“Kuliyumya Amukulekele Kuti Kumanizye Mulimo Wankuko”
“Pele kuliyumya amukulekele kuti kumanizye mulimo wankuko, ikutegwa mulondoke akuzulila mumbazu zyoonse, mutabi acintu cili coonse ncomubula.”—JAKOBO 1:4.
1, 2. (a) Ncinzi ncotukonzya kwiiya kukuliyumya kwa Gideoni abaalumi bakwe ibali 300? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.) (b) Kweelana alugwalo lwa Luka 21:19, nkaambo nzi kuliyumya ncokuyandika kapati?
AMUSOLE kweezyeezya nkondo iikatazya kapati alimwi iiminya akati kabasikalumamba bana Israyeli, ibasololelwa a Mubetesi Gideoni, alimwi abasinkondonyina. Busiku boonse, Gideoni abasikalumamba bakwe bakatandaanya bana Midiyani antoomwe abaabo boonse ibakali kubagwasyilizya musinzo uulampa makkilomita aali 32! Ibbaibbele lilatwaambila cakatobela kuti: “Kumane Gideoni wakaboola ku Jordano akuuzabuka mulonga ooyo. Walo abaalumi bali 300 mbaakali limwi bakakatala.” Pele tiibakaninga zunda nkondo, alimwi bakacili kuyandika kulwana basikalumamba ibali 15,000. Basinkondo aaba bakali kubadyaaminina kwamyaka minji, aboobo bana Israyeli tiibakali kuyanda kuti baleke kulwana nkondo eeyi. Aboobo, Gideoni abasikalumamba bakwe bakazumanana kubatandaanya basinkondonyina kusikila mane bakabazunda!—Babetesi 7:22; 8:4, 10, 28.
2 Andiswe tulwana nkondo iikatazya alimwi iiminya. Basinkondoma babikkilizya Saatani, nyika yakwe alimwi akutalondoka kwesu. Bamwi bandiswe twali kulwana basinkondo aaba kwamyaka minji. Kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, twazunda nkondo zinji. Nokuba boobo, tatunazunda ikuzunda kwamamanino. Zimwi ziindi inga twalimvwa kukatala akaambo kakulwana. Naa tulakonzya kumvwa kukatala kulindila mamanino aabweende bwazintu oobu bubyaabi. Jesu wakacenjezya kuti tuyoosunkwa kapati akupenzyegwa calunya kumazuba aamamanino. Pele alimwi wakaamba kuti ikuti naa twaliyumya, tulakonzya kuzunda. (Amubale Luka 21:19.) Ino kuliyumya caamba nzi? Ncinzi ciyootugwasya kuliyumya? Ncinzi ncotukonzya kwiiya kubantu ibakaliyumya? Alimwi ino mbuti mbotukonzya ‘kulekela kuliyumya kuti kumanizye mulimo wankuko’?—Jakobo 1:4.
INO KULIYUMYA CAAMBA NZI?
3. Ino kuliyumya caamba nzi?
3 Mu Bbaibbele, kuliyumya tacaambi buyo kulekela bukkale bumwi bukatazya. Kulajatikizya anzila mbotuyeeya alimwi ambotulimvwa kujatikizya masunko. Kuliyumya kutugwasya kuba basicamba, kusyomeka alimwi akukkazika moyo. Bbuku limwi lyaamba kuti kuliyumya mbube ibutugwasya kuba abulangizi buyumu akukakatila ciindi notusunkwa. Kuliyumya kutugwasya kuzumanana kuba bayumu alimwi batazungaani nomuba mumasunko aakatazya kapati. Alimwi kutupa kuti tukonzye kucinca masunko kuba kuzunda akubikkila maano kumbaakani yesu, ikutali kubikkila maano kukucisa nkotumvwa.
4. Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti kuliyumya kulakulwaizyigwa aluyando?
4 Luyando lutukulwaizya kuliyumya. (Amubale 1 Bakorinto 13:4, 7.) Mumbazu zili? Luyando kuli Jehova lutukulwaizya kuliyumya muzintu zili zyoonse nzyazumizya. (Luka 22:41, 42) Kuyanda bakwesu kutugwasya kuliyumya kukutalondoka kwabo. (1 Petro 4:8) Luyando ndotujisi kumuntu ngotukwetene limwi lutugwasya kuliyumya ‘mumapenzi’ ngobajisi nobaba banabukwetene bakkomene alimwi lutugwasya kuyumya cikwati cesu.—1 Bakorinto 7:28.
NCINZI CIYOOMUGWASYA KULIYUMYA?
5. Nkaambo nzi Jehova ncayelela kwiinda bantu boonse kutugwasya kuliyumya?
5 Amulombe Jehova kuti amupe nguzu. Jehova ngu “Leza uutupa kuliyumya aluumbulizyo.” (Baroma 15:5) Ngonguwe alikke uubumvwisya ncobeni bukkale bwesu, mbotulimvwa alimwi ambotwakakomena. Aboobo ulizyi cini ncotuyandika kutegwa tuliyumye. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Aabo bamuyoowa ulabapa nzyobayanda; ulamvwa nobakwiilila lugwasyo, alimwi ulabavwuna.” (Intembauzyo 145:19) Pele ino Leza uyakwiingula buti mipailo yesu yakulomba nguzu zyakuti tuliyumye?
Jehova ulituzyi kabotu-kabotu, ulizyi cini ncotuyandika kutegwa tuliyumye
6. Kweelana ambolisyomezya Bbaibbele, mbuti Jehova ‘mbwatupa nzila yamatijilo?’
6 Ciindi notulomba Jehova kuti atugwasye kuliyumya, utusyomezya kuti ‘uyootupa anzila yamatijilo.’ (Amubale 1 Bakorinto 10:13.) Ino ucita buti oobo? Zimwi ziindi, ulakonzya kulimana sunko. Pele bunji bwaziindi, uyootupa nguzu kutegwa ‘tuliyumye cakumaninina kumwi katukkazikide moyo alimwi akukondwa.’ (Bakolose 1:11) Alimwi akaambo kakuti ulizyi kabotu zintu nzyotutakonzyi kucita kweelana ambotupangidwe, mumizeezo alimwi ambotulimvwa, Jehova takalekeli bukkale buli boonse kuti bukatazye kapati cakuti twaalilwe kuzumanana kusyomeka.
7. Amupe cikozyanyo icitondezya ikaambo ncotuyandika cakulya cakumuuya kutegwa tuliyumye.
7 Amuyumye lusyomo lwanu kwiinda mukulya cakulya cakumuuya. Nkaambo nzi cakulya cakumuuya ncociyandika? Mucikozyanyo: Kutegwa muntu atante cilundu cilamfwu kapati, uyandika kulya cakulya ncakonzya kulya mumazuba otatwe naa one. Cakulya eeci ncinji kwiinda cakulya ncayandika muntu umwi aumwi. Kutegwa aliyumye akwiizuzikizya mbaakani yakwe, muntu uutanta cilundu cilamfwu weelede kulya cakulya cinji kutegwa ajane nguzu. Munzila iikozyenye, tuyandika cakulya cinji cakumuuya kutegwa tuliyumye akusika ambaakani yesu. Tweelede kuba amakanze aakujana ciindi cakucita ciiyo cesu tobeni alimwi akujanika kumiswaangano. Zintu eezyi ziyootupa nzyotuyandika kutegwa lusyomo lwesu luzumanane kuyuma.—Johane 6:27.
8, 9. (a) Kweelana alugwalo lwa Jobu 2:4, 5, ncinzi cijatikizyidwe ciindi nomusunkwa? (b) Ciindi nomusunkwa, mbukkale buli buti mbomutakonzyi kubona mbomukonzya kweezyeezya?
8 Amuyeeye kusyomeka kwanu kuli Leza. Ciindi notusunkwa, kuli zinji zijatikizyidwe kwiinda kupenga nkotuli mukupenga. Kusyomeka kwesu kuli Leza kulasunkwa. Mbotucita zintu notwasunkwa cilatondezya naa tubona Jehova kuba Mweendelezi wakoonse-koonse. Munzila nzi? Saatani, sinkondo wa Leza uukazya bweendelezi bwakwe, wakasampaula Jehova kwiinda mukwaamba kuti bantu babelekela Leza akaambo kakuti balaliyanda. Saatani wakati: “Muntu uyoopa zintu zyoonse nzyajisi kutegwa avwune buumi bwakwe.” Mpoonya Saatani wakaamba boobu kujatikizya Jobu: “Pele lino, kotandabika janza lyako ujate zifwuwa anyama yamubili wakwe, ulabona ulakutukila kolangilila.” (Jobu 2:4, 5) Sena Saatani wakacinca kuzwa ciindi naakaamba kaambo aaka? Peepe! Nokwakainda myaka minji, ciindi Saatani naakasowelwa anyika kuzwa kujulu, wakacili kubatamikizya lyoonse babelesi ba Leza basyomeka. (Ciyubunuzyo 12:10) Mazuba aano, Saatani ucibatamikizya bantu kuti bakomba Leza akaambo kakuliyanda. Uliyandide kapati kubona kuti twakukaka kweelela kwa Leza kwakweendelezya alimwi akuti tucileke kumubelekela.
9 Ciindi nomupenga akaambo kakusunkwa, amusole kweezyeezya bukkale oobu mbomutakonzyi kubona. Saatani amadaimona bali kulubazu lumwi. Balalangilila kutegwa babone ncomutiicite alimwi baamba kuti mulaalilwa. Kulubazu lumbi, kuli Jehova, Mwami wesu Jesu Kristo, bananike ibakabusyigwa, alimwi azyuulu-zyuulu zyabangelo. Abalo balabona mbomupenga, pele balamukambilila kuti muzumanane! Balikkomene kubona kuti mulakonzya kuliyumya akuzumanana kusyomeka kuli Jehova. Mpoonya mwamvwa Jehova kamwaambila kuti: “Kosongwaala mwanaangu, ukkomanisye moyo wangu, kutegwa ndikonzye kumuvwiila ooyo uundisampaula.”—Tusimpi 27:11.
Jesu wakabikkila maano kulanga kubulumbu mbwaakali kuyoojana akaambo kakuliyumya kwakwe
10. Mbuti mbomukonzya kumwiiya Jesu kwiinda mukubikkila maano kubulumbu buboola akaambo kakuliyumya?
10 Amubikkile maano kubulumbu. Amweezyeezye kuti muli mulweendo alimwi muyoosika nkomuya buzuba butobela. Kutegwa mukasike nkomuya, mweelede kweenda busiku boonse. Kufwumbwa nkomwalanga, kulasiya mbi. Pele mulizyi kuti lino-lino mulabona mumuni wazuba, alimwi mulizyi kuti ikuti naa mwazumanana kweenda, muyoosika nkomuya. Buumi mbotupona buli mbuli lweendo oolo. Ambweni inga mwayandika kwiinda mumapenzi aakatazya kapati, alimwi inga mwalimvwa kuti inga tiimwacikonzya kuliyumya mumapenzi. Jesu awalo ulakonzya wakalimvwa boobo. Ciindi naakali kujaigwa acisamu cakupenzyezya, wakasampaulwa alimwi wakamvwa kucisa kapati. Kweelede kuti eeci cakali ciindi cikatazya kapati mubuumi bwakwe! Ncinzi cakamugwasya kuliyumya? Ibbaibbele lyaamba kuti wakalanga ‘kulukkomano ndwaakabikkilidwe kumbele.’ (Bahebrayo 12:2, 3) Jesu wakabikkila maano kulanga kubulumbu mbwaakali kuyoojana akaambo kakuliyumya kwakwe, kwaambisya bulumbu bwakuti wakali kuyootola lubazu mukusalazyigwa kwazina lya Leza akusumpula kweelela kwa Leza kwakweendelezya. Wakalizyi kuti sunko lyakali lyakaindi kaniini buyo akuti bulumbu bwakujulu mbwaakali kuyootambula tabukamani. Mazuba aano, masunko ngomujana mubuumi alakonzya kuvwula alimwi akucisa, pele amuyeeye kuti ngakaindi kaniini buyo.
‘AABO IBAKALIYUMYA’
11. Nkaambo nzi ncotweelede kulanga-langa zintu izyakabacitikila ‘aabo ibakaliyumya?’
11 Tatuli tolikke notweelede kuliyumya. Kutegwa akulwaizye Banakristo kuliyumya mumasunko manji aazwa kuli Saatani, mwaapostolo Petro wakalemba kuti: “Amumukazye, muyume mulusyomo, mbwaanga mulizyi kuti ciinga coonse cabakwesu munyika bainda mumapenzi ngoonya aaya.” (1 Petro 5:9) Zintu izyakabacitikila ‘aabo ibakaliyumya’ zituyiisya mbotukonzya kuzumanana kusyomeka, zilatukulwaizya kuti tulakonzya kuzwidilila, alimwi zituyeezya kuti kusyomeka kwesu kuyoolumbulwa. (Jakobo 5:11) Atulange-lange zikozyanyo zisyoonto.[1]—Amubone bupanduluzi buyungizyidwe.
12. Ncinzi ncotwiiya kucikozyanyo ca bakerubi ibakabikkwa mu Edeni?
12 Bakerubi mbangelo basumpukide kapati. Ba Adamu a Eva nobakabisya, Jehova wakapa bakerubi bamwi mulimo mupya anyika. Wakali mulimo wiindene kapati amulimo ngobakajisi kujulu. Cikozyanyo cabo inga catuyiisya mbotukonzya kuliyumya ciindi notujisi mulimo uukatazya kapati. Ibbaibbele lyaamba kuti Jehova “wakabikka bakerubi kujwe aamuunda wa Edeni alimwi apanga livwilima mulilo ilyakali kuzinguluka kusinka nzila iiya kucisamu cabuumi.”[2] (Amubone bupanduluzi buyungizyidwe.) (Matalikilo 3:24) Ibbaibbele talyaambi kuti bakerubi bakali kutongooka naa kuti bakali kulimvwa kuti bakali sumpukide kapati kubeleka mulimo mupya ngobakapegwa. Tiibakatyompwa naa kuleka. Muciindi caboobo, bakazumanana kuubeleka mulimo ngobakapedwe kusikila kumamanino, ambweni kusikila ciindi Zambangulwe nolyakatalika, nokwakainda myaka iili 1,600!
13. Ncinzi cakamugwasya Jobu kuliyumya mumasunko?
13 Muntu uusyomeka Jobu. Zimwi ziindi mulakonzya kubijilwa akaambo kakuti mulongwe wanu naa wamumukwasyi wakaamba cintu cimwi cityompya. Naa ambweni mulaciswa kapati naa kupenga akaambo kakuti mwakafwidwa muyandwa wanu. Pele tacikwe makani naa ncinzi cacitika, mulakonzya kuumbulizyigwa acikozyanyo ca Jobu. (Jobu 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Jobu taakwe naakazyi ikaambo ncaakaile kusikilwa mapenzi manji cakutayeeyela, pele taakwe naakaleka kusyomeka. Ino ncinzi cakamugwasya kuliyumya? Cakusaanguna kwiinda zyoonse, wakali kuyanda Jehova alimwi wakali kuyoowa kumubisizya. (Jobu 1:1) Jobu wakali kuyanda kukkomanisya Leza muziindi zibotu amuziindi zibi. Kuyungizya waawo, Jehova wakagwasya Jobu kubona nguzu nzyajisi kwiinda mukumwaambila zintu zimwi zigambya nzyaakalenga. Eeci cakapa Jobu kusyoma ncobeni kuti aciindi ceelede Jehova wakali kuyoomanizya masunko ngaakajisi. (Jobu 42:1, 2) Alimwi eeci ncicakacitika. “Jehova wakaagusya mapenzi aakamujisi Jobu alimwi wakamupilusizya buvwubi bwakwe. Jehova wakamuyungizyila kobilo mweelwe wazintu zyoonse nzyaakajisi kumatalikilo.” Jobu wakafwa “kaponede myaka minji akukkutila abuumi.”—Jobu 42:10, 17.
14. Kweelana alugwalo lwa 2 Bakorinto 1:6, ino kuliyumya kwa Paulo kwakabagwasya buti bamwi?
14 Mwaapostolo Paulo. Sena mulakazyigwa kapati naa kupenzyegwa? Sena muli mwaalu mumbungano naa mulangizi wabbazu uulimvwa kuti milimo njomubeleka yavwulisya? Ikuti kacili boobo, cikozyanyo ca Paulo cilakonzya kumugwasya. Paulo wakapenzyegwa kapati, alimwi lyoonse wakali kulibilika akaambo kabakwesu mumbungano. (2 Bakorinto 11:23-29) Pele Paulo taakwe naakaleka, alimwi cikozyanyo cakwe cakabayumyayumya bamwi. (Amubale 2 Bakorinto 1:6.) Kusyomeka kwanu akwalo kulakonzya kubakulwaizya bamwi kuti baliyumye.
SENA KULIYUMYA ‘KUYOOMANIZYA MULIMO WANKUKO’ MULINDINYWE?
15, 16. (a) Ino kuliyumya kweelede kumanizya “mulimo” nzi? (b) Amupe zikozyanyo izitondezya mbotukonzya ‘kulekela kuliyumya kuti kumanizye mulimo wankuko.’
15 Sikwiiya Jakobo wakasololelwa amuuya kulemba kuti: “Kuliyumya amukulekele kuti kumanizye mulimo wankuko, ikutegwa mulondoke akuzulila mumbazu zyoonse, mutabi acintu cili coonse ncomubula.” (Jakobo 1:4) Mbuti kuliyumya mbokukonzya kumanizya “mulimo” wankuko mulindiswe? Ciindi notulwana sunko, inga twayandika kukkazika moyo kapati, kutondezya kulumba aluyando. Ciindi notuliyumya musunko, tuyakwiiya kubutondezya kapati bube oobu, aboobo munzila eeyi bube bwesu bwa Bunakristo buyoobota kwiinda.
Ciindi notuliyumya mumasunko, bube bwesu bwa Bunakristo bulazulila cakumaninina (Amubone muncali 15 a 16)
16 Akaambo kakuti kuliyumya inga kwapa kuti tube Banakristo bali kabotu, inga tiitwayanda kusotoka mulawo wa Jehova akaambo buyo kakuti tuyanda kumana sunko. Mucikozyanyo, ikuti kamukatazyigwa akuyeeya zintu zibi, mutalekeli sunko pe kumuzunda! Amumulombe Jehova kuti amugwasye kukaka mizeezo mibi. Sena mulakazyigwa abanamukwasyi? Mutalengaani pe. Amukanze kuzumanana kubelekela Jehova. Kwiinda mukucita boobu, muyooyumya lusyomo lwanu muli Jehova. Amuyeeye kuti: Kutegwa tukkomaninwe a Leza, tweelede kuliyumya.—Baroma 5:3-5; Jakobo 1:12.
17, 18. (a) Amupe cikozyanyo icitondezya mbociyandika kuliyumya kusikila kumamanino. (b) Ciindi notuyaabuswena kumamanino, ncinzi ncotukonzya kuba masimpe?
17 Tweelede kuliyumya kutali buyo kwaciindi cili mbocibede, pele kusikila kumamanino. Amweezyeezye bwato bupati ibwatalika kunyikila. Kutegwa bafwutuke, bantu ibali mubwato beelede kudwaya kusikila bakasike kunkomwe. Muntu uulengaana kudwaya mbwaatalikila buyo ulanywida akufwa. Mbubwenya buyo, muntu uulengaana kudwaya nokwacaala buyo asyoonto kuti asike kunkomwe awalo ulanywida akufwa. Kuti katuyanda kuyoopona munyika mpya, tweelede kuzumanana kuliyumya. Atube mbuli mwaapostolo Paulo iwakaamba kuti: “Tatulengaani pe.”—2 Bakorinto 4:1, 16.
18 Mbubwenya mbuli Paulo, tulisinizyide kuti Jehova uyootugwasya kuliyumya kusikila kumamanino. Paulo wakalemba kuti: “Tulazunda cakumaninina kwiinda muli yooyo wakatuyanda. Nkaambo ndilisinizyide kuti lube lufwu, naa buumi, naa bangelo, naa mfwulumende, naa zintu ziliko lino, naa zilangilwa kumbele, naa nguzu, naa zintu zili mujulu, naa zili ansi, naa cilenge cimbi cili coonse tazikonzyi pe kutwaandaanya kuluyando lwa Leza luli muli Kristo Jesu Mwami wesu.” (Baroma 8:37-39) Masimpe kuti zimwi ziindi tulakatala. Pele atwiiye Gideoni abaalumi bakwe. Bakakatala pele tiibakalengaana pe. “Bakazumanana kubatandaanya”!—Babetesi 8:4.
^ [1] (muncali 11) Alimwi mulakulwaizyigwa kubala mbobakaliyumya bantu ba Leza bamazuba aano. Mucikozyanyo, mu Yearbook yamu Chingisi yamu 1992, 1999, ayamu 2008, muli zyakuluula ziyumyayumya zyabakwesu baku Ethiopia, Malawi, alimwi aku Russia.
^ [2] (muncali 12) Ibbaibbele talyaambi mweelwe wabakerubi ibakapegwa mulimo ooyu.