CHIIYO 20
LWIIMBO 7 Jehova Onguzu Zyesu
Jehova Ulatuumbulizya
“Atembawulwe . . . Taata silweetelelo lupati, aLeza siluumbulizyo loonse.”—2 KOR. 1:3.
NZITUTAYIYE
Tulabona zyiiyo nzitujana kuzwa kunzila Jehova njaakabawumbulizyaayo maJuda bakali mubuzike.
1. Pandulula chiimo chamaJuda bakali mubuzike kuBbabbiloni.
YEEYELA mbubakamvwa maJuda bakali mubuzike kuBbabbiloni. Bakabona myuunzi yabo kayilookunyonyoonwa. Bakagwisigwa mumyuunzi yabo akutolwa kuliimwi nyika akaambo kazibi zyabo azyamasyaanyinakulu. (2 Mak. 36:15, 16, 20, 21) Nibakasika kuBbabbiloni maJuda bakali mubuzike, bakali aalwaangunuko lwakuchita zintu zyakali kuchitwa aabamwi. (Jer. 29:4-7) Nikuba oobo, buumi teebwakali buuba pe alubo teembabo bakalisalilide pe kuyanda kupona buumi buli oobo. Bakali kumvwa biyeni maJuda aaba bakali mubuzike atala achiimo nchibakalaacho? Umwi wabo wakaamba kuti: “Twakakkala kumbali aamilonga ya Babuloni. Twakalila notwakayeeya Ziyoni.” (Int. 137:1) MaJuda aabo bakamanide manguzu bakali kuyanda kuumbulizigwa. Pesi ngwani wakali kunoobawumbulizya?
2-3. (a) Jehova wakabachitilaanzi maJuda bakali mubuzike? (b) Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?
2 Jehova ‘nguLeza siluumbulizyo loonse.’ (2 Kor. 1:3) Jehova ulabayanda bakombi bakwe alubo uyanda kubawumbulizya. Wakalizi kuti bamwi maJuda bakatoledwe mubuzike bakali kuyoolutambula lulayo alubo bakali kuzoobweeda lubo kulimbabo. (Is. 59:20) Nkinkaako, minyaka yiinda ku 100 maJuda kabatanatolwa mubuzike, mupolofita Isaya wakazulwidwa kulemba bbuku lyiitwa aazina lyakwe. Nkamboonzi? Isaya wakati: “‘Amubaumbulizye, amubaumbulizye bantu bangu,’ mbwaamba Leza wanu.” (Is. 40:1) Mubbuku lya-Isaya, Jehova wakabikka malayilile aakali kukonzya kuzoowumbulizya maJuda chiindi nibakali kuzooyanda kuumbulizigwa.
3 Mbuli maJuda bakali mubuzike, andiswe tuyanda kukkala katuumbulizigwa. Muchiiyo eechi, tulalanga-langa nzila zitatu zitondeezya Jehova mbaakawumbulizya maJuda bakali mubuzike: (1) Wakabasyomezya kuti wakali kuyoobalekelela aabo bakali kunoosanduka. (2) wakabapa bulangilizi bakombi bakwe alubo (3) wakababuzya kuti batayoowi. Nitwanoolanga-langa nzila eezi, tulabona Jehova mbakonzya kutuumbulizya akutugwasya mazubaano.
JEHOVA ULATULEKELELA
4. Jehova wakatondeezya biyeni kuti nguLeza silweetelelo? (Isaya 55:7)
4 Jehova ‘nguTaata silweetelelo lupati.’ (2 Kor. 1:3) Wakabutondeezya buntu oobu chiindi naakasyomezya maJuda bakasanduka bakali mubuzike kuti ulabalekelela. (Bala Isaya 55:7.) Wakaamba kuti: “Muluyando lutamani lwalyoonse alyoonse ndiyookufwida luse.” (Is. 54:8) Jehova utondeezya biyeni kuti ulaalweetelelo? Nikuba kuti maJuda bakali bantu mbaakasalide, pesi bakali kuswaana mapenzi akaambo kakusala kwabo kutali kabotu. Jehova wakabasyomezya kuti teebakali kuzookkala kukabe kutamani kabali mubuzike muBbabbiloni. (Is. 40:2) Majwi aaya akabawumbulizya loko maJuda bakali basanduka alubo bakali basala kubotezya Jehova!
5. Ntuutuli twaambo ntutulaato kwiinda maJuda bakali mubuzike kuBbabbiloni tutondeezya kuti Jehova ulatulekelela zibi zyesu?
5 Twiiyaanzi? Jehova ulilibambilide kulekelela bakombi bakwe chakumaninina. Mazubaano, tulaatwaambo twiingi tutondeezya kuti Jehova ulatulekelela zibi zyesu kwiinda maJuda bakali mubuzike kuBbabbiloni. Nkamboonzi? Nkaambo tulizi kuti Jehova kuli zintu nzyaakachita kuchitila kuti tulekelelwe zibi zyesu. Kakwiindide minyaka myiingi Isaya kali walemba bbuku lyakwe, Jehova wakatuma Mwanaakwe ngwayandisya kuti aze aanyika azoope buumi bwakwe kabuli chinunuzyo chakunununa basizibi boonse basanduka. Kulipeda kutufwida nkwaakachita Jesu, kwakapa kuti zibi zyesu “zizimwe” chakumaninina. (Mil. 3:19; Is. 1:18; Ef. 1:7) Jehova nguLeza uulekelela chachoonzyo!
6. Nkamboonzi nikuumbulizya kuyeeya atala anzila Jehova njatulekelelaayo? (Langa chifanikisyo.)
6 Jehova wakazulwida kuti kulembwe majwi aali muli Isaya 55:7, aakonzya kutuumbulizya chiindi nitukataazikene akaambo kakulipa mulandu azintu nzitwakabisya chiindi. Bamwi balakonzya kwiinkilila kunembo kabalipa mulandu akaambo kazintu nzibakabisya chiindi nikuba kuti bakasanduka. Tulakonzya kwiinkilila kunembo kulipa mulandu, kuti katuli kuswaana buyumu-yumu akaambo kazintu nzitwakabisya nikuba kuti twakalyaambilila zibi zyesu. Kuti twachincha maponeno eesu tulakonzya kuba aachoonzyo chakuti Jehova wakatulekelela akuti chiindi natulekelela ngatachiziyeeyi pe nzitwakamubisizya. (Kozyanisya a Jeremiya 31:34.) Nkinkaako, Jehova takkali kayeeya nzitwakamubisizya chiindi, andiswe tatweelede kukkala katuziyeeya pe. Chintu chiyandikana loko kuli Jehova, nzintu zibotu nzitulookuchita lino kutali zibi nzitwakachita chiindi. (Ezk. 33:14-16) Lino-lino Taateesu, silweetelelo lupati uzoowagwisya mapenzi aakaba akaambo kazintu nzitwakachita zitali kabotu.
Chintu chiyandikana loko kuli Jehova, nzintu zibotu nzitulookuchita lino kutali zibi nzitwakachita chiindi (Langa fuka 6)
7. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tubuzye baalu kuti katuli twakachita chibi chipati?
7 Niinzi nzitweelede kuchita kuti katuli kulipa mulandu akaambo kachibi chipati nchitwakachita alubo katuli kusisila bamwi atala achibi eecho? Bbayibbili litusungwaazya kuti tubuzye baalu kuti batugwasye. (Jak. 5:14, 15) Nikuba oobo, zilakonzya kutuyumina kuti tubabuzye nzitwakachita, pesi tweelede kuyeeya kuti Jehova ubelesya baalu kuti batugwasye munzila yaluyando akutweetelela mbuli mbachita. Kuti twaziyeeya zyoonse eezi akusanduka chachoonzyo, zipa kuti tube aachibindi chakubabuzya. Bona Jehova mbaakamutondeezya lweetelelo akumuumbulizya umwi mukwesu uutegwa Arthur.a Mukwesu ooyo wakali kukataazikana akaambo kazintu nzyaakachita. Wakaamba kuti, “Kwamunyaka ndakali kweebela ponogilafu. Pesi bumwi buzuba nindakamvwa nkani yakali kwaambuula atala azintu nzitweelede kuchita kuti twachita chibi chipati, ndakabuzya mwanakazi wangu abaalu atala achibi nchindakali ndachita. Kuzwaawo, ndakalimvwa kandaangunukide pesi ndakachili kukataazikana atala azintu nzindakachita. Baalu bakandiyeezya kuti Jehova uchindiyanda. Jehova ulatululamika nkaambo ulatuyanda. Majwi aabaalu akandisika aamoyo alubo akandigwasya kuti ndibone kuti Jehova wakandilekelela.” Lino Arthur ulikubeleka kali payona alubo mubelesi wambungano. Zilasungwaazya kuziba kuti Jehova ulatweetelela kuti twasanduka chachoonzyo alubo ulilibambilide kutulekelela.
JEHOVA UPA BULANGILIZI
8. (a) Mbuubuli bulangilizi Jehova mbwaakapa maJuda bakali mubuzike? (b) Kweendelana a Isaya 40:29-31, maJuda bakali basanduka bakamvwa biyeni akaambo kabulangilizi Jehova mbwaakabapa?
8 Akaambo kachiimo nchibakalaacho maJuda, kulakonzeka kuti bakali kubonaanga tazichiti pe kuti bazoobweede lubo kulimbabo. Bweendelezi bwaBbabbiloni bwakazibikene aakutaangununa bazike. (Is. 14:17) Nikuba oobo, Jehova wakabapa bulangilizi bantu bakwe. Wakabasyomezya kuti wakali kuzoobaangununa akubabweedezya kunyika yabo alubo taakwe chintu chikonzya kukachizya Jehova kuti azuzikizye nzyasyomezya. (Is. 44:26; 55:12) Kuli Jehova, bantu bakuBbabbiloni bakali mbuli lusuko. (Is. 40:15) Kuti lusuko walupupulula, lulamana, mbukubede akuli Jehova, kwakali kuuba kuti aangunune bantu bakwe kuzwa mubuzike kuBbabbiloni. Bulangilizi oobu bwakabagwasya biyeni maJuda bakali mubuzike? Bwakabawumbulizya alubo bakajana manguzu. Isaya wakalemba kuti: “Aabo balangila Jehova bayooba anguzu alimwi.” (Bala Isaya 40:29-31.) Bulangilizi oobo, bwakali kubapa manguzu aakuti bawuluke “mbuli sikwaze.”
9. Kweelede kuti ntuutuli twaambo twakagwasya maJuda bakali mubuzike kuti babe aachoonzyo chakuti Jehova wakali kuzoobaangununa?
9 Alubo kuli bukamboni mbubakalaabo maJuda bakali mubuzike bwakali kukonzya kupa kuti basyome zisyomezyo zyaJehova. Mbuubuli bukamboni oobo? Bakali kukonzya kuyeeya atala abupolofita bwakali bwazuzikizigwa kale. Muchikozyano, bakalizi kuti Asiriya yakali yazunda misyobo iili 10 yama-Israyeli akuti bantu bakali batolwa mubuzike mbuli Jehova mbaakaambide. (Is. 8:4) Bakalibonena bantu bakuBbabbiloni kabali kunyonyoona Jerusalema akutola bantu mubuzike. (Is. 39:5-7) Alubo bakaliwo chiindi Mwaami Zedekkiya naakoofwaazigwa aamwaami wakuBbabbiloni akutolwa kuBbabbiloni. (Jer. 39:7; Ezk. 12:12, 13) Zintu zyoonse Jehova nzyaakali waamba, zyakazuzikizigwa. (Is. 42:9; 46:10) Kweelede kuti zintu zyoonse eezi nzibakalibonena kazili kuzuzikizigwa, zyakasimya lusyomo lwabo akubapa choonzyo chakuti Jehova wakali kuzoobaangununa mubuzike.
10. Niinzi zikonzya kutugwasya kuti tusimye bulangilizi mbutulaabo?
10 Twiiyaanzi? Chiindi nitumanide manguzu, kuba aabulangilizi kulakonzya kutugwasya kuti tube aamanguzu lubo. Tulikupona muziindi zikataazya alubo tulikulwana aabasinkondoma bali aamanguzu loko. Nikuba oobo, tatweelede kuyoowa pe. Jehova wakatupa bulangilizi bwakuti tuzoopone kukabe kutamani katuli aaluumuno alubo katukwabililidwe. Nkinkaako, tweelede kubikkila maanu kubulangilizi mbutulaabo. Kuti teetwachita oobo, bulangilizi bwesu bulakonzya kuba mbuli kuti tulikulanga ndawu mbotu loko katubelesya gilazi lilaadoti. Simpe ndyakuti, taakwe nitukonzya kububona pe bubotu bwandawu eeyo. Kujana twalisalazya biyeni gilazi lyakukozyanisya eeli lyabulangilizi kuti litabi aadoti? Tweelede kukkala katuyeeyesesya atala ambubunoobede buumi munyika mpya. Tulakonzya kubala atala azyiiyo, kweebela mavidiyo akuswiilila nyimbo zyakagwisigwa ambunga zyaambuula atala abulangilizi mbutulaabo. Alubo tulakonzya kukomba katubuzya Jehova zintu nzitulangilila aameso aasalala kuti zizoozuzikizigwe.
11. Niinzi zigwasya umwi muchizi uuli aabulwazi bubi kuti abe aamanguzu lubo?
11 Atubone bulangilizi mbubwakawumbulizya akusimya umwi muchizi uutegwa Joy ulaabulwazi bubi loko. Wakaamba kuti: “Chiindi nindikataazikene loko, nga ndabuzya Jehova zyoonse zindikataazya alubo nga ndili aachoonzyo chakuti ulandimvwisisisya. Aachiindi eecho, Jehova nga wandipa ‘manguzu aayinda manguzu aangu.’” (2 Kor. 4:7) Alubo Joy wakali kulibona kali munyika mpya mutakwe muntu “uuyakwaamba kuti: ‘Ndaciswa.’” (Is. 33:24) Andiswe kuti twabuzya Jehova zintu zyoonse zitukataazya akuti twabikkila maanu kubulangilizi mbutulaabo, tulakonzya kuba aamanguzu lubo.
12. Ntuutuli twaambo tupa kuti tusyome kuti zisyomezyo zyaJehova zyoonse zizoozuzikizigwa? (Langa chifanikisyo.)
12 Mbukunga Jehova wakabuzya maJuda twaambo twakali kupa kuti basyome zisyomezyo zyakwe, amazubaano Jehova utupede twaambo twiingi loko tupa kuti tusyome zisyomezyo zyakwe. Tulakonzya kuyeeya atala abupolofita bulikuzuzikizigwa. Muchikozyano, tulikubona bweendelezi “buyumu aciindi nciconya . . . buteteete mbuli bulongo bupwaika buyo.” (Dan. 2:42, 43) Tulikumvwa atala “amizuzumo yanyika mundawu zisiyene-siyene” alubo tulikukambawuka makani mabotu “kuzisi zyoonse.” (Mt. 24:7, 14) Akaambo kakuti tulikubona bupolofita oobu abumwi kabuli kuzuzikizigwa, zilikupa kuti tube aachoonzyo chakuti oobo butanazuzikizigwa, buzoozuzikizigwa kupela.
Bupolofita bulikuzuzikizigwa mazubaano, butupa twaambo tupa kuti tusyome kuti zisyomezyo zyaJehova zizoozuzikizigwa (Langa fuka 12)
JEHOVA ULATUGWASYA KUTI TUTAYOOWI
13. (a) Mbuubuli buyumu-yumu mbubakaswaana maJuda nibakali kuyanda kwaangununwa? (b) Mbuli mbukwaambidwe muli Isaya 41:10-13, Jehova wakabawumbulizya biyeni maJuda bakali mubuzike?
13 Nikuba kuti Jehova wakawumbulizya maJuda bakali mubuzike abulangilizi, pesi wakalizi kuti bakali kuzooswaanana aabuyumu-yumu nibakali kuzoozwa mubuzike. Jehova wakali waamba kale kuti kumamanino aabuzike bwamaJuda, mwaami wakali aanguzu wakali kuyoozunda zisi zyakazyungulukide Bbabbiloni akuulwana lwawo muunzi waBbabbiloni. (Is. 41:2-5) MaJuda bakeelede kukataazikana na? Jehova wakali wabawumbulizya kale bantu bakwe naakati: “Utayoowi pe, nkaambo ndilaanduwe. Utalibiliki pe, nkaambo ndime Leza wako.” (Bala Isaya 41:10-13.) Jehova wakali kwaambaanzi naakati “ndime Leza wako”? Taakali kuyeezya maJuda pe kuti bamukombe akaambo kakuti bakazizi kale kuti bakeelede kumukomba. Pesi wakali kubayeezya kuti wakachili kubbazu lyabo akuti unoobagwasya.—Int. 118:6.
14. Njiili imwi nzila Jehova njaakabelesya kuti agwasye maJuda kuti batayoowi?
14 Alubo Jehova wakagwasya maJuda kuti batayoowi pe kwiinda mukubayeezya atala amanguzu ngalaawo aluzibo ndwalaalo. Wakabuzya maJuda kuti balange nyenyeezi. Alubo wakababuzya kuti nguwe wakalenga nyenyeezi eezyo akuti uliizi nyenyeezi imwi ayimwi azina lyayo kwiigama. (Is. 40:25-28) Kuti kazi mazina aanyenyeezi, zyaamba kuti ulilizi zina lyamukombi wakwe umwi awumwi kumugama. Alubo kuti Jehova kali aamanguzu aakulenga nyenyeezi, zilaantanganana kuti ulaamanguzu aakugwasya bantu bakwe. MaJuda bakali mubuzike teebakeelede kuyoowa pe.
15. Niinzi Leza nzyaakali wabuzya maJuda bakali mubuzike kuti bachite?
15 Jehova wakabuzya bakombi bakwe zintu zyakali kuzoochitika kunembo. Muzyaandaano zili musule zyabbuku lya-Isaya, Leza wakabuzya maJuda kuti: “Amunjile mumaanda aanu aamukati, mulijalile. Amuyube kwakaindi kaniini buyo kusikila mane bukali bwiinde.” (Is. 26:20) Majwi aaya akasaanguna kuzuzikizigwa chiindi Kkoresi naakazunda Bbabbiloni. Umwi muGrikki sikulanga-langa makani aamuBbayibbili wakaamba kuti, Mwaami Kkoresi wakabuzya masooja aakwe kuti “bajaye muntu woonse ngubakali kujana aamilyango yamuunzi.” Kweelede kuti bantu bakuBbabbiloni bakayoowa loko. Pesi maJuda taakwe nibakayoowa pe nkaambo bakaswiilila malayilile aaJehova.
16. Nkamboonzi nituteelede kukataazikana zyiindilide atala azintu zizoochitika kunembo? (Langa chifanikisyo.)
16 Twiiyaanzi? Mapenzi mapati abaafwiifwi loko. Naazoosaanguna, bantu bazoobula zyakuchita alubo bazooyoowa loko. Pesi bakombi baJehova tabazooyoowi pe. Nkaambo tulizi kuti Jehova nguLeza wesu. Tunoozi kuti ‘lufutuko lwesu lwaba aafwiifwi.’ (Lk. 21:28) Nikuba chiindi zisi zijisini nizyazootulwana, tuzooyinkilila kunembo katusyoma Jehova. Jehova uzoobelesya ngilozi kuti zitukwabilile alubo uzootupa malayilile aazoopa kuti tuzoofutuke. Uzootupa biyeni malayilile aaya? Tweelede kulindila tuzoobone. Nikuba oobo, tulakonzya kuzoojana malayilile aayo kuzwa kumbungano zyesu. Mbungano zilakonzya kuzooba ‘maanda eesu aamukati’ mututanookwabililidwe. Kujana twalibambila biyeni zintu zizoochitika kunembo? Tweelede kumvwanana aabakwesu abachizi alubo tulibambile kuswiilila malayilile aazwa kumbunga yaJehova akuti tube aachoonzyo chakuti Jehova nguwe ulikuzulwida mbunga.—Heb. 10:24, 25; 13:17.
Kwiinda mukuyeeyesesya kuti Jehova ulaamanguzu akuti ulakonzya kutufutula, kupa kuti tutazooyoowi zyiindilide muchiindi chamapenzi mapati (Langa fuka 16)b
17. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tube aachoonzyo chakuti Jehova unootuumbulizya?
17 Nikuba kuti maJuda bakali mubuzike kuBbabbiloni bakali kuswaanana aabuyumu-yumu pesi Jehova wakabawumbulizya. Andiswe Jehova ulatuumbulizya. Nikuba kuti tuzooswaanana aazintu zili biyeni kunembo, tweelede kuba aachoonzyo chakuti Jehova uzootuumbulizya. Atube aalusyomo lwakuti Jehova ulabalekelela chachoonzyo bakombi bakwe basyomeka akuti ulabalangania. Atukkale katuli aabulangilizi alubo tutalubi kuti Jehova nguLeza wesu, chiti choko ndibbende.
LWIIMBO 3 Leza Ninguzu Zyesu, Mbulangizi Bwesu, Ngotusyoma
a Amwi mazina akachinchwa.
b BUPANDULUZI BWACHIFANIKISYO: Kabunga kabakwesu abachizi kakkedaamwi. Bali aachoonzyo chakuti Jehova ulaamanguzu alubo ulakonzya kukwabilila bakombi bakwe kufumbwa nkubabede.