LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI yaWatchtower
LAYIBBULALI IJANIKA A-INTANETI
yaWatchtower
Chitonga (Zimbabwe)
  • BBAYIBBELE
  • MABBUKU
  • MISWAANGANO
  • w23 November map. 14-19
  • Ulakonzya Kusyoma Jehova Kuti Ulakugwasya Muzyiimo Ziyumu

Vidiyo njulikuyanda tiijaniki pe

Utulekelele, kulizyachitika vidiyo niyalikuyanda kujula

  • Ulakonzya Kusyoma Jehova Kuti Ulakugwasya Muzyiimo Ziyumu
  • Ngaziyakulinda Yaambilizya Bwaami BwaJehova (Yakwiiya)—2023
  • Tutwe tuniini
  • Makani Ayendelana
  • MAPENZI AKAMANA BUSUNGU BWAMAJUDA
  • BIKKILA MAANU KUKUCHITA KUYANDA KWALEZA
  • MBUTUKONZYA KUSIMYA LUSYOMO LWESU
  • KKALA KUSYOMA JEHOVA KUSIKILA KUMAMANINO
  • Ezra Wakayiisya Mulawu waLeza
    Zyiiyo Zizwa muBbayibbele
  • Ulikuzibona Na Nzyaakabona Zekkariya?
    Ngaziyakulinda Yaambilizya Bwaami BwaJehova (Yakwiiya)—2022
Ngaziyakulinda Yaambilizya Bwaami BwaJehova (Yakwiiya)—2023
w23 November map. 14-19

CHIIYO 48

Ulakonzya Kusyoma Jehova Kuti Ulakugwasya Muzyiimo Ziyumu

“‘Lino koyuma, . . . nkaambo ndilaandinywe,’ mbwaamba Jehova wamakamu.”—HAG. 2:4.

LWIIMBO 118 “Kotuyungizyila Lusyomo”

ZITAYIIGWEa

1-2. (a) Buyumu-yumu mbutuswaana lino bukozyenie biyeni ambubakaswaana maJuda bakabweeda kuJerusalema? (b) Amba buyumu-yumu mbubakaswaana maJuda. (Langa kabbokesi katii, “Mazuba Aakapona Hagayi, Zekkariya a-Ezra.”)

NGA WAKATAAZIKANA na chimwi chiindi atala alyajuunza? Amwi wakamaninwa mulimu mpawo nga zyakukataazya kuti ulazijana biyeni zintu zyakuti usanine mpuli. Ulakonzya kukataazikana kuti mpuli yako inookkede kayikwabililidwe na akaambo kakulwana nkubachita bazyapolitikisi, kupenzegwa naakuti kukazigwa mumulimu wakukambawuka. Ulikuswaanana aazyiimo zili boobu na? Kuti kuli muchiimo chili boobu, ulakonzya kugwasigwa kuti walanga-langa Jehova mbaakagwasya ma-Israyeli nibakali muziimo zili boobu.

2 MaJuda bakali kukkala kuBbabbiloni bakeelede kuba aalusyomo lusimide kuti bazwe kuBbabbiloni nkubakali bazibila mpawo balongele kunyika nkubakatazi kabotu pe. Kakutanayinda chiindi, bakaswaanana aapenzi lyakukachilwa kusanina mpuli zyabo alubo bakali kuswaana buyumu-yumu bwakali kweetwa aabweendelezi bwaPersiya akukazigwa aazimwi zisi. Bamwi babo kwakabayumina kuti babikkile maanu kukuyakulula tempele lyaJehova. Nzizyo zyakapa kuti kuma520 B.C.E., Jehova atume bapolofita babili, Hagayi aZekkariya kuti bagwasye bantu kuti babe aabusungu lubo bwakuyakulula tempele. (Hag. 1:1; Zek. 1:1) Mbuli mbututabone, bapolofita aaba babili, bakazwidilila mukusungwaazya maJuda. Nikuba oobo, nikwakayinda minyaka iisika ku50, maJuda aaba bakamana manguzu lubo. Ezra wakawuzi loko mulimu wakukkopolola Mulawu, wakazwa kuBbabbiloni kaya kuJerusalema kuti akasungwaazye bakombi baLeza akubagwasya kuti babikke bukombi bwakasimpe mubusena bwakusaanguna.—Ezr. 7:​1, 6.

Mazuba Aakapona Hagayi, Zekkariya a-Ezra

Chiindi chitondeezya zintu nizyakachitika muchiindi chakapona Hagayi, Zekkariya a-Ezra (minyaka yoonse ili muma B.C.E.). 537: MaJuda bakali mubuzike bazwa kuBbabbiloni. 520: Mupolofita Hagayi aZekkariya balikwaambuula aama-Israyeli kuJerusalema. 515: Tempele lyamuJerusalema. 484: Namalelo Esita wasika kuchuuno chabwaami chaMwaami Ahasuwera. 468: Ezra ulikweenda aangolo. 455: Miduli yaJerusalema.

MINYAKA YOONSE ILI MUMA B.C.E.

  1. mu537: Kabunga kakusaanguna kamaJuda kabweeda kuJerusalema

  2. mu520: Hagayi aZekkariya bapolofita muJerusalema

  3. mu515: Tempele lyamana

  4. mu484: Esita wakanjilila chiindi Xerxes I (Ahasuwera) naakabikka mulawu wakuti maJuda boonse bajayigwe

  5. mu468: Ezra akabunga kabazike kachibili baya kuJerusalema

  6. mu455: Miduli yaJerusalema yamana

3. Njiili mibuzyo njitutalange-lange? (Tusimpi 22:19)

3 Bupolofita bwaHagayi aZekkariya bwakagwasya bakombi baLeza bachiindi kuti bakkale kabasyoma Jehova chiindi nibakali kukazigwa. Andiswe mazubaano, bupolofita oobo bulakonzya kutugwasya kuti tukkale katusyomeka kuli Jehova muziindi ziyumu. (Bala Tusimpi 22:19.) Chiindi nitwanoolanga-langa mulumbe Leza ngwaakabuzya Hagayi aZekkariya akulanga-langa chikozyano cha-Ezra tulasandula mibuzyo iitobela: Mapenzi ngibakaswaana maJuda bakabweeda kuJerusalema akapa kuti bachiteenzi? Nkamboonzi nitweelede kubikkila maanu kukuchita kuyanda kwaLeza muziindi zyamapenzi? Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tusyome Jehova muziindi zyamapenzi?

MAPENZI AKAMANA BUSUNGU BWAMAJUDA

4-5. Nkamboonzi busungu bwamaJuda bwakuyakulula tempele nibwakamana?

4 Chiindi maJuda nibakabweeda kuJerusalemu, bakali aamulimu mwiingi loko. Chakufwambaana, bakayakulula chipayililo chaJehova akubikka ntalisyo yatempele. (Ezr. 3:​1-3, 10) Pesi busungu mbubakalaabo bwakamana. Nkamboonzi? Nkaambo bakeelede kuyaka maanda aabo, kulima akusanina mpuli zyabo. (Ezr. 2:​68, 70) Alubo bakali kukazigwa abasinkondonyina. Basinkondonyina bakali aamakanze aakuti babalesye kuyakulula tempele.—Ezr. 4:​1-5.

5 MaJuda bakazwa kubuzike bakaswaana penzi lyakusanina mpuli zyabo amapenzi aakayetwa aakaambo kakutamvwanana kwabantu bakali mubweendelezi bwaPersiya. Nyika yabo yakali kweendelezegwa aamfulumende yaPersiya. Mwaami Koresi, wakali kweendelezya Persiya naakafwa mu530 B.C.E., muntu wakabweza bwaami uutegwa Cambyses wakayanda kulwana Ijipita. Kulakonzeka kuti masooja aaCambyses akayinda kwakali kukkala ma-Israyeli, kweelede kuti nibakali kwiinda bakali kusungilizya ma-Israyeli kuti babape chakulya, maanzi andawu yakoona, eezi zyakapa kuti mapenzi ngibakalaawo maJuda ayungizye. Masaangunino aabweendelezi bwaDariyasi 1 ooyo wakabwezela Cambyses bwaami, akali aalupyopyongano alubo bantu bakali kulwana akaambo kakuti bantu bakali mubweendelezi bwaPersiya bakali kupapila. Eezi zyakapa kuti zyiimo ziyungizye kuyuma kumaJuda biingi bakazwa mubuzike akaambo kakuti bakali kukataazikana atala ambubakali kuyoosanina mpuli zyabo. Akaambo kamapenzi aaya, bamwi maJuda bakali babonaanga teechakalinayelela pe chiindi chakuti bayakulule tempele lyaJehova.—Hag. 1:2.

6. Kweendelana a Zekariya 4:​6, 7, mbuubuli bumwi buyumu-yumu mbubakaswaana maJuda alubo Zekkariya wakabasyomezyaanzi?

6 Bala Zekariya 4:​6, 7. Kuyungizya aapenzi lyakusanina mpuli ndibakalaalyo akulwana kwabantu bakali mubweendelezi bwaPersiya, maJuda bakali kupenzegwa. Mu522 B.C.E., basinkondonyina bakazwidilila kubakasya kuyakulula tempele lyaJehova. Pesi Zekkariya wakasyomezya maJuda kuti Jehova wakali kuyoobapa muuya uusalala wakali kuyoobagwasya kuti bayinkilile kunembo amulimu wabo nikuba kuti bakali kukazigwa. Mu520 B.C.E., Mwaami Dariyasi wakabazumizya lubo kuti basaangune kuyakulula tempele alubo wakabapa mali akulayilila bamwi balupati-pati kuti babagwasye.—Ezr. 6:​1, 6-10.

7. Mbuubuli bubotu mbubakajana maJuda nibakasaanguna kubikka kuyanda kwaLeza mubusena bwakusaanguna?

7 Kabelesya Hagayi aZekkariya, Jehova wakasyomezya bakombi bakwe kuti wakali kuyoobagwasya kuti babikka mulimu wakuyakulula tempele mubusena bwakusaanguna mubuumi bwabo. (Hag. 1:​8, 13, 14; Zek. 1:​3, 16) MaJuda bakazwidilila kubusilizya mulimu wakuyakulula tempele mu520 B.C.E., akaambo kakuti bakasungwaazigwa aabapolofita. Alubo bakamaninsya kuyakulula tempele muminyaka iitasiki ku5. Akaambo kakuti maJuda bakabikka kuyanda kwaLeza mubusena bwakusaanguna nikuba kuti bakali kuswaana mapenzi, Jehova wakabagwasya kuzintu zyakumubili azyamubukombi. Eezi zyakapa kuti bakombe Jehova kababotelwa.—Ezr. 6:​14-16, 22.

BIKKILA MAANU KUKUCHITA KUYANDA KWALEZA

8. Majwi aali muli Hagai 2:4 atugwasya biyeni kuti tubikke kuyanda kwaLeza mubusena bwakusaanguna? (Langa makani aamunsi.)

8 Mbukunga mapenzi mapati abaafwiifwi, tulikukubona kakuyandikana kuti tuswiilile mulawu wakukambawuka. (Mk. 13:10) Pesi chimwi chiindi kulakonzya kutuyumina kuti tubikkile maanu kumulimu wakukambawuka kuti twaba aapenzi lyamali naakuti twakazigwa mumulimu wakukambawuka. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tubikke Bwaami mubusena bwakusaanguna? Tweelede kuba aachoonzyo chakuti “Jehova wamakamu”b ulikubbazu lyesu. Unootugwasya kuti katwiinkilila kunembo kubikka Bwaami mubusena bwakusaanguna kwiinda nzituyanda. Nkinkaako, chiti choko ndibbende, tatweelede kuyoowa pe.—Bala Hagai 2:4.

9-10. Zyakachitikila Oleg amwanakazaakwe zitondeezya biyeni kuti majwi aaJesu aali muli Mateyo 6:33 ngachoonzyo?

9 Atubone chikozyano chamapayona, Mukwesu Oleg amwanakazi wakwe Irinac. Bakalongela kumbungano iili kuliimwi ndawu munyika yabo. Mpuli eeyi yakamaninwa mulimu akaambo kakuyuma kwazintu munyika yabo. Nikuba kuti bakali kujana mulimu aawo awaawo kwamunyaka, bakabona Jehova mbaakali kubagwasya alubo chimwi chiindi bakali kugwasigwa aabakwesu abachizi. Niinzi chakabagwasya kuti balisimye nibakali muchiindi eechi chiyumu? Kumasaangunino, Oleg wakalikataazikene. Pesi wakaamba chakabagwasya wakati, “Kukkala katujisikini mumulimu wakukambawuka kwakatugwasya kuti tubikkile maanu kuzintu ziyandikana loko mubuumi.” Oleg amwanakazaakwe bakayinkilila kunembo kabayanduula mulimu pesi bakakkala kabajisikini mumulimu wakukambawuka.

10 Bumwi buzuba kabali bachayisya kukukambawuka, Oleg amwanakazaakwe bakamvwa simayakilane wabo kuti umwi mweenzinyina wakali weenda makkilomita aali 160 kuti abeetele zibbudu zibili zyachakulya. Oleg wakaamba kuti: “Mubuzuba oobo, twakabona kuti Jehova abamumbungano balatuyanda. Tuli aachoonzyo chakuti Jehova tabalekelezyi pe bakombi bakwe nikuba kabali muchiimo chiyumu loko.”—Mt. 6:33.

11. Niinzi nzitulangilila kuti twabikka kuyanda kwaLeza mubusena bwakusaanguna?

11 Jehova uyanda kuti tubikkile maanu kumulimu wakugwasya bamwi kuti babe basikwiiya. Mbuli mbukwaambidwe mupalagilafu 7, Hagayi wakabuzya bakombi baJehova kuti basaangune lubo kubikka ntalisyo yatempele. Chiindi nibakali kuyoobikka ntalisyo eeyo, Jehova wakabasyomezezye kuti wakali ‘kuyoobalongezya.’ (Hag. 2:​18, 19) Andiswe tweelede kuba aachoonzyo chakuti Jehova ulatulongezya kuti twabikka mulimu ngwatupede mubusena bwakusaanguna mubuumi bwesu.

MBUTUKONZYA KUSIMYA LUSYOMO LWESU

12. Nkamboonzi Ezra abazike mbaakali kweendaabo nibakeelede kuba aalusyomo lusimide?

12 Mu468 B.C.E., Ezra wakanjila mulweendo lwakuya kuJerusalemu akabunga kachibili kamaJuda. Kuti lweendo lwabo luzwidilile, Ezra amaJuda aaba bakeelede kuba aalusyomo lusimide. Nkaambo bakali kuyanda kubelesya migwagwa yakali kuyoosya alubo bakanyampwide ngolida ansiliva nyingi yakasangwa kuti ikabelesegwe kutempele. Kwakali kuuba loko kuti masosi babajate munzila. (Ezr. 7:​12-16; 8:31) Kuyungizya aali zeezi, Jerusalema lwayo teeyakachikwabililidwe pe. Kwakali kwasyaala bantu bache loko bakali kukkala mumo, alubo miduli amageedi zyakali kuyanda kubambululwa. Twiiyaanzi atala ankani yakusyoma Jehova kuli Ezra?

13. Niinzi chakagwasya Ezra kuti amusyome Jehova? (Langa makani aamunsi.)

13 Ezra wakali wabona Jehova mbaakagwasya bakombi bakwe chiindi nibakali mumapenzi. Muminyaka yakali yayinda, mu484 B.C.E., kweelede kuti Ezra wakali kuBbabbiloni chiindi Mwaami Ahasuwera naakabikka mulawu wakuti maJuda bakali kweendelezegwa aaPersiya bajayigwe boonse. (Es. 3:​7, 13-15) Buumi bwa-Ezra bwakali mungozi. Nibakamvwa atala akuyoosezya ooku, maJuda bakali “muzyooko zyoonse” bakalyiimya kulya akulila, kulakonzeka kuti bakakomba kuli Jehova kabakumbila kuti abagwasye. (Es. 4:3) Yeeyela mbaakabotelwa Ezra amaJuda nibakamvwa kuti nzibakakanzide kuchita bamwi bantu bakuPersiya zyakabweedela mbabo. (Es. 9:​1, 2) Kulakonzeka kuti zyakachitikila Ezra muziindi eezi ziyumu zyakapa kuti alibambile masunko ngaakali kuzooswaana kunembo. Alubo kulakonzeka kuti eezi zyakapa kuti Ezra amusyome loko Jehova akuba aachoonzyo chakuti Jehova ulabakwabilila bakombi bakwe.d

14. Umwi muchizi wakayiyaanzi kuzwa kunzila Jehova njaakamugwasyaayo chiindi naakali mupenzi?

14 Kuti twabona Jehova mbatugwasya muziindi ziyumu tulayungizya kumusyoma. Atubone zyakachitikila Anastasia uukkala ku-Eastern Europe. Wakasiya mulimu ngwaakali kubeleka akaambo kakuti taakali kuyanda pe kutola lubazu mupolitikisi. Wakaamba kuti: “Kusiya mulimu ooku kwakapa kuti ndisyaale kanditakwe mali. Alubo kakali kakusaanguna kuba muchiimo chili oobu.” Wakazoowamba kuti: “Ndakasiya nkani eeyo mumaboko aaJehova alubo ndakabona kuti ulandilangania. Nikuba kuti ndazoomaninwa mulimu lubo muchiindi chilikunembo, tandizooyoowi pe. Kuti Taateesu wakujulu kali wandilangania sunu, tazookachilwi pe kundilangania muchiindi chilikunembo.”

15. Niinzi chakagwasya Ezra kuti akkale kasyoma Jehova? (Ezara 7:​27, 28)

15 Ezra wakabona Jehova mbaakamugwasya mubuumi bwakwe. Naakali kuyeeyesesya atala achiindi Jehova naakamugwasya, kweelede kuti Ezra wakamusyoma loko Jehova. Wakabelesya majwi aakuti “janza lya Jehova Leza wangu lyakali alindime.” (Bala Ezara 7:​27, 28.) Ezra wakabelesya majwi aakozyenie kwaziindi zili 5 mubbuku lyiitwa aazina lyakwe.—Ezr. 7:​6, 9; 8:​18, 22, 31.

Nziizili zyiimo zikonzya kutondeezya Leza mbatugwasya mubuumi bwesu? (Langa palagilafu 16)e

16. Nziizili zyiimo zikonzya kutugwasya kubona Leza mbatugwasya mubuumi bwesu? (Langa pikicha.)

16 Jehova ulakonzya kutugwasya chiindi nituli mubuyumu-yumu. Muchikozyano, tulakonzya kukumbila Jehova kuti atugwasye chiindi nituyanda kwaambuula aabbosi wesu kuti atupe ma-ofu kuti tukanjile muswaangano wabbooma, naakuti tukumbile kuti tuchinche ma-awa aakubeleka kumulimu mumazuba aachitwa miswaangano yambungano kuchitila kuti tukonzye kunjila miswaangano yoonse. Bbosi wesu ulakonzya kuzumina kutuchitila eezyo nzitwakumbila. Eezi zilakonzya kupa kuti tumusyome loko Jehova.

Ezra abamwi ma-Israyeli bali aatempele kabalikulila. Shekkaniya ulikubusya Ezra.

Ezra walila alubo wakomba kali kutempele, ulikataazikene akaambo kazibi zyabantu. Nkamu yabantu anjiyo yalila. Kuzwa waawo, Shekkaniya wawumbulizya Ezra amajwi aakuti: “Kucili bulangizi kubana Israyeli. . . . Swebo tuli ayebo.”​—⁠Ezr. 10:​2, 4 (Langa palagilafu 17)

17. Ezra wakatondeezya biyeni kuti ulalibombya naakali muchiindi chiyumu? (Langa pikicha iili aakkava.)

17 Ezra wakalibombya kwiinda mukukumbila Jehova kuti amugwasye. Chiindi achiindi naakali kukataazikana akaambo kamilimu njaakalaayo, Ezra wakali kulibombya kwiinda mukukomba kuli Jehova kakumbila kuti amugwasye. (Ezr. 8:​21-23; 9:​3-5) Kulibombya ooku kwakapa kuti bamwi balipede kumugwasilizya alubo bakatobelezya chikozyano chakwe chakuba aalusyomo. (Ezr. 10:​1-4) Kuti twalimvwa katukataazikene akaambo kazintu zyakumubili naakuti katuyanda kuti mpuli zyesu zikwabililwe, tweelede kusyoma Jehova kwiinda mukukomba kulinguwe.

18. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tuyungizye kusyoma Jehova?

18 Kuti twalibombya kwiinda mukuyanduula kugwasigwa aaJehova akuzumina kugwasigwa aabakombima, tulayungizya kusyoma Leza. Erika uuli aabana batatu wakakkala kasyoma Jehova muzyiimo ziyumu loko. Mapenzi aakwe akachitika kaatobelana. Mwanaakwe wakali mwida wakafwa alubo wakafwidwa aamulumaakwe. Naakali kwaamba zyakachitika, wakaamba kuti: “Taakwe nukonzya kubukaakuziba pe kuti Jehova ulakugwasya biyeni. Jehova ulakonzya kukugwasya munzila njutayeeyeli pe. Ndakabona kuti Jehova wakasandula nkombyo zyangu zyiingi kwiinda mukubelesya beenzuma, bakali kwaambuula akuchita zintu zindisungwaazya. Nga ndabuzya beenzuma zindikataazya mubuumi alubo eezi nga zyapa kuti kubawubile kuti bandigwasye.”

KKALA KUSYOMA JEHOVA KUSIKILA KUMAMANINO

19-20. Twiiyaanzi kuzwa kuzintu zyakachitwa aamaJuda bakatabweeda kuJerusalema?

19 Tulakonzya kwiiya chiiyo chiyandikana loko kumaJuda bakakachilwa kubweeda kuJerusalema. Bamwi babo bakakachilwa kubweeda akaambo kakuchembaala, kuchiswa naakuti akaambo kazyiimo zyamumpuli. Nikuba oobo, bakalipeda kugwasilizya aabo bakabweeda kwiinda mukusanga zintu zyakuyasya tempele. (Ezr. 1:​5, 6) Kuyeeyelwa kuti kwaminyaka iisika ku19 kuzwa kabunga kamaJuda kakusaanguna nikakabweeda kuJerusalema, maJuda bakasyaala kuBbabbiloni bakachili kutumizya zipo zyakuliyandila kuJerusalema.—Zek. 6:10.

20 Tulakonzya kuba aachoonzyo chakuti Jehova ulalumba akubeleka changuzu nkutuchita kuti tumubotezye nikuba kuti tuchita zintu ziche mukukomba Leza. Tuzizi biyeni eezi? Muchiindi chakapona Zekkariya, Jehova wakabuzya mupolofita wakwe kuti apange musini kabelesya ngolida ansiliva yakatumizigwa aabazike bakali kuBbabbiloni. (Zek. 6:11) “Musini” ooyo wakali kuyooba “ciyeekezyo” chakuti bantu bakali kupa zipo zyakuliyandila. (Zek. 6:​14, makani aamunsi.) Andiswe tulakonzya kuba aachoonzyo chakuti Jehova takakulubi pe kubeleka changuzu nkutuchita kuti tukkale katusyomeka kulinguwe muziindi ziyumu.—Heb. 6:10.

21. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tulisimye kuzintu nzitulangilila kunembo?

21 Tulizi kuti tunooswana ziindi ziyumu mumazubaano aakumamanino, akuti zintu zilakonzya kuzooyindilila kubija muchiindi chilikunembo. (2 Tim. 3:​1, 13) Nikuba oobo, tatuuyoowi pe mudima uutakwe suntwe. Tweelede kuyeeya majwi Jehova ngaakabuzya bakombi bakwe bakapona mumazuba aakapona Hagayi, aakuti: “Ndilaandinywe . . . Mutayoowi pe.” (Hag. 2:​4, 5) Andiswe tulakonzya kuba aachoonzyo chakuti Jehova unootugwasya kuti twabeleka changuzu mukuchita kuyanda kwakwe. Kubelesya zyiiyo nzitwayiya kuzwa kubupolofita bwaHagayi aZekkariya achikozyano cha-Ezra, kulakonzya kutugwasya kuti tukkale katusyoma Jehova nikuba nitwazooswaana ziindi ziyumu muchiindi chilikunembo.

KUJANA WASANDULA BIYENI?

  • Nkamboonzi mapenzi naakonzya kupa kuti tuleke kukomba Jehova chabusungu?

  • Nkamboonzi nitweelede kubikkila maanu kukuchita kuyanda kwaLeza nikuba katuli mumapenzi?

  • Niinzi nzitukonzya kuchita kuti tusyome Jehova muziindi zyamapenzi?

LWIIMBO 122 Amukakatile, Mutazungaani Pe!

a Chiiyo eechi chakalembelwa kuti chitugwasye kuti tusyome Jehova chiindi nitwaswaana penzi lyakusanina mpuli, nitwaswaana mapenzi aayetwa aakulwana kwabazyapolitikisi naakuti nitwakazigwa mumulimu wakukambawuka.

b Majwi aakuti “Jehova wamakamu” ajanika kwaziindi zili 14 mubbuku lyaHagayi. Eezi zyakali kuyeezya maJuda kuswaanizya andiswe kuti Jehova ulaamanguzu miingi loko alubo uyendelezya masooja aakwe aakujulu.—Int. 103:​20, 21.

c Amwi mazina akachinchwa.

d Ezra wakawuzi kabotu mulimu wakukkopolola Mulawu waLeza, alubo wakasimya lusyomo lwakwe mujwi lyaJehova lyabupolofita nikuba katanaba aalweendo lwakuya kuJerusalema.—2 Mak. 36:​22, 23; Ezr. 7:​6, 9, 10; Jer. 29:14.

e BUPANDULUZI BWAPIKICHA: Mukwesu ulikukumbila bbosi wakwe kuti amupe ofu kuchitila kuti akanjile muswaangano wabbooma pesi bbosi wakwe wakaka. Ulikukomba kakumbila kuti Jehova amugwasye akuti amuzulwide chiindi nalikulibambila kuti abweede lubo kuyookumbila kuli bbosi wakwe. Watondeezya bbosi wakwe kapepa kakutamba bantu kumuswaangano wabbooma kalikupandulula kuti kumugwasya biyeni kunjila muswaangano ooyu. Bbosi wakwe wagamba mpawo wamuzumizya kuti ayinke.

    Mabbuku Ajanika MuChitonga (Zimbabwe) (2013-2025)
    Zwa
    Njila
    • Chitonga (Zimbabwe)
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njila
    Share