Capítulo 3
Lu tliwakga kachipaw xTachuwin Dios
1. 1) ¿La likatsikgolh xalamakgasa kachikin Israel pi xTachuwin Dios xlikana kgantaxtulh? 2) ¿La kinkamakgtayayan na nakatsiyaw akinin xlakata uma?
«WIXIN liwana katsiyatit xliputum minakujkan chu xliputum milatamatkan pi putum xalakwan tachuwin wantuku wanit Jehová miDioskan paks kgantaxtunit. Putum makgantaxtilh minpalakatakan.» (Josué 23:14-16.) Josué chuna kawanilh lakgkgolotsin xalak Israel akxni ay anta xwilakgolh kTiyat nema xkawanikanit pi nakamaxkikan. Chuna xla, wantuku xmalaknunit Jehová xlikana kgantaxtulh. Uma tuku litachuwinalh chu amakgapitsi tuku lichuwinan Biblia, kuentajtlawaka uma tatsokgni xlakata akinin «nalikgalhiyaw takgalhkgalhitin» (Romanos 15:4).
2. 1) ¿Tuku xlakata tlan nawanaw pi Biblia «ntimapuwanikgolh Dios»? 2) ¿Tuku kinkamatlawiyan akxni katsiyaw pi Biblia wa xtalakapastakni Dios?
2 Maski max tipuxum lakchixkuwin tiku tsokgkgolh Biblia, wa xTalakapastakni Jehová. ¿Wamputun uma pi wa Jehová tiku pulalilh akxni tsokgka xlimaktuminika Biblia? Chuna xla. Limaklakaskilh xatliwakga xʼespíritu xasanto, xlitliwakga nema liskuja. Chuna la wa apóstol Pablo, «xlipaks yuma ntatsokgnun, paks ntimapuwanikgolh Dios lantla natsokgkgoy wa nti ntsokgkgonit, [...]. Lakimpi chuna nitu nakitsankganiy nchixku nti skujnaniy Dios, paks tlan nakatsiy lantla natlaway xlipaks ntu ntlan». Latamanin xlikalanka Katiyatni tiku liwana katsikgoy uma, kuenta tlawakgoy tuku wan Biblia chu lilatamakgoy chuna la wan (2 Timoteo 3:16, 17; 1 Tesalonicenses 2:13).
Kakamakgtayaw amakgapitsi lanka xtapalh naʼakxilhkgoy
3. ¿La tlan, tlakg nakamakgtayayaw lhuwa latamanin tiku ni lu kanajlakgoy pi Biblia wa xTachuwin Dios?
3 Lhuwa latamanin wantiku akinin katachuwinanaw ni lu kanajlakgoy chuna la akinin kanajlayaw, pi Biblia wa xTachuwin Dios. ¿La tlan nakamakgtayayaw? Chuna la tlakg tlan nakalimakgtayayaw wa nakamalakkiniyaw Biblia chu nakamasiniyaw tuku wan. «Wa xtachuwin Dios xtachuna ntu xastakna, na kgalhiy xlitliwakga, na tlakg lakgchuway kxnaku nchixku, ni xawa nkuchiluj, wa ntu lakgaputiyu stakaka, [...] na tlan lilakgapasa xatu ntalakapastakna, chu lantla xtatlawaputu nchatum.» (Hebreos 4:12.) «Wa xtachuwin Dios» nila nawanaw pi nialhtu litaxtuy: xastakna, chu putum tuku wanit natlaway lakapala talakatsuwima la nakgantaxtuy. Wantuku tlaway tamakatsin xalak Biblia xlakata tuku wi kxnakujkan latamanin, tlakg kalakgpali nixawa tuku max akinin tlan nakawaniyaw.
4. ¿Tuku tama nema xlikana masiyay Biblia lakgpali la akxilhkgoy latamanin Biblia, chu tuku xlakata?
4 Lhuwa latamanin tsukukgoy tlakg liwana likgalhtawakgakgoy Biblia akxni akxilhkgoy kBiblia xtukuwani Dios. Amakgapitsi tsukukgoy likgalhtawakgakgoy akxni kamasiyanikan tuku xlakata katlawaka latamanin, tuku xlakata Dios mastay talakaskin kaʼanalh tuku nitlan, tuku kilhchanima tuku lama uku o takgalhkgalhin xlakata latamat nema ni kgalhi xlisputni anta kxaKalipaxaw Katiyatni. Anta klaklanka kachikinin niku xtakanajlakan nema kgalhikgoy kalilakgsakgali nixatlan espíritus, akxni katsikgoy tuku wan Biblia, tuku xlakata kalakgsakgali chu la tlan nalakgtaxtunikgoy uma espíritus wa tlaway pi kalikgalhtawakgaputunkgolh. ¿Tuku xlakata kaks kamalakawani latamanin tiku xlikana katsiputunkgoy tuku xlikana masiyay Biblia? Xlakata kajwatiya Biblia kinkamaxkiyan tamakatsin nema akinin tlan nalipawanaw xlakata umakgolh nema lu xlakaskinka (Salmo 119:130).
5. 1) ¿Tuku xlakata max wi tiku ni kanajlaniy Biblia? 2) ¿La namakgtayayaw tiku chuna lakapastaka?
5 Pero, ¿tuku tlan natlawayaw akxni wi tiku nakinkawaniyan pi ni kanajlani Biblia? ¿Natlaway uma pi nialh natachuwinanaw? Nichuna katitlawaw, komo tama lataman tasiya pi namastay talakaskin namakgatekgsniya xlakata tuku lixakgatlipat. Max lakpuwan pi Biblia wa xlibrojkan tiku wankgoy pi kstalaninanin Cristo, chu chuna lakapastaka tama lataman xlakata wantiku wankgoy pi kstalaninanin Cristo ni tlawakgoy tuku masiyakgoy chu xlakata makgtanukgoy kpolítica, chu xlakata xlenkgalhin skinkgoy tumin. ¿Tlan nakgalhskinaw pi komo nachuna lakapastaka? Max nalikgalhtawakgaputun textos xalak Biblia nema lichuwinan tuku nakaʼakgspula tiku kgalhikgoy nixatlan tiji xalak kakilhtamaku wantiku kaj wankgoy pi kstalaninanin Cristo chu masiyay tuku litalakgpalikgoy tiku xaxlikana kstalaninanin Cristo (Miqueas 3:11, 12; Mateo 15:7-9; Santiago 4:4).
6. 1) ¿Tuku xlakata wix kanajlaya pi Biblia wa xTachuwin Dios? 2) ¿Tuku atanu tlan nalimaklakaskina xlakata nakalimakgtayaya latamanin xlakata naʼakgatekgskgoy pi Biblia wa xtalakapastakni Dios?
6 Amakgapitsi latamanin nakamakgtaya naʼakxilhkgoy kBiblia tuku limasiyay pi wa xtalakapastakni Dios. ¿Tuku likanajlaya wix pi Biblia wa Jehová Dios kinkamaxkinitan? ¿Wa tuku lichuwinan xlakata tiku malakatsukilh? ¿Wa xlakata lhuwa tuku lichuwinan tuku aku nalay, wantuku limasiyay pi liwana katsiy tuku aku nalay, chu wa xlakata lakpuwanaw pi ni xtalakapastakni chatum chixku? (2 Pedro 1:20, 21.) Max wa xlakata akxtum talakapastakni nema wi kBiblia, kaks kinkamalakawaniyan akxni katsiw pi tipuxum lakchixkuwin litsokgkgolh max akgtum mil akgchaxan ciento kata. ¿O max wa xlakata tuku tatsokgnit kBiblia na xtachuna tuku katsikgoy científicos ni la amakgapitsi tatsokgni nema xwilakgolh tama kilhtamaku? Atanu tuku likatsiyaw pi wa xtalakapastakni Dios, wa pi wantiku tsokgkgolh wankgolh putum wantuku xaxlikana chu chuntiya wi Biblia maski xmasputuputunkan. Putum tuku makgtayan nakanajlaniya Biblia tlan nakalimakgtayaya amakgapitsi latamanin.a
Kalikgalhtawakgaw Biblia
7, 8. 1) ¿Tuku kilitlawatkan xlakata Biblia? 2) Maski tlan kiʼakstukan nalikgalhtawakgayaw Biblia, ¿tuku na talakaskin natlawayaw? 3) ¿La makgtayanitan naʼakgatekgsa tuku lakapastaknit natlawa Jehová?
7 Maski na nakamakgtayayaw amakgapitsi nakanajlanikgoy Biblia, akinin na nalimaxtuyaw kilhtamaku xlakata chali chali nalikgalhtawakgayaw. ¿Chuna tlawapat wix? Xliputum libros nema tsokgkanit, Biblia wa tlakg xlakaskinka. Pero uma ni wamputun pi kaj kiʼakstukan nalikgalhtawakgayaw, na wi atanu tuku talakaskin natlawayaw. Biblia kinkawaniyan pi ni tanu kalaw. Ni nalakpuwanaw pi tlan naʼakgatekgsaw putum tuku wan Biblia komo kiʼakstukan nalikgalhtawakgayaw. Kstalanina Cristo tiku liwana lakapastaka ni kajwatiya xʼakstu kgalhtawakga, na ankgalhin an ktamakxtumit xla xkachikin Dios (Proverbios 18:1; Hebreos 10:24, 25).
8 Xlakata uma, Biblia lichuwinan xlakata chatum xlakskujni mapakgsina xalak Etiopía wantiku xlikgalhtawakgama tuku xwanit Isaías pi xʼama lay, akxni Felipe, kstalanina Cristo tiku xlichuwinan Dios, chatum ángel pulalilh chu kgalhskilh: «¿Akgatakgsa ntu likgalhtawakgapat?» Uma lakskujni tatutsuwilh akxni kgalhtilh: «¿Lantla nak akgatakgsa wa mpala pi tini xkimasiyunilh?» chu skinilh pi xwanilh tuku wamputun tuku xlikgalhtawakgama. Pero Felipe ni wa wanilh tuku xla xlakapastaka. Xla ni xʼakstu xlikgalhtawakga xTachuwin Dios, xla ni xkamakgxtakga xkachikin Dios nema taʼakxilha chu wa xlakata tlan makgtayalh tama chixku nalitamakgtaya xtamasiy Jehová nema xlimastay xkachikin (Hechos 6:5, 6; 8:5, 26-35). Nachuna, la uku niti la kaj xʼakstu liwana naʼakgatekgsa tuku lakapastaknit natlawa Jehová. Putum maklakaskinaw tuku xatapaxuwan kinkalimakgtayayan, xkachikin nema wi katiyatni.
9. ¿Tuku nastalaniyaw nema talakkaxwilinit xlakata nalikgalhtawakgayaw Biblia?
9 Xlakata Jehová tlan nakinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw Biblia, xkachikin kinkamaxkiyan lu xalakwan tamakatsin klhuwa likgalhtawakga. Na lakkaxwilikanit la natalikgalhtawakgay Biblia, anta Niku Masiyakan xlakata la Lichuwinankan Dios, nema tatlaway putum congregaciones xla xtatayananin Jehová xlikalanka katiyatni. Komo kinchatunukan nalikgalhtawakgayaw Biblia, lhuwa tasikulunalin nakgalhiyaw (Salmo 1:1-3; 19:7, 8). Kaliskujti xlakata chali chali nalikgalhtawakgaya Biblia. Maski ni paks naʼakgatekgsa, namakgtayayan nakatsiya tsinu tuku wan. Komo chali chali maski kaj maktati o makkitsis páginas nalikgalhtawakgaya, akgtum kata nalikgalhtawakgakgoya.
10. 1) ¿Tukuya kilhtamaku likgalhtawakgaya Biblia? 2) ¿Tiku na nakatakgalhtawakgaya akxni likgalhtawakgaya Biblia, chu tuku xlakata xlakaskinka ankgalhin nalikgalhtawakgaya?
10 ¿Tukuya kilhtamaku tlan nalikgalhtawakgaya Biblia? Komo chali chali nalimaxtuya kilhtamaku maski kaj akgkaw o akgkukitsis minuto, lhuwa tasikulunalin namakglhtinana. Komo ni namatlaniya, akgatunu semana kalimaxtu kaj tsinu kilhtamaku, chu chuna katlawa la lakkaxwilinita. Komo wix ay tamakgaxtokgnita, wix chu tiku tawila max nalipaxuwayatit akxni nalikgalhtawakgayatit Biblia. Komo max kgalhiyatit minkamanankan wantiku ay tlan kgalhtawakgakgoy, tlan chatunu chatunu pixlanka nalikgalhtawakgakgoy. Kilismanitkan nalikgalhtawakgayaw Biblia, xtachuna la lismaninitaw wayanaw. Chuna la wix katsiya, akxni chatum lataman ni liwana wayan, tsukuy tatatla. Na xtachuna xlakata tuku kinkamakgtayayan la nalakgapasaw Dios, chu nachuna latamat nema ni kgalhi xlisputni, nakgalhiyaw uma komo chali chali nalitatliwakglhaw «xlipaks ntachuwin wa ntu wan Dios» (Mateo 4:4).
Tuku xlakata nakgalhtawakgayaw
11. ¿Tuku xlakata nalikgalhtawakgayaw Biblia?
11 ¿Tuku xlakata nalikgalhtawakgayaw Biblia? Ni kajwatiya nalikgalhtawakgayaw maklhuwa páginas, nakgalhtawakgayaw xlakata tlakg nalakgapasaw Dios, xlakata tlakg napaxkiyaw chu nakakninaniyaw chuna la xla lakgatiy (Juan 5:39-42). Talakaskin pi akinin nalakapastakaw chuna la chatum tiku na tsokgli Biblia, xla wa: «Kimapakgsinakan Dios, kakimasini laktlan mintalakapastakni, kakimasini tlan tijia latani naklaktlawan» (Salmo 25:4).
12. 1) ¿Tuku xlakata talakaskin nakgalhiyaw «xatakgatsin takatsin», chu tuku max kilitlawatkan xlakata tlan nakgalhiyaw uma takatsin akxni likgalhtawakgayaw Biblia? 2) ¿La pulaktati tlan nalakapastakaw akxni nalikgalhtawakgayaw Biblia xlakata nakinkamakgtayayan? (Kaʼakxilhti recuadro xla página 30.) 3) Kalimaklakaskinti pulaktati talakapastakni nema naʼakxilhaw xlakata tlan nakgalhtinana takgalhskinin nema wilakgolh kpárrafo. Kaputsa versículos nema nitu wilikanit tuku wan.
12 Kilimakgamakglhtinatkan xtamasiy Jehová xlakata nakgalhiyaw «xatakgatsin takatsin». Komo ni kgalhiyaw takatsin, ¿la tlan liwana nalimaklakaskinaw xTachuwin Dios, o liwana nalimakgatekgsninanaw? (Colosenses 3:10, NM; 2 Timoteo 2:15.) Xlakata tlan nakgalhiyaw xatakgatsin takatsin lu xlakaskinka pi liwana kalikgalhtawakgaw Biblia, chu komo lu tuwa tuku lekgalhtawakgamaw, max natalakaskin makglhuwa nalikgalhtawakgayaw xlakata tlan naʼakgatekgsaw. Na nakinkamakgtayayan nalimaxtuyaw kilhtamaku nalakapastakaw tuku lekgalhtawakgamaw chu pulaklhuwa naʼakxilhaw la nalimaklakaskinaw. Anta kpágina 30 litachuwinan pulaktati nema tlan nakinkamakgtayayan akxni nalikgalhtawakgayaw tuku lichuwinan Biblia. Kaliʼakxilhti akxni nakgalhtinana umakgolh takgalhskinin.
1) Makglhuwa, tuku lekgalhtawakgayaw kBiblia wi tuku kinkamasiyaniyan xlakata la likatsiy Jehová. Akgtum liʼakxilhtit wa chuna la wan Traducción del Nuevo Mundo kSalmo 139:13, 14; uma kinkamasiniyan pi Jehová lu kalakgkatsan wantiku nina alakachinkgoy: «Kimakgtakgalhti akxni xakwi anta kxpan kintse. Nakmalankiyan xlakata lu lipekua chu kaks malakawaninan la ktatlawanit. Wantuku tlawanita lu kaks malakwaninan, chuna la makgkatsiy kilistakna». ¡Lu kaks kinkamalakawaniyan tuku tlawanit Jehová! Chuna la kinkatlawakanitan Jehová limasiyay pi lu kinkapaxkiyan.
Xlakata tuku wan Juan 14:9, 10, akxni likgalhtawakgayaw wantuku tlawalh Jesús xpalakatakan amakgapitsi latamanin, lu xlikana akxilhaw chuna la xtlawalh Jehová. Komo nalakapastakaw uma, ¿tuku nalakpuwanaw xlakata Jehová tuku talichuwinan kLucas 5:12, 13 chu Lucas 7:11-15?
2) Kalakpuwanti la lichuwinama xlakata tuku tlakg xlakaskinka masiyay Biblia, uma kilhchaniy pi natakatsiy pi kaj Jehová lakgchan mapakgsina nawan, chu xtukuwani natalisantujli Tamapakgsin nema lakgayawakanit Jesucristo, nema xwankanit pi nalakachin.
¿La limasiyakgolh Ezequiel chu Daniel tuku tlakg xlakaskinka nema lichuwinan Biblia? (Ezequiel 38:21-23; Daniel 2:44; 4:17; 7:9-14.)
¿La liwana masiyay Biblia pi Jesús wa tiku xwankanit pi xʼama lakachin? (Gálatas 3:16.)
¿La lichuwinan Apocalipsis xlakata akxni nakgantaxtuy tuku tawanit xlakata xTamapakgsin Dios? (Apocalipsis 11:15; 12:7-10; 17:16-18; 19:11-16; 20:1-3; 21:1-5.)
3) Kakgalhskinka la tlan nalilatapaya wantuku katsinitilhapat akxni likgalhtawakgaya Biblia. Akgtum liʼakxilhtit, akxni likgalhtawakgayaw Éxodo asta Deuteronomio katsiniyaw pi talakgxtumit xalimaxana chu xlakata kachikin Israel ni kgaxmatkgolh, lhuwa kaliminilh tuku nitlan. Wa xlakata akinin kililakapastakatkan ni natlawayaw tuku xlakan nitlan tlawakgolh, chu chuna namakgapaxuwayaw Jehová. «Wa yuma nkaj xaliʼukxilhtit nchuna ntiliʼakgspulakgolh, chu na wa litatsokgnit mpi nalistaktayayaw, kin wa nti awatiya nalatamayaw yunu nkakilhtamaku.» (1 Corintios 10:11.)
¿Tuku kinkamasiyaniyan xlakata akxni Caín makgnilh Abel? (Génesis 4:3-12; Hebreos 11:4; 1 Juan 3:10-15; 4:20, 21.)
¿Na kalakgchan namakgantaxtikgoy kstalaninanin Cristo wantiku kgalhkgalhimakgolh latamat wantuku ni kgalhi xlisputni anta kKatiyatni, tastakyaw xalak Biblia nema kawanikan tiku kgalhkgalhimakgolh naʼankgoy kʼakgapun? (Números 15:16; Juan 10:16.)
Maski kcongregación akxilhkan pi tlan limaw kilatamatkan, ¿tuku xlakata kililakapastakatkan la tlakg liwana nalimaklakaskinaw tastakyaw xalak Biblia wantuku ay lakgapasaw? (2 Corintios 13:5; 1 Tesalonicenses 4:1.)
4) Kalakapastakti la nalimaklakaskina tuku lekgalhtawakgaya xlakata nakalimakgtayaya amakgapitsin. Putum latamanin lilakgaputsakgoy xlakata tajatat, wa xlakata tlan nakalikgalhtawakganiyaw tuku tlawalh Jesús nema limasiyay tuku tlakg natlaway akxni namakgamakglhtinan Tamapakgsin: «Pus tilakgchinkolh lhuwa ntachixkuwitat, wa nti na xtaminkgoy luntunin, lakgatsinin, kgokgonin, pakgaxtulun, chu lhuwa amakgapitsin ntatatlanin. [...] Jesús, [...] kamapaksalh [...] » (Mateo 15:30).
¿Tiku max tlan nakamakgtaya tuku talichuwinan xlakata malakastakwanika xtsumat Jairo? (Lucas 8:41, 42, 49-56.)
13. ¿La nakinkakitaxtuniyan komo wa nastalaniyaw tuku talakaxwilinit akxni nalikgalhtawakgayaw Biblia chu liwana nalakapastakaw tuku likgalhtawakgayaw chuna la tatlawa kxkachikin Jehová?
13 Akxni lakapastakaw pulaktati nema akxilhwi, nakinkamakgtayayan xlakata lu chapaxuwana nalikgalhtawakgayaw Biblia. Xlikana pi lu tuwa namakgkatsiyaw, pero xliputum kilatamatkan nakinkamakgtayayan xlakata matliwakglha kintakanajlakan. Akxni ankgalhin likgalhtawakgayaw Biblia tlakg lilakgtalakatsuwiyaw xapaxkina kinTlatkan Jehová chu kinatalankan tiku na kstalaninanin Cristo, chu kinkamakgtayayan natlawayaw uma tastakyaw «tliwakga kachipaw tachuwin xla latamat» (Filipenses 2:16, NM).
[Notas nema wilakgo kpágina]
a Komo tlakg katsiputuna tuku xlakata liwana kilikgalhtawakgatkan Biblia, kaʼakxilhti libro ¿Tuku xlikana masiyay Biblia?, Capítulo 2, nema tlawakgonit xtatayananin Jehová.
Wantuku talichuwinalh
• ¿Tuku xlakata tsokgka chu asta kkinkilhtamakujkan kgalhiyaw Biblia?
• ¿La tlan nakamakgtayayaw amakgapitsi xlakata lanka xtapalh naʼakxilhkgoy Biblia?
• ¿Tuku xlakata kinkamakgtayayan kiʼakstukan chu ankgalhin nalikgalhtawakgayaw Biblia? ¿Tuku pulaktati tlan nalakapastakaw akxni nalikgalhtawakgayaw Biblia xlakata nakinkamakgtayayan?
[Recuadro chu dibujo xla página 30]
AKXNI WI TUKU NALIKGALHTAWAKGAYA XALAK BIBLIA, KALAKAPASTAKTI
wantuku wan xlakata la likatsi Jehová
la lichuwinama xlakata tuku tlakg xlakaskinka masiyay Biblia
la tlan nalilatapaya
la nalimaklakaskina tuku likgalhtawakgaya xlakata nakalimakgtayaya amakgapitsin