LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w98 7/1 map. 27-32
  • ‘Lufwu Luyoolobesegwa’

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • ‘Lufwu Luyoolobesegwa’
  • Ngazi Yamulindizi 1998
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Mubili Uuli Buti?
  • Mbubuke Bwaanyika?
  • Nguni Uuboozyegwa?
  • Bubuke Bwabulondo
  • Bulangizi Bwabubuke Bulaanguzu
    Ngazi Yamulindizi—2000
  • “Ino Bafwu Bayoobusyigwa Buti?”
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2020
  • Bubuke, Mbulangizi Bwini-bwini!
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2020
  • “Bafu Bayoobuka”
    Ngazi Yamulindizi 1998
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi 1998
w98 7/1 map. 27-32

‘Lufwu Luyoolobesegwa’

“Sinkondonyina musyaalizi uuyoolobesegwa ndufu.”—1 BA-KORINTO 15:26.

1, 2. (a) Mbulangizi nzi mwaapostolo Paulo mbwaakajisi kujatikizya bafwide? (b) Mubuzyo nzi kujatikizya bubuke Paulo ngwaakakanana?

“NDISYOMA . . . mukubuka kwamubili, alimwi amubuumi butamani.” Obo mboyaamba Njiisyo njobasyoma Baapostolo. Ba Katolika alimwi aba Protestanti boonse cakwiilemeka balayiinduluka lyoonse, kabatazi kuti kusyoma kwabo kukozyenye kapati abusongo bwaba Giliki kwiinda kusyoma kulikoonse kwabaapostolo. Pele, mwaapostolo Paulo wakabukaka busongo bwaba Giliki bwabusyaabusongo alimwi kwiina naakasyoma mubuumi butafwiki. Nokuba boobo, cakusinizya wakasyoma mubuumi bwakumbele alimwi kwiinda mukusololelwaa Leza wakalemba kuti: “Sinkondonyina musyaalizi uuyoolobesegwa ndufu.” (1 Ba-Korinto 15:26) Ino eco caamba nzi ma kubantu ibafwa?

2 Kutegwa twiingule, atujokele kumubandi wa Paulo wabubuke uulembedwe ku 1 Ba-Korinto caandaano 15. Mulayeeya kuti mutupango twakusaanguna, Paulo wakabusinizya bubuke kuti ncibeela cipati canjiisyo ya Banakristo. Ono wabuzya mubuzyo uugaminide wakuti: “Pele inga umwi muntu ulaamba kuti, Ino bafu balabuka buti? Baleza amibilinzi?”—1 Ba-Korinto 15:35.

Mubili Uuli Buti?

3. Nkaambo nzi ncobakabukaka bubuke bamwi?

3 Naakabuzya mubuzyo oyu, ambweni Paulo wakali kuyanda kulwana kuyunga kwabusongo bwa Plato. Plato wakali kuyiisya kuti muntu ulaabuumi butafwiki ibufwutuka mubili wafwa. Kuli baabo ibakakomezyegwa kabali amuzeezo oyu, cakutadooneka injiisyo ya Bunakristo yakanyina mpindu. Ikuti naa buumi tabumani, ino bubuke inga bwayandikila nzi? Kunze lyaboobo, kulalangilwa kuti bubuke bwakali kulibonya kuti mbwabuyo. Mubili wabola akuvwelengana abulongo, mbuti mbokunga kwalangilwa bubuke? Sikukanana zya Bbaibbele Heinrich Meyer waamba kuti ikukazya kwabana Korinto kulangilwa kuti kwakayeeme “aanjiisyo yabusyaabusongo yakuti ikuboozya mubili kwiina nokwakali kukonzyeka pe.”

4, 5. (a) Nkaambo nzi twaambo twabantu batasyomi ncotwatakali twamaanu? (b) Amupandulule cikozyanyo ca Paulo ca ‘nseke buyo.’ (c) Ino Leza ubapa mibili yamusyobo nzi bananike ibabusigwa?

4 Paulo wakuyubununa kufwubaala kwabo mukuyeeya ulaamba: “We, mufubafuba! Kufumbwa cintu ncobyala webo, tacikooyooba abuumi catasaanguna kufwa. Alimwi, eco ncobyala taceensi ngomubili uuyooba pe, ninseke buyo yabulotwe nanka imwi iili boobo, elyo Leza uliipa mubili mbuli mbwayanda, musyobo umwi aumwi wambuto ulaupa mubili wawo wini.” (1 Ba-Korinto 15:36-38) Leza tanaakali kuyoobusya mibili yabantu njobakajisi kabacipona anyika. Muciindi caboobo, kuyooba kusanduka.

5 Paulo wakozyanisya bubuke kunseke iili mukumena. Inseke insyoonto yabulotwe kwiina noikozyanya naaceya akasamu kayoomena kuzwa kulinjiyo. The World Book Encyclopedia lyaamba kuti: “Inseke noitalika kumena, ilanywida maanzi manji. Maanzi ayo acitya kucinca kunji mukati kanseke. Alimwi acitya inseke kuti ifwute akwaandula cipapa cayo.” Awa inseke ilafwa, taicili nseke pe, yaba kasamu kali mukukomena. “Leza uliipa mubili” mukuti nguwakabamba milawo yasayaansi iicitya kuti inseke ikomene, alimwi inseke imwi aimwi ibaa mubili kweelana amusyobo wayo. (Matalikilo 1:11) Munzila njiyonya, Banakristo bananike balafwa kabali bantunsi lutaanzi. Mpoonya, aciindi ncabikkide Leza, ulababusya kubuumi mumibili iimbi mipya. Mbubwena mbuli Paulo mbwaakaambila ba Filipi kuti, “Jesu Kristo . . . uzoosandula mibili yesu iisampaukide, kuti ikozyanisigwe amubili wakwe mulemu.” (Ba-Filipi 3:20, 21; 2 Ba-Korinto 5:1, 2) Balabusigwa kabalaa mibili yamuuya alimwi bakkalila mucilawo camyuuya.—1 Johane 3:2.

6. Nkaambo nzi ncocili camaanu kusyoma kuti Leza ulakonzya kupa basikubusigwa imibili iibeelede yakumuuya?

6 Sena eci nciyumu kapati kucisyoma? Peepe. Paulo ulaamba banyama bajisi mibili minji iisiyene-siyene. Kunze lyaboobo, waimpanya bangelo bakujulu abantunsi bajisi mibili abulowa, ategwa: “Kuli mibili yakujulu amibili yaansi.” Alimwi kuli kwiimpana kupati muzilenge izitali zyuumi. Ikaindi sayaansi kaitana kujana zilenge zyakujulu mbuli nyenyeezi zitubisya akupya kwiinda zuba, inyenyeezi izitapyi izyeelene azuba kukomena alimwi anyenyeezi izituba-tuba buyo, Paulo wakati, “inyenyeezi imwi ilipambukene kunyenyeezinyina kubulemu.” Kwiinda mumakani aaya, sena tacili camaanu kuti Leza ulakonzya kupa mubili wamuuya uuyelede kuli baabo bananikidwe?—1 Ba-Korinto 15:39-41.

7. Ino caamba nzi kutabola? kutafwika?

7 Mpoona Paulo waamba kuti: “Mbubonya obo mbububede bubuke bwabafu. Cibyalwa cilafwika, cibuka tacifwiki.” (1 Ba-Korinto 15:42) Mubili wamuntu, nociba ciindi noulondokede, ulakonzya kubola. Aboobo mubili uuli boobu ulakonzyeka kujaigwa. Mucikozyanyo, Paulo wakaamba kuti Jesu iwakabusigwa ‘tacipiluki limbi kukubola.’ (Incito 13:34) Kwiina naakali kuyoopilukila kubuumi mumubili uubola, nokuba kuti wakali kunooli mumubili wabuntunsi uulondokede. Mibili Leza njapa bananike babusigwa taikonzyi kubola—tayifwiki. Paulo wazumanana kuti: “Cibyalwa cilasampaulika, cibuka cilijisi bulemu. Cibyalwa cilikompeme, cibuka cilijisi inguzu. Cibyalwa mubili wamuntunsi, cibuka mubili wamuuya.” (1 Ba-Korinto 15:43, 44) Kunze lyaboobo, Paulo waamba kuti: “Eci cifwika cileelede kusamikwa butafwiki.” Kutafwika caamba buumi butagoli, ibutanyonyooki. (1 Ba-Korinto 15:53; Ba-Hebrayo 7:16) Munzila eyi, aabo ibabusigwa baba “acinkozya casikujulu,” nkokuti Jesu, iwakacitya kuti bubuke bwabo bukonzyeke.—1 Ba-Korinto 15:45-49.

8. (a) Tuzi buti kuti basikubusigwa banooli mbubwenya mbuli ciindi nobakacili baumi? (b) Mbusinsimi nzi buzuzikizigwa ibubuke bwacitika?

8 Nokuba kuti kuyooba kusanduka oku, basikubusigwa bacili bantu mbabonya mbubwena mbuli mbobakabede kabatanafwa. Bayoobusigwa amizeezo yabo njiyonya azyoonse nzyobakaiya alimwi abube bwa Bunakristo bubotu mbobakajisi. (Malaki 3:3; Ciyubunuzyo 21:10, 18) Munzila eyi balamukozya Jesu Kristo. Wakasanduka kuzwa kumuuya akuba muntunsi. Mpoonya wakafwa elyo wakabusigwa kali muuya. Pele, “Jesu ngu-Jesu mbobuca, asunu nguwenya, amuyamyaaka.” (Ba-Hebrayo 13:8) Elo ncoolwe cabulemu kaka cijisi bananike! Paulo waamba kuti: “Lino ciboleka nicamana kusamikwa butaboli, acalo cifwika nicamana kusamikwa butafwiki, ndilyonya ndiliyooba eli ijwi lilembedwe lyakuti, Lufu lwamenenenwa kuluzundo. We, lufu! luli kuli luzundo lwako? We, lufu! luli kuli lumoola lwako?”—1 Ba-Korinto 15:54, 55; Isaya 25:8; Hosea 13:14, NW.

Mbubuke Bwaanyika?

9, 10. (a) Mucibalo ca 1 Ba-Korinto 15:24, ncinzi caambwa kuti “mamanino,” alimwi nzyinzi zicitika kujatikizya ngawo? (b) Ncinzi ceelede kucitika kutegwa lufwu lunyonyweedwe limwi?

9 Sena kuli bulangizi bwakumbele kutuulunzuma tuli mbotubede twabantu ibatajisi bulangizi bwabuumi bwamuuya ibutafwiki kujulu? Inzya nkobuli! Naamana kupandulula kuti bubuke bwabaabo baya kujulu buyoocitika ciindi cakubako kwa Kristo, Paulo waamba zintu ziyootobela, ategwa: “Ndilyonya naayooba mamanino, nayootambika bwami kumaanza aa-Leza wisi, nayoolobesezya boonse beendelezi abami abasimutwe.”—1 Ba-Korinto 15:23, 24.

10 “Mamanino” mmamanino aa Myaka iili Cuulu ya Bulelo bwa Kristo, elyo Jesu cakulifwiinsya akusyomeka nayoopa Bwami kuli Leza Wisi. (Ciyubunuzyo 20:4) Elyo makanze aa Leza aa ‘kuswaanganya muli Kilisito zintu zyoonse zyakujulu azyaansi’ ayoozuzikizigwa. (Baefeso 1:9, 10, Ci) Pele lutaanzi, Kristo uyoonyonyoona ‘bweendelezi boonse abulelo boonse’ buzangila bweendelezi bwa Leza Bwakoonse-koonse. Eci ciyoojatikizya lunyonyooko lwiinda ali loolo lwa Amagedoni. (Ciyubunuzyo 16:16; 19:11-21) Paulo waamba kuti: “Kilisito uleelede kweendelezya mane Leza akabikke basinkondonyina boonse munguzu zyakwe. Sinkondonyina musyaalizi uyoonyonyoonwa ndufu.” (1 Bakolinti 15:25, 26, Ci) Inzya, atukondo-kondo twacibi toonse alufwu zyakaletwaa Adamu zinoogwisidwe. Mpoonya, Leza uyoozijula “zyuumbwe” zyoonse zyabaabo mbayeeya kwiinda mukubusya bafwide.—Johane 5:28.

11. (a) Mbuti mbotuzi kuti Leza ulaanguzu zyakulengulula bantu bafwide? (b) Ino aabo ibayoobusilwa anyika bayoopegwa mibili iili buti?

11 Eci caamba kulengulula bantu. Sena tacikonzyeki? Cilakonzyeka, nkaambo bbuku lya Intembauzyo 104:29, 30 (BT) lilatusyomezya kuti Leza ulakonzya kucita obo, noliti: “Naa wazilekelezya zilapenga, wagwisya muuya wako mulinzizyo zilafwa. Zipilukila kubulongo. Wazitumina muuya wako zilaima nji.” Nokuba kuti bantu bayoobusigwa bayooba mbubonya mbuli mbobakabede kabatanafwa, tabakayandiki kubaa mibili njimunya pe. Mbubwenya mbuli baabo ibabusilwa kubuumi bwakujulu, Leza uyoobapa mubili mbuli mbwayanda mwini. Cakutadooneka mibili yabo mipya inooli mibotu cini-cini alimwi iikozyenye amibili yabo mitaanzi kutegwa bakazyibwe kubayandwa babo.

12. Ndilili bubuke bwaanyika nobucitika?

12 Ino bubuke bwaanyika buyoocitika lili? Kaamba zyamunyina wakafwide Lazaro, Marta wakati: “Ndilizi kuti uyoobuka mubuzuba bwakubuka bwakumamanino.” (Johane 11:24) Ino wakaazyiba buti makani aaya? Imakani aabubuke akaleta mazwanga kuciindi cakwe, nkaambo ba Farisi bakali kubusyoma, pele ba Saduki tiibakali kubusyoma pe. (Incito 23:8) Nokuba boobo, kulangilwa kuti kuli bakamboni bakuciindi kabutana Bunakristo mbaakazyi Marta ibakali kusyoma mububuke. (Ba-Hebrayo 11:35) Kunze lyaboobo, ndiza wakazyiba kwiinda mukubala Daniele 12:13 kuti bubuke buyoocitika mubuzuba bwamamanino. Alimwi kulakonzyeka kuti wakaciiya kuli Jesu lwakwe. (Johane 6:39) Oobo “buzuba . . . bwakumamanino” buleendelana a Myaka iili Cuulu ya Bulelo bwa Kristo. (Ciyubunuzyo 20:6) Amuyeeye buyo lukkomano luyoobako mu “buzuba” obo cintu eci cipati caakutalika kucitika!—Amweezyanisye Luka 24:41.

Nguni Uuboozyegwa?

13. Ncilengaano nzi cabubuke icilembedwe ku Ciyubunuzyo 20:12-14?

13 Ku Ciyubunuzyo 20:12-14 kulembedwe cilengaano ca Johane cabubuke bwaanyika ategwa: “Ndakabona bafu boonse, bapati abaniini, baliimvwi kunembo lya-Leza, elyo mabuku akavununwa, alimwi kwakavununwa ibbuku limwi, ndebbuku lyabuumi. Nkabela bafu bakabetekwa mbuli makani aalembedwe mumabuku, mbuli milimo yabo. Nkabela lwizi lwakabweedezya bafu bali mulindulo, alwalo lufu acikalilo cabafu zyoonse zyakabweedezya bafu bali mulinzizyo. Lino bakabetekwa muntu umwi aumwi mbuli milimo yakwe. Mpoonya awo lufu acikalilo cabafu zyoonse zyakasowelwa muziba lyamulilo. Eli iziba lyamulilo ndilyonya ndolufu lwabili.”

14. Mbaani banooli akati kabaabo ibayoobusigwa?

14 Ibubuke buyooleta boonse “bapati abaniini,” badumide alimwi abantu buyo ibakapona akufwa. Alimwi mane atuvwanda tunooli akati kamweelwe oyo! (Jeremiya 31:15, 16) Kubbuku lya Milimo 24:15, (Ci) aambi makani aayandika ayubununwa, ategwa: “Boonse bantu, baluleme abataluleme, bayoobusigwa kuzwa kubafu.” Ibanooli akati kabaabo “baluleme” mbaalumi abanakazi basyomeka bakaindi, mbuli Abelo, Enoki, Nowa, Abrahamu, Sara alimwi a Rahabu. (Ba-Hebrayo 11:1-40) Amuyeeye buyo ikubandika abantu abo akulimvwida mulomo mpande imakani aa Bbaibbele aansiku! Alimwi “baluleme” bayoobikkilizya azyuulu zyabantu bayoowa Leza ibakafwa calino-lino alimwi ibatakajisi bulangizi bwabuumi kujulu. Sena kuli wamumukwasyi wanu naa muyandwa wanu uulangilwa kuba akati kabaaba? Elo cilaumbulizya kaka kuzyiba kuti mulakonzya kubabona alimwi! Pele, ino mbaani “bataluleme” aabo abalo ibayoobusigwa? Babikkilizya tuulunzuma tulimbotubede, ambweni zyuulu-zyuulu zyatuulunzuma, ibakafwa kakunyina kujana coolwe cakwiiya akutobela kasimpe ka Bbaibbele.

15. Caamba nzi kuti aabo ibayoobusigwa ‘bayoobetekwa mbuli makani aalembwedwe mumabbuku’?

15 Mbuti aabo bayoobusigwa ‘mbubayoobetekwa mbuli makani aalembedwe mumabbuku, mbuli milimo yabo’? Mabbuku aayo taali mabbuku mulembedwe milimo yabo njobakacita kaindi pe; nobakafwa, bakaangunuka kuzibi nzyobakacita kabacipona. (Ba-Roma 6:7, 23) Nokuba boobo, bantunsi ibayoobusigwa banoocili mucibi cakazwa kuli Adamu. Nkokuti mabbuku aayo anoojisi malailile aa Leza ngobeelede kutobela bantu boonse kutegwa bagwasigwe cakumaninina kucituuzyo ca Jesu Kristo. Imukondo wamamanino wacibi cakazwa kuli Adamu waakugusigwa, ‘lufwu luyoolobesegelwa limwi’ mucini-cini. Imyaka iili cuulu yaakumana, Leza ‘uyooba malondwendo aazintu zyoonse.’ (1 Ba-Korinto 15:28) Elyo bantu tabanooyoociyandiki Mupaizi Mupati sikwiima akati nociba Cinunuzyo. Bantu boonse bayoopilusigwa kuciimo cilondokede ncaakajisi Adamu kumatalikilo.

Bubuke Bwabulondo

16. (a) Nkaambo nzi ncocili camaanu kusyoma kuti bubuke buyoocitwa cabulondo? (b) Mbaani balangilwa kuti bayooba akati kabaabo ibayoosaanguna kubusigwa kuzwa kubafwu?

16 Mbwaanga bubuke bwakujulu mbwabulondo, “umwi aumwi kuciindi cakwe ceelede,” citondezya kuti bubuke bwaanyika tabukaleti mapenzi aakuvwuzyanya kwabantu cakwiindila. (1 Ba-Korinto 15:23) Aabo bayoobuka bayooyandika kulanganizigwa. (Amweezyanisye Luka 8:55.) Bayooyandika cakulya—alimwi cipati kwiinda bayooyandika zyakulya zyakumuuya kutegwa bajane luzibo lupa buumi lwa Jehova Leza a Jesu Kristo. (Johane 17:3) Nokwali kuti boonse bayoobusilwa aciindi comwe, naanga tacikonzyeki kubalanganya kabotu. Ncamaanu kulangila kuti bubuke buyoocitika muzibeela-beela. Banakristo basyomeka ibakafwa kakusyeede buyo ciindi cisyoonto kuti bweende bwa Saatani bumane kulangilwa kuti banooli akati kabantu bakusaanguna ibayoobusigwa. Alimwi tulakonzya kulangila kuti bubuke bwabaalumi basyomeka bakaindi ibayooba “bami,” buyoosaanguna.—Intembauzyo 45:16.

17. Mmakani nzi amwi aajatikizya bubuke Ibbaibbele ngolitaambi, alimwi nkaambo nzi Banakristo ncobateelede kwaasinizya kapati makani aayo?

17 Nokuba boobo, tatweelede kusinizya buya pe kujatikizya makani aaya. Mumakani manji, Ibbaibbele talipi bwiinguzi pe. Kwiina nolyaagama makani aanzila mbobuyoocitika bubuke bwabantu, ciindi nobuyoocitika alimwi abusena nkobuyoocitikila. Kwiina nolitwaambila mobayookkala aabo bayoobusigwa, nzyobayoolya alimwi anzyobayoosama. Alimwi kwiina notunga twaamba cakusinizya Jehova mbwayooyendelezya makani aaya mbuli aakukomezya akulanganisigwa kwabana bayoobusigwa naa mbwayoolanganya bukkale bumwi bukonzya kujatikizya balongwe abayandwa besu. Ncobeni, tulakonzya kutelaika kujatikizya zintu eezi; pele inga tacikooba camaanu kumanina ciindi kusoleka kwiingula mibuzyo ono iitainguliki. Imbaakani yesu yeelede kuba yakubelekela Jehova cakusyomeka akujana buumi butamani. Banakristo bananike balangila bubuke bwabo bwakujulu bwabulemu. (2 Petro 1:10, 11) “[Iba]mbelele zimwi” balangila cikono citamani mucooko canyika ca Bwami bwa Leza. (Johane 10:16; Matayo 25:33, 34) Kujatikizya tubeela-beela tunji tumwi twabubuke itutazizyilwe, twiile buyo kusyoma muli Jehova. Lukkomano lwesu lwakumbele lulisyomezyedwe cakusinizya mumaanza aa Yooyo uukonzya ‘kukkutya zilenge zyakwe zyoonse kabotu.’—Intembauzyo 145:16, BT; Jeremiya 17:7.

18. (a) Nduzundo nzi Paulo ndwatondezya? (b) Nkaambo nzi cabusungu ncotusyoma mubulangizi bwabubuke?

18 Paulo wamanizya makani aakwe kwiinda mukwaamba kuti: “Aalumbwe Leza watupa luzundo kwiindila mu Mwami wesu Jesu Kilisito.” (1 Bakolinti 15:57, Ci) Inzya, lufwu lwakaletwaa Adamu lwazundwa kwiinda mucituuzyo cacinunuzyo ca Jesu Kristo, alimwi bananike “[aba]mbelele zimwi” balaa lubazu muluzundo olo. Aino, “[iba]mbelele zimwi” ibacipona sunu balaa bulangizi bulibedelede kuzyalani lino. Mbobali bamwi ‘bankamu impati,’ ambweni bayooafwutuka “mapenzi ayo mapati” alimwi taakwe nobatikafwe alimwi! (Ciyubunuzyo 7:9, 14) Pele, nobaba baabo ibafwa akaambo ‘kakusikilwa ziindi zyalufwu azyamapenzi’ naa mumaanza aababelesi ba Saatani balakonzya kusyoma mubulangizi bwabubuke.—Mukambausi 9:11.

19. Mmalailile nzi Banakristo boonse ngobeelede kutobela sunu?

19 Aboobo, tulabulangila kapati buzuba obo bulemu noluyoonyonyweedwa limwi lufwu. Ilusyomo lwesu lutazungaani mucisyomezyo ca Jehova cabubuke kutucitya kuti zintu tuzilange munzila iiluzi. Kufwumbwa cicitika kulindiswe mubuumi buno—nokuba kuti twafwa, kwiina ciyootunyanzya bulumbu Jehova mbwaasyomezya. Aboobo, imalailile aa Paulo aamamanino kubana Korinto alayandika sunu mbubwena mbwaakali kuyandika myaka iili zyuulu zyobile yainda, naakati: “Mbubo, bakwesu bayandika, amukakatile, mutazungaani. Amupangike myoyo yanu lyoonse kumilimo ya-Mwami, nkaambo mulizi kuti milimo yanu yamu-Mwami tiikonzyi kuba yabuyo pe.”—1 Ba-Korinto 15:58.

Sena Inga Mwapandulula?

◻ Ino Paulo wakawiingula buti mubuzyo uujatikizya mibili njobayoobaanjiyo baakubusigwa bananike?

◻ Mbuti alimwi ndilili lufwu noluyoonyonyweedwa limwi?

◻ Mbaani bayoobikkilizyigwa mububuke bwaanyika?

◻ Tweelede kwaalanga buti makani Ibbaibbele ngolitaambi?

[Cifwanikiso icili apeeji 28]

Inseke “ilafwa” kwiinda mukucinca kugambya

[Zifwanikiso izili apeeji 31]

Ibaalumi abanakazi bakaindi basyomeka, mbuli Nowa, Abrahamu, Sara alimwi a Rahabu, bayooba akati kabaabo ibayoobusigwa

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi