Capítulo 8
“Katalatlawamaw lakgtliwakga nixatlan espíritus”
1. ¿Tuku xlakata katsiputunaw tuku tlawamakgolh nixatlan espíritus?
MASKI lhuwa latamanin kaj lilitsinkgoy akxni kawanikan pi lamakgolh nixatlan espíritus, xlikana pi uma ni kaj lilitsi. Nakanajlakgoy o ni nakanajlakgoy latamanin, espíritus xlikana lamakgolh chu kaʼakgchipaputun putum latamanin. Nila nawanaw pi xkakninanin Jehová nitu kaputsastalanimaka. Wata wa tlakg kaputsastalanimaka. Apóstol Pablo kinkamakatsinin akxni tsokgnalh: «Xampi ni wa ntalatlawayaw mpala xman wa nkinkasokgaliyan nchixku nti nkgalhi xkgalhni, chu xliwa; wampi wa nti ni tasiyu malanankgoy, chu nti nkgalhikgoy ntlanka xlitliwakga, chu laktlanka napuxkun xla kapakglhtuta [o xala kapukswa] ntu anan yunu nkatuxawat, chu lilhuwa ni lakwan espíritu ntu lamakgo nkaunin» (Efesios 6:12). Kkinkilhtamakujkan, umakgolh nixatlan espíritus tlakg lhuwa kaʼakgchipanit latamanin xlakata Satanás maxtukancha kʼakgapun chu lu sitsinit xlakata katsi pi nialh makgas kilhtamaku kgalhi (Apocalipsis 12:12).
2. ¿La tlan natlajayaw latalatlawat nema katakgalhiyaw xalakgtliwakga espíritus?
2 ¿Tlan kawa nakatlajayaw umakgolh xalakgtliwakga nixatlan espíritus? Tlan nakatlajayaw komo akinin lu nalipawanaw Jehová. Nakgaxmataw tuku kinkawaniyan chu nakgalhakgaxmataw xTachuwin Dios, chuna tlan nalakgtaxtuniyaw tuku nitlan nakinkatlawaniputunan kkimaknikan nixatlan espíritus, ni katilakgpalilh kintayatkan chu kintalakapastaknikan chuna la kaʼakgspulanit latamanin tiku kaʼakgchipanit Satanás (Santiago 4:7).
Laklanka napuxkun xliputum katiyatni xalak katalhman
3. ¿Tiku kaputsastalay Satanás, chu la tlaway?
3 Jehová kinkawaniyan la wi kakilhtamaku chuna la xla akxilha xlakata kʼakgapun wilacha. Akxni maʼakxilhnilh apóstol Juan limaxtulh Satanás la «ntantum ntlanka luwa xatsutsokgo ntu nkgalhiy xpakgan», nema ay xtakaxnit xlakata xmasputuputulh xTamapakgsin Dios nema pulalin Jesús akxni xtawilacha kʼakgapun kata 1914. Xlakata nila masputulh, Satanás lipekua tsukulh kaputsastala wantiku makgtapakgsikgoy ktama Tamapakgsin tiku wilakgolh unu kkatiyatni (Apocalipsis 12:3, 4, 13, 17). ¿Tiku kalimaklakaskin Akgskgawini xlakata nakatalatlawa latamanin? Kalimaklakaskin latamanin wantiku tatayakgoy xala unu kkatiyatni.
4. ¿Tiku kamaxki xlitliwakgakan mapakgsinanin xalak kakilhtamaku, chu la likatsiyaw?
4 Chu alistalh Juan akxilhli tantum lapanit nema xkgalhiy akgtujun xʼakgxekga chu kgankaw xʼakgalokgot, nema xkgalhi limapakgsin «xlipaks nkilhtsukut, chu nchixkuwin nkaniwa xalanin nkʼakgatunu tiyat, chu lantla ni ntipalit tachuwin anan lantla xlikatlanka nkatuxawat». Uma lapanit wa kilhchaniy putum tamapakgsin xla política xlikalanka katiyatni. Juan wanika pi uma «ntlanka luwa ntu nkgalhiy xpakgan [Satanás chu Akgskgawini], timaxkilh [lapanit] xlitliwakga, chu xlaktawilh ntani napumapakgsinan, chu ntlanka limapakgsin» (Apocalipsis 13:1, 2, 7). Xlikana: xlitliwakgakan chu xlimapakgsinkan mapakgsinanin xalak kakilhtamaku wa kamaxki Satanás. Wa xlakata chuna la tsokgnalh apóstol Pablo xaxlikana «laktlanka napuxkun» xalak kakilhtamaku wa «lilhuwa ni lakwan espíritu ntu lamakgo nkaunin» wantiku kaʼakgchipakgonit latamanin. Wantiku kakninaniputunkgo Jehová liwana xlikatsitkan tuku kilhchanima uma (Lucas 4:5, 6).
5. ¿Tuku xlakata kamamakxtumimaka mapakgsinanin xla política xala uku?
5 Maski lhuwa mapakgsinanin xla política wankgoy pi kgalhikgoy akgtum takanajla, nipara akgtum lanka kachikin nema mapakgsikgoy uma mapakgsinanin tapakgsiniy Jehová na nipara tiku Jehová wilinit namapakgsinan, Jesucristo. Lalichipakgoy xlakata chuntiya xlakan namapakgsinankgoy. Chuna la limasiyay Apocalipsis, «tachuwin xla demonios, NM» kamamakxtumima mapakgsinanin nema wilakgolh xlikalanka katiyatni xala uku xlakata natalatlawakgoy «ntlanka xkilhtamaku [...] Dios nti mpaks kgalhiy xlitliwakga» kʼArmagedón (Apocalipsis 16:13, 14, 16; 19:17-19).
6. ¿Tuku xlakata kuenta natlawayaw xlakata ni namakgtanuputunaw xkakilhtamaku Satanás?
6 Chali chali, nitlan tuku kaʼakgspula kxlatamatkan latamanin kaj xlakata takglhuwit xla política, akxni lamakglhuwi latamanin, taʼakglhuwit xlakata tumin chu takanajla kamapitsi chu kamalakgaputsi latamanin. Anta kʼuma taʼakglhuwit, latamanin limasiyakgo tiku tatayakgo xlakata tuku wankgo chu tlawakgo, latamanin makgtayakgoy akgtum lanka kachikin, akgtum lanka familia, akgtum tachuwin, lamakgtaya wantiku kgalhikgoy tumin chu na lamakgtaya wantiku ni kgalhikgoy. Nachuna asta wantiku ni lu xtakglhuwitkan na makgtanukgoy xlakata wi tiku nakamakgtayakgoy. Pero, umakgolh latamanin tiku taʼakglhuwimakgolh o tuku litaʼakglhuwimakgolh, ¿tiku lu xlikana makgtayamakgolh? Biblia liwana kinkawaniyan: «Xlikatlanka katuxawat wa akgchipananit akgskgawini» (1 Juan 5:19). ¿La natlawayaw xlakata ni nakinkaʼakgskgawikanan chuna la katlawakanit amakgapitsi latamanin? Kaj wa natatayayaw xTamapakgsin Dios chu nipara tsinu namakgtanuyaw xtaʼakglhuwitkan kakilhtamaku (Juan 17:15, 16).
Wantuku liʼakgskgawinan Satanás
7. ¿La litasiyay xliskgalala Satanás xlakata la limaklakaskin nixaxlikana takanajla?
7 Xliputum kilhtamaku nema ay titaxtunit, xlakata Satanás tlan nakamamakgxtakga latamanin xaxlikana takanajla limaklakaskinit latamanin xlakata nitlan tuku kawanikgo chu kaputsastalanikan. Pero na limaklakaskin tuku nila katsikan akxni akgskgawinan. Liwana kaliʼakgskgawi latamanin ni xaxlikana takanajla, kamalakpuwani latamanin pi wa Dios kakninanimakgo. Xlakata ni katsikgoy xlakata Dios chu ni paxkikgoy tuku xaxlikana, makgapitsi latamanin max namakgtanuputunkgoy takanajla nema tlawakgoy tuku ni lu lakgapaskgoy, niku tliwakga wankgoy chu tasakgoy chu kaks lilakawankgoy xlakata tlawakgoy tuku nilay tamakanajlay (2 Tesalonicenses 2:9, 10). Pero akinin kinkamakatsinikanan pi makgapitsi, asta maski wantiku kgalhikgoy xaxlikana takanajla, «natalakapanukgoy [...] makgapitsin, wa nakgalhakgaxmatkgoy wa ntu naliʼakgskgawikgoy nixatlan espíritu, chu wantu xtamasiyunkan akgskgawinanin» (1 Timoteo 4:1). ¿La tlan chuna xkitaxtulh?
8. ¿La max natlawaputun Satanás xlakata namakgtanuyaw knixaxlikana takanajla maski kakninaniyaw Jehová?
8 Akgskgawini katsini la limaklakaskin tuku lakapala nalitlawayaw tuku xlilat. ¿Chuntiyaku kapekuaniyaw lakchixkuwin? Komo chuna, max kifamiliajkan chu kintalakatsukan natlawaputunkgoy pi natlawayaw wantuku lakatsukuy knixaxlikana takanajla. ¿Laktlankajwa akinin? Max nalisitsiyaw akxni wi tiku nakinkastakyawayan o ni chuna lakapastaka la lakapastakaw (Proverbios 15:10; 29:25; 1 Timoteo 6:3, 4). Max ni wa katikgalhakgaxmatwi Cristo, tiku kinkawilinin liʼakxilhtit, chu max wa nakakgalhakgaxmataw wantiku “masiyakgoy tuku kinkamininiyan” akxni nakinkawanikgoyan pi tlan kajwatiya nalekgalhtawakgayaw Biblia chu tlan nalinaw kilatamatkan (2 Timoteo 4:3). Satanás ni kuenta tlawama tukuya takanajla nakataʼanaw o kajwatiya wa nastalaniyaw kintalakapastaknikan xlakata takanajla, wantuku lakaskin Satanás wa pi ni nakakninaniyaw Jehová chuna la xla kinkalimasiyaniyan xTachuwin chu xkachikin.
9. ¿La katsini Satanás limaklakaskin talakgxtumit xlakata nakamatlawi latamanin tuku nitlan?
9 Satanás katsini la natlaway pi latamanin nitlan nalimaklakaskinkgo tuku xlakan tlawaputunkgo nema xatlan, akgtum liʼakxilhtit wa xlakata talakgxtumit. Kkakilhtamaku latamanin ni makgamakglhtinankgo tastakyaw xalak Biblia xlakata la linkan latamat chu tlan akxilhkgoy tiku latatalakgxtumi wantiku ni a latatamakgaxtokga o kaj limasiyaputunkgoy pi ay laklankata. ¿Chu tuku nawanaw xlakata wantiku ay makgaxtokgkgoy? Lhuwa wantiku ay makgaxtokgkgoy wi tiku akgskgawi xchixku o akgskgawi xpuskat o, maski nitu laʼakgskgawima lamakgxtakga kxlakatin mapakgsinanin o kaj chuntiya lamakgxtakga xlakata natatawilakgo atanu. Wantuku kaliʼakgskgawi Satanás tlaway pi latamanin nalipaxuwakgoy kaj akxni chuna natlawakgoy chu ni kuenta tlawakgoy wantuku nitlan nakitaxtuy alistalh xlakata wantuku tlawamakgolh, ni kajwatiya xlakan nitlan katikakitaxtunilh chu amakgapitsi, wata na nila katitalalinkgolh Jehová chu xKgawasa (1 Corintios 6:9, 10; Gálatas 6:7, 8).
10. ¿Tuku limaklakaskin Satanás xlakata laktlawaputun la akxilhaw talakgxtumit xalimaxana chu xlakata ni machokgokan tasitsi?
10 Atanu tuku na limaklakaskin wa xlakata akinin paxuwaputunaw. Akxni akinin tlan tuku nalipaxuwayaw tlan limakgkatsiyaw kkimaknikan, kintalakapastaknikan chu skaya makgkatsiyaw kkinakujkan. Pero, ¿tuku tlawayaw akxni Satanás limaklakaskin tuku lipaxuwayaw xlakata natlawaputun pi ni nalakapastakaw la lakapastaka Dios? Akgtum liʼakxilhtit, akinin katsiyaw pi Jehová ni akxilhputun talakgxtumit xalimaxana chu tiku lixkajni likatsi. Pero akxni taxtuy kpelículas, ktelevisión o kteatro, ¿antiya tawilayaw xlakata naʼakxilhaw putum tuku taxtuma? Ni kapatsankgaw pi chuna la talakatsuwitilhama lisputni Satanás natlaway pi umakgolh tayat tlakg lixkajni nawan, xlakata kinkawanikanan pi «wa nti ni lakwan nchixkuwin, chu nti akgskgawinankgoy, kax nataliwakanikoy, nakgskgawinankgoy, chu nakgskgawikgokan» (2 Timoteo 3:13). Wa xlakata, xliʼankgalhin skgalalh katawilaw xlakata wantuku kinkaliʼakgskgawiputunan Akgskgawini (Génesis 6:13; Salmo 11:5; Romanos 1:24-32).
11. Maski lakgapasaw tuku xaxlikana xlakata taskuwan, ¿la tlan nakinkaliʼakgskgawikanan komo ni kuenta natlawayaw?
11 Akinin na liwana katsiyaw pi Jehová ni akxilhputun wantiku makgtanuy ktaskuwan, xlakata natakatsiy tuku nina a takatsiy, skgoyuna chu tiku tachuwinanputunkgoy tiku ay nikgonita (Deuteronomio 18:10-12). Xlakata katsiyaw uma, ni katilakapastakwi nalakganaw chatum skgoyuna, nipara katitamaknuw kkinchikkan xlakata natlawa tuku xla demonios. Pero, ¿nakgaxmataw chu naʼakxilhaw komo nataxtuy ktelevisión o kʼInternet? Maski nikxni katilakgaw chatum skgoyuna xlakata nakinkamapaksayan, ¿nalimakapixchiyaw kiskgatakan aktsu lhakgat, xlakata nitu naʼakgspula? O xlakata akinin katsiyaw pi Biblia wan pi nitlan nakaskuwayaw amakgapitsi, ¿namastayaw talakaskin pi chatum skgoyuna naʼakgchipay kintalakapastaknikan? (Gálatas 5:19-21.)
12. 1) ¿La max nakinkamalakapastakniyan tatlakgni talakapastakni nema akinin katsiyaw pi nitlan? 2) ¿La max nalitasiyay chatum xlakata la lhakganan, taʼakxkita o chuwinan pi lakgatiy chuna la linkgoy xlatamatkan latamanin nema Jehová ni lakgatiy? 3) ¿Tuku natlawayaw xlakata ni nakinkaliʼakgskgawiyan tuku limaklakaskin Satanás?
12 Biblia wan pi talakgxtumit nema ni xlitatlawat chu tuku xalixkajni nipara nalekgalhkgamananaw (Efesios 5:3-5). Pero, ¿komo uma tuku nixatlan kgalhi lu tlan tatlakgni chu lu lakgatiya chu asta litantliputuna? ¿Natsukuyaw likilhtliyaw nema lichuwinan talakgxtumit xlakata tiku nitu latatamakgaxtokgnit, limaklakaskinkan droga chu atanu tuku xalixkajni? O, maski katsiyaw pi ni kilitlawatkan chuna la linkgoy xlatamatkan wantiku tlawakgoy uma tuku nitlan, ¿nachuna tasiyaputunaw akxni chuna lhakgananaw la lhakganankgoy, nachuna taʼakxkitaw o chuwinanaw chuna la xlakan? Satanás limaklakaskin tuku nila lakapara takatsi xlakata nakatamaknuni latamanin xalixkajni xtalakapastakni (2 Corintios 4:3, 4). Komo akinin ni lakaskinaw pi nakinkaliʼakgskgawiyan uma tuku limaklakaskin, ni namastayaw talakaskin pi kakilhtamaku nakinkalaklinan. Kililakapastakatkan tiku umakgolh «mapakgsinanin xla xlikalanka kakilhtamaku xala kapukswa» chu ni namastayaw talakaskin nakinkaʼakgchipayan (1 Pedro 5:8, NM).
Kgalhiyaw tuku nakalitlajayaw
13. ¿La tlan chatunu chatunu akinin maski kgalhiyaw talakgalhin tlan natlajayaw kakilhtamaku nema akgchipanit Satanás?
13 Akxni Jesús ni axniy, kawanilh xʼapóstoles: «[¡Ni kapekuantit!, NM] Ktlajanit nkatuxawat» (Juan 16:33). Xlakan na tlan xtlajanankgolh. Akxni ay xtitaxtunit tutupuxum kata, apóstol Juan tsokgnalh: «¿Ti ntlan ntlajay nkatuxawat, lapi ni wa nti nkanajlay mpi wa Jesús, wa xkam Dios?» (1 Juan 5:5). Limasiyayaw pi kanajlayaw akxni kgalhakgaxmataw xlimapakgsin Jesús chu lipawanaw xTachuwin Dios chuna la tlawalh Jesús. ¿Tuku tlakg titalakaskin? Ni natamakgatliniyaw congregación nema xla Pulalin. Akxni akgtsankgatayayaw, nitlan nalimakgkatsiyaw tuku tlawaw chu naliskiniyaw xtamakamastan Jesús pi kakinkatapatin Jehová. Komo chuna natlawayaw, maski naʼakgtsankgatayayaw chu maski kgalhiyaw talakgalhin, tlan natlajananaw (Salmo 130:3, 4).
14. Kalikgalhtawakga Efesios 6:13-17 chu kalimaklakaskinti takgalhskinin chu textos xalak Biblia nema stalaniy akgatunu párrafo xlakata tlan naʼakxilha la makgtayanan pulakatunu umakgolh tamakgtay xla takanajla.
14 Kajwatiya tlan natlajananaw komo nawiliyaw «xatakgatsin litamakgtay nema kinkamaxkiyan Dios», nipara pulaktum nakinkatsankganiyan. Kamalakki mi Biblia anta kʼEfesios 6:13-17 chu kalikgalhtawakga la litachuwinan pulakatunu uma litamakgtay. Chu uku kalimaklakaskinti takgalhskinin nema wilakgolh pakgalhu xlakata nakatsiyaw la kinkamakgtayayan pulakatunu uma litamakgtay.
«Nalitatampulakgchiyaw tuku xaxlikana»
Maski lakgapasaw tuku xaxlikana, ¿la kinkamakgtayayan ankgalhin nalikgalhtawakgayaw Biblia, nalakapastakaw tuku likgalhtawakgayaw chu naʼanaw ktamakxtumit? (1 Corintios 10:12, 13; 2 Corintios 13:5; Filipenses 4:8, 9.)
«Wantuku litamakgtayakan xalak kuxmun xla xaʼakgstitum»
¿Tiku wan wantuku xaʼakgstitum? (Apocalipsis 15:3.)
Kawanti tuku kaʼakgspula xtakanajlakan wantiku ni tlawakgoy tuku wan xaʼakgstitum xlimapakgsin Dios (Deuteronomio 7:3, 4; 1 Samuel 15:22, 23).
«Litatunuyaw xla xalakwan xalaksasti xla takaksni»
¿La kinkamakgtayayan natlawayaw pi kintantunkan nakinkalinan xlenkgalhin nakalixakgatliyaw latamanin wantuku wan Dios pi xlitatlawat xlakata naʼanan takaksni? (Salmo 73:2, 3; Romanos 10:15; 1 Timoteo 5:13.)
«Xalanka escudo xla takanajla»
Komo tliwekglh wi kintakanajlakan, ¿tuku natlawayaw akxni nakinkamalakpuwaniputunkanan pi nitlan tuku kanajlayaw o nakinkamakgapekuankanan xlakata namakgxtakgaw kintakanajlakan? (2 Reyes 6:15-17; 2 Timoteo 1:12.)
«Takgnu xalikan xlakata lakgtaxtut»
¿La kinkamakgtayayan takgalhkgalhin xla lakgtaxtut xlakata ni nakinkaʼakgskgawikanan xlakata naputsastalayaw tuku maklakaskinaw? (1 Timoteo 6:7-10, 19.)
«Espada xla espíritu»
¿Tiku nalipawanaw xlakata ni mastayaw talakaskin pi naxlajwanan kintakanajlakan o xtakanajlakan amakgapitsi? (Salmo 119:98; Proverbios 3:5, 6; Mateo 4:3, 4.)
¿Tuku na lu xlakaskinka xlakata natlajananaw uma latalatlawat xla takanajla? ¿La xlilhuwa nalimaklakaskinaw uma? ¿Tiku nakapalakaskinaw? (Efesios 6:18, 19.)
15. ¿La tlan ni namastayaw talakaskin nakinkatlajakanan kʼuma latalatlawat xla takanajla?
15 Xlakata akinin xsoldados Cristo, akinin katatapakgsiyaw lhuwa soldados wantiku kgalhikgoy akgtum latalatlawat xla takanajla. Komo akinin skgalalh natawilayaw chu liwana nalimaklakaskinaw xatakgatsin litamakgtay nema Dios kinkamaxkiyan, kʼuma latalatlawat nikajwatiya ni katimastaw talakaskin nakinkatlajakanan wata na nakamatliwekglha amakgapitsi xlakskujni Jehová. Ni katimastaw talakaskin nakinkatlajakan xlakata nalichuwinanaw xalakwan xalaksasti xlakata xTamapakgsin Dios nema pulalin Jesús, tamapakgsin xalak akgapun nema lakatayay Satanás.
Wantuku talichuwinalh
• ¿Tuku xlakata xtatayananin Jehová nipara tsinu makgtanukgoy ktaʼakglhuwit nema kgalhikgoy kakilhtamaku?
• ¿Tuku tama tuku limaklakaskin Satanás tuku nila lakapara takatsiy xlakata nakamaxlajwaniy xtakanajlakan kstalaninanin Cristo?
• ¿La kinkamakgtayayan uma xatakgatsin litamakgtay nema kinkamaxkiyan Dios klatalatlawat nema kgalhiyaw xlakata takanajla?
[Dibujos xla página 76]
Kachikinin kamamakxtumimaka kʼguerra wanikan Armagedón