ngu phasa sanana sago gu manega ni gu khodwa nya gu khiso Jehovha a ngo simama gu khala givhikelo nya lisine ga vathu vaye? (Ndz. 27:11; Isa. 12:2) Nigu, ina wa gu gira isoso khu gu thumisa mabhulo nya gu tsakise nasiri khatshi wa gu si vegeya ganelo? Dzi garadzeye gu thumisa gihevbudzo gegi gasi gu phasa ndranga yago gu dandra khu liphuvboni.
Kemba dzithomba nya liphuvbo
(Ekisodha 12:12) Ni wutshigu wowo, nyi na vbindra tigoni ga Egipito, nyi na songa satshavbo sanana nya matiwula ya tigoni ga Egipito, nya vathu ni sifuyo; nyi na lamula vanungungulu vatshavbo va Egipito. Eni kheni PFHUMU Nungungulu!
it-3 paj. 180, ndri.1
Phasika
10 mitungu yi nga thegeya Egipito, yi di gu yeyedza gu lamudwa ga vanungungulu va Egipito, ngudzungudzu owu nya wu 10: gu songwa nya sanana nya matiwula. (Eks 12:12) Nvuta yi di agide ga pfhumu Rá, si gu khiso gu thedzeya novba nya dzinvuta omu nya mihasimo si di gu wonwa nari givalo mahoni ga vagipiti. Gu diga isoso, mombe yi di gu wonwa kha nga gilo nyo age, nigu gu songwa nya dzimombe nya matiwula si di vbisisa monyo wa nungungulu nyo pwane khu Osiri. Faro nuye a di gu khozedwa kha nga gyanana gya Rá. Khu kharato, gufa nya gyanana nya matiwula gya Faro si di hadzi yeyedza khiso Rá gumogo ni Faro va mwalo tshivba.
(Ekisodha 12:14-16) “‘Litshigu lolo li na khala gidundrugiso gwanu; mu na li alakanya khu gu girani buzo nya gurungudze PFHUMU Nungungulu; mu na li vegisa ga mimelana ni mimelana nya situgulwana sanu. Kha nga nayo wu tiyisidwego kala gupindruga. 15 Mu na vbedza livbandre na mavili matshigu na mu gu hodza Sibaba nyambana mela. Gukhugela litshigu nya guphele, mu na dusani mela watshavbo dzinyumbani gwanu, kholu muthu watshavbo a na hodzago gibaba nya guthedwe mela, ndrani nya matshigu yatshavbo yaya nya livbandre na mavili, gukhugela litshigu nya guphele kala litshigu nya guhegise, muthu yoyo, a na fuviswe a si lumbi gambe vathu va na Israyeli. 16 Khu litshigu nya guphele, mu na girani tshangano nya guagiswe; mu na gira gambe idzosaye khu eli nya livbandre na mavili. Ga matshigu yaya, mu nga thumi gilo, vbavbandze basi nya gululamisele esi si ninganago gu a hodza muthu; khiso basi mu na si vegisago.
it-1 paj. 543, ndri. 3
Tshangano nya mughanga
Gilo nyo hathege avba nya mitshangano yeyi nyo agiswe khu gu ndrani nya tepo yeyi vathu va Jehovha kha va nga ba va yede gu gira mithumo yawe ya tshigu ni tshigu. Khu giyeyedzo, litshigu nyo pheye ni eli nya wu 7 nya mubuzo nya sibaba nyambana mela gu diri “tshangano nya gu agiswe”, avba Jehovha a nga ganeya khuye: “Ga matshigu yaya, mu nga thumi gilo, vbavbandze basi nya gululamisele esi si ninganago gu a hodza muthu; khiso basi mu na si vegisago.” (Eks 12:15, 16) Ambari ulolo, ndrani nya “tshangano nya gu agiswe” vaphasi nya mhamba va di gu pharega khu gu ninga miphaso Jehovha (Le 23:37, 38), nigu khu lisine gu gira silo soso gu di siri gu fanya nayo wu nga ba wu vegidwe nya gu mba gira mithumo nya litshigu ni litshigu. Tepo yoyo gu di siri tepo nya gu vathu va gumbareya mawogo, ganiolu gu diri tepo nya gu va phasega ngundzu khu silo nya liphuvbo. Khu litshigu nya sabhadho vathu va di gutshangana gasi gu khozeya ni gu mana sihevbudzo nya Bhibhiliya. Va di gu wuyedwa khu gu lerwi ni gu tshamusedwa nya Lito la Nungungulu, kha nga edzi si nga ba si girwa khidzo omu nya dzisinagoga. (Mith 15:21) Khu kharato, ambari olu vathu va nga ba va si giri mithumo yawe ya tshigu ni tshigu khu sabhadho mwendro ndrani nya “tshangano nya gu agiswe”, va di gu gombeya ni gu dundrugeya khu muvangi wawe ni makungo yaye.— Wona ASSEMBLÉIA.