LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI yaWatchtower
LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI
yaWatchtower
Chitonga (Zimbabwe)
  • BBAYIBBELE
  • MABBUKU
  • MISWAANGANO
  • g23 No. 1 map. 12-14
  • Moya

Vidiyo njulikuyanda tiijaniki pe

Utulekelele, kulizyachitika vidiyo niyalikuyanda kujula

  • Moya
  • Amubuke!—2023
  • Tutwe tuniini
  • Zipa Kuti Moya Uutasofweede Ucheye
  • Nyika Yakalengelwa Kuti Ikkale Kayiliwo
  • Nzibalikweezya Kuchita Bantu
  • Bbayibbili Litupa Bulangilizi
Amubuke!—2023
g23 No. 1 map. 12-14
Mwaalumi amwanakazi wakwe balikweenda mundawu kutontola loko alubo balikweeba lwizi luzyungulukidwe aalusaka azilundu, mujulu kakutakwe mayoba.

NYIKA IZOONYONYOONWA NA?

MOYA

MOYA utugwasya kuti tuyooye. Alubo moya ulatukwabilila kukupya kwazuba. Kaansinga taakwe moya, nikuli munyika yoonse mutontola loko zyakuti kwayinooba zigodo zyamaanzi.

Zipa Kuti Moya Uutasofweede Ucheye

Kusofwaazigwa kwamoya kulakonzya kunyonyoona zintu zipona aanyika. Kweendelana azyakaambwa aamutabi waWorld Health Organization, mbantu bache loko aanyika bayooya moya uutasofwaazidwe.

Kusofwaazigwa kwamoya kulikupa kuti bantu bakachilwe kuyoya kabotu, babe aakkensa yamumapunga naakuti mapupwa akuti babe aabulwazi bwamoyo. Kuyeeyelwa kuti bantu basika ku7 000 000 balafwa munyaka amunyaka akaambo kakusofwaazigwa kwamoya.

Nyika Yakalengelwa Kuti Ikkale Kayiliwo

Nyika yesu yakalengwa munzila yakuti ipe kuti zintu zipona ziyoye moya uulikabotu. Pesi eezi zichitika kupela kuti bantu teebawusofwaazya pe. Bona zikozyano ziche zitobela.

  • Biingi balizi kuti lusaka lubweza carbon dioxide. Pesi mbache loko bazi kuti minsamu iitegwa mangrove iili kundawu zili aamanzi ibweza carbon dioxide nyingi. Minsamu eeyi ichita mulimu uuyandikana loko wakugwisya moya ngutuyoyela aanze kwaziindi zili 10 kwiinda zichitwa aayimwi minsamu iili mulusaka.

  • Kumwi kuyanduulisisya kwakachitwa kutondeezya kuti masokwe aali kumbali aalwizi mbuli masokwe aali aamatu mapati aategwa kelp agwisya carbon dioxide mumoya. Matu aamasokwe nga aali aatupako tuniini tuli mbuli tukwama tunga twazula moya mpawo eezi ngazyagwasya kuti ayende mumaanzi kayibeme kwamusinzo mulamfu. Chiindi naaba kule akumbali aalwizi, tukwama ooto nga twadubuka mpawo matu aanga ali aacarbon dioxide nga abbila ayinka aansi. Kuyeeyelwa kuti matu aayo nga akkala aansi aalwizi kwaminyaka myiingi.

  • Chiindi nikwakali kkorona kwakaboneka kuti mumulenga mulakonzya kuba moya muche uusofweede. Mu2020, kwakaba moya mwiingi uutasofweede akaambo kakuti makkampani miingi akalijalidwe alubo moota zyiingi zyakali zyayimikila kweenda. Kweendelana alipoti yamu2020 yakaambwa aakabunga kaWorld Air Quality, munyika zyiingi nzibakalanga-langa bakabona kuti mumulenga-lenga kwakali kwaba moya mwiingi uutasofweede nkaambo zintu zyiingi zyakali zyayimikila kubeleka akaambo kakkorona.

    WALIZI NA?

    Kulakonzya Kuba Moya Uutasofweede

    Dayagilamu itondeezya mbuwakali kucheya moya uusofweede mumulenga-lenga kuNew Delhi ku-India. Wakaseluka kuzwa ku120.1, moya waambwa kuti upa kuti bantu bachiswe, muJanuary 2020, kusika ku35.5, wambwa kuti uli aakati-aakati, mu-August 2020.

    Chiindi nikwakali kkorona, kusofwaazigwa kwamoya kwakacheya loko kuNew Delhi ku-India akaambo kakuti makkampani miingi akali ajala alubo mota zyiingi zyakali zyayimikila kweenda. Eezi zyakapa kuti busi mumulenga-lenga bucheye. Busi oobu bulakonzya kupa kuti bantu babe aapenzi lyakukachilwa kuyooya kabotu akupa kuti babe aamwi malwazi. Nikuba kuti kusofwaazigwa kwamoya ooku kwakacheya pesi nkwachiindi chifwiifwi. Nikuba oobo, eezi zyakatondeezya kuti mulenga-lenga ulakonzya kulisalazya chakufwambaana awulikke kuti wasofwaazigwa.

    KuNew Delhi ku-India, kumamanino aa2019, mumulenga-lenga muli busi bwiingi akaambo kakuti kuli zintu zyiingi zili kusofwaazya moya.

    © Amit kg/​Shutterstock

    Kumamanino aa2019

    KuNew Delhi ku-India, muchiindi chakkorona, mumulenga tamukwe moya uusofweede akaambo kakuti kuli zintu ziche zisofwaazya moya.

    © Volobotti/​Shutterstock

    Muchiindi chakkorona

Nzibalikweezya Kuchita Bantu

Mwaalumi ulikupaka bbasikili chiindi naasika kumulimu.

Kweenda aamabbasikili kulakonzya kugwasya kuti kusofwaazigwa kwamoya kucheye

Mfulumende zilikwiinkilila kunembo kulayilila makkampani kuti bachesye kusofwaazya moya. Alubo basayensi balikujana nzila zipya zyakuti bachesye kusofwaazya moya. Muchikozyano, imwi nzila nzibakajana njakubelesya tuuka tuniini kuti tubweze zintu zisofwaazya moya. Alubo basyabusongo balikusungwaazya bantu kuti kabeenda aamawulu naakuti amabbasikili kwiinda kuti babelesye moota alubo balikusungwaazya bantu kuti babelesye minchina iitabelesyi magesi miingi mumaanda aabo.

Mwanakazi ulikujika chakulya chakwe naakkede aansi mung’anda yakwe. Ulikubelesya chitoofu chiniini alubo chigwisya busi buche.

Zimwi mfulumende zilikupa bantu zitofu zyamazubaano kuchitila kuti kusofwaazigwa kwamoya kucheye pesi bantu biingi tabanazijana pe

Pesi kweendelana alipoti yamu2022 yakaambwa aatumwi tubunga kuswaanizya akabunga kaWorld Health Organization aThe World Bank, kuli zyiingi zyeelede kuchitwa.

Kweendelana alipoti yamu2020, bantu biingi balikubelesya zintu zisofwaazya moya chiindi nibajika. Mundawu zyiingi, mbache bakonzya kujana zitofu zipya naakuti kujana zimwi zintu zyakujisya zitasofwaazyi moya.

Bbayibbili Litupa Bulangilizi

“Mboobu mbwaamba Leza mwini-mwini, Jehova, Mulengi wamajulu alimwi . . . Ooyo wakayala nyika azintu zizwa mulinjiyo, Ooyo uupa muya kubantu bakkala alinjiyo alimwi amuuya kulibaabo beendeenda alinjiyo.”​—Isaya 42:5.

Leza wakalenga moya kuchitila kuti tukonzye kuyooya alubo wakalenga zilenge zisalazya moya. Ulaamanguzu miingi alubo ulabayanda bantu. Nkinkaako, zili aamutwe kusyoma kuti ulakonzya kugwisya zintu zisofwaazya moya. Langa chiiyo chitii, “Leza Usyomezya Kuti Nyika Tayizoonyonyoonwi Pe.”

YIYA ZYIINGI

Nyika ilikuboneka muntu naali mumulenga-lenga.

Mulenga-lenga wakasaanguna biyeni? Yebela kavidiyo katii, Zintu Zyoonse Zyakalengwa Biya Na? aajw.org.

    Mabbuku Ajanika MuChitonga (Zimbabwe) (2013-2025)
    Zwa
    Njila
    • Chitonga (Zimbabwe)
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njila
    Share