LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w98 2/1 map. 23-27
  • Izilongezyo Ziinda Kubota Ikwiinda Mucizuminano Cipya

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Izilongezyo Ziinda Kubota Ikwiinda Mucizuminano Cipya
  • Ngazi Yamulindizi 1998
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Icizuminano Cipya
  • Izisi Zyakalongezegwa Kwiinda Mulunyungu lwa Abrahamu
  • Ibusinsimi Bwazuzikizigwa
  • Icizuminano Cakale Acipya
  • Bwami bwa Leza—Ikuzuzikizigwa Kwamamanino
  • Jehova ngu Leza Wazizuminano
    Ngazi Yamulindizi 1998
  • Muyooba “Cisi Cabapaizi”
    Ngazi Yamulindizi—2014
  • Imbelele Zimwi a Cizuminano Cipya
    Ngazi Yamulindizi 1998
Ngazi Yamulindizi 1998
w98 2/1 map. 23-27

Izilongezyo Ziinda Kubota Ikwiinda Mucizuminano Cipya

“Kristo . . . ngowaba sikwiimaakati wa-Mulongo uuinda kubota.”—BA-HEBRAYO 8:6.

1. Nguni wakazikuba ‘lunyungu lwa mwanakazi’ lwakasyomezegwa mu Edeni, alimwi mbuti ‘mbwaakalumwa kukasindi’?

NOBAKABISYA ba Adamu a Eva, Jehova wakasinganya Saatani, iwakeena Eva ategwa: “Njoobusya inkondo akati kanduwe amwanakazi, akati kalunyungu lwako alunyungu lwakwe. Walo uyookuuma amutwe, ayebo uyoomuluma kukasinde.” (Matalikilo 3:15) Jesu naakabbapatizigwa mu Mulonga wa Jordano mu 29 C.E., Ilunyungu lwakasyomezedwe mu Edeni lwakalibonya lino. Naakafwa aacisamu cakupenzezya mu 33 C.E., ikabeela kabusinsimi bwansiku obo kakazuzikizigwa. Saatani ‘wakaluma kasindi’ ka Lunyungu.

2. Kweelana amajwi aa Jesu lwakwe mwini, ilufwu lwakwe lubagwasya buti bantu?

2 Mucoolwe, nokuba kuti eco cicisa cakali kucisa kapati, kwiina nocakakkalilila pe. Jesu wakabusigwa kuzwa kubafwu kali muuya uutafwiki alimwi wakaunka kuli Usyi kujulu kwalo nkwaakaakupa mpindu yabulowa bwakwe bwakatika kuti cibe “cinunuzyo cabanji.” Aboobo, majwi aakwe akazuzikizigwa aakuti: “Mwana a-Muntu ulyeelede kuyoosumpulwa, kuti muntu woonse uumusyoma abe abuumi ubutamani. Nkaambo obuya Leza mbwaakayandisya nyika, wakapa Mwanaakwe simuzyalwa alike, kuti umwi umwi uumusyoma atafwidilili, pele abe abuumi ubutamani.” (Matayo 20:28; Johane 3:14-16; Ba-Hebrayo 9:12-14) Icizuminano cipya cilaamulimo mupati mukuzuzikizigwa kwabusinsimi bwa Jesu.

Icizuminano Cipya

3. Ndilili cizuminano cipya nocakabonwa ciindi citaanzi kuti catalika kubeleka?

3 Kakusyeede buyo ciindi cisyoonto kuti Jesu afwe wakaambila basikumutobela kuti bulowa bwakwe bwakatika bwakali ‘bulowa bwamulongo mupya.’ (Matayo 26:28; Luka 22:20) Nokwakainda mazuba aali kkumi kaunkide kujulu, icizuminano cipya cakalibonya kuti catalika kubeleka ciindi muuya uusalala nowakatilwa aali basikwiiya ibasika ku 120 ibakabungene muŋanda yamujulu ku Jerusalemu. (Incito 1:15; 2:1-4) Ikuletwa kwabaaba basikwiiya ibali 120 mucizuminano cipya kwakatondezya kuti icizuminano ‘citaanzi,’ icizuminano ca Mulawo cakaleka kubeleka lino.—Ba-Hebrayo 8:13.

4. Sena cizuminano cakale cakaalilwa? Amupandule.

4 Sena cizuminano cakale cakaalilwa? Peepe. Mbwaanga lino cakabwezelwa busena, ibana Israyeli bakumubili bakaleka kuba bantu ba Leza basalidwe. (Matayo 23:38) Pele eeci cakacitika akaambo kakutamvwa kwabana Israyeli alimwi akukaka Munanike wa Jehova. (Kulonga 19:5; Incito 2:22, 23) Nokuba boobo, Mulawo ooyu kautana bwezelwa busena, wakabeleka munzila zinji. Kwamyaanda yamyaka iili mbwiibede wakapa nzila yakusikila Leza alimwi abukwabilizi kubukombi bwakubeja. Wakajisi zintu zyakali kwiiminina cizuminano cipya alimwi kwiinda muzituuzyo zyalyoonse, wakatondezya kuti muntu wakali kuyandika kunununwa kuzwa kucibi alufwu. Masimpe, Mulawo wakali ‘simalelo mane kusikila kuciindi ncaakeza Kristo.’ (Ba-Galatiya 3:19, 24; Ba-Roma 3:20; 4:15; 5:12; Ba-Hebrayo 10:1, 2) Pele, nkwiinda mucizuminano cipya icilongezyo cakasyomezegwa kuli Abrahamu mucakeelede kuzuzikizigwa.

Izisi Zyakalongezegwa Kwiinda Mulunyungu lwa Abrahamu

5, 6. Mukuzuzikizigwa kwakumuuya kwacizuminano ca Abrahamu kwakusaanguna, Lunyungu lwa Abrahamu nguni, alimwi ncisi nzi cakasaanguna kutambula cilongezyo kwiinda mulinguwe?

5 Jehova wakasyomezya Abrahamu ategwa: “Mulunyungu lwako zisi zyoonse zyaansi moziyoojana coolwe.” (Matalikilo 22:18) Mucizuminano cakale, ibunji bwabamuzwakule ibabombe myoyo bakalongezegwa kwiinda mukuyanzana kwabo abana Israyeli, ilunyungu lwa Abrahamu. Pele mukuzuzikizigwa kwakusaanguna munzila yakumuuya, olu Lunyungu lwa Abrahamu lwakali muntu omwe buyo uulondokede. Paulo wakacipandulula eci naakati: “Zisyomezyo zyakaambilwa Abrahamu ambuto yakwe. Tacaambwi kuti imbuto zyako, nkukuti zinji, caambwa kuti “imbuto yako”, nkukuti yomwe, nkukuti Kristo.”—Ba-Galatiya 3:16.

6 Inzya, Jesu ndo Lunyungu lwa Abrahamu, alimwi mulinguwe zisi zyoonse zijana coolwe ciinda zyoonse zinga zyayeeyelwa kubana Israyeli bakumubili. Inzya, icisi cakasaanguna kutambula cilongezyo eci ncisi ca Israyeli nciconya. Mbubwakaindila buyo buzuba bwa Pentekoste 33 C.E., mwaapostolo Petro wakaambila nkamu imwi yaba Juda ategwa: “Nywebo muli bana babasinsimi, abacizuminano ncaakacita Leza kumauso aanu naakaambila Abrahamu kuti, Masi oonse aanyika ayoolongezegwa kubana bako. Leza naakabusya Mwanaakwe, wakasaanguna kumutuma kulindinywe, kuti amulongezye kukumusandula nyoonse kuzibi zyanu.”—Incito 3:25, 26.

7. Masi nzi aakalongezegwa kwiinda muli Jesu, Ilunyungu lwa Abrahamu?

7 Ndilyonya, cilongezyo cakapegwa akubana Samariya alimwi akuli Bamasi. (Incito 8:14-17; 10:34-48) Ciindi caakati-kati ka 50 alimwi a 52 C.E., Paulo wakalembela Banakristo ku Galatiya mu Asiya Mina kuti: “Malembe akalibwene kale kuti Leza uyoolulamika bamasi alusyomo, nkabela Abrahamu wakakambaukilwa Makani Mabotu kaatana kubawo, nkaambo wakaambilwa kuti, Masi oonse alalongezegwa mulinduwe. Aboobo basilusyomo boonse balalongezegwa antoomwe ayooyo musyomi Abrahamu.” (Ba-Galatiya 3:8, 9; Matalikilo 12:3) Nokuba kuti bunji bwa Banakristo mu Galatiya bakali “bamasi,” bakalongezegwa kwiinda muli Jesu akaambo kalusyomo lwabo. Munzila nzi?

8. Ino kulongezyegwa kwiinda mu Lunyungu lwa Abrahamu cakali kujatikizya nzi ku Banakristo bakuciindi ca Paulo, alimwi mbangaye batambula cilongezyo cili boobu?

8 Katabikkili maanu kubukkale bwabo bwamusyule, Paulo wakaambila Banakristo bana Galatiya kuti: “Mbumuli bakwe Kristo, muli inyungu zya-Abrahamu, aboobo muli baswaana mbubonya mbucaamba cisyomezyo.” (Ba-Galatiya 3:29) Kubana Galatiya abo, icilongezyo kwiinda mu Lunyungu lwa Abrahamu cakali kujatikizya kutola lubazu ilwabo beni mucizuminano cipya alimwi akuba basikulelanyinaa Jesu, baswaana a Jesu mulunyungu lwa Abrahamu. Tatuuzi mweelwe wabantu bakali mu Israyeli yansiku. Tuzi buyo kuti “bakavula mbubonya mbuuvula musenga wakunkomwe yalwizi.” (1 Bami 4:20) Pele tuluuzi mweelwe woonse wabasikulelanyinaa Jesu ibalunyungu lwakumuuya kuti ngu 144,000. (Ciyubunuzyo 7:4; 14:1) Aabo ibali 144,000 bazwa “[ku]misyobo yoonse amilaka yoonse amikowa yoonse, azisi zyoonse” zyabantu alimwi balatola lubazu mukweendelezya zilongezyo zyacizuminano ca Abrahamu kubantu bambi.—Ciyubunuzyo 5:9.

Ibusinsimi Bwazuzikizigwa

9. Ino abo ibali mucizuminano cipya baujisi buti mulawo wa Jehova mukati kabo?

9 Naakali kusinsima zyacizuminano cipya, Jeremiya wakalemba kuti: “Pele cizuminano ncizootanga abana ba-Israyeli mumazuba aaboola nceeci, mbwaamba Jehova. Nzoobika Mulao wangu mukati kabo, nzooulemba amyoyo yabo.” (Jeremiya 31:33) Nciimo cabaabo ibali mucizuminano cipya ikubelekela Jehova caluyando. (Johane 13:35; Ba-Hebrayo 1:9) Mulawo wa Jehova ulilembedwe mumyoyo yabo, alimwi balayandisisya kucita kuyanda kwakwe. Mu Israyeli yansiku bamwi bantu ibakali kusyomeka bakali kuuyanda kapati mulawo wa Jehova. (Intembauzyo 119:97) Pele banji tiibakali kuyanda. Nokuba boobo bakazumanana kuba bacisi. Kunyina uunga wazumanana kuba mucizuminano cipya ikuti mulawo wa Leza kautalembedwe mumoyo wakwe.

10, 11. Kuli baabo ibali mucizuminano cipya, muunzila nzi Jehova mwaaba “Leza wabo,” alimwi mbuti mbobatikamuzibe boonse?

10 Jehova wakazumanana kwaamba kujatikizya baabo bali mucizuminano cipya ategwa: “Nzoobabeda Leza wabo, abalo bazoondibeda bantu bangu.” (Jeremiya 31:33) Mu Israyeli yansiku, ibanji bakali kukomba baleza bamasi, pele bakacili kutegwa mbana Israyeli. Ikwiinda mucizuminano cipya, Jehova wakabamba cisi cakumuuya, “ba-Israyeli ba-Leza,” kuti cibweze busena bwaba Israyeli bakumubili. (Ba-Galatiya 6:16; Matayo 21:43; Ba-Roma 9:6-8) Nokuba boobo, kunyina uunga wazumanana kuba wacisi cakumuuya cipya ikuti naa waleka kukomba Jehova cakumugama alikke.

11 Alimwi Jehova wakati: “Bazoondiziba boonse buyo, nibaba baniini nibaba bapati.” (Jeremiya 31:34) Ibunji bwabantu mu Israyeli tiibakamubikkila maanu Jehova mane kabaamba kuti: “Jehova taciti cintu niciba cibotu niciba cibi.” (Zefaniya 1:12) Kunyina uuzumanana kuba akati kaba Israyeli ba Leza ikuti katamubikkili maanu Jehova nokuba kusofwaazya bukombi busalala. (Matayo 6:24; Ba-Kolose 3:5) Ibana Israyeli bakumuuya “[mba]bantu bezi Leza wabo.” (Daniele 11:32) Balayandisya ‘kubaa luzibo lwa Leza mwini-mwini uuli alike alwa Jesu Kristo.’ (Johane 17:3) Ikuziba Jesu kuvwuzya luzibo lwabo lwa Leza mbwaanga Jesu “ngowakatwaambila aa [Leza],” munzila iilibedelede.—Johane 1:18; 14:9-11.

12, 13. (a) Ino kulekelela Jehova nkwalekelela zibi zyabaabo bali mucizuminano cipya kuyeeme anzi? (b) Ikujatikizya makani aakulekelela zibi, ino muunzila nzi cizuminano cipya mocisumpukide kwiinda cizuminano cakale?

12 Camamanino, Jehova wakasyomezya kuti: “Nzoobalekelela milandu yabo, azyalo zibi zyabo nsikoozooziibalukwa limbi.” (Jeremiya 31:34b) Imulawo wa Musa wakali kubikkilizya myaanda-myaanda yamilawo iilembedwe yalo njobakeelede kutobela bana Israyeli. (Deuteronomo 28:1, 2, 15) Boonse bakali kutyola Mulawo bakali kutuula zituuzyo zyakumanya zibi zyabo. (Levitiko 4:1-7; 16:1-31) Bama Juda banji bakasyoma kuti bakali kukonzya kululama kwiinda mumilimo yabo beni kweelana a Mulawo. Pele Banakristo balizi kuti kunyina nobanga baambwa kuti mbalulami kwiinda mumilimo yabo beni. Tabakonzyi kukweeleba kubisya. (Ba-Roma 5:12) Mucizuminano cipya, ikululama kuli Leza kulakonzeka kwiinda mucituuzyo ca Jesu calo. Nokuba boobo, ibululami buli boobo ncipego, nduzyalo luzwa kuli Leza. (Ba-Roma 3:20, 23, 24) Jehova uciyanda kuti babelesi bakwe kabamvwa. Paulo ulaamba aabo ibali mucizuminano cipya bali “kunsi ku-Mulao wa-Kristo.”—1 Ba-Korinto 9:21.

13 Aboobo, abalo Banakristo balijisi cituuzyo cazibi, pele cilisumpukide kapati kwiinda zituuzyo zyamucizuminano ca Mulawo. Paulo wakalemba kuti: “Mupaizi woonse ulaima mukukomba mazuba oonse, ulapaila zipaizyo nzizyonya ezyo tunjitunji, anu nokuboobo ezi zipaizyo enzyo nzezikonzya kutwaangulula kuzibi. Anu walo Jesu naakamana kutuulila zibi cipaizyo comwe citamani, wakaakukala kululyo lwa-Leza.” (Ba-Hebrayo 10:11, 12) Mbwaanga Banakristo bali mucizuminano cipya basyoma cituuzyo ca Jesu, Jehova ubaamba kuti baliluleme, tabajisi cibi, aboobo baleelela kunanikwa kuti babe bana bakwe bakumuuya. (Ba-Roma 5:1; 8:33, 34; Ba-Hebrayo 10:14-18) Ciindi nobabisya akaambo kakutalondoka, balakonzya kulomba Jehova kuti abalekelele elyo Jehova ulabalekelela kwiinda mucituuzyo ca Jesu. (1 Johane 2:1, 2) Pele, ikuti naa basala nzila yakubisya caali, balabusowa bululami bwabo antoomwe acoolwe cabo cakutola lubazu mucizuminano cipya.—Ba-Hebrayo 2:2, 3; 6:4-8; 10:26-31.

Icizuminano Cakale Acipya

14. Nkupalulwa kwamusyobo nzi kwakali kuyandika mucizuminano ca Mulawo? mucizuminano cipya?

14 Mucizuminano cakale ibalombe bakali kupalulwa ikutondezya kuti bakali kutobela Mulawo. (Levitiko 12:2, 3; Ba-Galatiya 5:3) Noyakatalika mbungano ya Banakristo bamwi bakayeeya kuti abalo Banakristo ibatakali bama Juda bapalulwe. Pele bamaapostolo alimwi abaalu mu Jerusalemu ibakali kusololelwaa Jwi lya Leza alimwi amuuya uusalala, bakacibona kuti eeci tiicakali kuyandika pe. (Incito 15:1, 5, 28, 29) Nokwakainda myaka misyoonto, Paulo wakati: “Oyo wakumeso aabantu engwe mu-Juda, abwalo bupalule embo bwakunyama kumeso aabantu. Oyo wamumoyo ngumu-Juda, abwalo bupalule mbwamumoyo, ngemakani aamuuya, teensi makani aabulembe buyo.” (Ba-Roma 2:28, 29) Ikupalulwa kwini, nokuba akati kaba Juda bakumubili tiikwakacilaa mpindu munzila yakumuuya mumeso aa Jehova. Kuli baabo ibali mucizuminano cipya, imoyo nguweelede kupalulwa ikutali nyama pe. Zyoonse nzyobayeeya, nzyobalombozya alimwi akukulwaizigwa ikutamukkomanisyi naa ikusofweede mumeso aa Jehova zyeelede kulekwa.a Ibanji sunu ncisinizyo cakuti muuya uusalala ulijisi nguzu zyakucinca kuyeeya kwabantu munzila eyi.—1 Ba-Korinto 6:9-11; Ba-Galatiya 5:22-24; Ba-Efeso 4:22-24.

15. Ino Israyeli wakumubili alimwi a Israyeli wa Leza zyeelanizigwa buti kumakani aabweendelezi bwabwami?

15 Mububambe bwacizuminano ca Mulawo, Jehova ngowakali Mwami wa Israyeli, alimwi mukuya kwaciindi wakeendelezya kwiinda mubami bantunsi mu Jerusalemu. (Isaya 33:22) Alimwi Jehova Mmwami wa Israyeli wa Leza, Israyeli wakumuuya, alimwi kuzwa mu 33 C.E., wayendelezya kwiinda muli Jesu Kristo walo wakapegwa “bwami boonse . . . bwakujulu nibuba bwaansi.” (Matayo 28:18; Ba-Efeso 1:19-23; Ba-Kolose 1:13, 14) Sunu, ba Israyeli ba Leza bazi kuti Jesu Mmwami mu Bwami bwa Leza bwakujulu bwalo ibwakatalika kweendelezya mu 1914. Jesu Mmwami mubotu mane kwiinda abwakali Hezekiya, Josiya alimwi abami bamwi-bamwi bakali kusyomeka mu Israyeli yansiku.—Ba-Hebrayo 1:8, 9; Ciyubunuzyo 11:15.

16. Ino Israyeli wa Leza uli mubupaizi bwabami bwamusyobo nzi?

16 Icisi ca Israyeli tiicakali buyo bwami pe, pele cakalijisi abapaizi bananike. Mu 33 C.E., Israyeli wa Leza wakabweza busena bwa Israyeli wakumubili elyo wakaba “mulanda” wa Jehova, “kamboni” wakwe. (Isaya 43:10) Aboobo kuzwa ciindi eco imajwi aa Jehova kuba Israyeli aalembedwe kuli Isaya 43:21 alimwi a Kulonga 19:5, 6 akatalika kubeleka kuli Israyeli wa Leza wakumuuya. Lino cisi ca Leza cakumuuya cipya cakaba “musyobo musale, bapaizi bami, cisi cisalala, bantu bavubidwe kuli-Leza,” icakapedwe mukuli ‘wakutondezya milimo iitembaulika ya Jehova.’ (1 Petro 2:9) Boonse bali mu Israyeli wa Leza, ibaalumi abanakazi babamba imbunga yabapaizi bami. (Ba-Galatiya 3:28, 29) Mbubali cibeela cabili calunyungu lwa Abrahamu, ono baamba kuti: “Amusekelele nobamasi abantu bakwe.” (Deuteronomo 32:43, NW) Abo ibana Israyeli bakumuuya ibacili anyika mbababamba ciinga ‘camuzike musyomesi uucenjede.’ (Matayo 24:45-47) Ikuti twayanzana ambabo notukonzya kumana mulimo uusalala kuli Leza.

Bwami bwa Leza—Ikuzuzikizigwa Kwamamanino

17. Nkuzyalwa kwamusyobo nzi nkubabaankuko abo bali mucizuminano cipya?

17 Ibana Israyeli ibakazyalwa kawiindide mwaka wa 1513 B.C.E. bakaba mucizuminano ca Mulawo mbobakazyalilwa buyo. Aabo Jehova mbasala kuba mucizuminano cipya abalo balazyalwa—pele balo bazyalwa munzila yakumuuya. Jesu wakacaamba eci kumu Farisi Nikodemo naakati: “Ncobeni ndakwaambila kasimpe, Muntu atazyalwa akuzyalwa kwakujulu, takonzya kubona Bwami bwa-Leza.” (Johane 3:3) Basikwiiya ibali 120 ibakajanika lya Pentekoste 33 C.E. mbebakaba bantu bataanzi batalondokede ibakabona kuzyalwa oku kupya. Mbubakaambwa kuti baliluleme mucizuminano cipya, bakatambula muuya uusalala kuba “ncecitondezyo” calukono lwabo lwabwami. (Ba-Efeso 1:14) ‘Bakazyalwa mu-Muuya’ kuti babe bana ba Leza bakulela calo cakapa kuti babe banabakwabo Jesu aboobo bakaba “baswaana bakwe antoomwe a-Kristo.” (Johane 3:6; Ba-Roma 8:16, 17) ‘Ikuzyalululwa’ kwabo kwakajula mulyango wabulangizi butali boteli.

18. Mbulangizi bubotu buti ibujulwaa kuzyalululwa kuli baabo ibali mucizuminano cipya?

18 Naakali sikwiimaakati mucizuminano cipya, Jesu wakabamba cizuminano acimbi abasikumutobela ulaamba: “Ndamubika bwami mbubonya Taata mbwaakandibika.” (Luka 22:29) Eeci cizuminano ca Bwami cibamba mugwagwa wakuzuzikizigwa kwacilengaano cigambya cilembedwe kuli Daniele 7:13, 14, 22, 27. Daniele wakabona “umwi uuli mbuli mwana amuntu” kapegwa nguzu zyabwami kuli “Sinsiku,” Jehova Leza. Mpoonya, Daniele wakababona ‘basalali kabatambula bwami.’ Jesu “[ng]uuli mbuli mwana amuntu” iwakatambula Bwami bwakujulu kuzwa kuli Jehova Leza mu 1914. Basikwiiya ibananikidwe amuuya ‘mbasalali’ balo ibeendelezyaa nguwe mu Bwami obo. (1 Ba-Tesalonika 2:12) Munzila nzi?

19, 20. (a) Kuli baabo ibali mucizuminano cipya, nkuzuzikizigwa nzi kwamamanino ikuyooba kucisyomezyo ncaakaamba Jehova kuli Abrahamu? (b) Mubuzyo nzi aumbi uuyandika kulanga-langa?

19 Nobafwa, aaba ibananikidwe, baba mbubwena mbuli Jesu balabusigwa kuzwa kubafwu kabali zilenge zyamuuya zijisi buumi butafwiki kuti babeleke anguwe kabali bami abapaizi kujulu. (1 Ba-Korinto 15:50-53; Ciyubunuzyo 20:4, 6) Tabuli boteli bulangizi obo! ‘Bayooyendelezya anyika,’ ikutali buyo cisi ca Kanana. (Ciyubunuzyo 5:10) Sena “bayoovuba mulyango wabasinkondonyina”? (Matalikilo 22:17) Inzya, munzila yakuzundila limwi buya, ciindi baakubona lunyonyooko lwasinkondonyina sibwaamu wacikombelo, Babuloni Mupati, alimwi aciindi bananike aaba babusidwe baakutola lubazu mukweendelezya zisi antoomwe a Jesu “amusako walubulo” amukupwayaula mutwe wa Saatani. Aboobo bayootola lubazu mukuzuzikizya cibeela camamanino cabusinsimi buli ku Matalikilo 3:15.—Ciyubunuzyo 2:26, 27; 17:14; 18:20, 21; Ba-Roma 16:20.

20 Pele tulakonzya kubuzya kuti, Sena cizuminano ca Abrahamu alimwi acizuminano cipya zijatikizya buyo bantu ibali 144,000 basyomeka balo? Peepe, abambi ibatagamidwe muzizuminano ezi bayakulongezegwa kwiinda mulinzizyo, mbubonya mbuli mbotutibone mucibalo citobela.

Bupanduluzi buyungizidwe

a Amubone bbuku lya Insight on the Scriptures, Volume 1, peeji 470, ilyakamwaigwa aba Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Sena Mulayeeya?

◻ Ndiilili cizuminano cipya nocakabonwa ciindi citaanzi kuti catalika kubeleka?

◻ Ncinzi cakacitwa kwiinda mucizuminano cakale?

◻ Ino Lunyungu lwa Abrahamu nguni, alimwi muumulongo uuli zisi mozyakalongezegwa kwiinda mu Lunyungu olo?

◻ Kuli ba 144,000, nkuzuzikizigwa nzi kwamamanino kwacizuminano ca Abrahamu acizuminano cipya?

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi