Ajanika Makani aKabbuku Kamuswaangano waBuumi Amulimu Wesu
APRIL 2-8
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MATAYO 26
“Pobwe lyaPasika aChiyubulusyo—Mbuzikozyenie Ambuzisiyene”
nwtsty chifanikisyo
Pobwe lyaPasika
Zintu zyakali kuligwa muPobwe lyaPasika zyakali kuswaanizya kabelele (zifuwa zyako teezyakeelede kutyolwa) (1); chinkwa chakatakwe bumena (2); azisyu zilula (3). (Ku 12:5, 8; My 9:11) Kweendelana abbuku lyaziyanza zyamaJuda litegwa Mishnah, zisyu zilula zyakali kuswaanizya lettuce, chicory, pepperwort, endive adandelion, eezi zyakali kuyeezya maIsrayeli atala ambukwakali kuyumu kuba bazike kuEgepita. Jesu wakakozyanisya chinkwa chitakwe bumena amubili wakwe uutakwe chibi. (Mt 26:26) Alubo mwaapostolo Pawulu wakaamba Jesu kuti ‘nchipayizyo chaPasika.’ (1Kor 5:7) Mumwaanda wamunyaka wakusaanguna, wayini (4) yakali kubelesegwa chiindi chaPasika. Jesu wakakozyanisya wayini abulowa bwakwe bwakali kuyoopegwa kabuli chinunuzyo.—Mt 26:27, 28.
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 26:26
chiiminina: Bbala lyachiGrikki liti e·stinʹ lyaamba kuti “kwiiminina, kukozyania naakuti chaamba.” Baapostolo bakazimvwisisisya nzyaakali kwaamba Jesu nkaambo muchiindi eecho bakaliwubwene mubili waJesu uumaninide ngwaakakozyanisya achinkwa chitakwe bumena, nchibakali kuyanda kulya. Nkinkaako, chinkwa nchibakalya teewakali mubili waJesu. Mulugwalo lwaMt 12:7 muchiGrikki kwakabelesegwa bbala liti e·stinʹ alubo amwi maBbayibbele akabelesya likozyenie abbala eeli liti “chaamba.”
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 26:28
bulowa . . . bwachizuminano: Chizuminano chipya Jehova nchaakatangana amaKristu bananikidwe chakabeleka kwiinda muchinunuzyo chaJesu. (Heb 8:10) Jesu wakabelesya mabala akozyenie aakabelesegwa aMusa chiindi Musa naakali mwiiminini wamaIsrayeli muchizuminano chaMulawu kuChilundu chaSinayi. (Ku 24:8; Heb 9:19-21) Mbuuli bulowa bwabasune abwampongo mbubwakali kupa kuti chizuminano chaMulawu chakali akati kaJehova amaIsrayeli chibeleke, bulowa bwaJesu bwakapa kuti chizuminano chipya chili akati kaJehova amaIsrayeli bakumuuya chibeleke. Chizuminano eechi chakasaanguna kubeleka muPentekkoste 33 C.E.—Heb 9:14, 15.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 26:17
Mubuzuba bwakusaanguna bwaZinkwa Zitakwe Bumena: Pobwe lyaZinkwa Zitakwe Bumena lyakali kutalika muNisani 15 kalili lyiinda pobwe lyaPasika muNisani 14 alubo lyakali kutola mazuba aali 7. (Langa Makani Aayungizyidwe B15.) Muchiindi chaJesu, maPobwe aaya akali kuswaanizigwa alubo akali kutola mazuba aali 8 mpawo bakali kuliita kuti ‘ndiPobwe lyaZinkwa Zitakwe Bumena.’ (Lk 22:1) Kweendelana avesi eeyi, mabala akuti “mubuzuba bwakusaanguna” alakonzya kwaamba kuti “buzuba oobo kabutanasika.” (Kozyanisya aJoh 1:15, 30, aawo bbala lyachiGrikki liti “kusaanguna” [proʹtos] mpulyaamba kuti “kakutanaba” muchikozyano, “wakaliko mebo kanditanaba [proʹtos].”) Nkinkaako kweendelana achiGrikki aziyanza zyamaJuda tulakonzya kwaamba kuti mubuzyo ngubakabuzya basikwiiya baJesu bakawubuzya muNisani 13. MuNisani 13 basikwiiya baJesu bakali kulibambila kusekelela Pobwe lyaPasika lyakali “kumangolezya” muNisani 14.—Mk 14:16, 17.
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 26:39
nkapu eeyi ayizwe: MuBbayibbele bbala litii “nkapu,” liiminina kuyanda kwaLeza naakuti “mulimu weelede kuchitwa” awumwi muntu. (Langa makani aakwiiya ajanika muli Mt 20:22.) Kulakonzeka kuti Jesu wakakomba kati “nkapu” eeyo yiinde nkaambo wakali kukataazikana atala azina lyaLeza mbulyakali kuyoosampawulwa akaambo kakuti wakali kuyoojayigwa kapegwa mulandu wakupapila akusampawula bwaami.
APRIL 9-15
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MATAYO 27-28
“Kamuya Mukayiisye Bantu Kuti Babe Basikwiiya—Nkamboonzi, Kuli Alubo Biyeni?”
w04 7/1 8 ¶4
‘Kamuya Mukayiisye Bantu Kuti Babe Basikwiiya’
4 Jesu upedwe manguzu aakweendelezya mbungano alubo kuzwa mu1914 wakapegwa manguzu aakweendelezya muBwaami bwaLeza bulikweendelezya kujulu. (BaKolose 1:13; Ciyubunuzyo 11:15) Jesu mupati wabangelo boonse bali kujulu alubo nguwe uubeendelezya. (1 BaTesalonika 4:16; 1 Petro 3:22; Ciyubunuzyo 19:14-16) Jesu wakapegwa manguzu aWisi kuti ‘akalobye boonse beendelezi amaami abasilutwe’ bakazya malayilile aabululami. (1 BaKorinto 15:24-26; BaEfeso 1:20-23) Jesu wakapegwa manguzu aakuchita zyiingi. “Mubetesi wabaumi abafwide” alubo Leza wakamupa manguzu aakuti azoobusye bantu balikoona mulufu. (Incito 10:42; Johane 5:26-28) Nkinkaako, tweelede kukulemeka kutumwa aMuntu uuli amanguzu akweendelezya zintu zyoonse. Alubo tulawuswiilila akuulemeka mulawu waKristu wakuti ‘kamuya mukayiisye bantu kuti babe basikwiiya.’
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 28:19
babe basikwiiya: Bbala lyachiGrikki liti ma·the·teuʹo lilakonzya kwaamba “kuyiisya” kuli amakanze aakuti bantu babe basikwiiya. (Kozyanisya aMt 13:52 aawo abelesedwe bbala liti “naayiisigwa.”) Bbala liti “akubabbapatizya” aliti “mukabayiisye” atondeezya nzuswaanizya mulimu wakugwasya bantu kuti “babe basikwiiya.”
bantu bazisi zyoonse: Mabala aaya kwaasandulula mbuuli mbwaabede aamba “zisi zyoonse,” pesi bupanduluzi bwavesi eeyi bwaamba bantu bali muzisi zyoonse, nkaambo njiminazina yakuti “akuba” iili mubbala lyakuti akubabbapatizya yaamba bantu kutali “zisi” pesi muchiGrikki lyaamba zintu zisiyene. Mulawu wakusikila bantu bazisi zyoonse wakali mupya. Jesu katanasika anyika, Magwalo atondeezya kuti Bamasi bakali kusala kukomba Jehova bakali kutambulwa amaIsrayeli. (1 Bami 8:41-43) Muvesi eeyi, Jesu wakalayilila basikwiiya bakwe kuti bakakambawukile bantu bakatali maJuda, zitondeezya kuti mulimu wamaKristu wakugwasya bantu kuti babe basikwiiya wakeelede kuchitwa munyika yoonse.—Mt 10:1, 5-7; Ciy 7:9; langa makani aakwiiya ajanika muli Mt 24:14.
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 28:20
mukabayiisye: Bbala lyachiGrikki liti “kuyiisya” lyaamba kupa muntu malayilile, kupandulula, kuzuwa akupa bumboni. (Langa makani aakwiiya ajanika muli Mt 3:1; 4:23.) Kuyiisya bantu kuti batobele zintu zyoonse Jesu nzyaakalayilila, mulimu weelede kuzumanana kuchitwa alubo uswaanizya kuyiisya bantu njiisyo zyaJesu, kuti bazibelesye akuti batobelezye chikozyano chakwe.—Joh 13:17; Ef 4:21; 1Pet 2:21.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 27:51
mulembo: Mulembo ooyu wakali kusiyanisya Busena Busalala Abusena Busalalisya mutempele alubo wakali mubotu. Kweendelana aziyanza zyamaJuda kwaambwa kuti mulembo ooyu wakali mamita aali 18 mubulamfu, mamita aali 9 mubusasa alubo wakali abulemu busika kumasentimita aali 7.4. Kudeluka kwamulembo muzipanzi zibilli kutondeezya kuti Jehova takabotelwa basinkondonyina nibakajaya Mwanaakwe alubo zyakali kutondeezya kuti bubambe bwakuyoopona kujulu bwasaanguna kubeleka.—Heb 10:19, 20; langa Bupanduluzi Bwamabala Aamu Bbaibbele.
mutempele: Bbala lyachiGrikki liti na·osʹ lyaamba Busena Busalala Abusena Busalalisya buli mutempele.
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mt 28:7
kamuya chakufwambaana mukaambile basikwiiya bakwe kuti wabusigwa: Bakayintu aaba mbabo bakasaanguna kubuzigwa kuti Jesu wabusigwa akuti bakaambile bamwi basikwiiya. (Mt 28:2, 5, 7) Kweendelana aziyanza zyamaJuda zyakatali kuzwa mumagwalo, mukayintu taakali kuzumizigwa kupa bukamboni munkuta. Kusiyana azeezi, mungelo waJehova wakatondeezya kuti ulabalemeka bakayintu kwiinda mukubapa mulimu uuyandikana.
APRIL 16-22
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MARKO 1–2
“Walekelelwa Zibi Zyako”
jy 67 ¶3-5
“Walekelelwa Zibi Zyako”
Chiindi Jesu kali kuyiisya bantu bazwide mung’anda, baalumi bane beeta mwaalumi uyumide mubili. Bayanda kuti Jesu aponie nzubo yabo. Pesi akaambo kakuti mung’anda muzwide bantu, ‘tabakonzyi kuswena afwiifwi aJesu.’ (Marko 2:4) Tulakonzya kuyeeya mbukutanoneezyi kuba muchiimo chili boobu. Baalumi aabo batanta akaluli kang’anda akukavumbula. Kuzwa waawo, baselusya mwaalumi uyumide mubili mung’anda.
Jesu wanyema na akaambo kazintu zyachitwa abaalumi aabo? Peepe! Wabona lusyomo ndubalaalo mpawo wabuzya mwaalumi uyumide mubili kuti: “Walekelelwa zibi zyako.” (Matayo 9:2) Jesu ulakonzya na kulekelela bantu zibi? Balembi abaFarisi babuzya kuti: “Nkaambonzi oyu muntu ncaamba boobo? Ulasampaula Leza. Nguni uukonzya kulekelela zibi, pele Leza alike?”—Marko 2:7.
Naaziba zili mumyoyo yabo, Jesu wababuzya kuti: “Ino nkaambo nzi ncomuyeeya zintu zili boobo mumyoyo yanu? Ncili cuuba-uba, kwaambila muntu uulebukide mubili kuti, ‘Walekelelwa zibi zyako,’ naa kwaamba kuti, ‘Nyamuka, bweza macila aako weende’?” (Marko 2:8, 9, NW) Jesu wakabalekelela bantu zibi zyabo naakabafwida.
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 2:9
Nchili chuubawuba: Chakali kukonzya kuba chuuba kumuntu kwaamba kuti ulakonzya kulekelela zibi nkaambo takuyandiki bukamboni butondeezya kuti nzyalikwaamba nzyachoonzyo. Pesi kwaambila muntu kuti, Nyamuka . . . weende chakali chigambyo chitondeezya kuti Jesu ulaamanguzu aakulekelela bantu zibi. Lugwalo oolu alwaIs 33:24 atondeezya kuti bantu balachiswa akaambo kachibi.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 1:11
Alimwi kujulu kwakazwa jwi: Majwi aakusaanguna ajanika muli Matayo, Marko, Luka aJohane atondeezya kuti Jehova wakaambuula abantu mulomo mpande.—Langa makani aakwiiya ajanika muli Mk 9:7; Joh 12:28.
Yebo uli Mwanaangu: Jesu wakali mwana waLeza wamuuya kachili kujulu. (Joh 3:16) Naakazyalwa anyika kali muntu, Jesu wakali “mwana wa Leza” uumaninide mbuuli kwakabede Adamu. (Lk 1:35; 3:38) Majwi ngakaamba Jehova muvesi eeyi atondeezya mbaakali kumubona Jesu. Nakaamba majwi aaya akumunanika amuuya uusalala, Leza wakali kutondeezya kuti Jesu Mwanaakwe wamuuya simuzyalwa alikke, ‘wakazyalwa lubo’ kali abulangilizi bwakubweeda kujulu alubo wakananikwa amuuya uusalala kuti abe Mwaami aMupayizi Mupati.—Kozyanisya Joh 3:3-6; 6:51; Lk 1:31-33; Heb 2:17; 5:1, 4-10; 7:1-3.
ngwekkomanina: Naakuti “Ndilakuyanda; Ndilabotelwa akaambo kanduwe.” Majwi aaya aajanika muli Mt 12:18, akazubululwa muli Is 42:1 aambuula atala aMesiya wakasyomezegwa naakuti Kristu. Nakaamba majwi aaya akumunanika amuuya uusalala, Leza wakali kutondeezya kuti Jesu nguMesiya wakasyomezyedwe.—Langa makani aakwiiya ajanika muli Mt 3:17; 12:18.
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 2:28
Mwaami waSabata: Jesu wakabelesya majwi aaya kulinguwe (Mt 12:8; Lk 6:5), katondeezya kuti Sabata teeyakali kumukachizya kuchita mulimu ngwaakatumidwe aWisi. (Kozyanisya aJoh 5:19; 10:37, 38.) Mubuzuba bwaSabata, Jesu wakachita zigambyo zyiingi ziswaanizya kuponia bantu bakali kuchiswa. (Lk 13:10-13; Joh 5:5-9; 9:1-14) Eezi zyakali kwiiminina lwaangunuko ndwayooyeta kubantu aakweendelezya kali Mwaami, luli mbuuli kulyookezya nkubakali kuchita bantu mubuzuba bwaSabata.—Heb 10:1.
APRIL 23-29
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MARKO 3-4
“Kuponia Muntu Mubuzuba bwaSabata”
jy 78 ¶1-2
Njiili Milimu Iizumizigwa Kuchitwa muSabata?
Limwi zuba muSabata, Jesu waya kuchikombelo amwi chili kuGalilaya. Naasika ooko, wabona mwaalumi uukokonyene kuboko. (Luka 6:6) Balembi abaFarisi bamulangisisya Jesu. Nkamboonzi? Babuzya Jesu kuti: “Sa kuliluleme kuponya mu-Sabata?”—Matayo 12:10.
Beendelezi bachikombelo chamaJuda basyoma kuti kuponia muntu muSabata kuzumizigwa kuti muntu waba afwiifwi kufwa luzutu. Nkinkaako, koolola muntu wafuyuka mubuzuba bwaSabata takuzumizigwi pe nkaambo nga muntu tali muchiimo chakuti ulakonzya kufwa. Zili antanganana kuti baFarisi tabalikubuzya Jesu mubuzyo ooyu akaambo kakuti balikufwida luzyalo mwaalumi uukokonyene kuboko. Pesi balikuyanduula kaambo kakupa Jesu mulandu.
jy 78 ¶3
Njiili Milimu Iizumizigwa Kuchitwa muSabata?
Jesu waziziba nzibalikuyeeya. Wabona kuti bali amaboneno aateendelani aMagwalo atala azintu ziteelede kuchitwa mubuzuba bwaSabata. (Kulonga 20:8-10) Teekakusaanguna pe kumukazya akaambo kakuchita milimu mibotu. Jesu wachita chigambyo kwiinda mukubuzya mwaalumi uukokonyene kuboko kuti: “Nyampuka awo akati.”—Marko 3:3.
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 3:5
chabukali, kawuside kapati: Marko alikke nguwe wakalemba atala anzila Jesu njaakalimvwaayo naakabona baFarisi kabatondeezya kutaba aluzyalo kwiindilide. (Mt 12:13; Lk 6:10) Kulakonzeka kuti Marko wakabuzigwa aPetro kuti Jesu wakalimvwa biyeni nkaambo wakaliwo nizyakali kuchitika.—Langa kavidiyo kati “Makani Alaatalaa Bbuku lyaMarko.”
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 3:29
uusampawula muuya uusalala: Kusampawula chaamba kwaambuula majwi atali kabotu atala aLeza naakuti zimwi zintu zisalala. Muuya uusalala uuzwa kuli Leza, nkinkaako kuusampawula achaali kulikozyenie akusampawula Leza. Kweendelana alugwalo lwaMt 12:24, 28 alwaMk 3:22, beendelezi bachikombelo chamaJuda bakabona Jesu kali kubelesya muuya uusalala kuti achite zigambyo pesi bakaamba kuti wakabelesya manguzu aazwa kuli Saatani Dyabbulosi.
ulijisi mulandu wachibi chitamani: Kulakonzeka kuti chaamba kubisya achaali alubo mulandu wachibi eechi tuulekelelwi pe.—Langa makani aakwiiya aati uusampawula muuya uusalala muvesi eeyi amakani aakwiiya ajanika muli Mt 12:31 muli makani aakozyenie ayaaya.
w14 12/15 12-13 ¶6-8
‘Ulaamvwisisisya Na Magwalo’?
6 Chikozyano eechi chituyiisyaanzi? Chakusaanguna, teendiswe pe tuli amanguzu akupa kuti muntu ngutwiiyaawe alipede kuli Leza. Kuba amaboneno aalikabotu kuyootugwasya kuti tutasungilizyi muntu ngutwiiyaawe kuti afwambaane kubbabbatizigwa. Tweelede kubeleka changuzu kuti tumugwasye pesi nguwe weelede kulisalila kubbabbatizigwa. Kuyanda Leza nkuko kweelede kusungwaazya muntu kuti alipede kuli Jehova. Kulipeda katuyanda kubotezya bantu takutambuliki pe kuli Jehova.—Int. 51:12; 54:6; 110:3.
7 Chabili, chikozyano eechi chitugwasya kubona kuti tatweelede kumana manguzu kuti muntu ngutwiiyaawe katakomeni muzintu zyabukombi. Pesi tweelede kumukkazikila moyo. (Jak. 5:7, 8) Nikuba kuti muntu ngutwiiyaawe katakomeni muzintu zyabukombi, kubeleka changuzu kuyootondeezya kuti kukachilwa kwakwe takwaambi kuti ndiswe twakachilwa kumuyiisya kabotu. Jehova uzumizya mbuto yakasimpe kuti ikomene mumyoyo yabantu balibombya abayanda kuchincha. (Mt. 13:23) Nkinkaako, tatweelede kubona kuti mulimu wesu ulazwidilila kwiinda mukulanga mweelwe wabantu mbitwakagwasya. Jehova talangi kuzwidilila kwamulimu wesu kwiinda munzila bantu njibatambulaayo kasimpe. Pesi ubikkila maanu kunzila njitubelekaayo chakusyomeka katalangi mbubaswiilila bantu.—Bala Luka 10:17-20; 1 BaKorinto 3:8.
8 Chatatu, tatukonzyi kubona kukomena muzintu zyabukombi nkwachita muntu ngutuyiisya. Muchikozyano, imwi mpuli yakali kwiiya awumwi mumishinali, yakamubuzya kuti iyanda kuba basikupupulula batanabbabbatizigwa. Mumishinali wakababuzya kuti, kuti beelele bakeelede kuleka kufwepa. Mumishinali ooyo wakagamba loko nibakamwaambila kuti bakali baba amyeezi myiingi kabatachifwepi. Nkamboonzi nibakaleka? Bakaziba kuti Jehova ulababona chiindi nibafwepa akuti Jehova tabayandi pe basikuupawupa ameso. Bakabona kuti bakeelede kusala—kufwepa mumishinali kabalangide naakuti kuleka. Kuyanda Jehova amoyo woonse kwakabagwasya kuti basale kabotu. Bakali bakomena muzintu zyabukombi nikuba kuti mumishinali taakazi atala akuchincha nkubakali kuchita.
APRIL 30–MAY 6
LUBONO LUZWA MUJWI LYALEZA | MARKO 5-6
“Jesu Ulaamanguzu Aakubusya Zibbululu Zyesu Zyakafwa”
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 5:39
tafwide pe, pele uloona: Bbayibbele litondeezya kuti lufu luli mbuuli koona. (Int 13:3; Joh 11:11-14; Inc 7:60; 1Kor 7:39; 15:51; 1Tes 4:13) Jesu wakali kuyaakubusya kasimbi kuti kakapone lubo, alubo kulakonzeka kuti wakaamba majwi aaya katondeezya kuti wakali kuyanda kuyookasinsimuna mbuuli muntu uulikoona mbasinsimunwa. Manguzu ngaakabelesya kubusya kasimbi wakaapedwe aWisi nkaambo “nguwe uuponya bafu akucita zintu zitawo mbuli ziliwo.”—Rom 4:17.
jy 118 ¶6
Kana Kasimbi Kabusigwa!
Zimwi ziindi Jesu wakali kubuzya bantu mbaakali kuponia kuti batabuzyi bantu alubo nzizyo nzyakachita kubazyali bakasimbi aaka. Pesi akaambo kakubotelwa bazyali abamwi bakabuzya bantu zyakuti mpuwo yakazula “mucisi eco coonse.” (Matayo 9:26) Kuti chibbululu chako chabusigwa zilapa kuti uyande kubuzya bantu. Aaya malele achibili akubusya bantu Jesu ngaakachita.
Kuyanduula Lubono muJwi lyaLeza
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 5:19
ukabaambile: Jesu wakaambila mwaalumi ooyu kuti akabuzye zibbululu zyakwe (Mk 1:44; 3:12; 7:36), nikuba kuti chiindi chiingi wakali kubuzya bantu kuti bataambili bamwi atala anzyaabachitila. Zilakonzeka kuti wakaamba oobo nkaambo bakamutanda mumuunzi ooyu nkinkaako taakwe naakabakambawukila pe; alubo zyakali kuyoogwasya kuti bazibe kuti niinzi chakapa kuti ngulube zinjile mumaanzi.
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 6:11
amukakunkumune lusuko kumaulu aanu: Kuchita oobo kwakali kutondeezya kuti basikwiiya bakali kusiila Leza kuti ngutabeteke bantu aabo. Alubo majwi aaya alajanika muli Mt 10:14 aLk 9:5. Marko aLuka bakabelesya mabala akuti bukabe bumboni kulimbabo. Pawulu aBbarnabba bakachita oobu chiindi nibakali kuAntiyokkiya muPisidiya, (Inc 13:51) chiindi Pawulu naakali kuKorinto wakachita oobo naakasansamuna jansi lyakwe kati: “Bulowa bwanu abube amitwe yanu. Mebo ndinyina mulandu.” (Inc 18:6) Kulakonzeka kuti basikwiiya bakali chizi chiyanza eechi; alubo maJuda bakali kwiinka kumasena aBamasi bakali kukunkumuna lusuko kunsangu zyabo kuti baboola muchilawu chabo. Pesi Jesu wakali amaboneno aasiyene ayaaya chiindi naakabuzya basikwiiya bakwe malayilile aaya.
nwtsty makani aakwiiya ajanika muli Mk 4:9
Uujisi matwi aakumvwa, amvwe: Jesu katanaamba chikozyano chasikubyala wakati: “Amuswiilile.” (Mk 4:3) Wakamaninsya chikozyano eechi kwiinda mukwaamba majwi aaya nkaambo wakali kuyanda kutondeezya basikwiiya bakwe mbukuyandikana kuswiilila malayilile ngaakali kubabuzya. Amwi majwi aakozyenie ayaya ajanika muli Mt 11:15; 13:9, 43; Mk 4:23; Lk 8:8; 14:35; Ciy 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22; 13:9.