Botelelwa Mulimu Ngubeleka Changuzu

1-3. (a) Bantu biingi biibona biyeni milimu yabo? (b) Bbayibbele lilaamaboneno aali biyeni atalaa mulimu, alimwi njiili mibuzyo njitutalange-lange muchaandano eechi?

MAZUBAANO, bantu biingi babona mulimu mbuli chintu chitabotezyi pe. Tabayandi kuya kumulimu nkaambo babeleka chiindi chilamfu kumilimu njibatabotelelwi. Kujana bantu bali boobo basungwaazigwa biyeni kuti babotelelwe alimwi bakkutisikane amilimu yabo?

² Bbayibbele lisungwaazya kuti tubaa maboneno aali kabotu atalaa mulimu. Lyaamba kuti mulimu ampindu nzitujana notubeleka nzilongezyo. Solomoni wakalemba kuti: “Cipo caLeza nceeci: kuti muntu alye akunywa akukondwa mumilimo yakwe yoonse.” (Mukambausi 3:13) Jehova ulatuyanda alimwi ulaandaba andiswe nkinkaako uyanda kuti tukkutisikane alimwi tubotelwe akaambo kampindu zyeetwa akubeleka kwesu changuzu. Kuti tukkale katuli muluyando lwakwe, tweelede kubelesya malayilile aakwe atalaa mulimu alimwi tubaa maboneno aali mbuli aakwe.—Bala Mukambausi 2:24; 5:18.

³ Muchaandano eechi tuyoolanga-langa mibuzyo iine iitobela: Kujana twachita biyeni kuti tubotelelwaa mulimu wesu? Njiili milimu iteelede kubelekwaa maKristu aachoonzyo? Kujana twachita biyeni kuti tubaa maboneno aali kabotu kujatikizya milimu yesu yakunyama abukombi bwesu? Alimwi nguuli mulimu uuyandikana loko ngutweelede kuchita? Chakusaanguna, atulange-lange chikozyano chaJehova aJesu Kristu babelesi basungwede.

MUBELESI MUPATI AMUBELESI ULAALUZIBO

4, 5. Bbayibbele litondeezya biyeni kuti Jehova mubelesi uusungweede?

⁴ Jehova Mubelesi Mupati. Lugwalo lwa Matalikilo 1:1 lwaamba kuti: “Kumatalikilo Leza wakalenga ijulu anyika.” Chiindi nakamanisya mulimu wakwe wakulenga nyika, Leza wakaamba kuti “zyoonse zyabota loko.” (Matalikilo 1:31) Majwi aaya atondeezya kuti wakakkutisikana amulimu wakwe wakulenga nyika. Jehova, ‘Leza uubotelwa,’ wakabotelelwaa mpindu yamulimu wakwe.—1 Timoteo 1:11.

⁵ Leza wesu uusungweede tanaleka pe kubeleka. Musulaa minyaka myiingi Leza kali wamanisya mulimu wakulenga nyika, Jesu wakaamba kuti: “Taata mbwacibeleka ambuli sunu.” (Johane 5:17) Ino nguuli mulimu wakali kuchitwaa Wisi kuzwa chiindi? Wakali kusololela akulangania bantu kali kujulu. Wakeeta “mulenge mupya,” maKristu aakananikwa amuuya uusalala ayooyendelezyaa Jesu kujulu. (2 BaKorinto 5:17) Ulikubeleka kuti azuzikizye makanze aakwe alaatalaa bantu aakuti aabo bamuyanda bakajane buumi butamani munyika mpya. (BaRoma 6:23) Jehova ulikubotelwa ampindu yamulimu ooyu. Bantu biingi balikuzumina mulumbe waBwaami alimwi balikukwelelwa kuli Leza akuchincha buumi bwabo kuti bakkale kabali muluyando lwaLeza.—Johane 6:44.

6, 7. Niinzi chitondeezya kuti Jesu wakali kubeleka changuzu kwachiindi chilamfu?

⁶ Jesu uzibekene kali muntu uubeleka changuzu kwachiindi chilamfu. Katanaza aanyika, wakabeleka mbuli ‘mubelesi waLeza ulaaluzibo’ mukulenga zintu zyoonse “zyamujulu azyaansi.” (Tusimpi 8:22-31; BaKolose 1:15-17) Nakalaa nyika Jesu wakiinkilila kunembo kali mubelesi uusungweede. Kachili muniini, wakiiya kuyaka alimwi wakazibikana kuti “mubezi.”a (Marko 6:3) Mulimu ooyu wakali kuminia alimwi wakali kuyandika kuti muntu abaa luzibo. Nkaambo muchiindi eecho teekwakali minchina yakunenga misamu azintoolo kuuzigwa mapulanga, aminchina yamazubaano ibelesya magesi. Yeeya kubwene Jesu kaya musokwe kukugonka misamu alimwi kasusa zisamu kaya nkwakali kubelekela. Yeeya kumubwene Jesu kali kuyaka maanda, kali kulungisya tululi, kapanga makoma, alimwi kali kubeza zyuuno amatebbulu. Jesu wakalibonena ameso aakwe kuti kubeleka changuzu kweeta kukkutisikana.

⁷ Jesu wakali chikozyano chili kabotu mukusungwaala kukuchita mulimu wakwe wakukambawuka. Wakali kuchita mulimu uuyandikana loko kwaminyaka iitatu achisela. Jesu wakabelesya mazubaakwe munzila yamaanu kwiinda mukubuka chifumo-fumo akukambawuka mane kube mansiku nkaambo wakali kuyanda kukambawukila bantu biingi. (Luka 21:37, 38; Johane 3:2) Wakali kweenda “muminzi amutunzi, wakali kuya bukambauka akwaamba Makani Mabotu aa-Bwami bwa-Leza.” (Luka 8:1) Jesu wakali kweenda misinzo milamfu amawulu mulusuko kayoobukambawuka makani mabotu kubantu.

8, 9. Jesu wakakujana biyeni kubotelwa mumulimu wakwe?

⁸ Jesu wakabotelwa na mumulimu wakwe wakukambawuka? Iiyi wakabotelwa! Wakabyala mbuto yakasimpe kaBwaami alimwi wakasiya myuunda kiili yeelela kutebulwa. Kuchita mulimu waLeza kwakapa kuti Jesu akkutisikane alimwi wakalilipedelede kuleka kulya nkaambo wakali kuyanda kuti mulimu uchitwe. (Johane 4:31-38) Yeeya kukkutisikana nkwakabaako kumamanino aamulimu wakwe wakukambawuka wanyika alimwi zyakapa kuti aambile Wisi kuti: “Ndakakulemya ansi, ndazyulizya mulimo oyo ngookandipa kuti nkuucite.”—Johane 17:4.

⁹ Masimpe Jehova aJesu nzikozyano zili kabotu zitondeezya kuti balabotelwa amulimu wabo ngubabeleka changuzu. Kuyanda Jehova kupa kuti ‘tube basikwiiya ba-Leza.’ (BaEfeso 5:1) Kuyanda Jesu kupa kuti ‘tutobele mumikondo yakwe.’ (1 Petro 2:21) Kwalino atulange-lange mbotukonzya kubotelwa amulimu wesu.

MBOTUKONZYA KUBOTELWA AMULIMU WESU NGUTUBELEKA CHANGUZU

10, 11. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tubaa maboneno aalikabotu atalaa mulimu?

¹⁰ Mulimu wakunyama ulajatikizigwa mubuumi bwamaKristu aachoonzyo. Tuyanda kukkutisikana mumulimu wesu pesi eezi zilakonzya kutuyumina kuti katuchita mulimu wakunyama ngututayandi pe. Zilachita na kuti tubotelwe amulimu wesu nikuba katuli muzyiimo zili boobo?

¹¹ Kwiinda mukubaa maboneno aali kabotu. Tatukonzyi kuchincha zyiimo zyesu pesi tulakonzya kuchincha maboneno eesu. Kuyeeyesesya atalaa maboneno aaLeza kulakonzya kutugwasya kuti tubaa maboneno aali kabotu kujatikizya mulimu. Muchikozyano, ikuti kuli silutwe wampuli, bona mulimu wako nikuba kuti ulaansi biyeni mbuli mulimu uukonzya kukugwasya kuti usanine mpuli yako. Kulangania mpuli yako nchintu chiyandikana loko mumeso aaLeza. Jwi lyakwe lyaamba kuti muntu utasanini mpuli yakwe “ulaindilila akuliyooyo uutazumina.” (1 Timoteo 5:8) Kubona kuti mulimu wako ninzila yakuzuzikizya mukuli ngupedwaa Leza kulakonzya kukugwasya kuti ukkutisikane alimwi ubotelelwe mpindu zyeetwaa kubeleka kwako eezyo nzibatajani pe babelesinyokwe.

12. Kusungwaala akusyomeka kumulimu kugwasya biyeni?

¹² Kwiinda mukusungwaala akusyomeka. Kubeleka changuzu akwiiya kuchita kabotu mulimu wesu kweeta zilongezyo. Basikubelekelwa bayanda babelesi basungweede abalaa luzibo. (Tusimpi 12:24; 22:29) Mbukunga tuli maKristu aachoonzyo, tweelede kusyomeka mumilimu yesu katutabbi mali, zintu zibelesegwa naa chiindi chabantu mbitubelekela. (BaEfeso 4:28) Mbuli mbutwakabona muchaandano chakiinda, kusyomeka kulagwasya. Mubelesi ulaampuwo yakusyomeka ulasyomwa abantu biingi. Nikuba kuti bantu mbotubelekela balakubona kuti tulasyomeka naa kuti tabakuboni pe, tulakonzya kukkutisikana kuziba kuti “tulakweezeezya kulikabotu,” akuti tubotezya Leza wesu ngutuyanda.—BaHebrayo 13:18; BaKolose 3:22-24.

13. Nziizili zilongezyo zikonzya kweetwa aakulijata kabotu kumulimu?

¹³ Kwiinda mukuziba kuti kulijata kwesu kweeta bulemu kuli Leza. Ikuti katulijata kabotu mbuli maKristu kumilimu yesu, bamwi mbitubelekaabo balakonzya kuzibona. Niinzi zikonzya kuchitika akaambo kakuchita oobu? Tulakonzya ‘kulemeka muziyanza zyoonse lwiiyo lwaLeza Mufutuli wesu.’ (Tito 2:9, 10) Masimpe kulijata kwesu kulakonzya kugwasya bamwi kuti babone bukombi bwesu kuti mbwakasimpe. Yeeya mbokonzya kulimvwa kuti mubelesinyokwe watambula kasimpe akaambo kakulijata kwako kumulimu! Kwiinda zyoonse, yeeya atalaa kaambo aaka: Kuli chintu chibotezya na chiinda kuziba kuti nzila njolijataayo yeeta bulemu kuli Jehova alimwi ibotezya moyo wakwe?—Bala Tusimpi 27:11; 1 Petro 2:12.

KUBELESYA BUSONGO MUKUSALA MULIMU

14-16. Njiili mibuzyo njotweelede kulanga-langa chiindi nitusala mulimu?

¹⁴ Bbayibbele talikwe milawu ilaatalaa milimu yakunyama njitweelede kusala naa njituteelede kusala. Eezi tazyaambi kuti tweelede kuzumina kufumbwa mulimu nikuba kuti uswaanizyaanzi. Magwalo alakonzya kutugwasya kuti tusale mulimu ulikabotu, ubotezya Jehova akukaka mulimu utamubotezyi pe. (Tusimpi 2:6) Chiindi notusala milimu kuli mibuzyo iibili iyandikana njitweelede kuyeeya.

¹⁵ Ino kuzumina mulimu ooyu takukoyoopa kuti ndijatikizigwe mumichito iitazumizigwi muBbayibbele na? Jwi lyaLeza likasya kubba, kubeja akupanga mituni. (Kulonga 20:4; Incito 15:29; BaEfeso 4:28; Ciyubunuzyo 21:8) Tuyookaka kufumbwa mulimu uuswaanizya michito eeyi. Kuyanda Jehova kuyoopa kuti tukake kufumbwa milimu iswaanizya michito ityola milawu yakwe.—Bala 1 Johane 5:3.

¹⁶ Kujana kubeleka mulimu ooyo kwapa kuti ndichite michito mibi na? Yeeya chikozyano chitobela. Kubeleka mulimu wakutambula beenzu takuli kubi pe. Nikuba boobo, aatuti muKristu wajana mulimu uuli boobo kuchibbadela chakugwisya mada. Masimpe, mulimu ngwachita teewakugwisya mada pe. Nikuba boobo, mulimu wakwe tusumpuli mulimu wakugwisya mada na uutyola mulawu waJwi lyaLeza? (Kulonga 21:22-24) Mbukunga tulamuyanda Jehova, tatuyandi kujatikizigwa mumichito ikazyanyaa magwalo.

17. (a) Ntuutuli twaambo ntotweelede kubikkila maanu chiindi nitusala mulimu? (Langa kabbokesi “Ndeelede Kuuzumina Na Mulimu Ooyu?”) (b) Manjezeezya eesu alakonzya kutugwasya biyeni kuti tusale munzila iibotezya Leza?

¹⁷ Mibuzyo myiingi ilaatalaa mulimu ilakonzya kusandulwa kwiinda mukulanga-langa mibuzyo iiyandikana ilimupalagilafu 15 a16. Kuyungizya waawo, kuli tumwi twaambo ntotweelede kubikkila maanu chiindi nitusala mulimu.b Tatulangilili kuti muzike uusyomeka atubikkile milawu kujatikizya zyiimo zyoonse zikonzya kubawo. Aawa mpawo mpotweelede kubelesya busongo. Mbuli mbutwakayiya muChaandano 2, tweelede kuyiisya manjezeezya eesu kwiinda mukubala Jwi lyaLeza akubelesya nzyotwiiya mubuumi bwesu. Kwiinda mukuba “amiyeeyo iyakaiisigwa,” manjezeezya eesu alakonzya kutugwasya kuti tusale munzila iibotezya Leza akuti tukkale katuli muluyando lwakwe.—BaHebrayo 5:14.

KUBAA MABONENO AALIKABOTU KUJATIKIZYA MULIMU

18. Nkamboonzi nikutali kuuba kubaa maboneno aalikabotu atalaa mulimu?

¹⁸ Kulakonzya kutuyumina kusala zintu zibotezya Leza nkaambo tulikupona ‘kumazuba akumamanino ayo akataazya’ loko. (2 Timoteo 3:1) Kujana mulimu akuubamba kulakonzya kutuyumina kapati. Mbutuli maKristu aachoonzyo tulizi kuti kubeleka changuzu kulayandikana kuti tusanine mpuli zyesu. Pesi kuti tetwachenjela, maboneno aanyika aakuti muntu weelede kubaa buvubi alakonzya kunyongania bukombi bwesu. (1 Timoteo 6:9, 10) Atulange mbotukonzya kubaa maboneno aalikabotu katulaachoonzyo chakuti tubikkila maanu “zintu ziinda kubota.”—BaFilipi 1:10.

19. Nkamboonzi nitweelede kusyoma Jehova chamoyo woonse, alimwi kuyootugwasya kuti tutachitiinzi?

¹⁹ Syoma Jehova amoyo wako woonse. (Bala Tusimpi 3:5, 6.) Tweelede kusyoma Jehova chamoyo woonse na? Tweelede kumusyoma nkaambo ulaandabaa ndiswe. (1 Petro 5:7) Ulizizi nzituyanda alimwi kuboko kwakwe teekufwiifwi pe. (Intembauzyo 37:25) Nkinkaako, tweelede kuswiilila Jwi lyaLeza nilitusungwaazya kuti: “Buumi bwanu butabi bwakuyanda mali, pe, mutabi basyaacivulemwangu, nkaambo Leza wakati, Nsikwe nenti kamulekelezye nokuba kuyoomuleka buyo pe, pe.” (BaHebrayo 13:5) Bantu biingi bali mumulimu wachiindi choonse balakubona kuti Leza ubapa zintu ziyandikana mubuumi. Ikuti twasyoma kuti Jehova ulaandabaa ndiswe, tatukalikataazyi pe atalaa zintu zyakusanina mpuli zyesu. (Matayo 6:25-32) Tatukoyoozumizya mulimu kuti unyonganye milimu yesu yabukombi iili mbuli kukambawuka makani mabotu akunjila miswaangano.—Matayo 24:14; BaHebrayo 10:24, 25.

20. Kuba liso lili kabotu kwaambaanzi, alimwi kujana wachita biyeni kuti ukkale kulaa maboneno aali boobu?

²⁰ Baa liso lili kabotu. (Bala Matayo 6:22, 23.) Kubaa liso lili kabotu kwaamba kupona buumi buuba butakwe zintu zyiingi pe. Liso lyamuKristu libikkila maanu kapati kuchintu chomwe, kuchita kuyanda kwaLeza. Kubaa liso lili kabotu, kuyootugwasya kuti tutayanduuli mulimu ulaajulu loko naa kuti tuyande kupona buumi bugambya. Alimwi taakwe notuyoojatwaa kakole kakuyandisya zintu zyiingi zipya zyambwaa basikuuzya kuti twabaazyo tulakonzya kubotelwa mubuumi. Kujana wachita biyeni kuti ubaa liso lili kabotu? Utalinjizyi muzikwelete pe. Utaliyandwidi zintu zyiingi zyakunyama, zidula zikonzya kubweza chiindi chako chiingi. Swiilila lulayo lwamuBbayibbele lwakuti weelede kukkutisikanaa “cakulya acakulivumba.” (1 Timoteo 6:8) Yezya kuubaansya buumi bwako munzila zyoonse nzukonzya.

21. Nkamboonzi nitweelede kubikka zintu ziyandikana mubusena bwakusaanguna, alimwi niinzi nzitweelede kubikka mubusena bwakusaanguna mubuumi bwesu?

²¹ Bikka zintu zyabukombi mubusena bwakusaanguna alimwi ukakatile kulinzizyo. Mbukunga tulaa zintu zyiingi zyakuchita mubuumi, tweelede kubikka zintu ziyandikana mubusena bwakusaanguna. Ikuti teetwachita oobo, zintu zitagwasyi zilakonzya kulya chiindi chazintu ziyandikana. Niinzi nzitweelede kubikka mubusena bwakusaanguna mubuumi bwesu? Mazubaano, bantu biingi baliyandwida lwiiyo lwaajulu kuti bajane milimu iilaajulu mubweende oobu bwazintu. Nikuba boobo, Jesu wakasungwaazya basikumutobela kuti, “amusaangune kuyandaula Bwami.” (Matayo 6:33) Masimpe, mbukunga tuli maKristu aachoonzyo, tubikka Bwaami bwaLeza mubusena bwakusaanguna mubuumi bwesu. Nzila njituponaayo, nzitusala, zipeekezyo azintu nzituchita zyeelede kutondeezya kuti tubikka kuyanda kwaLeza aBwaami bwakwe mubusena bwakusaanguna kwiinda nzituyanda.

KUBELEKA CHANGUZU MUMULIMU WAKUKAMBAWUKA

22, 23. (a) Nguuli mulimu uuyandikana loko kumaKristu, alimwi kujana twatondeezya biyeni kuti tuubikka mubusena bwakusaanguna? (Langa kabbokesi “Kusala Kwangu Kwakapa Kuti Ndibotelwe Akukkutisikana Mubuumi.”) (b) Ukanzide kuchitaanzi atalaa mulimu wakunyama?

²² Kuziba kuti tuli kupona mumazuba akumamanino, kupa kuti tubikkile maanu kumulimu mupati uchitwaa maKristu aachoonzyo wakukambawuka akuchita kuti bantu babe basikwiiya. (Matayo 24:14; 28:19, 20) Mbuli mbwakatusiila chikozyano Jesu tuyanda kusungwaala kukuchita mulimu ooyu uufutula buumi bwabantu. Kujana twatondeezya biyeni kuti mulimu ooyu ulayandikana kuli ndiswe? Bantu baLeza biingi balalipeda kukukambawuka aamoyo woonse mbuli basikupupulula mumbungano. Bamwi bakachita mabambe aakubeleka kabali mapayona naa mamishinali. Kababona kuyandika kwakubikka zintu zyabukombi mubusena bwakusaanguna, bazyali biingi basungwaazya bana babo kuti bachite mulimu wachiindi choonse. Aabo basungweede kuchita mulimu waBwaami balabotelwa na akubeleka kwabo changuzu mumulimu wakukambawuka? Balabotelwa kaka! Kubelekela Jehova amoyo woonse kupa kubotelwa, kukkutisikana alimwi kweeta zilongezyo zyiingi.—Bala Tusimpi 10:22.

²³ Mazubaano, bantu biingi batola chiindi chilamfu kabali kumulimu wakunyama kuti bakonzye kusanina mpuli zyabo. Utalubi kuti Jehova uyanda kuti tubotelelwaa mulimu wesu ngutubeleka changuzu. Tulakonzya kukkutisikana mumulimu wesu, ikuti twabelesya malayilile aaLeza akubaa maboneno aakwe. Nkinkaako, tutazumizyi kufumbwa mulimu kuti unyonganye mulimu wesu wakwaambilizya makani mabotu aaBwaami bwaLeza. Kwiinda mukubikka mulimu ooyu mubusena bwakusaanguna mubuumi bwesu, tutondeezya kuti tulamuyanda Jehova alimwi tuyanda kukkala katuli muluyando lwakwe.